Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2021/1299 Esas 2022/382 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/1299
Karar No : 2022/382


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Valiliği (… Müdürlüğü)
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF : I-(DAVALILAR)
1- … Bakanlığı
VEKİLİ: …
2- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı-...
VEKİLİ: Av. …
3- … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ: Av….
II-DAVALILAR YANINDA MÜDAHİL:
… Üniversitesi Rektörlüğü
VEKİLİ: Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı ısrar kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, Beykoz ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazı kapsayan alanda yapılan 1/5000 ölçekli koruma amaçlı nazım imar planı değişikliğinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla;
Dava konusu parselin Tarım ve Köyişleri Bakanlığına olan tahsisin kaldırılmasına ve yasal onama süreçleri tamamlanarak yürürlüğe giren uluslararası anlaşma çerçevesinde Türk-Alman Üniversitesine tahsis edilmesine ve parselin İl Toprak Koruma Kurulunun … tarih ve … sayılı kararıyla tarım dışı kullanılmasına karar verildiği, ayrıca bu parsele ilişkin mimari projelerin gerek Koruma Bölge Kurulu, gerekse Koruma Bölge Komisyonu tarafından onaylandığı, kuru marjinal tarım alanı olan dava konusu parselin tarımsal üretim amacı dışında kullanılmasının 5403 sayılı Toprak Koruma Ve Arazi Kullanımı Kanununun hükümlerine uygun olduğu, dava konusu plan değişikliği ile getirilen üniversite işlevinin bir kentsel/bölgesel donatı alanı olduğu, öngörülen yapılaşma koşullarının bu donatının gerçekleştirilebilmesini sağlayacak nitelikte bulunduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını gerektirecek nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesinin 21/09/2020 tarih ve E:2019/13, K:2020/7919 sayılı kararıyla; İdare Mahkemesince, uyuşmazlığa konu parselin, üniversite alanı olarak belirlenen kısmının tamamının fidanlık alanı olup olmadığı, bu alanın orman alanı niteliğinin bulunup bulunmadığı, 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında alanın hangi fonksiyonda kaldığı, gerekirse keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak ve Boğaziçi Kanununun ilgili hükümleri uyarınca bir değerlendirme yapılmak suretiyle yeniden bir karar verilmesi gerektiğinden, eksik incelemeye dayalı temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmadığı gerekçesiyle … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi ısrar kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı ısrar kararıyla; dava dosyasında bulunan bilirkişi raporunda ayrıntılı inceleme yapıldığı, çevre düzeni planındaki işlevinin bilirkişi raporunda tespit edilerek ayrıntılı olarak irdelendiğinin görüldüğü, alanın fidanlık olduğunun ve orman vasfında olmadığının idarelerin yazışmalarından açıkça anlaşıldığı, planın ilgili mevzuat uyarınca kamu yararı doğrultusunda yapıldığı sonucuna ulaşıldığı gerekçesi eklenmek suretiyle istinaf başvurusunun reddi yolundaki ilk kararda ısrar edilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, dava konusu işlemin sakat doğmuş bir işlem olduğu, tapu kaydına göre taşınmazın vasfının Beykoz Fidanlığı ve müştemilat, yüzölçümünün 265.536 m2 ve malikinin … Vakfı olduğu ve taşınmazın kuru tarım arazisi ve orman vasfında olduğu, … ada … parsel sayılı taşınmazın bir kısmının 22/06/2011 onay tarihli 1/5000 ölçekli plan tadilatı ile TAKS:0.20 ve KAKS:080 H:4 kat yapılanma koşullarında "Üniversite Alanı"na alındığı, önceki beyanların tekrarı ile resen dikkate alınacak sair sebepler doğrultusunda anılan kararın bozulmasını gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI : Davalı idarelerden Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Beykoz Belediye Başkanlığı ve davalı idareler yanında müdahil tarafından, temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmuş, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … 'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile temyize konu kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Başkan … ve Üye … 'in, Devletin tüzel kişiliğinden ayrı olarak, bağımsız tüzel kişilik sahibi olan kamu tüzel kişilerinin Devletin diğer organları ile aralarında çıkabilecek herhangi bir uyuşmazlık nedeniyle yargı mercilerine başvurabilmesi mümkün iken; aynı tüzel kişiliğin, yani Devletin, tamamlayıcı birer organı olan Bakanlıkların ve Bakanlıkların taşra teşikilatındaki temsilcisi konumunda olan Valiliklerin ayrı birer taraf sıfatıyla aralarındaki uyuşmazlıkları yargı yerleri önüne getirerek dava konusu yapmalarının mümkün olmadığı, Devlet tüzel kişiliğini temsil eden Bakanlıklar ile Bakanlıkların taşra teşkilatındaki temsilcileri sıfatıyla Devlet tüzel kişiliği içinde hiyerarşik olarak altlık üstlük ilişkisi bulunan Valiliklerin arasında ortaya çıkan uyuşmazlıklarda, organlar arasında eşgüdümün sağlanması ve düzeltici önlemlerin alınması ile uyuşmazlığın idari yollarla çözümlenmesi gerektiği; bu sebeple davacı idarenin, dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan mevzuata göre Kültür ve Turizm Bakanlığınca uygun görülen imar planı dolayısıyla, 644 sayılı KHK uyarınca anılan Bakanlık yerine hasım kabul edilen Çevre ve Şehircilik Bakanlığına (Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı) karşı dava açmasına hukuken olanak bulunmadığından davanın incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerektiği yolundaki ayrışık oylarına karşılık, kural olarak, Devlet tüzel kişiliğini temsil eden bakanlıklar arasında ortaya çıkan anlaşmazlıkların yönetsel yollarla çözümlenmesi gerektiği, Danıştayın yerleşik kararlarının da bu yönde olduğu ancak; somut olay özelinde Anayasa'nın 45. maddesinde, Devletin tarım arazileri ile çayır ve mer'aların amaç dışı kullanılmasını ve tahribini önlemekle görevli olduğunun belirtildiği, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu'nun 13. maddesinde, "Mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri ile sulu tarım arazileri tarımsal üretim amacı dışında kullanılamayacağının ve bunun istisnalarının hüküm altına alındığı, yine Anayasa'nın 169. maddesinde; Devletin, ormanların korunması ve sahalarının genişletilmesi için gerekli kanunları koyacağı ve tedbirleri alacağı ifade edildikten sonra ormanların korunmasına ilişkin detaylı hükümlere yer verildiği, dolayısıyla, tarım arazilerinin ve orman alanlarının korunması noktasında Anayasal düzeyde verilen önem dikkate alındığında, koruma ilkelerine aykırılık teşkil edecek uygulamaların önüne geçilmesinin taşıdığı önem sebebi ile, mahallin en büyük mülki idare amirliği olan İstanbul Valiliğinin esasen bütünüyle İstanbul Büyükşehir Belediyesi işlemi olan ve davalı Bakanlık (işlemin tesis tarihi itibarıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı olmakla birlikte bu aşamada 644 sayılı KHK uyarınca Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı) tarafından yalnızca uygun görüş verilen dava konusu işleme dava açılabileceği sonucuna varılarak işin esasına geçildi:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
02/12/2005 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli Beykoz Boğaziçi Alanı Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgesi Koruma Amaçlı Revizyon Nazım İmar Planında "fidanlık alanında" kalan İstanbul ili, Beykoz ilçesi, … Mahallesi, … pafta, … ada, … parsel sayılı 265.536 m²'lik taşınmazın 120.000 m²'lik kısmının "üniversite alanı" olarak belirlenmesine ilişkin 22/06/2011 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli Beykoz Boğaziçi Alanı Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgesi Koruma Amaçlı Revizyon Nazım İmar Planı değişikliğinin iptali istemiyle temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
2960 sayılı Boğaziçi Kanununun 2.maddesinde, Boğaziçi Alanı; Boğaziçi kıyı ve sahil şeridinden, öngörünüm bölgesinden, geri görünüm bölgesinden ve etkilenme bölgelerinden oluşan ve sınırları ve koordinatları bu Kanuna ekli krokide işaretli ve 22/7/1983 onay tarihli nazım planda gösterilen alanlar olduğu; 4.maddesinde, Boğaziçi Alanı sınırları içinde Devlet ormanı statüsüne alınacak yerlerin, Boğaziçi İmar Yüksek Koordinasyon Kurulunca kararlaştırılacağı ve kamu kurum ve kuruluşlarına ait olanların bedelsiz olarak Hazineye devredileceği, özel mülkiyete ait olanların ise Tarım ve Orman Bakanlığınca kamulaştırılacağı, devlet ormanı statüsüne alınan bu yerlerin, Tarım ve Orman Bakanlığınca hazırlanacak proje ve programa göre Boğaziçi Alanının doğal yapısına uygun olarak düzenlenip, ağaçlandırılarak parklar ve mesire yerleri yapılacağı ve bunların bakımı, işletilmesi ve muhafazasının sağlanacağı, devlet ormanı statüsüne alınan bu yerlerde 6831 sayılı Orman Kanununun 2'nci maddesi uygulamasının yapılamayacağı; 5.maddesinde de, Boğaziçi Alanında orman sayılmayan kamu kurum ve kuruluşlarına veya özel mülkiyete ait koru, koruya katılacak alan, çayır, mesire yeri, bostan ve benzeri alanların yeşil alan sayılacağı ve bitki varlıklarının geliştirilerek muhafaza edileceği, bu alanlardaki ağaç varlıklarının yokedilmesi veya tahrip edilmesinin yasak olduğu; 9.maddesinde ise, İstanbul Belediyesine bağlı kamu tüzelkişiliğine sahip Boğaziçi İmar Müdürlüğünün; Boğaziçi İmar Müdürü, en çok üç müdür yardımcısı ile gerekli planlama, plan uygulama, yapı kontrol, idare ve destek birimlerinden oluşacağı, Boğaziçi imar planlarını ve Boğaziçi Alanında bu Kanunun amacına uygun yatırımları ve ilgili diğer faaliyetleri düzenleyen imar uygulama programlarını ve ilgili diğer planları hazırlamak ve Belediye Başkanlığına sunmak görevinin Boğaziçi İmar Müdürlüğünün görevleri arasında olduğu hükme bağlanmıştır.
6831 sayılı Orman Kanunu'nun 2. maddesinde, orman sayılan yerlerden; öncelikle orman içindeki köyler halkının kısmen veya tamamen yerleştirilmesi maksadıyla, orman olarak muhafazasında bilim ve fen bakımından hiçbir yarar görülmeyen aksine tarım alanlarına dönüştürülmesinde yarar olduğu tespit edilen yerler ile halen orman rejimi içinde bulunan funda ve makilerle örtülü yerlerden tarım alanlarına dönüştürülmesinde yarar olduğu tespit edilen yerler ve 31/12/1981 tarihinden önce bilim ve fen bakımından orman niteliğini tam olarak kaybetmiş yerlerden; tarla, bağ, bahçe, meyvelik, zeytinlik, fındıklık, fıstıklık (antep fıstığı, çam fıstığı) gibi çeşitli tarım alanları veya otlak, kışlak, yaylak gibi hayvancılıkta kullanılmasında yarar olduğu tespit edilen araziler ile şehir, kasaba ve köy yapılarının toplu olarak bulunduğu yerleşim alanlarının orman sınırları dışına çıkartılacağı, orman sınırları dışına çıkartılan bu yerlerin Devlete ait ise Hazine adına, hükmi şahsiyeti haiz amme müesseselerine ait ise bu müesseseler adına, hususi orman ise sahipleri adına orman sınırları dışına çıkartılacağı, uygulama kesinleştikten sonra tapuda kesin tashih ve tescil işleminin yapılacağı, bu yerler dışında orman sınırlarında hiçbir suretle daraltma yapılamayacağı hüküm altına alınmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Üniversite alanı olarak belirlenen dava konusu parselin tapu kaydında fidanlık alanı olduğu belirtilmesine ve bu alanın Boğaziçi alanında kalmasına karşın, İdare Mahkemesince hükmü esas alınan bilirkişi raporunda ve Mahkeme kararında Boğaziçi Kanunu ve orman Kanunu hükümleri uyarınca bir değerlendirme yapılmadığı görülmektedir.
Bu durumda, İdare Mahkemesince, uyuşmazlığa konu parselin, üniversite alanı olarak belirlenen kısmının tamamının fidanlık alanı olup olmadığı, bu alanın orman alanı niteliğinin bulunup bulunmadığı, dava konusu planlamanın Boğaziçi Kanunu hükümlerine uygun olup olmadığı, gerekirse keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak ve Boğaziçi Kanunu'nun ilgili hükümleri uyarınca bir değerlendirme yapılmak suretiyle yeniden bir karar verilmesi gerektiğinden, eksik incelemeye dayalı temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.


KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı ısrar kararının BOZULMASINA,
3.Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 09/02/2022 tarihinde kesin olarak oyçokluğu ile karar verildi.


KARŞI OY

X- … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin temyize konu … tarih ve E:… , K:… sayılı ısrar kararının usul ve hukuka uygun bulunduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddi ile temyize konu ısrar kararının onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.