Danıştay 6. Daire 2021/4899 Esas 2022/181 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/4899
Karar No : 2022/181

DAVACI : … İnşaat Taahhüt San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı-ANKARA
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

DAVANIN KONUSU: Davacı şirkete ait İstanbul İli, Beşiktaş İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaza yapı ruhsatı verilmesi nedeniyle davacıdan hizmet bedeli istenilmesine ilişkin işlemin dayanağı olan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü 2017 Yılı Birim Fiyat Listesinin 1349 ila 1395. maddelerinin iptali istenilmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :Davalı idare tarafından, 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 28. maddesinde Bakanlığın ihtiyaç duyduğu hallerde ve lüzum gördüğü merkezlerde Bakanın onayı ile hizmetleriyle ilgili döner sermayeli işletmeler kurabileceğinin öngörüldüğü, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Yönetmeliğinin "Faaliyet Alanları" başlıklı 7. maddesinin 1. fıkrasının (z) bendinde, bu maddede yazılı faaliyet alanları dışında kalan ve Bakanlığa mevzuatla verilmiş veya verilecek olan diğer her türlü görevle ilgili Bakanlık tarafından belirlenecek iş ve işlemleri yerine getirmenin işletmenin faaliyetleri arasında sayıldığı, "Gelirler" başlıklı 8. maddesinde, 7. maddede sayılan faaliyetlerle ilgili her türlü mal ve hizmet satışı gelirlerinin işletmenin gelirleri arasında bulunduğu, "Yönetim Kurulunun görevleri" başlıklı 12. maddesinin 1. fıkrasının (h) bendinde, maliyet bedelinin altında olmamak üzere işletme tarafından üretilen mal ve hizmetlerin veya yapılan işlerin tarife, ücret veya birim fiyatlarını belirleme görevinin yönetim kuruluna ait olduğu, idarelerince tahsil edilen bedelin 2464 sayılı Kanun uyarınca tahsil edilen harç niteliğinde bir bedel olmadığı, hizmet bedeli adı altında tahsil edilen bu bedele ilişkin olarak dava konusu Birim Fiyat Listesinde yer alan düzenlemelerde hukuka aykırılık bulunmadığı, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ: İlgili belediyenin asli görevleri arasında bulunan yapı ruhsatı verme görevinin, anılan idare tarafından yerine getirilmemesi nedeniyle, 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin ve 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin verdiği; "....... başvuru tarihinden itibaren iki ay içinde yetkili idarece verilmemesi halinde bedeli mukabilinde resen yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatını vermek." şeklindeki yetkiye dayanılarak bedeli mukabilinde davalı idare tarafından yerine getirilmesinde ve bu bedelin, Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğünce yayınlanan 2017 Birim Fiyat Listesinde düzenlemesinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü 2017 Yılı Birim Fiyat Listesinin dava konusu 1389. Maddesine ilişkin kısmı bakımından davanın reddi yolunda karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …'IN DÜŞÜNCESİ : Dava, İstanbul İli, Beşiktaş İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerindeki inşai faaliyet nedeniyle davacıdan hizmet bedeli istenilmesine ilişkin işlemin dayanağı olan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü 2017 Yılı Birim Fiyat Listesinin ilgili maddelerinin (1349-1395 arası) iptali istemiyle açılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, İstanbul İli, Beşiktaş İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde davacı şirket tarafından yapılacak olan otel inşaatı nedeniyle yapı ruhsatı düzenlenebilmesi için 1.335.820,33 TL'nin davalı idare döner sermaye hesabına yatırılması gerektiği yolunda tesis edilen 18.12.2017 tarihli işlem ve bu işlemin dayanağı olan tarifenin iptali istemiyle açılan davada … Vergi Mahkemesince işlemler hakkında ayrı ayrı dava açılması gerektiği gerekçesiyle verilen … günlü, E:…, K:… sayılı, dilekçe ret kararı üzerine tarifenin ilgili maddelerinin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 1. maddesinde: "Genel bütçeye dahil daireler ile katma bütçeli idareler, bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan fonlar, kefalet sandıkları, sosyal güvenlik kuruluşları, genel ve katma bütçelerin transfer tertiplerinden yardım alan kuruluşlar, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları ile müesseseleri, il özel idareleri ve belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmeler, özel bütçeli kuruluşlar, özelleştirme işlemleri tamamlanıncaya kadar, 24.11.1994 tarihli ve 4046 sayılı Kanuna tâbi kuruluşlar ve özel hukuk hükümlerine tâbi, kamunun çoğunluk hissesine sahip olduğu kuruluşlar, kamu banka ve kuruluşları ile bunlara bağlı iş yerleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca üretilen mal ve hizmet bedellerinde işletmecilik gereği yapılması gereken ticarî indirimler hariç herhangi bir kişi veya kuruma ücretsiz veya indirimli tarife uygulanmaz." hükmü bulunmaktadır..
Dava tarihinde yürürlükte olan 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2. maddesinin (h) bendinde "Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan veya mülkiyeti Hazineye, kamu kurum veya kuruluşlarına veya gerçek kişilere veyahut özel hukuk tüzel kişilerine ait olan taşınmazlar üzerinde kamu veya özel sektör tarafından gerçekleştirilecek olan yatırımlara ilişkin olarak ilgililerince hazırlandığı veya hazırlatıldığı halde yetkili idarece üç ay içinde onaylanmayan etüt, harita, her tür ve ölçekteki çevre düzeni, nazım ve uygulama imar planlarını, parselasyon planlarını ve değişikliklerini ilgililerinin valilikten talep etmesi ve valiliğin Bakanlığa teklifte bulunması üzerine bedeli mukabilinde yapmak, yaptırmak ve onaylamak, başvuru tarihinden itibaren iki ay içinde yetkili idarece verilmemesi halinde bedeli mukabilinde resen yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatını vermek" hükmüne yer verilerek, maddede sayılan yetkilerin kullanılması aşamasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığına, hizmet bedeli kapsamında kabul edilebilecek bir ücretin istenilmesine olanak tanınmıştır.
644 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin "Döner sermaye" başlıklı 28. maddesinde ise; "Bakanlık ihtiyaç duyduğu hallerde ve lüzum gördüğü merkezlerde Bakanın onayı ile görev ve hizmetleriyle ilgili döner sermayeli işletmeler kurabilir. Döner sermaye miktarını belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
İşletmelerin görevleri, gelirleri, işleyişi ve denetimi ile diğer hususlar Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenir." hükmüne yer verilmiş bulunmaktadır.
Anılan hükme dayanılarak hazırlanan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Yönetmeliğinin "Faaliyet Alanları" başlıklı 7. maddesinin (z) bendinde, bu maddede yazılı faaliyet alanları dışında kalan ve Bakanlığa mevzuatla verilmiş veya verilecek olan diğer her türlü görevle ilgili Bakanlık tarafından belirlenecek iş ve işlemleri yerine getirmek, işletmenin faaliyetleri arasında sayılmış; "İşletme idaresi" başlıklı 10. maddesinde, döner sermaye işletme hizmetlerinin; yönetim kurulu, işletme yöneticisi, harcama yetkilisi, gerçekleştirme görevlisi, muhasebe yetkilisi, muhasebe birim personeli ve teknik eleman ile yeteri kadar diğer görevlilerden oluşan işletme idaresi tarafından yürütüleceği düzenlemiş, "Yönetim Kurulunun görevleri" başlıklı 12. maddesinin (h) bendinde; maliyet bedelinin altında olmamak üzere, işletme tarafından üretilen mal ve hizmetlerin veya yapılan işlerin tarife, ücret veya birim fiyatlarını belirlemek yönetim kurulunun görevleri arasında sayılmıştır.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Yönetim Kurulunun … günlü, … sayılı kararıyla da 01.01.2017 tarihi itibariyle uygulanacak dava konusu 2017 yılı Birim Fiyat Listesi belirlenmiş olup, Birim fiyat listesinin iptali istenilen bölümlerinde bina inşaat harcı hizmet bedeli adı altında, konut ve işyeri inşaatlarında, m2 başına olmak üzere inşaatın bulunduğu belediyenin gruplandırmasına göre uygulanacak tarife belirlenmiştir.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun mükerrer yedinci bölümünde bina inşaat harcı düzenlenmiş, Ek madde 1'de "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inşaatı (ilave ve tadiller dahil), inşaat veya tadilat ruhsatının alınmasında Ek Madde 6'da yer alan tarifede gösterilen nispet ve hadlerde bina inşaat harcına tabidir" hükmüne yer verilmiş, devamı ek maddelerde istisnalar, mükellef, harcın matrahı, ödenmesi ve yeri, Ek Madde 6'da bina inşaat harcının tarifesi düzenlenmiş; kanunun İmar ile ilgili harçlar başlıklı 80.maddesinde: "İmar mevzuatı gereğince aşağıda belirtilen harçlar belediyece tahsil olunur.
a) Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde İmar Kanununa göre ilk kez yapılan veya
istek üzerine gerçekleştirilen müteakip parselasyon işlemleri "Parselasyon Harcına" (teşvik belgesini haiz organize sanayi bölgeleri hariç olmak üzere),
b) Verilecek ifraz ve tevhit kararları "İfraz ve Tevhit Harcına",
c) Proje tasdik işlemleri "Plan ve Proje Tasdik Harcına",
d) Zemin ve yol kanal açma izni verilmesi, yapım ve yıkım artığı malzeme ile toprak
kazısının taşınması için belediyelerce yer gösterilmesi ve bu yerlerin tesviyesi "Zemin Açma İzni
ve Toprak Hafriyatı Harcına",
e) (Mülga: 21/1/1982 - 2589/5 md.)
f) Yapı kullanma izni verilmesi işleri "Yapı kullanma izni harcı"na tabidir" kuralına yer verilmiş, maddenin devamında istisnalar düzenlenmiş; bu harçlara ilişkin tarifelere de kanunun 84. maddesinde yer verilmiştir.
Aynı Kanunun 96. maddesinde, Cumhurbaşkanının( işlem tarihi itibariyle Bakanlar Kurulu), bu Kanunda en az ve en çok miktarları gösterilen vergi ve harçların tarifelerini belediye grupları itibarıyla tayin ve tespit edeceği öngörülmüştür.
Kanunun 97. maddesinde, Belediyelerin bu Kanunda harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkili oldukları belirtilmiştir.
2464 sayılı Yasa uyarınca çıkarılan 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Çeşitli Harçlarla İlgili Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik'in 6, 7 ,8 ve 9. maddeleri ile de imar ile ilgili harçlara yönelik tanımlar yapılmış ve uygulama usul ve esasları belirlenmiştir.
2464 sayılı Kanuna eklenen mükerrer 7. bölümde bina ruhsat harcına yer verilmiş, ruhsat alımından önce yapılacak işlemler nedeniyle ilgili idaresince verilen hizmetlerin karşılığı da harca dönüştürülmüş olmakla, bu gibi işlemlerin ücretle ya da vergiyle değil harçla karşılanması amaçlanmıştır.
Buna göre inşaata başlamadan önce, imarla ilgili işlemlerden dolayı sözü edilen Kanunun 80. maddesinin (a) ve (b) bentlerinde sayılan işlemler için harç alınacak, inşaata başlamak için ruhsat alımı sırasında yapılan işlemlerden dolayı aynı Kanunun Ek 6. maddesinde açıkça ve ayrıca belirtilen, binanın konut veya işyeri oluşuna ve büyüklüğüne göre oranları belirlenen bina inşaat harcı ödenecek, bina bitince de 80. maddenin, (f) bendi uyarınca yapı kullanım izin harcı tahsil edilecektir.
Gerek inşaata başlamadan önce gerek sonra inşaat nedeniyle verilecek hizmetlerin karşılığı alınması gereken bedellerin 2464 sayılı Kanun uyarınca harç olarak tahsili gerektiğinden, diğer kanunlarda bu konuda özel bir düzenleme yer almadığı takdirde, her türlü bina inşaatında ruhsat verilmesi aşamasında alınacak olan ücretin Belediye Gelirleri Kanununda yer alan hükümlerin uygulanması suretiyle hesaplanması gerekmekte olup, harca konu olan bu hizmetler için 2464 sayılı Kanunda, yapı ruhsatı verilmesi sırasında her türlü işlem ve hizmete yönelik olarak Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenen tarifeler dışına çıkılarak başkaca bir ücret belirlenme olanağı bulunmamaktadır.
Bu durumda, 644 sayılı KHK'nın yukarıda yer verilen hükümleriyle, yapı ruhsatı düzenlemek görev ve yetkisi belediyelerde olmasına karşın, belediyece iki ay içerisinde yapı ruhsatının düzenlenmemesi durumunda inşaatın imar mevzuatına uygun olduğunun saptanması halinde belediyenin bu yetkisinin çevre ve şehircilik bakanlığı(çevre ve şehircilik il müdürlüğü) tarafından kullanılarak yapı ruhsatı düzenlenebileceği ve bu işlem nedeniyle hizmet bedeli adı altında bir ücret istenebileceği öngörülmüş olmakla birlikte, ücretin niteliği, saptanmasına ilişkin usul ve esaslar ve ölçütlerine yönelik bir düzenleme yer almadığından, bu hizmetin 2464 sayılı Yasa uyarınca harca tabi bir konu olan yapı ruhsatı verilmesine ilişkin olduğu tartışmasız olup, ruhsat alımı sırasında yapılacak iş ve işlemler dışında başkaca bir hizmetin de sözkonusu olmadığı gözönünde bulundurulduğunda, 644 sayılı KHK'nın 2(h) maddesine göre alınacak bedelin 2464 sayılı Yasa'da yer alan bina inşaat harcını ifade ettiği, dolayısıyla 2464 sayılı Yasa'da belirtilen alan ve tarife sınırları içinde, ilgili idaresince ruhsat verilmesi halinde alınacak olan harç bedellerine ilişkin olması gerektiği, bu bedeller dışında hangi adla olursa olsun farklı bir bedel belirlenmesinin sözkonusu olamayacağı açıktır.
Davalı idare tarafından verilen savunma dilekçesinde ve ... Vergi Mahkemesinin … günlü, E:… sayılı ara kararına verilen yanıtlarda, yapı ruhsatı düzenlenmesine ait hizmet bedeli hesabının Bakanlığın Döner Sermaye İşletmesi Birim fiyatları ile birim fiyatlarında olmayan kalemler için belediyesinin ilgili işlem karşılığı almış olduğu bedeller kullanılarak Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğünün … günlü, … sayılı ve Bakanlık Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğünün … günlü, … sayılı yazıları doğrultusunda gerçekleştirildiği; bu kapsamda hazırlanan fiyat listesinin 2464 sayılı Kanunla Belediyelerce tahsil edilen harç kapsamında değerlendirilmeyerek, hizmet bedeli adı altında tahsil edilmesi gerektiği, 2464 sayılı Kanun kapsamında muafiyet veya indirim uygulanamayacağı, ruhsat başvurularının belediyesince yapılan işlem karşılığı alınan harçların bedellerini geçmemek üzere hizmet bedeli tahsil edilerek sonuçlandırılması gerektiğinin belirtildiği anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen açıklamalar çerçevesinde dava konusu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü 2017 Yılı Birim Fiyat Listesi incelendiğinde; listenin iptali istenilen bölümünde (1349-1395 arası) konut ve işyerlerine ilişkin bina inşaat harcı hizmet bedelinin belirlendiği, bu bölümün sonunda, yapı ruhsatı düzenlenmesine esas imar durum belgesi, kanal ve yol kotu tutanaklarının düzenlenmesi hizmet bedelinin, işlemin yapıldığı mahallin Belediyesince bu hizmetler için belirlenen tutar üzerinden alınacağı notu eklenmişse de, bina inşaat harcı hizmet bedeli bölümünde (harç adına yer verilmekle birlikte), bedel belirlenirken hangi ölçütün esas alındığının belirtilmediği, dosyadaki bilgi ve belgelerle de bedelin nasıl belirlendiğinin açıklanmadığı görülmekle, fiyat listesinin 2464 sayılı yasa uyarınca belediyesince, ilgili işlem karşılığı alınan harçların bedellerinden farklı şekilde belirlendiği sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, 2464 sayılı Yasa ile belirlenmiş olan tarifelerin dışına çıkılarak yeni bir ücret tarifesi belirlenmesine ilişkin olan dava konusu birim fiyat listesinin bu bölümünde hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü 2017 Yılı Birim Fiyat Listesinin dava konusu bölümünün iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, dava konusu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü 2017 Yılı Birim Fiyat Listesinin 1389.maddesinin iptali, söz konusu birim fiyat listesinin diğer maddeleri bakımından davanın ehliyet yönünden reddi, yolunda verilen Danıştay Altıncı Dairesinin 27/11/2019 tarih ve E:2018/9276, K:2019/12310 sayılı kararının iptale ilişkin kısmının davalı idare tarafından temyiz edilmesi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 28/01/2021 tarih ve E:2020/3017, K:2021/131 sayılı kararıyla bozulması üzerine, bozma kararına uyularak, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra 29.10.2021 tarihli ve 31643 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 85 sayılı Bazı Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 1. maddesi ile 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Altıncı Kısmının Dördüncü Bölümünün başlığının Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2. maddesi ile de aynı Kararnamenin 97. maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan "Çevre ve Şehircilik" ibaresinin "Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği" şeklinde değiştirildiği görüldüğünden, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının davalı olarak belirlenmesi suretiyle işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacıya ait İstanbul ili, Beşiktaş ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaza yapı ruhsatı verilmesi için davacıdan belli bir miktar hizmet bedeli istenilmiştir.
Bunun üzerine, söz konusu bedelin istenilmesine dayanak teşkil eden Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü 2017 Yılı Birim Fiyat Listesinin 1349 ila 1395. maddelerinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "Belediyenin yetkileri ve imtiyazları" başlıklı 15. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde; "Gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri ile ilgili olarak kanunlarda belirtilen izin veya ruhsatı vermek." hükmü yer almaktadır.
Dava konusu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü 2017 Yılı Birim Fiyat Listesinin yayımlandığı tarihte yürürlükte olan 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin "Görevler" başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasının (h) bendinde; "Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan veya mülkiyeti Hazineye, kamu kurum veya kuruluşlarına veya gerçek kişilere veyahut özel hukuk tüzel kişilerine ait olan taşınmazlar üzerinde kamu veya özel sektör tarafından gerçekleştirilecek olan yatırımlara ilişkin olarak ilgililerince hazırlandığı veya hazırlatıldığı halde yetkili idarece üç ay içinde onaylanmayan etüt, harita, her tür ve ölçekteki çevre düzeni, nazım ve uygulama imar planlarını, parselasyon planlarını ve değişikliklerini ilgililerinin valilikten talep etmesi ve valiliğin Bakanlığa teklifte bulunması üzerine bedeli mukabilinde yapmak, yaptırmak ve onaylamak, başvuru tarihinden itibaren iki ay içinde yetkili idarece verilmemesi halinde bedeli mukabilinde resen yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatını vermek." kuralına yer verilmiştir.
1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 97. maddesinin 1. fıkrasının (h) bendinde; "Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan veya mülkiyeti Hazineye, kamu kurum veya kuruluşlarına veya gerçek kişilere veyahut özel hukuk tüzel kişilerine ait olan taşınmazlar üzerinde kamu veya özel sektör tarafından gerçekleştirilecek olan yatırımlara ilişkin olarak ilgililerince hazırlandığı veya hazırlatıldığı halde yetkili idarece üç ay içinde onaylanmayan etüt, harita, her tür ve ölçekteki çevre düzeni, nazım ve uygulama imar planlarını, parselasyon planlarını ve değişikliklerini ilgililerinin valilikten talep etmesi ve valiliğin Bakanlığa teklifte bulunması üzerine bedeli mukabilinde yapmak, yaptırmak ve onaylamak, başvuru tarihinden itibaren iki ay içinde yetkili idarece verilmemesi halinde bedeli mukabilinde resen yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatını vermek" Çevre ve Şehircilik Bakanlığının görevleri arasında sayılmış, anılan Kararname'nin 122. maddesinde ise; "Bakanlık döner sermaye kurmaya yetkilidir. Döner sermaye miktarı, Cumhurbaşkanlığınca belirlenir. İşletmelerin görevleri, gelirleri, işleyişi ve denetimi ile diğer hususlar yönetmelikle düzenlenir." hükmü düzenlenmiş,
Bu kapsamda hazırlanan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Yönetmeliği'nin "İşletme idaresi" başlıklı 10. maddesinde; döner sermaye işletme hizmetlerinin; yönetim kurulu, işletme yöneticisi, harcama yetkilisi, gerçekleştirme görevlisi, muhasebe yetkilisi, muhasebe birim personeli ve teknik eleman ile yeteri kadar diğer görevlilerden oluşan işletme idaresi tarafından yürütüleceği düzenlemesine yer verilmiş, "Yönetim Kurulunun Görevleri" başlıklı 12. maddesinin 1. fıkrasının (h) bendinde ise; maliyet bedelinin altında olmamak üzere, işletme tarafından üretilen mal ve hizmetlerin veya yapılan işlerin tarife, ücret veya birim fiyatlarını belirlemek, yönetim kurulunun görevleri arasında sayılmıştır.
Dava konusu Birim Fiyat Listesinin yayımlandığı tarihte yürürlükte olan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği'nin "Bakanlıkça düzenlenen ruhsatlar ve kamuya ait yapı ve tesisler" başlıklı 59. maddesinde; "........ Müdürlükler, bu fıkrada sayılan yapılardan kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan, yaptırılan, kullanılan veya işletilenler hariç özel hukuk gerçek ve tüzel kişilerinin tasarrufunda olanlara veya yap işlet ve devret yöntemi ile yapılanlara ilişkin yapı ruhsatı, yapı kullanma izni, işyeri açma ve çalışma ruhsatının düzenlenmesine dair işlemleri bedeli mukabilinde yapar, ayrıca ilgili idarelerce düzenlenmemesi halinde imar durum belgesi, kanal ve yol kotu tutanaklarını da bedeli mukabilinde düzenleyebilir.
......" kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kamu idareleri, ilgili kanunlar gereğince yürütmek zorunda oldukları ve asli görevleri arasında yer alan kamu hizmeti niteliğindeki faaliyetlerini, ya bedelsiz, ya da Anayasa'nın 73. maddesi uyarınca; muafiyet, istisna ve oranlarının ilgili kanunda açıkça gösterilmesi kaydıyla belli bir miktar harç alarak yürütmektedirler.
Yukarıda mevzuat kısmında hükümlerine yer verilen, 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin "Görevler" başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasının (h) bendi ile 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 97. maddesinin 1. fıkrasının (h) bendinde yer alan; "....... başvuru tarihinden itibaren iki ay içinde yetkili idarece verilmemesi halinde bedeli mukabilinde resen yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatını vermek." şeklindeki düzenlemelerde geçen "yetkili idareler" ifadesinden, anılan hizmeti asli görevi olarak yapması gereken idarelerin anlaşılması gerektiği açıktır.
Yapı ruhsatı verilmesine ilişkin işlemler ise, yine yukarıda ilgili kısımda hükmüne yer verilen 5393 sayılı Belediye Kanunu gereğince belediyelerin asli görevleri arasında sayılmıştır.
O halde, yapı ruhsatı verilmesine ilişkin hizmetin, asli görevleri arasında olan belediyeler tarafından sunulması halinde, anılan hizmet, ya bedelsiz, ya da ilgili kanunda muafiyet, istisna ve oranlarının açıkça gösterilmesi kaydıyla belli bir miktar harç alınarak yürütülebilecektir.
Anılan hizmet, kendisinin asli görevi olan ilgili idare tarafından yerine getirilmemesi durumunda ise, yine kanunla verilen yetkiye dayanılarak alınacak bir bedel karşılığında diğer idare/idareler tarafından yerine getirilebilecek, ancak, bu durumda, anılan hizmeti yerine getiren diğer idarenin, yerine getirdiği bu hizmet nedeniyle bir maliyete katlanacağından, bunu bedelsiz ya da harca tabi olarak yapması beklenmeyecektir.
Bu durumda, ilgili belediyenin asli görevleri arasında bulunan yapı ruhsatı verme görevinin, anılan idare tarafından yerine getirilmemesi nedeniyle, 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin ve 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin verdiği; "....... başvuru tarihinden itibaren iki ay içinde yetkili idarece verilmemesi halinde bedeli mukabilinde resen yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatını vermek." şeklindeki yetkiye dayanılarak bedeli mukabilinde davalı idare tarafından yerine getirilmesinde ve bu bedelin, Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğünce yayınlanan 2017 Birim Fiyat Listesinde düzenlemesinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 1.Dava konusu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü 2017 Yılı Birim Fiyat Listesinin 1389. maddesi yönünden DAVANIN REDDİNE,
2. Tahsilde ve ödemede tekerrür olmamak üzere kararın bozma öncesi yargılama giderlerine ilişkin kısmının kaldırılarak, aşağıda dökümü yapılan …-TL yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Dava sonuç itibariyle kısmen ehliyet ret, kısmen retle sonuçlanmış olduğundan ve temyiz edilmeyerek kesinleşen kısmen ehliyet ret kararında davalı idare lehine vekalet ücretine hükmedildiğinden yeniden vekalet ücreti takdirine yer olmadığına,
4.Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 10/01/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.