MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi


Davacı tarafından, davalılar aleyhine 17/07/2013 gününde verilen dilekçe ile geçit hakkı kurulması talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 20/10/2015 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı Hazine vekili ve davalı ... tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

K A R A R

Dava, Türk Medeni Kanununun 747. maddesi gereğince geçit hakkı kurulması isteğine ilişkindir.
Davacı, maliki olduğu ... ili, ... ilçesi, 1288 parsel sayılı taşınmazın genel yola bağlantısının bulunmadığını ileri sürerek 1289 parsel sayılı taşınmazdan geçit hakkı kurulmasını talep etmiş, 11.05.2015 ve 07.07.2015 tarihli dilekçeler ile 1285 parsel sayılı taşınmazın tapu kayıt maliklerini davaya dahil etmiştir.
Davalı ..., 1289 parsel sayılı taşınmazın paydaşı olduğunu, taşınmazından geçit hakkı tesisi halinde ekonomik değerinin azalacağını, 1289 parsel sayılı taşınmazdan ..."ın boru hattının geçtiğini, davacının taşınmazı lehine geçit hakkı tesis edilebilecek daha uygun alternatifler bulunduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
Davalı ... vekili, müvekkilinin 1285 parsel sayılı taşınmazın paydaşı olduğunu, davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
1285 parsel sayılı taşınmazın diğer paydaşı ..., 14.05.2015 tarihli 10.celse beyanında; davacının yolunun bulunmadığını, takdirin mahkemeye ait olduğunu beyan etmiştir.
Mahkemece; davanın kabulüne, ... ili, ... ilçesi, ... Köyünde kain, ... parsel sayılı taşınmaz lehine, aynı yer 1285 ve 1289 parsel sayılı taşınmazlar aleyhinde olmak üzere ve fen bilirkişilerinin 18/04/2015 tarihli krokili raporunda (C) harfi ile gösterilen ve her iki davalı taşınmazın ortak sınırından geçen yerden olmak üzere 3 metre genişliğinde ve 1285 parsel sayılı taşınmazda 195,29 metrekarelik alandan ve 1289 parsel sayılı taşınmazda 195,87 metrekarelik alandan geçit hakkı verilmesine karar verilmiştir.
Hükmü, davalı ... vekili ve davalı ... temyiz etmiştir.
Bu tür davalar ülkemizde arazi düzenlenmesinin sağlıklı bir yapıya kavuşmamış olması ve her taşınmazın yol ihtiyacına cevap verilmemesi nedeniyle zorunlu olarak açılmaktadır. Geçit hakkı verilmesiyle genel yola bağlantısı olmayan veya yolu bulunsa bile bu yol ile ihtiyacı karşılanamayan taşınmazın genel yolla kesintisiz bağlantısı sağlanır. Uygulama ve doktrinde genellikle bunlardan ilkine "Mutlak geçit ihtiyacı" veya "Geçit yoksunluğu", ikincisine de "Nispi geçit ihtiyacı" ya da "Geçit yetersizliği" denilmektedir.
Geçit hakkı verilmesine ilişkin davalarda, bu hak taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından leh ve aleyhine geçit istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına geçit istenen taşınmaz paylı mülkiyete konu ise dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir.
Geçit tesisi davalarında başlangıçta davacı tarafından öngörülemediğinden dava dilekçesinde talep edilen yer dışındaki güzergahlardan da geçit kurulması gerekebilir. Bu güzergah üzerindeki taşınmazların maliklerine dava dilekçesi ile husumet yöneltilmemiş olması kabul edilebilir bir yanılgıya dayandığından 6100 sayılı HMK’nın 124. maddesi gereğince dürüstlük kuralına aykırı olmayan bu taraf değişikliği talebi kabul edilerek davacının bu kişilerin harçsız olarak davaya katılmalarının sağlamasına imkan verilmelidir.
Türk Medeni Kanununun 747/2 maddesi gereğince geçit isteği, önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun komşuya, bu şekilde ihtiyacın karşılanmaması halinde geçit tesisinden en az zarar görecek olana yöneltilmelidir. Zira geçit hakkı taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak hakkı olmakla birlikte, özünü komşuluk hukukundan alır. Bunun doğal sonucu olarak yol saptanırken komşuluk hukuku ilkeleri gözetilmelidir. Geçit ihtiyacının nedeni, taşınmazın niteliği ile bu ihtiyacın nasıl ve hangi araçlarla karşılanacağı davacının sübjektif arzularına göre değil, objektif esaslara uygun olarak belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakârlığın denkleştirilmesi prensibi dikkatten kaçırılmamalıdır.
Uygun güzergah saptanırken önemle üzerinde durulması gereken diğer bir yön ise, aleyhine geçit kurulan taşınmaz veya taşınmazlar bölünerek kullanım şekli ve bütünlüğünün bozulmamasıdır. Şayet başka türlü geçit tesisi mümkün değilse bunun gerekçesi kararda açıkça gösterilmelidir.
Yararına geçit kurulacak taşınmazın tapuda kayıtlı niteliği ve kullanım amacı nazara alınarak özellikle tarım alanlarında, nihayet bir tarım aracının geçeceği genişlikte (emsaline göre 2,5-3 m.) geçit hakkı tesisine karar vermek gerekir. Bu genişliği aşan bir yol verilmesinin zorunlu olduğu hallerde, gerekçesi kararda dayanakları ile birlikte gösterilmelidir.
Kurulan geçit hakkının Türk Medeni Kanununun 748/3 ve 1012. maddesi ile yeni Tapu Sicil Tüzüğünün "İrtifak hakları ve taşınmaz yükünün tescili" başlıklı 30. maddesi gereğince kütük sayfasında ayrılan özel sütununa tesciline karar verilmelidir.
Geçit hakkı kurulmasına ilişkin davalarda davanın niteliği gereği yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.
Somut uyuşmazlıkta; mahkemece yapılan 12.02.2015 tarihli keşif sonucu alınan 18.04.2015 tarihli bilirkişi raporu ve ekli krokide (C) harfi ile belirlenen güzergah esas alınarak 1285 ve 1289 parsel sayılı taşınmazların ortak sınırından geçit hakkı tesis edildiği anlaşılmaktadır. Geçit davalarında uygulanan fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi gereğince öncelikle yüzölçümü büyük olan parsellerden geçit kurulması gerekir. Dosya içerisindeki pafta sureti, tapu kayıtları ile bilirkişi raporu ve krokisine göre 1285 parsel sayılı taşınmazın 1289 parsel sayılı taşınmazdan daha büyük olduğu görülmektedir. Bu durumda, 1285 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydında yer alan ... lehine 07.03.2005 tesis tarihli kamulaştırma şerhi araştırılmalı, kamulaştırma işlemi tamamlanmış ise kamulaştırmanın amacına aykırı düşmemek koşuluyla 18.04.2015 tarihli fen bilirkişileri raporunda 1285 parsel sayılı taşınmazın batı sınırından önerilen 1. numaralı alternatif esas alınarak geçit irtifakı kurulması gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, bu sebeple hükmün bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın istek halinde yatırana iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 11.11.2019 tarihinde oy birliği ile karar verildi.