Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/3279 Esas 2022/8091 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARLARI ARASINDAKİ
UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE DAİR

TÜRK MİLLETİ ADINA
Y A R G I T A Y K A R A R I


I. BAŞVURU
Başvuran ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi, Dairenin 2021/383 Esas 2021/1193 Karar ve 2020/1636 Esas, 2021/25 Karar sayılı ilâmlarında davalı ... Şirketi ile davacının hizmetlerini bildiren davalı ...Makine Limited Şirketi arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu sonucuna varıldığı, Dairenin kararları ile ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin benzer olaylarda verdiği 2021/1197 Esas, 2021/2003 Karar; 2020/690 Esas, 2021/1054 Karar; 2021/759 Esas, 2021/1088 Karar; 2020/690 Esas, 2021/1054 Karar; 2021/538 Esas, 2021/1174 karar sayılı kesin nitelikteki kararları arasında uyuşmazlık bulunduğu gerekçesiyle ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi 2021/383 esas 2021/1193 Karar sayılı kesin nitelikteki kararı ile ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 2021/1197 Esas 2021/2003 Karar; 2020/690 Esas, 2021/1054 Karar; 2021/759 Esas, 2021/1088 Karar; 2020/690 Esas, 2021/1054 Karar; 2021/538 Esas, 2021/1174 karar sayılı dosyaları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi talep edilmiştir.

II. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİ BAŞKANLAR KURULU KARARI

... Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 24.12.2021 tarihli ve 2021/3 Esas, 2021/3 Karar sayılı kararı ile;
"...
Başkanlar kurulunun çoğunluk görüşüne göre; davacı ile ... Group Otomotiv Tic. Ltd. Şti. arasında hiçbir bağ bulunmadığı, servis işyerinde çalıştırılan işçilerle ilgili tüm yetkinin yetkili serviste olduğunun kabulü ile, davalılar arasındaki ilişkinin asıl işveren alt işveren ilişkisini oluşturmayacağı, bu sebeple davalı ... Group Otomotiv Tic. Ltd. Şti.'nin bu davada taraf sıfatı bulunmadığından hakkındaki davanın reddine karar verilmesi gerektiği kanaatiyle dosyanın hüküm uyuşmazlığının giderilmesi için 5235 Sayılı Yasanın 35/3 Maddesi gereğince bir karar verilmek üzere dosyanın Yargıtaya gönderilmesi kanaati kurulumuzda oluşmuştur.
KARAR :
1 - 8. Hukuk Dairesi Başkanlığının talebi doğrultusunda yapılan değerlendirme sonucunda, ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 2020/1636 Esas ve 2021/25 Karar ve 2021/383 Esas, 2021/1193 Karar no ve ... 7. Hukuk Dairesinin 2021/1197 Esas 2021/2003 karar, 2020/690 Esas 2021/1054 Karar, 2021/759 Esas 2021/1088 Karar, 2020/690 Esas 2021/1054 Karar, 2021/538 Esas 2021/1174 Karar nolu kesinleşmiş kararları arasında hüküm uyuşmazlığı bulunduğu anlaşılmakla; 5235 Sayılı Yasanın 35/3. fıkrası gereğince hüküm uyuşmazlığının 7. Hukuk Dairesi kararları yönünde giderilmesi gerektiği kanaatiyle bir karar verilmesi talebiyle dosyanın Yargıtaya gönderilmesine,
2 - Uyuşmazlığın mahkememiz 7. Hukuk Dairesinin kararları doğrultusunda giderilmesinin hukuka uygun olacağı yönünde görüş bildirilmesine,(... Bölge Adliyle Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi Başkanı Erol BAK, 2. Hukuk Daire Başkanı Sabri SEMİZ, 6. Hukuk Daire Başkanı Hasan ATEŞ, 8. Hukuk Daire Başkanı Nahit KÖSEOĞLU uyuşmazlığın 8. Hukuk Dairesinin görüşü doğrultusundaki karış oylarıyla)
MUHALEFET ŞERHİ
İlgili Dairelerin kesin kararlar arasında hüküm uyuşmazlığı bulunduğuna ilişkin görüşe kısmen katılmak ile birlikte davalılar arasındaki sözleşme hükümleri (davalı ......ŞTİ'nin diğer davalının hisse devrinde ne yapılacağının dahi düzenlendiği dikkate alındığında) davalılar arasında asıl alt iş veren ilişkisinin bulunduğu yönündeki 8. Hukuk Dairesi görüşü doğrultusunda uyuşmazlığın giderilmesi gerektiği kanaatiyle çoğunluk görüşüne katılmamaktayız.
.." yönünde karar verilmiştir.

III. UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU KARARLAR
A. ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 05.10.2021 Tarihli ve 2021/383 Esas, 2021/1193 Karar Sayılı Kararı

1. ... 1. İş Mahkemesinin 27/10/2020 tarihli ve 2018/491 Esas, 2020/299 Karar sayılı kararı ile;
"...
Davalılar arasındaki hukuki ilişki ve sorumluluk incelendiğinde; davacı tarafça davalı Ömer Ekbiç şirketinin davalı ... araçlarının servis hizmetini yaptığı ve alt işvereni olduğu iddia edilmekle ,dosya kapsamına sunulan davalılar arasında düzenlenmiş yetkili servis sözleşmesine göre ... ve Renault şirketine ait araçları bakım ,tamir ,satış yetkisinin davalı Ömer Ekbiç e verildiği,yine davacı tanıkları tarafından işyerinde sadece ... ve Renault firmasının araçlarının tamir ve bakımının yapıldığı başka bir firmanını araç bakımlarının yapılmadığı ,işyerinde ki araç arıza tespiti yapan bilgisayarların ... firmasına ait olduğu yine yedek parçaların ... firması tarafından gönderildiği ,... yetkilerinin zaman zaman denetim için işyerine geldikleri ve çalışanlara zaman zamanı eğitimleri verildiği, işyeri içinde ki demirbaşların da yine Ömer Ekbiç e ait olduğu ,ücretlerinin Ömer Ekbiç in ödediği ,işe alma ve işten çıkarma yetkisinin Ömer Ekbiç de olduğu yönünde ki beyanları birlikte dikkate alındığında davalı ... şirketince davalı Ömer Ekbiç şirketine araçların bakım ,onarım ve servis hizmetlerinin verilmesi işinin verdiği sabit olmakla birlikte, çalışılan işyerinin ... şirketine ait olmayıp, her ne kadar ... şirketi yetkililerince işyerinde denetim yapılıp ,çalışanlara zaman zaman eğitim verilmekte ise de denetleme ve eğitim verme yetkisi ... şirketinin markasını koruma adına yaptığ işlemler olduğu ve bu halde davalı Ömer Ekbiç in bakım ,onarım ve servis hizmetlerinin verilmesi işini kendi bağımsız iş organizasyonu ile kendisine ait işyerinde gerçekleştirip ,davacının ... ya ait işyerinde çalışma olgusunun gerçekleşmediği yine ... şirketinin markasını koruma adına yaptığı denetleme ve eğitim verme işlemlerinin ... şirketini asıl işveren haline getirmeyeceği ve davalılar arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunmadığı değerlendirilmekle alacaklardan davalı ... şirketinin sorumluluğunun bulunmadığı anlaşılmıştır.
..." gerekçesiyle davanın davalı ... Grup Otomotiv şirketi yönünden husumet nedeniyle reddine, diğer davalı yönünden davanın kabulüne karar verilmiştir.


2. ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 05.10.2021 tarihli ve 2021/383 Esas, 2021/1193 Karar sayılı ilâmında özetle tanık beyanları, davalılar arasında yapılan sözleşme hükümlerine göre davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu, davalı ... Şirketi açısından davanın husumet yönünden reddine karar verilmesinin hatalı olduğu anlaşıldığından davacı vekilinin başvurusunun kabulüne ile hükmün bu yönden yeniden esas hakkında karar verilmek üzere kaldırılmasına karar verilerek davanın kabulü ile hükmedilen alacakların davalılardan müştereken müteselsilen tahsiline dair hüküm kurulmuştur.

B. ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 16.06.2021 Tarihli ve 2021/1197 Esas, 2021/2003 Karar Sayılı Kararı

"...
Somut olayda; yukarıdaki düzenlemeler dikkate alındığında teknik servis alanında faaliyet gösteren davalı Ömer Ekbiç Otomotiv Nakliye Tic. San. Ltd. Şti. firması ile diğer davalı ... Group Otomotiv Tic. Ltd. Şti. arasında yetkili servis sözleşmesi çerçevesinde ticari nitelikte ilişki söz konusu olup, bu bağlamda,... Group Otomotiv Tic. Ltd. Şti.'nin diğer davalı Ömer Ekbiç Otomotiv Nakliye Tic. San. Ltd. Şti. firmasıyla olan ilişkisi, ... tarafından üretilen ürünlere, garanti kapsamına göre değişmekle birlikte, ücreti mukabilinde veya bila bedel gerekli bakım, onarım, montaj gibi işlemleri yapmak ve tüketicilerin talep ve ihtiyaçlarına cevap vermek temeline dayanmaktadır.
Davacı ile ... Group Otomotiv Tic. Ltd. Şti. arasında hiçbir bağ bulunmadığı, servis işyerinde çalıştırılan işçilerle ilgili tüm yetkinin yetkili serviste olduğunun kabulü ile, davalılar arasındaki ilişkinin asıl işveren alt işveren ilişkisini oluşturmayacağı, bu sebeple davalı ... Group Otomotiv Tic. Ltd. Şti.'nin bu davada taraf sıfatı bulunmadığından hakkındaki davanın reddine karar verilmesi gerekir.
Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda; davalı ... Group Otomotiv Tic. Ltd. Şti. vekilinin istinaf başvurusu kabul edilmeli ve 6100 sayılı H.M.K‘nun 353/1-b-2 maddesi gereğince kararın kaldırılarak yeniden esas hakkında karar vermek gerekmiş, açıklanan nedenlerle aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
..." gerekçesiyle hükmün yeniden esas hakkında karar verilmek üzere kaldırılmasına, davalı Şirket yönünden davanın kısmen kabulüne, davalı ... Şirketi yönünden davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiştir.

C. ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 31.03.2021 Tarihli ve 2021/759 Esas, 2021/1088 Karar Sayılı Kararı

"...
Taraflar arasındaki dava sonucunda verilen hükme yönelik;
Davacı vekili; davalılar arasında alt işveren-asıl işveren ilişkisinin mevcut olduğunu, ... marka ve Renault marka araçların servis pazarlama satış ve bakım onarım işlerini ülkemizde davalı ... Grup firması yerine getirdiğini, işin gereği uzmanlık gerektiren araç bakım onarım işlerini ve bölgesel satış temsilciliğini diğer davalı Ömer Ekbiç şirketine verildiğini, bu hususun tanık delilleriyle ispatlandığını, tanıklardan Turkut Daldal'ın ... 2. İş Mahkemesinin 2018/452 E sayılı davasında Ömer Ekbiç Şirketi ile ... Grup Şirketi müştereken ve müteselsil sorumlu tutulduğunu, mahkemeler arasında çelişkili kararlar oluştuğunu, ... grup firmasının şirket çalışanlarına eğitim verdiğini, iş yerinde denetim yaptıklarını, garanti kapsamı dışındaki diğer işleri de Ömer Ekbiç firmasının tek başına belirleyemediğini, işçilik dahil tüm fiyatlandırmaları ... Grup'un belirlediğini, iş yerinde ... araç ve parçaları dışında başka bir markanın hizmetinin verilmediğini, bunun tanık anlatımları ile sabit olduğunu, usul ve yasaya aykırı ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasını, yeniden yargılama yapılarak Ömer Ekbiç aleyhine verilen hükümlerden asıl işveren sıfatı ile müşterek ve müteselsilen sorumlu olduğuna karar verilmesini belirterek istinaf başvurusunda bulunmuştur
Dava; İş sözleşmesinden kaynaklanan kıdem ve ihbar tazminatı ile yıllık izin ve ücret alacağının tahsili talebine ilişkindir.
Dosyadaki yazılara,hükmün dairemizce de benimsenmiş bulunan yasal ve hukuksal gerekçeleriyle dayandığı maddi delillere, bu delillerin takdirinde isabetsizlik görülmemesine göre usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşılan hükme yönelik davacı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı HMK 'nın 353/1-b-1. maddesi gereğince esastan reddine kesin olmak üzere karar vermek gerekmiş, açıklanan sebeplerle aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
..." gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

D. ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 31.03.2021 Tarihli ve 2021/538 Esas, 2021/1174 Karar Sayılı Kararı

Bölge Adliye Mahkemesi yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile her ne kadar davacı vekili davalılar arasında alt işveren asıl işveren ilişkisinin mevcut olduğu, ... marka ve Renault marka araçların servis pazarlama satış ve bakım onarım işlerinin ülkemizde davalı ... Grup firması tarafından yerine getirildiği, işin gereği uzmanlık gerektiren araç bakım onarım işleri ile bölgesel satış temsilciliğinin diğer davalı Ömer Ekbiç Şirketine verildiğini, bu hususun tanık delilleriyle ispatlandığını, tanıklardan T.D.'nin ... 2. İş Mahkemesinin 2018/452 esasına kayıtlı olarak açtığı dava sonucunda Ömer Ekbiç Şirketi ile ... Grup Şirketinin hükmedilen alacaklardan müştereken ve müteselsil sorumlu tutulduğunu, mahkeme kararları arasında çelişki oluştuğunu, ... Grup firmasının Şirket çalışanlarına eğitim verdiğini, işyerinde denetim yaptıklarını, garanti kapsamı dışındaki diğer işleri de Ömer Ekbiç firmasının tek başına belirleyemediğini, işçilik dahil tüm fiyatlandırmaları ... Grubun belirlediğini, işyerinde ... araç ve parçaları dışında başka bir markanın hizmetinin verilmediğini, bunun tanık anlatımları ile sabit olduğunu, usul ve kanuna aykırı İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiş ise de İlk Derece Mahkemesi kararında isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.


IV. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Uyuşmazlık, başvuru konusu Bölge Adliye Mahkemesi kararlarına konu davalarda davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunup bulunmadığına ilişkindir.

B. İlgili Hukuk
1. Bölge adliye mahkemelerinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 35 inci maddesinde yer alan düzenlemedir.

2. 4857 sayılı İş Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 2 nci maddesinin yedinci fıkrası şu şekildedir:
"Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur."

C. Değerlendirme
1. Dosya kapsamından Ömer Ekbiç Otomotiv Nakliye Ticaret Sanayi Limited Şirketi bünyesinde çalışan işçilerin bir kısım işçilik alacaklarının tahsili için bu Şirket ile birlikte ... Group Otomotiv Ticaret Limited Şirketi aleyhine dava açtığı anlaşılmaktadır. Bu davaların sonucunda ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu sonucuna ulaşıldığı hâlde ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunmadığı gerekçesiyle ... Group Otomotiv Ticaret Limited Şirketi aleyhine açılan davanın husumetten reddi gerektiği yönünde karar verilmiştir.

2. Asıl işveren alt işveren ilişkisinden bahsedilebilmesi için işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerin veya asıl işin bir bölümünün başka bir işverene verilmesi ve işçinin de asıl işverenin işyerinde, alt işverenin işçisi olarak çalışması gerekmektedir. Somut olayda davalılar arasında yetkili servis (tamirci) sözleşmesi bulunduğu görülmektedir. Davalı Ömer Ekbiç Otomotiv Nakliye Ticaret Sanayi Limited Şirketi bu sözleşme kapsamında, ... ve Renault araçların bakım, onarım ve servis hizmetlerini üstlenmiştir.

3. Taraflar arasındaki sözleşmenin "Tayin" başlıklı 2 nci maddesinde ... Trucks ve Renault Trucks'ın, bu Sözleşmede belirtilen hüküm ve şartlarla ... Renault Servis hizmetlerini temin etmesi ve sağlanan ... ve Renault parçalarını satması için müştereken yetkili servisi yetkili olarak tayin ettiği, yetkili servisin de bu şekilde tayin edilmeyi kabul ettiği ifade edilmektedir. Aynı maddede "Söz konusu tayin etme servisin münhasır olduğu anlamına gelmemektedir" denilmektedir. Sözleşmenin 2.2 maddesinde de yetkili servisin kendi adına ve kendi hesabına, risk ve masrafları kendisine ait olmak kaydıyla ... ve Renault servis hizmetlerini temin edeceği ve sağlanan ... ve Renault parçalarını satacağı ifade edilmektedir.

4. Başvuru konusu dava dosyalarında dinlenen davacı tanıkları, davalı Ömer Ekbiç Otomotiv Nakliye Ticaret Sanayi Limited Şirketine ait işyerinde sadece ... ve Renault firmasının araçlarının tamir ve bakımının yapıldığı, işyerindeki araç arıza tespiti yapan bilgisayarların ... firmasına ait olduğu, yedek parçaların ... firması tarafından gönderildiğini ifade etmiş ise de yedek parçaların ... Şirketi tarafından temin edilmesi taraflar arasındaki sözleşmenin gereğidir. Davacı tanıklarınca işyeri içindeki demirbaşların Ömer Ekbiç Şirketine ait olduğu, işçilerin ücretlerinin Ömer Ekbiç Şirketince ödendiği, işçileri işe alma ve işten çıkarma yetkisinin Ömer Ekbiç Şirketinde olduğu, ... yetkilerinin zaman zaman denetim için işyerine geldikleri ve çalışanlara zaman zaman eğitim verildiğinin ifade edilmesi karşısında Ömer Ekbiç Şirketinin tamamen ayrı ve bağımsız bir işveren olarak faaliyet gösterdiği anlaşılmaktadır. Dosyalardan tespit edilen bir diğer önemli husus, servis olarak işletilen işyerinin kirasının davalı Ömer Ekbiç Şirketi tarafından karşılanması, işyerine ilişkin kâr ve zararın bu şirkete ait olmasıdır.




5. Bu açıklamalara göre somut olayda davalı Ömer Ekbiç Şirketinin sözleşme kapsamındaki araçların bakım, onarım ve servis hizmetlerinin verilmesi işini kendi işyerinde gerçekleştirdiği, işyerinin ... Şirketine ait olmadığı, Ömer Ekbiç Şirketinin kendi bağımsız iş organizasyonu ile kendisine ait işyerinde faaliyette bulunduğu tespit edilmektedir. Asıl işveren alt işveren ilişkisinin en önemli unsurlarından birisi olan, işin asıl işverene ait işyerinde yapılması unsuru somut olayda gerçekleşmemiştir.

6. Diğer taraftan ... Şirketinin zaman zaman Şirket çalışanlarına eğitim vermesi yahut servis sözleşmesinde Ömer Ekbiç Şirketinin hisse yapısındaki değişiklere ilişkin çeşitli düzenlemeler yapılmış olması markanın korunması ve sürdürülebilirliğinin temini için yapılan doğal işlemlerdir. ... Şirketinin markaya ilişkin eğitim ve denetim dışında, doğrudan diğer davalının işçilerine emir ve talimat vermesi yahut işçileri denetlemesi gibi bir durumun söz konusu olmadığı dosya kapsamı ile sabittir.

7. Sonuç olarak uyuşmazlığa konu dava dosyalarındaki deliller, sözleşme ve işin niteliği dikkate alındığında davalı Ömer Ekbiç Otomotiv Nakliye Ticaret Sanayi Limited Şirketi ile diğer davalı ... Group Otomotiv Ticaret Limited Şirketi arasında davalı ... Şirketine ait araçların bakım onarım ve servis hizmetlerine ilişkin yetkili servis (tamirci) sözleşmesi ile asıl işveren alt işveren ilişkisi kurulduğu kabul edilemez.

8. Açıklanan sebeplerle uyuşmazlığın, davalı şirketler arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi kurulmadığına dair ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin görüşü doğrultusunda giderilmesi gerektiği kabul edilmiştir.

V. KARAR
1. Uyuşmazlığın, aralarında araç bakım, tamir ve servis hizmetlerine ilişkin yetkili servis bulunan davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunmadığı yönündeki ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin kararları doğrultusunda giderilmesine,

2. Dosyanın talepte bulunan ... Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kuruluna gönderilmesine,

3. Karardan bir örneğin Bölge Adliye Mahkemelerinin hukuk dairelerine bildirilmesi için Hâkimler ve Savcılar Kurulu Genel Sekreterliğine gönderilmesine,

21.06.2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.