Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/6625 Esas 2022/7770 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 9. Hukuk Dairesi

DAVA TÜRÜ : ALACAK

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.

Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre ve temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Kuruma bağlı kömür ocağında çalıştığını, davacının yaptığı işin asıl iş olduğunu, asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğunu, davacının Kurum işçisi sayılması gerektiğini, ayrıca ücretinin muvafakati alınmaksızın düşürüldüğünü ileri sürerek davalı asıl işveren ile alt işveren şirketler arasında muvazaanın ve muvazaa nedeniyle davacının baştan itibaren davalı asıl işverenliğin işçisi olduğunun, kanundan doğan tediye alacağı hakkından yararlandırılması gerektiğinin tespitine, davacı işçi baştan itibaren davalı Kurum işçisi olarak çalıştığından sendika üyeliği ile bağlı olmaksızın ilave tediye alacağının yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı, husumet itirazlarında bulunduklarını, davacının yaptığı işin asıl iş değil yardımcı iş olduğunu, Kurum ile davacı arasında bir bağ ve sözleşme bulunmadığını, muvazaa iddiasını kabul etmediklerini, davacının ücretinin düşürüldüğü tespiti halinde ilave tediye ücret alacağının ücretinin düşürülmemiş şekli ile hesaplanması hususundaki iddiasını kabul etmediklerini, her ihale döneminde işçilerin yazılı belge niteliğindeki sözleşmelerle alacağı ücreti açıkça kabul ettiğini, Kurum personeli olmayan davacının ilave tediye talebinde bulunmasının hukuka aykırı olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile periyodik bakım ve onarım ihalesi kapsamında lastikçi olarak çalışan davacının hizmet alım sözleşmelerine uygun şekilde çalıştırıldığı, alt işverene verilen işin doğrudan üretim organizasyonu içinde yer alan bir iş olmayıp yardımcı iş kapsamında olduğu, davalı Kurum ile diğer dava dışı Şirketler arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin kanuna uygun olarak kurulduğu ve davalı Kurum ile ihbar olunanlar arasında muvazaa ilişkisinin olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar vermiştir.


IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; davalı ile alt işverenler arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunu, aynı ihale dönemi için daha önce Mahkemenin muvazaa kararı verdiğini ve bu ilâmların kesinleştiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın kabulüne karar verilmesini talep talep etmiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...
Somut olayda; davacı davalı işyerinde otomotiv lastik satış ve servis onarımcısı olarak çalışmaktadır.
Dosya içerisinde mevcut hizmet alım sözleşmelerinden ihale konusu işin 'GLİ Müdürlüğü açık ocaklarda çalıştırılmakta olan Komatsu 630 ES, 85D Wabco, 75/B Wabco(Treyler) kamyonlar, çeşitli marka ve kapasitedeki hidrolik eksavatörler, yükleyiciler, grayderler, delik makineleri, buldozerler, sondaj makineleri, vinçler, yol silindirleri, traktörler, kaynak makineleri, forkliftler, sabit jeneratörlerin Dizel motorları, seyyar aydınlatma jenaratörleri ile anfo kamyonları, hafif vasıta araçları ve kamyonların; 12 ay süreyle çeşitli unvanlardaki toplam 99 personel ve şoförüyle birlikte 2 adet yağlama kamyonu, 2 adet 4x4 pikap, 1 adet kamyonet ve 2 adet 4x2 pikap ile teknik şartnamede belirtilen tamir, bakım işlerinin yaptırılması işi' olduğu anlaşılmaktadır.
Söz konusu periyodik bakım ve onarım ihalesinde otomotiv lastik satış ve servis onarımcısı olarak çalışan davacının hizmet alım sözleşmelerine uygun şekilde çalıştırıldığı, alt işverene verilen işin doğrudan üretim organizasyonu içinde yer alan bir iş olmayıp yardımcı iş kapsamında olduğu, davalı kurum ile diğer dava dışı şirketler arasında asıl işveren - alt işveren ilişkisinin kanuna uygun olarak kurulduğu anlaşılmaktadır.
Duruşmada dinlenen davacı tanığı davacının otomotiv lastik satış ve servis onarımcısı olarak çalıştığını, aynı işi yapan kadrolu işçilerin de olduğunu, kullanılan malzeme ve araçların TKİ'ye ait olduğunu, emir ve talimatları TKİ'den aldıklarını beyan etmiştir.
Davalı Kurum tarafından ihbar olunan dava dışı şirketlere verilen iş yardımcı iş niteliğindedir. Yardımcı işin bir kısmının alt işverene verilmesi mümkündür. Başka bir anlatımla, hizmet alımı yapılan yardımcı işte hem asıl işverenin hemde alt işveren işçisinin çalışması asıl işveren-alt işveren ilişkinin geçerliliğini etkilemez. Bu nedenle davalı ile dava dışı şirket arasındaki ilişkinin muvazaalı olmadığı anlaşılmakla, ilk derece mahkemesinin davanın reddine dair kararı yerindedir... " şeklindeki gerekçe ile davacı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; dava konusu işin, doğrudan üretim organizasyonu içinde olan asıl iş olduğunu, davacının yaptığı işin Kurumun kömür çıkarma işinde kullandığı iş makineleri ve araçların tamir ve bakımları olduğunu, bu nedenle asıl işin yürütülmesi için sürekli yapılması gereken rutin bir işin yardımcı iş olduğunun kabulünün hayatın akışına aykırı olduğunu, aynı ihale dönemi için daha önce mahkemenin muvazaa kararı verdiğini ve bu ilamların kesinleştiğini, davalı ile alt işverenler arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun kabulü gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi ve Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğü ile dava dışı şirketler arasındaki asıl işveren alt işveren ilişkisinin kanuna uygun kurulup kurulmadığı, muvazaaya dayanıp dayanmadığı noktalarında toplanmaktadır.


2. İlgili Hukuk
1. 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması Hakkında Kanun
'un 1 inci maddesi şöyledir;
"Umumi, mülhak ve hususi bütçeli dairelerle mütedavil sermayeli müesseseler, sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait olan şirket ve kurumlarla belediyeler ve bunlara bağlı teşekküller, 3460 ve 3659 sayılı kanunların şümulüne giren İktisadi Devlet Teşekkülleri ve diğer bilcümle kurum, banka, ortaklık ve müesseselerinde müstahdem olanlardan İş Kanununun şümulüne giren veya girmiyen yerlerde çalışmakta olan ve İş Kanununun muaddel birinci maddesindeki tarife göre işçi vasfında olan kimselere, ücret sistemleri ne olursa olsun, her yıl için birer aylık istihkakları tutarında ilave tediye yapılır."

2. 4857 sayılı İş Kanunu’nun "Tanımlar" kenar başlıklı 2 nci maddesinin altıncı fıkrası şöyledir:
"Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur."

3. Alt İşverenlik Yönetmeliği'nin "Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulma şartları" kenar başlıklı 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi şöyledir:
"Alt işverene verilen iş, işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen iş işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmalıdır."

4. Dairemizin 01.12.2021 tarihli ve 2021/11711 Esas, 2021/16013 Karar sayılı ilâmı.

3. Değerlendirme
Bir üst başlıkta yapılan açıklamalar ile tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; bakım ve onarım ihalesinde lastikçi olarak çalışan davacının hizmet alım sözleşmelerine uygun şekilde çalıştırıldığı, alt işverene verilen işin doğrudan üretim organizasyonu içinde yer alan bir iş olmayıp yardımcı iş kapsamında olduğu, davalı Kurum ile diğer dava dışı Şirketler arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin kanuna uygun olarak kurulduğu, Dairemizin emsal kararlarının da bu doğrultuda olduğu anlaşılmakla Bölge Adliye Mahkemesi kararında belirtilen hukuki gerekçelerin dosya kapsamına uygun olduğu ve verilen kararda isabetsizlik bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Davacı tarafça ileri sürülen temyiz nedenleri yerinde görülmediğinden usul ve kanuna uygun kararın onanması gerekmiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

15.06.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi