AYM 1963/102 Esas 1964/25 Karar Sayılı Norm Denetimi İlamı

Esas No.:1963/102

Karar No.:1964/25

Karar tarihi:31/3/1964

Resmi Gazete tarih/sayı:14.5.1964/11703

Davacı : Adalet Partisi Türkiye Büyük Millet Meclisi Grupu.

Dâvanın konusu : Aydın, Balıkesir, Bilecik, Edirne, Eskişehir, Kırklareli, Konya ve Denizli Vilâyetlerinde 1955 - 1956 yılında tabiî âfetlerden zarar görenlere yapılacak yardım hakkındaki 22/6/1956 günlü ve 6746 sayılı kanunun 6 ncı maddesinde yer alan (İstimlâk bedelleri vergi kıymetlerinin 15 mislini geçemez) şeklindeki hükmün Anayasa"nın 38 inci maddesine aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenilmiştir.

İlk inceleme : Anayasa Mahkemesi içtüzüğünün 15 inci maddesi uyarınca 5/3/1963 gününde yapılan ilk incelemede dâvanın Anayasa"nın geçici 9. ve Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri hakkındaki 22/4/1962 günlü ve 44 sayılı kanunun geçici 5 inci maddelerine uygun olarak süresinde açıldığı anlaşılmış ise de dâva dilekçesini imzalayan Ali Nailî Erdem ve Cahit Okurer"in Adalet Partisinin Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi Grupu Başkan veya Başkan vekili olduklarına dair onanlı belgenin dosyada bulunmadığı görülerek bu eksiğin 15 gün içinde tamamlanmasına karar verilmiş ve karar gereği, süresinde yerine getirilmiştir.

Esasın incelenmesi :

1. Gerekçe :

22/6/1956 günlü ve 6746 sayılı kanunun dâva konusu 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında (Bu kanuna göre bina yapılacak arsa ve araziden Hazineye, Özel İdarelere, Belediyelere, Köylere ve Katma Bütçeli dairelere "Vakıflar hariç" ait olanlar âmme hizmetine tahsis edilmiş bulunmamak sartiyle Nafıa Vekâletinin talebi üzerine bedelsiz olarak bu işe terk olunur. Eşhasa ait gayrimenkuller de belediyeler ve köy ihtiyar meclisleri tarafından 3710 ve 442 sayılı kanunlar gereğince istimlâk olunur.)

İkinci fıkrasında da (îstimlâk bedeli vergi kıymetlerinin 15 mislini geçemez. Bu yerlerin imar ve parselâsyon plânları Nafıa Vekâletince yaptırılır..) denilmektedir.

Şu halde 22/6/1956 günlü ve 6746 sayılı kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrasına göre., kamulaştırılan taşınmaz malın gerçek değeri değil, sözü geçen maddenin ikinci fıkrası gereğince en çok vergi kıymetinin 15 misli ödenecektir. Halbuki 9/7/1961 günlü ve 334 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasa"sının (Kamulaştırma) kenar başlıklı 38 inci maddesinin birinci fıkrasında (Devlet ve kamu tüzel kişileri, kamu yararının gerektirdiği hallerde, gerçek karşılıklarını peşin ödemek sartiyle, özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların, kanunda gösterilen esas ve usullere göre; tamamını veya bir kısmını kamulaştırmaya veya bunlar üzerinde idarî irtifaklar kurmağa yetkilidir) denilmektedir. Anayasa"nın bu maddesindeki (Gerçek karşılık) deyimi ile kamulaştırma günündeki serbest alım satımla beliren tam değerin kasdedildiği aşikârdır. Anayasa Mahkemesinin 18/3/1963 günlü, E. 1963/10, K. 1963/61 sayılı kararında da bu görüş kabul edilmiştir.

Bu açıklamalar gözönünde tutulunca 6746 sayılı kanunun 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan .İstimlâk bedelleri vergi kıymetinin 15 mislini geçemez) şeklindeki hüküm, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 38 inci maddesinin birinci fıkrasına aykırı olduğu kabul edilmek ve iptaline karar verilmek gerekir.

2. Sonuç :

Yukarıda açıklanan sebeplerden ötürü Aydın, Balıkesir, Bilecik, Edirne, Eskişehir, Kırklareli, Konya ve Denizli Vilâyetlerinde 1955-1956 yılında tabiî âfetlerden zarar görenlere yapılacak yardım hakkındaki 22/6/ 1956 günlü ve 6746 sayılı kanunun 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan (İstimlâk bedelleri vergi kıymetlerinin 15 mislini geçemez) şeklindeki hüküm, 9/7/1961 günlü ve 334 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasa" sının 38 inci maddesinin birinci fıkrasına aykırı olduğundan iptaline 31/3/1964 gününde oybirliği ile karar verildi.