Danıştay 1. Daire 2009/1043 Esas 2009/1286 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
BİRİNCİ DAİRE
Esas No : 2009/1043
Karar No : 2009/1286

… Köyü Muhtarlığı ile aralarında çıkan uyuşmazlığın 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 uncu maddesi uyarınca çözümlenmesi istemine ilişkin … Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanlığının … tarihli yazısında aynen;
"Müvekkil … Organize Sanayi olarak; Kamulaştırma alanı sınırları içinde kalan … Köyü tüzel Kişiliğine ait; … Ada, … parsel 10.591,40 m2 taşınmazın kamulaştırılması için; Kamulaştırma Yasasının 8 nci maddesi gereği ekte sunulan belge ve bilgiler uygulanmış olmakla birlikte uzlaşmanın olmaması sonucu Kamulaştırma Yasasının 30 uncu maddesi uyarınca başvuruda bulunmak zorunluluğu nedeniyle ek belgelerle talebimizin kabulünü müvekkil adına saygı ile arz olunur." denilmekte olduğundan konu incelenerek;

Gereği Görüşülüp Düşünüldü :
… Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu tarafından, organize sanayi bölgesi sınırları içerisinde kalan mülkiyeti …Köyü tüzelkişiliğine ait olan ve… İli, … İlçesi, tapunun … ada, … parsel sayısında kayıtlı 10.591,40 m2 yüzölçümlü bu taşınmazın 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 uncu maddesi uyarınca devri istenilmektedir.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 uncu maddesinde, kamu tüzelkişilerinin ve kurumlarının sahip oldukları taşınmaz mal, kaynak veya irtifak haklarının diğer bir kamu tüzelkişisi ya da kurumunca kamulaştırılamayacağı, ihtiyacı olan idarenin 8 inci maddeye göre tespit edilen bedeli ödeyeceğini de belirterek mal sahibi idareye yazılı olarak başvuracağı, mal sahibi idare devire muvafakat etmez veya altmış gün içinde cevap vermez ise anlaşmazlığın alıcı idarenin başvurusu üzerine Danıştay ilgili idari dairesince incelenerek kesin karara bağlanacağı hükmüne yer verilmiştir.
Bu hüküm, münhasıran kamu tüzelkişileri ve kurumları arasında, bunların sahip oldukları taşınmazların ihtiyacı olan idareye devri konusunda ortaya çıkabilecek uyuşmazlıkların giderilmesi amacına yönelik olup, bu hükme göre, bir kamu tüzel kişisine ait taşınmazı ihtiyacından dolayı isteyebilecek olan tarafın da idare, yani kamu tüzelkişisi ya da kurumu olması gerekir.
Anayasanın 46 ncı maddesinde, Devlet ve kamu tüzelkişilerinin kamu yararının gerektirdiği hallerde karşılıklarını peşin ödemek şartıyla, özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların tamamını veya bir kısmını, kanunla gösterilen esas ve usullere göre, kamulaştırmaya ve bunlar üzerinde idari irtifaklar kurmaya yetkili olduğu hükme bağlanmıştır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanunun, kamu yararının gerektirdiği hallerde gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmaz mallarının, Devlet ve kamu tüzelkişilerince kamulaştırılmasında yapılacak işlemleri, idareler arasında taşınmaz malların devir istemlerini, karşılıklı hak ve yükümlülükler ile bunlara dayalı uyuşmazlıkların çözüm usul ve yöntemlerini düzenlediği, özel kanunlarına dayanılarak gerçek ve özel hukuk tüzelkişileri adına yapılacak kamulaştırmalarda da bu Kanun hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.
4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun 5 inci maddesinde organize sanayi bölgesinin kamu yararı gerekçesiyle adına kamulaştırma yapılabilen veya yaptırılabilen bir özel hukuk tüzelkişiliği olduğu, kamu yararı kararının Bakanlıkça verileceği, arazinin mülkiyetinin edinilmesinde yapılan masraflar ile arazi bedeli ödeme yükümlülüğünün ise organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğine ait olduğu hükme bağlanmıştır. Bu yasal düzenleme uyarınca organize sanayi bölgeleri yönetim kurullarına doğrudan kamulaştırma yapma yetkisi tanınmamış olup, bunlar adına ilgili kamu tüzelkişileri (Bakanlık) tarafından kamulaştırma yapılabilmesine olanak sağlanmış bulunmaktadır.
Yukarıda sözü edilen hükümler birlikte değerlendirildiğinde, organize sanayi bölgeleri bakımından kamu yararının gerekli kıldığı hallerde kamulaştırma yetkisinin Devlet ve kamu tüzelkişileri tarafından kullanılacağı sonucuna ulaşıldığından, gerçek kişiler veya özel hukuk tüzelkişilerinin kamu tüzelkişisine ait bir taşınmazın devrini isteyebilmeleri hukuken mümkün değildir.
Açıklanan nedenlerle, mülkiyeti … Köyü Tüzelkişiliğine ait … ada, … parsel sayılı taşınmazın, 2942 sayılı Yasanın 30 uncu maddesine göre … Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulunca devrinin talep edilmesi mümkün olmadığından, istemin incelenmeksizin reddine ve dosyanın Danıştay Başkanlığına sunulmasına 30.9.2009 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.