Karşılıksız çek düzenleme suçundan sanık ..."nın, 5941 sayılı Çek Kanunu"nun 5/1 ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu"nun 52/2. maddeleri gereğince 61.000,00 Türk Lirası adlî para cezası ile cezalandırılmasına dair Mersin 3. İcra Ceza Mahkemesinin 11/05/2017 tarihli ve 2016/938 esas, 2017/360 sayılı kararının kesinleşmesini müteakip, infaz savcılığı tarafından 5941 sayılı Kanun"un 5/1. fıkra 2. cümlesinin Anayasa Mahkemesince iptal edilmesi üzerine oluşan tereddüdün giderilmesi talebi üzerine, cezanın infazının devamına ilişkin Mersin 3. İcra Ceza Mahkemesinin 04/01/2018 tarihli ve 2016/938 esas, 2017/360 sayılı ek kararı aleyhine Adalet Bakanlığının 08/01/2019 gün ve 9584 sayılı kanun yararına bozma istemini içeren yazısı ekinde bulunan dava dosyası Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 21/01/2019 gün ve KYB-2019-4770 sayılı ihbarnamesi ile Dairemize verilmekle okundu.
Anılan ihbarnamede;
10/10/2017 tarihli ve 30206 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 26/07/2017 tarihli ve 2016/191 esas 2017/131 sayılı kararı ile 5941 sayılı Kanun"un 1. fıkrasının ikinci cümlesinde yer alan “çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanuna göre ticari işlerde temerrüt faizi oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile takip ve yargılama gideri toplamından” şeklindeki ibarenin iptal edildiği,
Her ne kadar 1982 Anayasasının 153/5. maddesine göre, Anayasa Mahkemesi iptal kararlarının geriye yürümeyeceği belirtilmiş ise de; söz konusu iptal kararının sanık lehine bir durum ortaya çıkardığı, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 7/2. maddesinde, "Suçun işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanun ile sonradan yürürlüğe giren kanunların hükümleri farklı ise, failin lehine olan kanun uygulanır ve infaz olunur." ve 5252 sayılı Türk Ceza Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun’un 9/3. maddesindeki “Lehe olan hüküm, önceki ve sonraki kanunların ilgili bütün hükümleri olaya uygulanarak, ortaya çıkan sonuçların birbirleriyle karşılaştırılması suretiyle belirlenir.” şeklindeki düzenlemeler uyarınca, sanığın hukuki durumun yeniden değerlendirilerek lehe olan, söz konusu iptal kararı sonrası yürürlük kazanan 5941 sayılı Kanun"un 5/1. maddesinde yer alan, "(Değişik: 15/7/2016-6728/63 md.) Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, binbeşyüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Ancak, hükmedilecek adli para cezası; çek bedelinin karşılıksız kalan miktarı, (…)(2) az olamaz." hükmü gereğince sanık lehine bir karar verilmesi gerektiği gözetilmeden, yazılı şekilde karar verilmesinde isabet görülmediği gerekçesiyle 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309.maddesi uyarınca anılan kararın kanun yararına bozulması isteminde bulunulmakla, gereği görüşülüp düşünüldü;
Sanık hakkında, Mersin 3. İcra Ceza Mahkemesinin 11.05.2017 tarihli, 2016/938 E. 2017/360 K. sayılı kararıyla 5941 sayılı Kanun"un 5. maddesinde yazılı "karşılıksız işlemi yapılmasına sebebiyet verme" suçundan mahkumiyet hükmü kurulduğu, hükmün istinaf edilmeksizin kesinleştiği, karar tarihinden sonra 10/10/2017 tarihli ve 30206 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 26/07/2017 tarihli ve 2016/191 esas 2017/131 karar sayılı kararı ile 5941 sayılı Kanun"un 1. fıkrasının ikinci cümlesinde yer alan “çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanun"a göre ticari işlerde temerrüt faizi oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile takip ve yargılama gideri toplamından” şeklindeki ibarenin iptal edildiği, infaz savcılığı tarafından hükmün 5237 sayılı TCK"nin 7. maddesinde yer alan "lehe kanun" ilkesi gereği uyarlanmasının istendiği, ancak bu talebin "Anayasa Mahkemesi"nin iptal kararlarının geriye yürümeyeceği" gerekçesiyle reddedildiği anlaşılmıştır.
Anayasa’nın 153’üncü maddesi gereğince Anayasa Mahkemesi kararları geriye yürümez. Zira Anayasa’ya aykırı olduğu tespit edilen bir norm, iptal kararı öncesinde, usulüne uygun bir şekilde yasalaşan ve yürürlük tarihinden itibaren düzenlediği alanlarda meşru olarak uygulanagelen bir normdur. Sonradan alınan iptal kararı bu maddi gerçekliği değiştiremez.
Öte yandan Anayasa Mahkemesinin iptal kararları, bu normun yürürlüğe girdiği tarihten iptal tarihine kadar hukuk düzeninde hiç var olmamış gibi yorumlanarak bu norma dayanarak yapılan tüm işlemlerin hüküm ve sonuçlarını da kendiliğinden ortadan kaldırmaz. Ancak Anayasa"nın 153/5. maddesinde yer alan geriye yürümezlik ilkesini düzenlemesindeki amacı, bireylerin hukuken yürürlükte bulunan meşru bir norma dayanarak elde ettikleri kazanılmış haklarının, hukuki güvenlik, istikrar, adalet, kamu düzeni ve kamu yararı gibi temel kavramlar çerçevesinde korunmasıdır.
Lehe kanun ilkesinin mahkemelerce nasıl uygulanacağına dair usul ise 5252 sayılı Türk Ceza Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun"un "Lehe olan hükümlerin uygulanmasında usul" başlıklı 9. maddesinde açıkça belirtilmiştir. Buna göre kesinleşmiş hükümlerle ilgili olarak, Türk Ceza Kanununun lehe olan hükümlerinin derhal uygulanabileceği hallerde duruşma yapılmaksızın da karar verilebileceği, lehe olan hükmün, önceki ve sonraki kanunların ilgili bütün hükümleri olaya uygulanarak, ortaya çıkan sonuçların birbirleriyle karşılaştırılması suretiyle belirleneceği, yapılan uyarlama yargılaması bakımından zamanaşımına ilişkin hükümlerin uygulanamayacağı düzenlenmiştir.
Yerel mahkemenin hükmü verdiği sırada yürürlükte bulunan ancak hüküm tarihinden sonra Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen kısmının, uyarlama istenen mahkeme tarafından yeniden değerlendirilerek, şartları varsa duruşma yapılmaksızın, takdir yetkisinin kullanılması gerektiği durumlarda ise duruşmalı olarak, gerek Anayasa"nın 38. maddesi, gerek Medenî ve Siyasî Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme’nin 15. maddesi ve gerekse TCK"nin 7. maddesi gerekçe gösterilmek suretiyle uygulanarak sanık hakkında kurulan ve hukuka aykırı hale gelen hükmün yeniden kurulması gerekmektedir.
Sanığın 5941 sayılı Kanun"a aykırı eylemi nedeniyle kurulacak hükümde, sanık hakkında TCK"nin 61. maddesine göre Kanun"da öngörülen alt ve üst sınırlar arasında belirlenecek temel cezanın mahkemenin takdirinde olduğu şüphesizdir.
Kanun yararına bozmaya konu edilen hükümde; yerel mahkemece, 5941 sayılı Kanun"un 5/1. maddesinde unsurları yazılı "karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet verme" suçunu işlediği anlaşılan sanık hakkında, öncelikle takdiren 300 gün adli para cezasına hükmedildiği, TCK"nin 52/2. maddesi gereği günlüğü 20 TL"den hesaplanan katsayının, gün para cezasıyla çarpılması sonucu sanık hakkında neticeten 6.000 TL adli para cezasına hükmedildiği, (iptal kararından önce verilen ve hüküm tarihinde yürürlükte bulunan) 5941 sayılı Kanun"un 5/1. maddesi ikinci cümlesinde yazılı olduğu üzere, verilecek ceza karşılıksız çıkan çekin takibi nedeniyle oluşan temerrüt faizi, takip ve yargılama giderleri toplamından az olamayacağından sanığın cezasının 61.000 TL adli para cezasına yükseltildiği görülmektedir.
5941 sayılı Kanun"un 5. maddesinin 1. fıkrasının ikinci cümlesinde yer alan “çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanunî ibraz tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanuna göre ticarî işlerde temerrüt faizi oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile takip ve yargılama gideri toplamından” şeklindeki ibarenin, 10/10/2017 tarihli ve 30206 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 26/07/2017 tarihli ve 2016/191 esas 2017/131 karar sayılı kararı ile iptal edilmiş olması karşısında, yerel mahkemece takdiren verilen 6.000 TL adli para cezasının, suça konu çekin karşılıksız kalan kısmı olan 58.710 TL"den az olamayacağı da göz önüne alındığında, iptal kararı öncesinde yürürlükteki Kanun"a göre kurulan hükümde sırf bu sebeple yapılan artımın kanuna aykırı olduğu anlaşılmakla,
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı"nın kanun yararına bozma istemine dayanan ihbarname içeriği yerinde görüldüğünden, Mersin 3. İcra Ceza Mahkemesinin 04/01/2018 tarihli ve 2016/938 esas, 2017/360 sayılı ek kararının 5271 sayılı CMK"nin 309/4-d maddesi gereği KANUN YARARINA BOZULMASINA, bozma gereği yeniden uygulama yapılarak, sanık hakkında mahkumiyet hükmü içeren Mersin 3. İcra Ceza Mahkemesinin 11/05/2017 tarihli ve 2016/938 esas, 2017/360 sayılı kararının HÜKÜM kısmında yer alan; temerrüt faizi, takip ve yargılama giderini artırım nedeni olarak gösteren ve "6728 sayılı Kanunla değişik..." ibaresiyle başlayan 3. paragrafın tamamen hükümden çıkartılmasıyla, yerine "5941 sayılı Kanun"un 5. maddesinin "ticari işlerde temerrüt faizi oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile takip ve yargılama gideri toplamı" kısmının, 10/10/2017 tarihli ve 30206 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 26/07/2017 tarihli ve 2016/191 esas 2017/131 karar sayılı kararıyla iptal edilmesi sonucu, hükmedilen ceza çekin karşılıksız kalan miktarından az olamayacağından, sanığın neticeten 58.710 TL adli para cezasıyla cezalandırılmasına," cümlesinin eklenmesine, hükmün diğer kısımlarının aynen bırakılmasına, hükmün infazının 58.710 TL adli para cezası üzerinden yapılmasına, 03/06/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.