Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/7243 Esas 2022/7775 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 7. Hukuk Dairesi

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki toplu iş sözleşmesi hükmünün iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.

Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:


I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili Genel Müdürlük ile Genel-İş Sendikası arasında 03.05.2019 tarihli toplu iş sözleşmesinin "ilave tediye ve ikramiye" başlıklı maddesinde hizmet sürelerine bağlı olarak 15-45 gün arası ücret tutarında kıdemli işçilik teşvik priminin verileceğinin öngörüldüğünü, primin iş hukukundaki tanımının işçinin bireysel olarak veya bir grup içinde üstün çaba göstererek başarılı bir şekilde yapmış olduğu işi ödüllendirmek için kendilerine ödenen bir ek ücret olduğunu, bu durumun işçilerin başarılı çalışmalarını ödüllendirmek amacına yönelik olduğunu, esasında bu düzenlemedeki ödemenin ikramiye niteliğini haiz olduğunu, bu durumda "ilave tediye ve ikramiye" başlıklı 36 ncı maddenin 6772 sayılı Devlet Ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması Hakkındaki Kanun'un (6772 sayılı Kanun) ek 1 inci maddesine açıkça aykırılık teşkil ettiğini iddia ederek toplu iş sözleşmesinin kanuna aykırı ve işçiler arasında eşitsizlik yaratan 36 ncı maddesinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'na (6356 sayılı Kanun) uygun şekilde tüm prosedürler yerine getirilerek tarafların hür iradesi ile imzalanmış toplu iş sözleşmesinin 36 ncı maddesinin iptalinin talep edilmesinin geçerliliğinin bulunmadığını, toplu iş sözleşmesinin başlıca geçersizlik nedenlerinin, ehliyetsizlik, şekle aykırılık ve hukuka aykırılık olduğunu, toplu iş sözleşmesinin iptalinin toplu iş sözleşmesinin iradeyi sakatlayan nedenlerin ortaya çıkması ile yetkisiz kişi veya sendikalar tarafından toplu iş sözleşmesinin yapılması durumunda söz konusu olacağını, somut davada iptal veya geçersizlik nedenlerinin bulunmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile somut olayda toplu iş sözleşmesinin ilgili maddesinde geçen "kıdemli işçiliği teşvik primi'' adı altında yapılan bu ödemenin amacının, çalışanlar arasında işverene bağlı işyerlerinde kıdem dikkate alınarak ücret farklılığı meydana getirilmek suretiyle çalışanlar arasında ücret adaletini sağlamak olduğu, toplu iş sözleşmesinde adı geçen maddenin işçinin mal ve hizmet üretiminde daha istekli hâle gelmesi ve başarısının artması için işverence ödül niteliğinde verilen ek ödeme değil, işçinin kıdem karşılığı aldığı prim olduğu, ayrıca ilgili düzenleme sözleşme serbestisi kapsamında yapılan bir düzenleme olup bu hâliyle anayasal ve emredici kanun hükümlerine bir aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; müvekkili İdare ile Genel-İş Sendikası arasında 03.05.2019 tarihli toplu iş sözleşmesi imzalandığını, iptali istenen 36 ve 37 nci maddelerin işçileri çalışmaya teşvik etmeyeceğini, aksine işçinin herhangi bir çaba göstermeden ve çalışmayı özendirmeden sadece hizmet yılı arttığı müddetçe primlere hak kazanabileceğini ve bu durumun hukuka aykırı bir şekilde hüküm altına alındığını, 6772 sayılı Kanun'un ek birinci maddesinde yer alan "Bu Kanun uyarınca işçilere yapılan ilave tediyelerden ayrı olarak her yıl için her biri bir aylık istihkakları tutarını (hafta ve genel tatil ücretleri dahil) geçmemek şartıyla toplu iş sözleşmeleri ile en çok iki ikramiye daha verilebilir" düzenlemesi gereği en fazla iki ikramiye verilebileceğinin hüküm altına alındığını, ancak toplu iş sözleşmesi hükümlerinin kanunun emredici hükümlerine aykırılık teşkil ettiğini ileri sürmüştür.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile toplu iş sözleşmesindeki düzenlemenin hizmet süresini özendirmeye yönelik belirli kıdeme gelmiş işçiye bir miktar para ödenmesine ilişkin olduğu, sözleşme serbestisi ilkesi uyarınca kararlaştırılan düzenlemenin 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'na (Anayasa) veya kanunların emredici hükümlerine bir aykırılığının bulunmadığı, davacı vekili işçilere ödenen ilave tediye alacağına ek olacak şekilde bu ödemenin yapıldığını ve bunun işçilere en fazla iki ek ikramiye ödeneceği yönündeki düzenlemeye aykırı olduğunu ileri sürmüş ise de toplu iş sözleşmesinin 36 ncı maddesi uyarınca yapılan ödemenin nedeninin ve niteliğinin farklı olduğu, aksi kabulün toplu iş sözleşmesi ile (örneğin bayram harçlığı vs. gibi) sosyal amaçlarla yapılan ödemelerin de iptalinin gerekeceği şeklinde sonuçlara yol açacağı, Mahkemece verilen kararın usul ve kanuna uygun olduğu gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekilince, istinaf dilekçesinde ileri sürülen itirazlarla Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması talep edilmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, toplu iş sözleşmesi hükümlerinin Anayasa ve kanun hükümlerine göre iptalinin gerekip gerekmediğine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
Anayasa, 6772 sayılı Kanun ve 6356 sayılı Kanun hükümleridir.

3. Değerlendirme
1.6772 sayılı Kanun'un ek 1 inci maddesi ile ilave tediyelerin toplu iş sözleşmesi ile kararlaştırılması halinde buna sınır getirilmiş ve “Bu kanun uyarınca işçilere yapılan ilave tediyelerden ayrı olarak, her yıl için her biri bir aylık istihkakları tutarını (hafta ve genel tatil ücretleri dahil) geçmemek şartıyla toplu iş sözleşmeleri ile en çok iki ikramiye daha verilebilir” düzenlemesine yer verilmiştir. Toplu iş sözleşmesi ile ilgili Kurumlarda çalışan işçilere en çok iki ay daha ilave tediye ödeneceğinin kararlaştırılabileceği ve bu miktar üzerinde ödeme yapılmasını öngören düzenlemenin kanuni sınırı aşan miktarda geçersiz olacağını kabul etmek gerekir.

2.Bu tespit bağlamında, somut uyuşmazlıkta iptali talep edilen toplu iş sözleşmesi hükmünün 6772 sayılı Kanun'a aykırı olacak şekilde bir ikramiye ödemesine yol açmadığı anlaşılmaktadır.

2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilinin temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,


Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

15.06.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.