Danıştay 13. Daire 2021/4592 Esas 2022/23 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/4592
Karar No:2022/23

TEMYİZ EDENLER : 1. (DAVALI) ... Kurumu
VEKİLİ : Av. ...
2. (DAVACI) ... Enerji Makina İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av....

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Türkiye Elektrik İletişim A.Ş. (TEİAŞ) 22. Bölge Müdürlüğü'nce 02/02/2021 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen ... ihale kayıt numaralı "29 Ay Süre ile Tmi/3-22 Grubunda Yer Alan 18 Adet 154 Kv ve 1 Adet 400 Kv Trafo Merkezinin İşletilmesi Hizmet Alımı" ihalesine ilişkin olarak davacı tarafından yapılan itirazen şikâyet başvurusunun reddine ilişkin 24/03/2021 tarih ve 2021/UH.I-646 sayılı Kamu İhale Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; 1)İdare tarafından önemli teklif bileşeni olarak belirlenen 16 iş kaleminden ilk ikisi hariç olmak üzere geri kalanlarında, açıklama istenilen kalemler ile ihale dokümanı düzenlemeleri arasında çelişkiler bulunduğu, söz konusu kalemlerin açıklanamaz tarzda ve hatalı olarak belirlendiği iddiasına ve bu iddianın alt bentlerine ilişkin olarak:
a-İddiaya konu 3 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Mühendis araç kira bedeli (1 TM için 1,5 gün/1ay * 29 ay)” olduğu iddiası; Teknik Şartname’nin 10.4. maddesinde 154 kV gruplarda grup işletme sorumlu mühendisleri için araç ve konaklama giderlerinin yükleniciye ait olduğunun belirtildiği, anılan maddeden araçların ayda bir gün çalışacağının anlaşıldığı, ancak önemli teklif bileşeninin “Mühendis Araç Kira Bedeli (1 TM İçin 1,5 Gün / 1 Ay * 29 Ay)” olarak belirlendiği ve araçların ne kadar kilometre yapacağının belirtilmediği, dolayısıyla Teknik Şartname ile Aşırı Düşük Teklif Sorgulaması arasında çelişki bulunduğundan dava konusu işlemde bu kısım yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı;
b-İddiaya konu 4 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “TM İşletme Teknisyenleri için KKD (1 Adet kaban, 2 adet iş güvenliği elbisesi, 2 adet tişört, 2adet örme başlık, 3 çift ayakkabı, 1 adet izole çizme, 1 adet baret, 1 adet yağmurluk)” ve 5 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Grup/Mesul Mühendisler için KKD (1 Adet kaban, 1 adet iş güvenliği elbisesi, 1 adet tişört, 1 adet örme başlık, 1 çift ayakkabı, 1 adet izole çizme, 1 adet baret, 1 adet yağmurluk)” olduğu; Teknik Şartname’nin “154 / 400 Kv Her Grup İçin Bulundurulması Gereken Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) Listesi” incelendiğinde bu başlık altında yer alan kalemlerden nicelik ve nitelik olarak farklı olduğu, dolayısıyla Teknik Şartname ile Aşırı Düşük Teklif Sorgulaması arasında çelişki bulunduğundan dava konusu işlemde bu kısım yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı;
c-İddiaya konu 6 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Kumanda Binası Badana Boya İşleri (1 TM için 1adet / 1ay) (500 m2)” ve 7 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Konutların iç kısımlarının Badana Boya İşleri (1 TM için 1 adet (400 m2)” olduğu; söz konusu giderlere ilişkin olarak Teknik Şartname hükümlerinde m2 cinsinden bir belirleme yapılmadığı hâlde önemli teklif bileşenlerinin m2 cinsinden belirlendiği, dolayısıyla Teknik Şartname ile Aşırı Düşük Teklif Sorgulaması arasında çelişki bulunduğundan dava konusu işlemde bu kısım yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı;
d-İddiaya konu 8 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Çatı ve Yağmur Olukları Tamiri (1 TM için 3 adet)”, 9 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Küçük onarımlar, Tamir ve Sarf Malzemesi Giderleri) (1TM için 3 adet)” ve 10 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Su ve Kanalizasyon Tamiri, Foseptik Çukuru Boşaltılması (1 TM için 3 adet)” olduğu, bu kapsamda 1 TM için 3 adet tamir işlemi için açıklama istendiği ve bu husustaki sorumluluğun fiili devirle başlayacağının belirtildiği, bu hususta süresi içerisinde herhangi bir şikâyet başvurusunda bulunulmadığından dokümanın bu hâliyle kesinleştiği, işin yürütümü sırasında tespit edilebilecek söz konusu giderler için idare tarafından makul bir seviyede belirleme yapılarak açıklama istenilmesinin, açıklamanın nicelik bakımından değerlendirilebilir hâle getirilmesi amacını taşıdığı anlaşıldığından dava konusu işlemde bu kısım yönünden hukuka aykırılık bulunmadığı,
Öte yandan davacı tarafından, Teknik Şartname’nin 5.6.6. maddesinde yer alan yılda iki kez yabani otların ve yabani cisimlerin temizliğinin yapılması işleri için açıklama yapılıp yapılmayacağının tereddüt oluşturduğu iddiasında bulunulduğu, ancak söz konusu gider kaleminin önemli teklif bileşeni olarak belirlenmediği, dolayısıyla bu hususta açıklama yapılması gerekmediğinin açık olduğu;
e-İddiaya konu 12 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Haşerata Karşı İlaçlama (1 TM için 5 adet/29 ay)” olduğu, Aşırı Düşük Teklif Sorgulama yazısında yapılacak ilaçlamada kullanılacak ilaçların teknik spektleri, miktarı ve uygulama şekli ile kapalı ve açık alanların m2 cinsinden belirlenmediği, dolayısıyla Aşırı Düşük Teklif Sorgulaması yazısının bu kısım yönünden açık ve net bir şekilde düzenlenmediği anlaşıldığından dava konusu işlemde bu kısım yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı;
f-İddiaya konu 13 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “İSG Uzmanı ve İSG Hekim Giderleri (1 TM için 1 adet/1ay)” olduğu, söz konusu önemli teklif bileşeninin Teknik Şartname’nin 5.1., 5.3., 5.5.5., 5.10., 5.12., 6.8.2.2., 6.9. ve 7.8. madde hükümleri ile getirilen teknik ölçümler, sağlık raporuna esas teşkil eden test ve aşılar, tatbikatlar, mesleki eğitim sertifikası, ilk yardım sertifikası ve idarece istenecek diğer eğitimleri içermediği, dolayısıyla Aşırı Düşük Teklif Sorgulaması yazısının bu kısım yönünden açık ve net bir şekilde düzenlenmediği anlaşıldığından dava konusu işlemde bu kısım yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı;
g-İddiaya konu 14 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Yangın Tüplerinin periyodik bakım giderleri (1 TM için 1 adet)” olduğu, 15 sıra no.lu bileşenin “Temizlik, Kırtasiye formlarının bastırılması ve Sarf Malzemeleri Giderleri (1 TM için 1 adet/29 ay)” olduğu ve 16 sıra no.lu bileşenin “Hırdavat Malzemeleri Giderleri (1 TM için 1 adet/ 29 ay)” olduğu, söz konusu kalemlerin ucu açık ve hesaplanamaz tarzda olduğu ve açıklama yapılmasının mümkün olmadığı, dolayısıyla Aşırı Düşük Teklif Sorgulaması yazısının bu kısım yönünden açık ve net bir şekilde düzenlenmediği anlaşıldığından dava konusu işlemde bu kısım yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı;
2-Yaklaşık maliyet cetvelinin hatalı olarak hazırlandığı iddiası yönünden;
Aşırı düşük teklif sorgulama yazısı ekinde yer alan önemli teklif bileşenlerinden 8 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Çatı ve Yağmur Olukları Tamiri (1 TM için 3 adet)”, 9 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Küçük onarımlar, Tamir ve Sarf Malzemesi Giderleri) (1TM için 3 adet)” ve 10 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Su ve Kanalizasyon Tamiri, Foseptik Çukuru Boşaltılması (1 TM için 3 adet)” kısmı hariç diğer bileşenler yönünden hukuka aykırı bulunduğu, söz konusu giderlerin idarece hazırlanan yaklaşık maliyet cetveline dahil edilmesinin imkânsız olduğu, dolayısıyla yaklaşık maliyet cetvelinin hatalı olarak hazırlandığı sonucuna varıldığından dava konusu işlemde bu kısım yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlemin, “Çatı ve Yağmur Olukları Tamiri (1 TM için 3 adet)”, “Küçük onarımlar, Tamir ve Sarf Malzemesi Giderleri) (1TM için 3 adet)” ve “Su ve Kanalizasyon Tamiri, Foseptik Çukuru Boşaltılması (1 TM için 3 adet)” teklif bileşenleri hariç olmak üzere diğer kısımları yönünden iptaline, dava konusu işlemin “Çatı ve Yağmur Olukları Tamiri (1 TM için 3 adet)”, “Küçük onarımlar, Tamir ve Sarf Malzemesi Giderleri) (1TM için 3 adet)” ve “Su ve Kanalizasyon Tamiri, Foseptik Çukuru Boşaltılması (1 TM için 3 adet)” teklif bileşenlerine ilişkin kısmı yönünden ise davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, Mahkeme kararında yaklaşık maliyetin hukuka aykırı olduğu tespit edilmiş olmasına karşın ihalenin iptaline yönelik bir karar verilmediği gibi, ihalenin iptal edilmesi gerektiğinden de bahsedilmediği, yaklaşık maliyetin hatalı olmasının ihaledeki tüm unsur ve aşamaları da hukuka aykırı hâle getireceği, miktar, ölçü ve birim belirtilmeksizin açıklama yapılması istenen çatı ve oluk tamiri kaleminin sağlıklı açıklama yapılmasına engel olduğu, 9 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Küçük onarımlar, Tamir ve Sarf Malzemesi Giderleri) (1TM için 3 adet)” ve 10 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Su ve Kanalizasyon Tamiri, Foseptik Çukuru Boşaltılması (1 TM için 3 adet)” düzenlemeleri Teknik Şartname'nin 5.6.6. “Kapı ve pencerelerin; kilit, menteşe kollarının değişimleri, camların değişimi, camların silikonlanması, musluk tamiri ve değişimi, trafo merkezlerinde bulunan su ve kanalizasyon şebekelerindeki patlak ve tıkanmaların tamiri, foseptik çukurlarının boşaltılması” düzenlemesi ile çelişkili olduğu, aşırı düşük teklif sorgulama yazısının ihale dokümanı ile uyum sağlamadığı ileri sürülmektedir.
Davalı idare tarafından, işbu davada iptali istenen 24/03/2021 tarih ve 2021/UH.I-646 sayılı Kurul kararının gerekçesine aynen yer verilmek suretiyle Kurul kararında hukuka aykırılık bulunmadığı belirtilerek İdare Mahkemesi kararının iptale ilişkin kısmının hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

TARAFLARIN SAVUNMALARI : Davalı idare tarafından, 8 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Çatı ve Yağmur Olukları Tamiri (1 TM için 3 adet)”, 9 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Küçük onarımlar, Tamir ve Sarf Malzemesi Giderleri) (1TM için 3 adet)” ve 10 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Su ve Kanalizasyon Tamiri, Foseptik Çukuru Boşaltılması (1 TM için 3 adet)” olduğu, bu kapsamda 1 TM için 3 adet tamir işlemi için açıklama istendiği ve bu husustaki sorumluluğun fiili devirle başlayacağının belirtildiği, bu hususta süresi içerisinde herhangi bir şikâyet başvurusunda bulunulmadığından dokümanın bu hâliyle kesinleştiği, işin yürütümü sırasında tespit edilebilecek söz konusu giderler için idare tarafından makul bir seviyede belirleme yapılarak açıklama istenilmesinin, açıklamanın nicelik bakımından değerlendirilebilir hâle getirilmesi amacını taşıdığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY:
TEİAŞ 22. Bölge Müdürlüğünce personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı kapsamında 02/02/2021 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen ... ihale kayıt numaralı "29 Ay Süre ile Tmi/3-22 Grubunda Yer Alan 18 Adet 154 Kv ve 1 Adet 400 Kv Trafo Merkezinin İşletilmesi Hizmet Alımı" ihalesine davacı şirket teklif sunmuştur.
İdare tarafından yapılan değerlendirmeler neticesinde, aralarında davacı şirketin de bulunduğu üç isteklinin teklifi aşırı düşük bulunmuş, söz konusu isteklilere 04/02/2021 tarihinde gönderilen “Aşırı Düşük Teklif Sorgulama” başlıklı yazı ekinde aşağıda aktarılan önemli teklif bileşenlerine yer verilmiştir.
"İŞ KALEMİNİN ADI VE KISA AÇIKLAMASI
1-İdari Şartname 25. maddede yer alan Teklif fiyata dahil olan giderler
2-Mühendis Araç Yakıt Gideri ( 1 TM için 400 km/1 ay * 29 ay)
3-Mühendis araç kira bedeli (1 TM için 1,5 gün/1ay * 29 ay)
4-TM İşletme Teknisyenleri için KKD (1 Adet kaban, 2 adet iş güvenliği elbisesi, 2 adet tişört, 2adet örme başlık, 3 çift ayakkabı, 1 adet izole çizme, 1 adet baret, 1 adet yağmurluk)
5-Grup/Mesul Mühendisler için KKD (1 Adet kaban, 1 adet iş güvenliği elbisesi, 1 adet tişört, 1 adet örme başlık, 1 çift ayakkabı, 1 adet izole çizme, 1 adet baret, 1 adet yağmurluk)
6-Kumanda Binası Badana Boya İşleri (1 TM için 1adet/1ay) (500 m2)
7-Konutların iç kısımlarının Badana Boya İşleri (1 TM için 1 adet (400m2)
8-Çatı ve Yağmur Olukları Tamiri (1 TM için 3 adet)
9-Küçük onarımlar, Tamir ve Sarf Malzemesi Giderleri) (1TM için 3 adet)
10-Su ve Kanalizasyon Tamiri, Foseptik Çukuru Boşaltılması (1 TM için 3 adet)
11-Klima vb. Araçların Yıllık Periyodik Bakımı ve Onarım Giderleri (1 TM için 3 adet/29 ay)
12-Haşerata Karşı İlaçlama (1 TM için 5 adet/29 ay)
13-İSG Uzmanı ve İSG Hekim Giderleri (1 TM için 1 adet/1ay)
14-Yangın Tüplerinin periyodik bakım giderleri (1 TM için 1 adet)
15-Temizlik, Kırtasiye formlarının bastırılması ve Sarf Malzemeleri Giderleri (1 TM için 1 adet/29 ay)
16-Hırdavat Malzemeleri Giderleri (1 TM için 1 adet/ 29 ay)".
“Aşırı Düşük Teklif Sorgulama” başlıklı yazının tebliği üzerine davacı tarafından, ihaleyi gerçekleştiren idarece önemli teklif bileşeni olarak belirlenen 16 iş kaleminden ilk ikisi hariç olmak üzere geri kalanları açısından, açıklama istenilen kalemler ile ihale dokümanı düzenlemeleri arasında çelişkiler bulunduğu, söz konusu kalemlerin açıklanamaz tarzda ve hatalı olarak belirlendiği, aşırı düşük teklif sorgulama yazısı ekinde yer alan önemli teklif bileşenlerinin muğlak ve ucu açık olduğu, miktar ve birim belirtilmediği için hesaplanabilir tarzda olmadığı, söz konusu giderlerin idarece hazırlanan yaklaşık maliyet cetveline dahil edilmesinin imkânsız olduğu, dolayısıyla yaklaşık maliyet cetvelinin hatalı olarak hazırlandığı iddialarıyla şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuş, itirazen şikâyet başvurusunun 24/03/2021 tarih ve 2021/UH.I-646 sayılı Kurul kararıyla reddedilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38. maddesinde, “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir. ...” kuralı yer almıştır.
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 59. maddesinde, “(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.
(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve dokümanında belirtilmek kaydıyla, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralardaki koşullar çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.
a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edilir ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu;
1) Verilen hizmetin ekonomik olması,
2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
3) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
b) İhale, aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemleri yapılmaksızın sonuçlandırır.
c) Aşırı düşük teklif sınır değerinin altında teklif sunan isteklilerin teklifi açıklama istenmeksizin reddedilir.” kuralına yer verilmiştir.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79. maddesinde, “...79.2. İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir." açıklaması yer almıştır.
İhaleye ait İdari Şartname’nin “İşin yapılacağı yerin görülmesi” başlıklı 12. maddesinde, “12.1. İşin yapılacağı yeri ve çevresini görmek, inceleme yapmak, teklifini hazırlamak ve taahhüde girmek için gerekli olabilecek tüm bilgileri temin etmek isteklinin sorumluluğundadır. İşyeri ve çevresinin görülmesiyle ilgili bütün masraflar istekliye aittir.
12.2. İstekli, işin yapılacağı yeri ve çevresini görmekle; işyerinin şekline ve mahiyetine, iklim şartlarına, işin gerçekleştirilebilmesi için yapılması gerekli çalışmaların ve kullanılacak malzemelerin miktar ve türü ile işyerine ulaşım ve şantiye kurmak için gerekli hususlarda maliyet ve zaman bakımından bilgi edinmiş; teklifini etkileyebilecek riskler, olağanüstü durumlar ve benzeri diğer unsurlara ilişkin gerekli her türlü bilgiyi almış sayılır.
12.3. İstekli veya temsilcilerinin işin yapılacağı yeri görmek istemesi halinde, işin gerçekleştirileceği binaya ve/veya araziye girilmesi için gerekli izinler İdare tarafından verilecektir.
12.4. Tekliflerin değerlendirilmesinde, isteklinin işin yapılacağı yeri incelediği ve teklifini buna göre hazırladığı kabul edilir.";
Teknik Şartname’nin 5.6.6. maddesinde, “Sözleşme süresi içerisinde yükleniciye tahsis edilen konutlar, işyeri binaları ile trafo merkezi sahasında, hizmetin devamlılığının sağlanması amacıyla Yüklenici tarafından yapılacak işler; (Çatı aktarımı ve komple çatı kiremitlerinin değiştirilmesi, Yağmur oluklarının vb. işlerin komple yenilenmesi hariç)
- Sözleşme süresi içerisinde Konutların iç kısımları ile kumanda binasının iç kısımlarının (kumanda odası, röle odası, PLC odası, Akü odası, Mesul Tablocu odası, Mutfak, Tuvalet, Ara koridorlar, (Kapalı Şalt Binaları hariç) 1 (bir) kez TEİAŞ’ın onaylayacağı (TSE onaylı) boya ile yapılması,
- Teçhizatlar çatı akması vb. kötü etkenlere hiçbir surette hedef olmayacaktır. Konut ve İşyeri binalarında çatı kiremitlerinden kırık olanların değiştirilmesi, yağmur oluklarının tamiri,
- Kapı ve pencerelerin; kilit, menteşe, kollarının değişimleri, camların değişimi, camların silikonlanması, musluk tamiri ve değişimi,
- Trafo Merkezlerinde bulunan Su ve Kanalizasyon şebekelerindeki patlak ve tıkanmaların tamiri,
- Foseptik çukurlarının boşaltılması
- Bu Teknik Şartnamenin 14. maddesinde yer alan hususlar doğrultusunda yılda iki kez yabani otların ve yabani cisimlerin temizliğinin yapılması,
- Haşerat, kemirgen ve sürüngenlere karşı yılda iki kez ilaçlama yapılması,
- Trafo merkezinde bulunan Yangın söndürme tüplerinin periyodik bakımı ve doldurulması giderleri, ...”;
5.6.8. maddesinde, “Bu Teknik Şartnamenin 5.6.6 maddesinde belirtilen tüm sorumluluklar fiili devirle başlayacak olup, mevcut durumlar istisna görülmeyecektir. Örneğin fiili devir öncesi çatısı akan binalar veya kırık camlar, eksik ampuller olabilir. Yüklenici fiili devir akabinde görülen aksaklıkları gidermek zorundadır.”;
“Giderler” başlıklı 5.12. maddesinde, “... Kırtasiye ihtiyacının karşılanması giderleri”;
“Grup İşletme Sorumlu Mühendisinin Görev ve Sorumluluk Alanları” başlıklı 10.4. maddesinde, “154 kV Gruplarda; Grup İşletme Sorumlu Mühendislerinin TM kontrollerinde kullanacakları Binek araç ve/veya araç kiralama, yakıt giderleri ile konaklama giderleri yükleniciye aittir.
Her ayın ilk 15 günü içerisinde giderleri Yüklenici tarafından karşılanan araç ile Grubundaki her bir trafo merkezinde (bir kez) bir tam gün çalışma (09:00 - 17:00 ) yapacak olup; madde 10.5 de yer alan tüm hususları eksiksiz olarak yerine getirecektir.”;
“İş Sağlığı ve Güvenliği” başlıklı 12. maddesinde, “12.1. Yüklenici işe başlama tarihinden itibaren, Elektrik Mühendisi, Elektrik-Elektronik Mühendisi veya Elektrik Teknik Öğretmeni iş güvenliği uzmanı ile bir adet işyeri hekimi temin edecektir.
İSG uzmanı ve işyeri hekimi tarafından sorumluluğunda bulunan trafo merkezleri ayda en az 1 (Bir) kere kontrol ve denetim yapılacaktır. Kontrol ve denetimin yapılmaması aksaması halinde ise sorumluluğunda bulunan trafo merkezlerinin performans puanından 3’er puan kesilecektir. ...” düzenlemelerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
1. Temyize konu Mahkeme kararının, dava konusu Kurul kararının 1. iddianın (b) ve (c) bentleri (Mahkeme kararında iki iddia birleştirilerek (b) bendi olarak gösterilmiştir.) ile 2. iddia yönünden iptaline ilişkin kısmı ile; 1. iddianın (d) ve (e) bentleri (Mahkeme kararında iki iddia birleştirilerek (d) bendi olarak gösterilmiştir.) yönünden verilen davanın reddine ilişkin kısımlarında hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
2. Temyize konu Mahkeme kararının, dava konusu Kurul kararının 1. İddianın (a) bendi yönünden iptaline ilişkin kısmı incelendiğinde ise;
Mahkeme tarafından yapılan incelemede, Teknik Şartname’nin 10.4. maddesinde 154 kV gruplarda grup işletme sorumlu mühendisleri için araç ve konaklama giderlerinin yükleniciye ait olduğunun belirtildiği, anılan maddeden araçların ayda bir gün çalışacağının anlaşıldığı, ancak önemli teklif bileşeninin “Mühendis Araç Kira Bedeli (1 TM İçin 1,5 Gün / 1 Ay * 29 Ay)” olarak belirlendiği ve araçların ne kadar kilometre yapacağının belirtilmediği, dolayısıyla Teknik Şartname ile aşırı düşük teklif sorgulaması arasında çelişki bulunduğu gerekçesiyle dava konusu işlemde bu kısım yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varıldığı görülmektedir.
Mahkeme kararında yer verilen, Teknik Şartname'de araçların ayda bir gün çalışacağının kurala bağlanmasına karşın önemli teklif bileşeninin “Mühendis Araç Kira Bedeli (1 TM İçin 1,5 Gün / 1 Ay * 29 Ay)” olarak belirlendiği, dolayısıyla Teknik Şartname ile aşırı düşük teklif sorgulaması arasında çelişki bulunduğu gerekçesiyle Kurul kararının 1. iddianın (a) bendi yönünden iptaline karar verilmesinde hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
Bununla birlikte, Mahkemece "ne kadar kilometre yapılacağının" belirtilmemesi gerekçesine de iptal sebebi olarak yer verildiği görülmektedir.
Kesinleşen ihale dokümanında araçların ne kadar kilometre yapacağı belirtilmemekle birlikte, İdari Şartname’nin “İşin yapılacağı yerin görülmesi” başlıklı 12. maddesi gereğince istekliler tarafından işin yapılacağı yer görülmek suretiyle teklifini hazırlayacağı açıktır. Diğer yandan, aşırı düşük teklif açıklaması yazısında idarece belirlenen 2 no.lu önemli teklif bileşeninin "Mühendis Araç Yakıt Gideri ( 1 TM için 400 km/1 ay * 29 ay)" olduğu ve davacı tarafından bu kaleme itiraz edilmediği de anlaşılmaktadır.
Bu nedenle, Mühendis Araç Kira Bedeli açısından "ne kadar kilometre yapılacağının" belirtilmemesinin aşırı düşük teklif isteme yazısını kusurlandırmayacağı anlaşıldığından, temyize konu Mahkeme kararının, dava konusu Kurul kararının 1. iddianın (a) bendi yönünden iptaline ilişkin kısmında sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
3. Temyize konu Mahkeme kararının, dava konusu Kurul kararının 1. iddianın iptaline ilişkin diğer kısımları incelendiğinde;
Davacının, " (ç) (Mahkeme kararında (c) bendi olarak gösterilmiştir.) 6 no.lu kalemin “Kumanda Binası Badana Boya İşleri (1 Tm İçin 1 Adet/ 1 Ay) (500 m2)” ve 7 no.lu kalemin “Konutların İç Kısımlarının Badana Boya İşleri (1 TM İçin 1 Adet 400 m2)” olarak belirlendiği, söz konusu giderlere ilişkin olarak Teknik Şartname hükümlerinde m2 cinsinden bir belirleme yapılmadığı hâlde önemli teklif bileşenlerinin m2 cinsinden belirlendiği, bahse konu ihale dokümanı eksikliğinin aşırı düşük teklif açıklama talebi yazısı ile giderilmeye çalışıldığı, ihale dokümanında söz konusu önemli bileşenin eksik belirlendiği," iddiası açısından:
İddiaya konu 6 nolu önemli teklif bileşeninin “Kumanda Binası Badana Boya İşleri (1 TM için 1adet / 1ay) (500 m2)” ve 7 no.lu önemli teklif bileşeninin “Konutların iç kısımlarının Badana Boya İşleri (1 TM için 1 adet (400m2)” olduğu ve kumanda binası ve konutların iç kısımlarının badana boya işlerine ilişkin maliyetleri içerdiği, bu kapsamda sözleşme süresi içerisinde konutların ve kumanda binasının iç kısımlarının 1 kez boya badana yapılmasının istenildiği, ihale dokümanında boyanacak alanların miktar bazında (1 kez) olarak belirlendiği ve dokümanın bu hâliyle kesinleştiği, İdari Şartname’nin “İşin yapılacağı yerin görülmesi” başlıklı 12. maddesi gereğince istekliler tarafından işin yapılacağı yer görülmek suretiyle söz konusu bilginin temin edilebileceği, öte yandan önemli teklif bileşeninin m2 bazında (kumanda binası için 500 m2 ve konutlar için 400 m2) belirlenmesinin, açıklamanın nicelik bakımından değerlendirilebilir hâle getirilmesi amacını taşıdığı anlaşılmaktadır. Davacı tarafından, fiyat teklifini oluştururken kullandığı veriler ortaya konularak idarece yapılan belirlemenin neden yanlış olduğu belirtilmediği gibi, ihale dokümanının kesinleşmiş olduğu dikkate alındığında, "ihale dokümanı eksikliğinin aşırı düşük teklif açıklama talebi yazısı ile giderilmeye çalışıldığı" iddiasının reddine ilişkin Kurul kararında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Davacının," (f) (Mahkeme kararında (e) bendi olarak gösterilmiştir.) 12 no.lu kalemin “Haşerata karşı ilaçlama TM için 5 adet / 29 ay)” olarak belirlendiği, söz konusu önemli teklif bileşeninin Teknik Şartname’nin 5.6.6. maddesinde yer alan “Haşerat, kemirgen ve sürüngenlere karşı yılda iki kez ilaçlama yapılacaktır.” düzenlemesi ile çelişkili olduğu, yapılacak ilaçlamada kullanılacak ilaçların teknik spektleri, miktarı ve uygulama şekli ile kapalı ve açık alanların m2 cinsinden belirlenmemiş olmasının anılan kalemin açıklanmasını imkânsız hale getirdiği" iddiası açısından:
İddiaya konu 12 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Haşerata Karşı İlaçlama (1 TM için 5 adet/29 ay)” olduğu ve dokümanda yılda iki kez ilaçlama yapılacağı hususunun belirtildiği, işin 29 ay süreceği dikkate alındığında önemli teklif bileşeninin 1 TM için 5 kez haşerata karşı ilaçlama maliyeti olarak belirlenmesinin doküman ile uyumlu olduğu, zira, yılda iki sefer ilaçlamadan 29 aylık hizmet alımı süresince toplamda 5 kez ilaçlama yapılacağının açık olduğu, öte yandan İdari Şartname’nin “İşin yapılacağı yerin görülmesi” başlıklı 12. maddesi gereğince istekliler tarafından işin yapılacağı yer görülmek suretiyle ilaçlama yapılacak yerlere ilişkin bilginin temin edilebileceği anlaşıldığından başvuru sahibinin bu husustaki iddiasının reddine ilişkin Kurul kararında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Davacının, "(g) (Mahkeme kararında (f) bendi olarak gösterilmiştir.) 13 no.lu kalemin “İSG Uzman ve İSG Hekim Giderleri (1 TM İçin 1 Adet/1 Ay)” olarak belirlendiği, söz konusu önemli teklif bileşeninin Teknik Şartname’nin 5.1., 5.3., 5.5.5., 5.10., 5.12., 6.8.2.2., 6.9. ve 7.8 madde hükümleri ile getirilen teknik ölçümler, sağlık raporuna esas teşkil eden test ve aşılar, tatbikatlar, mesleki eğitim sertifikası, ilk yardım sertifikası ve idarece istenecek diğer eğitimleri içermemesi nedeniyle mevzuata aykırı olduğu" iddiası açısından:
İddiaya konu 13 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “İSG Uzmanı ve İSG Hekim Giderleri (1 TM için 1 adet/1ay)” olduğu, doküman düzenlemelerinden İSG uzmanı ve hekimi tarafından sorumluluklarında bulunan trafo merkezlerinin ayda en az 1 (bir) kere kontrol ve denetim yapılmasının istendiği, idare tarafından açıklanması istenen önemli teklif bileşeninin ise 1 aylık İSG uzmanı ve İSG hekim gideri olarak belirlendiği, bu hususta önemli teklif bileşeninin Teknik Şartname’nin 5.1., 5.3., 5.5.5., 5.10., 5.12., 6.8.2.2., 6.9. ve 7.8. madde hükümleri ile getirilen teknik ölçümler, sağlık raporuna esas teşkil eden test ve aşılar, tatbikatlar, mesleki eğitim sertifikası, ilk yardım sertifikası ve idarece istenecek diğer eğitimleri içermemesinin önemli teklif bileşenlerinin belirlenmesi noktasında idareye tanınan takdir yetkisi çerçevesinde ve idarenin yetki ve sorumluluğunda olduğu anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının reddine ilişkin Kurul kararında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Davacının, "(ğ) (Mahkeme kararında (g) bendi olarak gösterilmiştir.) 14 no.lu kalemin “Yangın Tüplerinin Periyodik Bakım Gideri (1 TM İçin 1 Adet)”, 15. sıra no’lu kalemin “Kırtasiye Formlarının Bastırılması (1 TM İçin 1 Adet / 29 Ay)” ve 16. sıra no.lu kalemin “Hırdavat Malzeme Giderleri (1 TM İçin 1 Adet / 29 Ay)” olarak belirlendiği, söz konusu kalemlerin ucu açık ve hesaplanamaz tarzda olduğu ve açıklama yapılmasının mümkün olmadığı," iddiası açısından:
İddiaya konu 14 sıra no.lu önemli teklif bileşeninin “Yangın Tüplerinin periyodik bakım giderleri (1 TM için 1 adet)” olduğu, 15 no.lu bileşenin “Temizlik, Kırtasiye formlarının bastırılması ve Sarf Malzemeleri Giderleri (1 TM için 1 adet/29 ay)” olduğu ve 16 no.lu bileşenin “Hırdavat Malzemeleri Giderleri (1 TM için 1 adet/ 29 ay)” olduğu görülmektedir.
Teknik Şartname'de trafo merkezlerinde bulunan yangın söndürme tüplerinin periyodik bakımları ve doldurulmaları giderlerinin yüklenici tarafından karşılanacağı kurala bağlanmış, kaç yangın tüpü olduğu konusunda bir belirleme yapılmamıştır. Bu durumda, İdari Şartname’nin “İşin yapılacağı yerin görülmesi” başlıklı 12. maddesi gereğince istekliler tarafından işin yapılacağı yer görülmek suretiyle söz konusu bilginin temin edilebileceği anlaşılmaktadır. Davacı tarafından, fiyat teklifini oluştururken kullandığı veriler ortaya konularak idarece yapılan belirlememenin neden yanlış olduğu belirtildiği gibi ihale dokümanının da itiraz edilmeyerek kesinleştiği açıktır.
15 no.lu “Temizlik, Kırtasiye formlarının bastırılması ve Sarf Malzemeleri Giderleri (1 TM için 1 adet/29 ay)” ile 16 no.lu “Hırdavat Malzemeleri Giderleri (1 TM için 1 adet/ 29 ay)” kalemleri açısından ise açıklamaya konu malzeme ve giderlere kesinleşen Teknik Şartname'nin 17. maddesinde belirtilen Ek-1'de yer verildiği görüldüğünden, anılan kalemlere ilişkin olarak açıklama yapılabilmesi bakımından herhangi bir belirsizliğin bulunmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin iddialarının reddine ilişkin Kurul kararında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine, davalının temyiz isteminin ise kısmen reddine,
2. ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının dava konusu Kurul kararının 1. iddianın (a), (b) ve (c) bentleri ile 2. iddia yönünden iptaline ilişkin kısmı ile davanın reddine ilişkin kısmında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının bu kısımları ile her bir taraf lehine duruşmalı işler için ayrı ayrı ...-TL vekâlet ücretine hükmedilmesine ilişkin kısmının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Davalının temyiz isteminin kısmen kabulüne;
4. Mahkeme kararının, dava konusu Kurul kararının 1. iddianın (ç), (f), (g) ve (ğ) bentlerinin iptaline ilişkin kısmının 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
5. BU KISIMLAR YÖNÜNDEN DE DAVANIN REDDİNE,
6. Dava kısmen ret, kısmen iptal ile sonuçlandığından, ayrıntısı aşağıda gösterilen ...-TL ilk derece yargılama giderinin yarısı olan ...-TL'nin davalı idareden alınarak davacı şirkete verilmesine, geriye kalan ...-TL ile ...-TL temyiz yargılama giderinin davacı şirket üzerinde bırakılmasına,
7. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ve davalı idarece yapılan toplam ...-TL temyiz yargılama giderinin yarısı olan ...-TL'nin davacı şirketten alınarak davalı idareye verilmesine, geriye kalan temyiz yargılama giderinin davalı idare üzerinde bırakılmasına,
8. Posta giderleri avansından artan tutarların taraflara, istemi hâlinde temyiz aşamasında kullanılmayan ...-TL yürütmeyi durdurma harcın davalı idareye iadesine,
9. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
10. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 11/01/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.