Danıştay 13. Daire 2021/4811 Esas 2022/62 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/4811
Karar No:2022/62


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Teknolojik Ölçüm Sistemleri Sanayi ve Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, Konya Büyükşehir Belediyesi Koski Genel Müdürlüğü Tarafından gerçekleştirilen "Ön Ödemeli Soğuk Su Sayacı Alım İşi" ihalesini, mücbir sebepler dışında sözleşme ve şartname hükümlerine göre yerine getirmediğinden bahisle 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 26. maddesi uyarınca, 1 (bir) yıl süreyle bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerinden yasaklanmasına dair 18/06/2020 tarih ve 31159 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan … tarihli, … sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davacı şirket ile KOSKİ arasında "ön ödemeli soğuk su sayacı'' mal alım işine ilişkin olarak imzalanan sözleşme gereğince davacı şirket tarafından sayaçların KOSKİ'ye teslim edildiği, daha sonra ilk olarak 966 adet DN20 anma çaplı ön ödemeli su sayacının arızalanması üzerine davacı şirkete iade edildiği ve gerekli bakım ve onarımın yapılması için davacı şirkete ihtar çekildiği, davacı şirket tarafından söz konusu sayaçların problemleri giderildikten sonra söz konusu sayaçların KOSKİ'ye teslim edildiği, ancak KOSKİ tarafından problemlerin devam ettiği ve bu süreçte 2.200 adet DN20 anma çaplı ön ödemeli su sayacının yine teknik problemler nedeniyle çalışamaz hale geldiği belirtilerek 20/02/2020 tarihli noter ihtarnamesi ile 20 gün içinde 1. parti sayaçlar ile arıza nedeniyle sökülen 2. parti sayaçların sorunlarının giderilmesinin istenildiği ancak KOSKİ tarafından sorunların giderilmesi için söz konusu sayaçların davacı şirkete teslim edilmediğinin görüldüğü, bu durumda, her ne kadar davacı şirket ile KOSKİ arasında 28/12/2016 tarihinde imzalanan sözleşme hükümleri gereği, davacı şirketin bozulan sayaçların bakım ve onarımını yapmak davacı şirketin yükümlülüklerinden biri ise de bu kapsamda teslim edilen ilk parti sayaçların bakım ve onarımının davacı şirket tarafından yapıldığı ve ilgili idareye teslim edildiği, arızası devam eden ve söz konusu süreçte arızalanan diğer sayaçların davacı şirkete teslim edilmediği, teslim edilmeyen sayaçların da verilen 20 günlük süre içerisinde davacı şirket tarafından bakımının yapılmasının mümkün olmadığı, dolayısıyla davacı şirketin, mücbir sebepler dışında, ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdünü yerine getirmediğinden bahsedilemeyeceğinin anlaşıldığı, dolayısıyla davacı şirketin 4735 sayılı Kanun'un 25/f ve 26. maddeleri uyarınca 1 yıl süreyle bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerinden yasaklanmasına dair dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdarî Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, Mahkemeye sunulan bilgi ve belgelere atıf yapılarak dava konusu işlemin ilgili mevzuat hükümleri ile hizmet gerekleri ve kamu yararına uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Dosya muhtevasında, KOSKİ Genel Müdürlüğü nezdinde yürütülen dava konusu ihale sözleşmesinin feshi safahatından önce vuku bulan arıza ve tamir süreçlerine ve sair işlemlere dair resmî hüviyeti haiz belgelerin eksik olduğu tespit edilmiş olup, bu eksikliği tevsik için başka herhangi bir belgenin de beyan edilmediği, 4721 sayılı "Türk Medeni Kanunu'nun 6.maddesi" mucibince ispat külfetinin, olgu üzerinde hak iddia edenin üzerinde bulunduğu ilkesinden mütevellit, söz konusu eksikliğin esasa müessir nitelikte olmayan bilgi eksikliği olarak kabul edilemeyeceği düşünülmektedir. Öte yandan, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 22. Maddesi'ne göre konuların aydınlanmasının akabinde meselelerin oylanacağı kuralının sarih bir biçimde tanzim edildiği görülerek temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.


TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Konya Büyükşehir Belediyesi KOSKİ Genel Müdürlüğü tarafından … ihale kayıt numarası ile yapılan "Ön Ödemeli Soğuk Su Sayacı Alım İşi" ihalesi üzerine bırakılan davacı şirketin söz konusu işi sözleşme ve şartname hükümlerine göre yerine getirmediğinden bahisle 06/04/2020 tarihinde sözleşmenin feshedilmesi ve Konya Valiliği'nin … tarihli, … sayılı yazısı ile bu hususun davalı idareye bildirilmesi üzerine davalı idarece, davacı şirketin 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 25/f ve 26. maddeleri uyarınca 1 (bir) yıl süreyle bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerinden yasaklanmasına karar verilerek, anılan kararın 18/06/2020 tarih ve 31159 sayılı Resmi Gazete'de yayımlandığı anlaşılmıştır.
Bunun üzerine mezkûr işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun "Yasak fiil ve davranışlar" başlıklı 25. maddesinde, "Sözleşmenin uygulanması sırasında aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır: ... f) Mücbir sebepler dışında, ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdünü yerine getirmemek" işlem tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan hâliyle "İhalelere katılmaktan yasaklama" başlıklı 26. maddesinde, "25'inci maddede belirtilen fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilenler hakkında fiil veya davranışlarının özelliğine göre, bir yıldan az olmamak üzere iki yıla kadar, 4734 sayılı Kanun'un 2'nci ve 3'üncü maddeleri ile istisna edilenler dahil bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklama kararı verilir. Katılma yasakları, sözleşmeyi uygulayan bakanlık veya ilgili veya bağlı bulunulan bakanlık, herhangi bir bakanlığın ilgili veya bağlı kuruluşu sayılmayan idarelerde bu idarelerin ihale yetkilileri, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı birlik, müessese ve işletmelerde ise İçişleri Bakanlığı tarafından verilir.(...) Bu fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilenler, yasaklama kararının yürürlüğe girdiği tarihe kadar aynı idare tarafından yapılacak ihalelere de iştirak ettirilmezler. Yasaklama kararları, yasaklamayı gerektiren fiil veya davranışın tespit edildiği tarihi izleyen en geç kırkbeş gün içinde verilir. Verilen bu karar Resmî Gazete'de yayımlanmak üzere en geç onbeş gün içinde gönderilir ve yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Bu kararlar Kamu İhale Kurumu'nca izlenerek, kamu ihalelerine katılmaktan yasaklı olanlara ilişkin siciller tutulur." kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden, Konya Büyükşehir Belediyesi KOSKİ Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen … tarihli, … nolu ''ön ödemeli soğuk su sayacı'' ihalesi üzerine bırakılan davacı şirket ile ilgili idare arasında 28/12/2016 tarihinde 923.750,00-TL götürü bedel üzerinden sözleşme imzalandığı, söz konusu sözleşme kapsamında ilgili idareye teslimi yapılan ve 30/06/2020 tarihine kadar teminatlı olan sayaçlardan 966 adet DN20 anma çaplı ön ödemeli su sayacının arızalanması üzerine arızaların giderilmesi için davacı şirkete geri gönderildiği ancak davacı şirket tarafından arızaların giderilmemesi üzerine 22/08/2019 tarihli noter ihtarnamesinin davacı şirkete gönderildiği, tamir ve bakımı yapıldıktan sonra ilgili idareye geri gönderilen söz konusu sayaçlarda yapılan kontroller neticesinde bazılarının arızasının devam ettiği ve bazılarının da kullanılamayacak derecede kirli ve bakımsız olduğu ayrıca bu süreçte 2.200 adet DN20 anma çaplı ön ödemeli su sayacının yine teknik sorunlar nedeniyle çalışamaz hale geldiği belirtilerek 20/02/2020 tarihli noter ihtarnamesi ile 20 gün içinde 1. parti sayaçlar ile arıza nedeniyle sökülen 2. parti sayaçların sorunlarının giderilmesinin istenildiği, daha sonra verilen süre içerisinde davacı şirket tarafından herhangi bir işlem yapılmadığından bahisle 06/04/2020 tarihinde sözleşmenin feshedildiği ve davalı idarece, davacı şirketin 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 25/f ve 26. maddeleri uyarınca 1 (bir) yıl süreyle bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerinden yasaklanmasına karar verilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İdarî işlemin sebep unsurunun idareyi işlem yapmaya sevk eden maddî olaylar (vakıalar) olduğu, her idarî işlemin bir sebebinin olduğu, idarî işlemlerin sebebinin açılan davalarda idarî yargı mercilerince incelenmesi gerektiği, idarî yaptırım uygulanmasına neden olan fiillerin somut delillerle ortaya konulmasının zorunlu olduğu, sebebi gerçek veya yeterli olmayan, yanlış değerlendirmeyi içeren veya yanlış nitelendirilen sebeplerden dolayı idarî işlemlerin iptal edilebileceği açıktır.
İdare Mahkemesi'nce, "bozulan sayaçların bakım ve onarımını yapmak davacı şirketin yükümlülüklerinden biri ise de bu kapsamda teslim edilen ilk parti sayaçların bakım ve onarımının davacı şirket tarafından yapıldığı ve ilgili idareye teslim edildiği, arızası devam eden ve söz konusu süreçte arızalanan diğer sayaçların davacı şirkete teslim edilmediği, teslim edilmeyen sayaçların da verilen 20 günlük süre içerisinde davacı şirket tarafından bakımının yapılmasının mümkün olmadığı" gerekçesiyle yasaklama kararının iptaline karar verildiği anlaşılmaktadır.
Mahkeme'nin ikinci parti sayaçlar ile alakalı sürece dair hukukî değerlendirmesi isabetli bulunmakla birlikte; dava konusu yasaklama işleminin sebepleri arasında birinci parti sayaçların sorunlarının giderilmediği hususunun da yer aldığı, ihaleyi yapan idare tarafından, birinci parti sayaçların yüklenici firma tarafından bakım ve onarımının yapıldığı belirtilerek tesliminden sonra yapılan muayenede arızanın devam ettiğinin ve sorunların giderilmediğinin tespit edildiğinin ifade edildiği, davacı şirket tarafından ise arızanın giderildiğinin belirtildiği, Mahkeme tarafından bu konuda ihaleyi yapan idarenin tespitleri değerlendirilmek suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, davacı şirketin beyanları doğru kabul edilerek birinci parti sayaçların bakım ve onarımının davacı şirket tarafından yapıldığı yönünde değerlendirmede bulunulduğu, ihaleyi yapan idarenin birinci parti sayaçlara ilişkin arızanın devam ettiğine ve sorunların giderilmediğine yönelik iddiasına ilişkin olarak, bu iddiaya dayanak teşkil edebilecek rapor, tutanak ve benzeri bilgi ve belgeler araştırılmaksızın karar verildiği görülmektedir.
Bu itibarla, maddî vakıaların tam olarak açıklığa kavuşturulması ve akabinde somut tespitler üzerinden hukukî değerlendirme yapılarak bir karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme sonucu verilen dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet bulunmamaktadır

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 13/01/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.