Danıştay 8. Daire 2018/4747 Esas 2022/18 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/4747
Karar No : 2022/18

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- … Üniversitesi Rektörlüğü
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: … Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik İleri Araştırmalar Merkezi'nde 2547 sayılı Kanun'un 34. maddesi uyarınca tam zamanlı yabancı uyruklu öğretim üyesi olarak görev yapan ve 09/11/2016 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu Kararı ile görev süresi uzatılan davacıya ait çalışma izninin,Yükseköğretim Yürütme Kurulu'nun 22/02/2017 tarihli toplantısında iptal edilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı işleminin ve bu karar uyarınca davacının, 17/03/2017 tarihi itibarıyle üniversitedeki görevine son verilmesine ve 01/01/2017-31/12/2017 tarihli tip sözleşmesinin iptaline ilişkin … tarih ve E…. sayılı davalı İstanbul Teknik Üniversitesi işleminin iptali ile işlemler nedeniyle yoksun kaldığı parasal haklarının yasal faiziyle birlikte tarafında ödenmesi ve tüm özlük haklarının iadesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… kararda; davacının, 2002 yılından itibaren davalı üniversite bünyesinde istihdam edildiği görevine son verildiği sırada 11 doktora ve birden fazla yüksek lisans tezi yönetmekte olduğu, merkezde istihdam edilen tek yabancı öğretim üyesi olduğu, daha önce Prof. … ile danışmanlığını yaptığı …'ün doktora tezinin 2015 yılında Sosyal Bilimler dalında en iyi tez ödülünü almış olduğu, ayrıca 2013-2017 döneminde Müzik ve Doktora Programı Yürütme Kurulu'nda görevli olarak bazı birinci ve ikinci eğitim doktora öğrencilerinin ders danışmanlığını da yaptığı, Türkiye'de Etnomüzikoloji dalında verilen ilk İngilizce doktora programının kurulması ve derslerinin verilmesini sağladığı gibi bu daldaki ilk İngilizce doktora tezlerinin eş danışmanı olduğu, dolayısıyla görevini uzun yıllardan beri verimli bir şekilde yerine getirmiş olduğu anlaşılmakla, dönem ortasında hizmetine ihtiyaç duyulmadığı yönündeki davalı idare savunmalarına itibar edilmesi olanaklı bulunmadığından aksi düşünceyle tesis edilen dava konusu işlemlerde kamu yararı ve hizmet gerekleri yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline ve dava konusu işlemler nedeniyle yoksun kaldığı mali kayıplarının dava açma tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; davalı idarelerin istinaf başvurusu kabul edilerek, yabancı uyruklu öğretim elemanları ile yeniden sözleşme yapılmasında nihai karar verme merciinin Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı olduğu, davalı idarenin takdir yetkisini kullandığı, takdir yetkisinin bütünüyle ortadan kaldıracak şekilde yargı kararı verilemeyeceği, bu durum ihtiyaç bağlamında değerlendirilerek davalı üniversitenin ihtiyacına göre bir yıllık sözleşme imzalanması ve süresi sonunda da yeni sözleşme imzalanmamasına ve görevine son verilmesine yönelik dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle istinafa konu İdare Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı vekili tarafından; müvekkilinin görev yaptığı merkezde istihdam edilen tek yabancı öğretim üyesi olduğu, davalı idarelerin savunma dilekçelerinde işlemi yapmaya yeterli, somut ve hukuka uygun hiçbir gerekçe ortaya konulamadığı, müvekkilinin hizmetine görev yaptığı birimce ihtiyaç duyulduğunun açık olduğu, sözleşme yapma konusunda her ne kadar idarelere takdir yetkisi verilmişse de bu takdir yetkisinin sınırsız olmadığı ve kamu yararı gözetilerek tesis edilmesi gerektiği, dava konusu işlemlerin kamu hizmetinin devamlılığı ve bütünlüğü, kariyer ve liyakat ilkelerine aykırı olarak tesis edildiği, kamu görevlisi statüsüne sahip müvekkilinin kamu hizmetine girme hakkının yasal dayanak bulunmaksızın sınırlandırılmasının Anayasaya aykırı olduğu, dolayısıyla bu hususlar göz ardı edilerek verilen istinaf kararında hukuka uygunluk bulunmadığı ileri sürülerek bozulması istenilmiştir.

KARŞI TARAFLARIN SAVUNMASI :
Davalı idare … Üniversitesi tarafından, Anayasa'nın 125. maddesinde düzenlenen "yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olup, hiçbir surette yerindelik denetimi şeklinde kulanılamaz. Yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya takdir yetkisini kaldıracak biçimde yetki kararı verilemez" hükmüne aykırı şekilde yargı kararı verilemeyeceği, tamamen kanunun verdiği takdir yetkisi kapsamında tesis edilen dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.
Davalı Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından; 2547 sayılı Kanun'un 34. maddesi ile 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanun'un 16. maddesine göre yükseköğretim kurumlarında sözleşme ile istihdam edilecek yabancı uyruklu öğretim elemanı sayısının dolu öğretim elemanı kadrosu sayısının %2'sini geçemeyeceği, bu kapsamdaki yabancı uyruklu öğretim elemanının yükseköğretim kurumları itibariyle dağılımı, isim, ücret ve sözleşme örneği vizesi, sözleşme süresinin uzatılması ve sona erdirilmesi yetkisinin Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı'na ait olduğu, bu düzenlemeler kapsamında durumu değerlendirilen davacının çalışma izninin takdir yetkisi kapsamında iptal edildiği belirtilerek, davacının çalışma izninin iptaline ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığından istinaf kararının onanması gerektiği belirtilmiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
2002 yılından itibaren … Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzik İleri Araştırmalar Merkezi'nde tam zamanlı yabancı uyruklu öğretim üyesi olarak istihdam edilen davacının çalışma izninin, 09/11/2016 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulunca uzatılması sonrasında, davalı … Üniversitesi ile 01/01/2017-31/12/2017 tarihlerini kapsayan tip sözleşmesinin imzalandığı, davacının çalışma iznininin, 22/02/2017 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu'nda yeniden görüşülmesi üzerine davacının görev yaptığı İstanbul Türk Musikisi Devlet Konservatuarında yeterli öğretim elemanının bulunması nedeniyle daha önce uzatılan çalışma izninin iptal edildiği, çalışma izninin iptaline ilişkin kararın davalı İstanbul Teknik Üniversitesine bildirilmesi üzerine, bu karar uyarınca davacının, 17/03/2017 tarihi itibarıyle üniversitedeki görevine son verilmesine ve davacının 01/01/2017-31/12/2017 tarihli tip sözleşmesinin iptaline karar verilmiştir.
Bunun üzerine davacı tarafından, çalışma izninin iptaline ilişkin Yükseköğretim Yürütme Kurulu Kararı ile bu karara dayanılarak üniversitece tip sözleşmesinin iptaline ilişkin işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa'nın 130. maddesinde,"Yükseköğretim kurumlarının öğretimini planlamak, düzenlemek, yönetmek, denetlemek, yükseköğretim kurumlarındaki eğitim - öğretim ve bilimsel araştırma faaliyetlerini yönlendirmek bu kurumların kanunda belirtilen amaç ve ilkeler doğrultusunda kurulmasını, geliştirmesini ve üniversitelere tahsis edilen kaynakların etkili bir biçimde kullanılmasını sağlamak ve öğretim elemanlarının yetiştirilmesi için planlama yapmak maksadı ile Yükseköğretim Kurulu kurulur." hükmü yer almaktadır.
2547 sayılı Kanun'nun 7. maddesinin (a) fıkrasında, "Yükseköğretim kurumlarının bu Kanunda belirlenen amaç, hedef ve ilkeler doğrultusunda kurulması, geliştirilmesi, eğitim - öğretim faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi ve yükseköğretim alanlarının ihtiyaç duyduğu öğretim elemanlarının yurt içinde ve yurt dışında yetiştirilmesi için kısa ve uzun vadeli planlar hazırlamak, üniversitelere tahsis edilen kaynakların, bu plan ve programlar çerçevesinde etkili bir biçimde kullanılmasını gözetim ve denetim altında bulundurmak", aynı maddenin (b) fıkrasında ise, "Yükseköğretim kurumları arasında bu Kanunda belirlenen amaç, ilke ve hedefler doğrultusunda birleştirici, bütünleştirici, sürekli, ahenkli ve geliştirici işbirliği ve koordinasyonu sağlamak," (f) fıkrasında,"Üniversitelerin ihtiyaçlarını, eğitim - öğretim programlarını, bilim dallarının niteliklerini, araştırma faaliyetlerini, uygulama alanlarını, bina, araç, gereç ve benzeri imkanlar ve öğrenci sayılarını ve diğer ilgili hususları dikkate alarak; üniversitelerin profesör, doçent ve yardımcı doçent kadrolarını dengeli bir oranda tespit etmek," Yükseköğretim Kurulu'nun görevleri arasında sayılmıştır.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 34. maddesinde ise, "Yükseköğretim kurumlarında, sözleşme ile görevlendirilecek yabancı uyruklu öğretim elemanları, ilgili fakülte, enstitü veya yüksekokul yönetim kurulunun önerisi ve üniversite yönetim kurulunun uygun görüşü üzerine rektör tarafından atanırlar. Bunlar, öğretim görevleri bakımından, bu kanunda aylıklı öğretim elemanları için konulmuş olan hükümlere tabidirler.(Değişik fıkra: 17/08/1983 - 2880/17 md.) Yabancı uyruklu öğretim elemanlarının bu şekilde atanmaları veya görevlendirilmeleri, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Bakanlar Kurulu kararını gerektiren hükümlerine tabi olmadan, Yükseköğretim Kurulunca İçişleri Bakanlığına bildirilir ve iki ay içinde alınacak olumlu görüş neticesinde ilgili üniversitesi ile sözleşmesi yapılır." düzenlemesine yer verilmiştir.
78 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 14. maddesinde ''2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 34. ve 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun 16. maddesine göre yükseköğretim kurumlarında sözleşme ile istihdam edilecek yabancı uyruklu öğretim elemanı sayısı dolu öğretim elemanı sayısının % 2'sini geçemez.Bu kapsamdaki yabancı uyruklu öğretim elemanının yükseköğretim kurumları itibari ile dağılımı, isim, ücret ve sözleşme örneğinin vizesi, sözleşme süresinin uzatılması ve sona erdirilmesi, Yükseköğretim Kurulu tarafından yapılır.'' hükmü yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdari işlemlerin bir sebebe ve gerekçeye dayalı olması hukukun genel ilkelerinden olup bu ilke genel anlamda düzenleme veya işlem yapan idareyi, uyguladığı ve düzenleme yaptığı alanda, doğru ve anlamlı olgular ortaya koymaya ve denetim yapmaya zorlar.
İdarelerin, işlem tesis ederken Anayasa ve yasalarla çizilen çerçeve içinde takdir hakkına sahip oldukları açık ise de, bu takdir hakkı, serbestçe ve keyfi şekilde kullanılanabilecek bir durumu ifade etmeyip, kamu yararı ve hizmet gerekleri açısından hukuka uygun olarak temellendirilmiş olgularla desteklenmelidir.
Dava dosyasındaki bilgi belgeler ile davalı idarelerin savunmaları incelendiğinde; davacının görev yaptığı birimde hizmetine ihtiyaç duyulmadığı, görev yaptığı birimde yeterli öğretim elemanın bulunması sebebiyle çalışma izninin iptal edildiğinin belirtildiği görülmekte olup bu konu ile ilgili bilgi ve belgelerin dosyaya sunulmadığı anlaşılmaktadır.
Üniversitelerde görev yapan öğretim elemanlarının sözleşmelerinin feshi veya yenilenmemesi durumlarında, fesih veya yenilenmemeye gerekçe olarak gösterilen tüm hususların, somut bilgi ve belgelerle idarelerce ortaya konulması gerekmektedir. Somut bilgi veya belgeye dayandırılmadan salt takdir yetkisi kapsamında işlemin tesis edildiği yönündeki idare savunmalarına itibar edilmeyip, takdir yetkisinin kamu yararına ve hukukun temel ilkelerine uygun olarak tesis edilip edilmediğinin denetlenmesi idare hukukunun temel ilkelerindendir.
Olayda, davacının 2002 yılından itibaren davalı … Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı'nda öğretim elemanı olarak görev yaptığı ve en son çalışma izninin, 09/11/2016 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulunca uzatıldığı ve bu karar doğrultusunda da davacı ile davalı üniversite arasında 01/01/2017-31/12/2017 tarihleri arasını kapsayan sözleşme imzalandığı, sonrasında davacının çalışma izninin 22/02/2017 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu toplasında yeniden görüşüldüğü ve … Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde yabancı uyruklu öğretim elemanı olarak görev yapan davacının, İstanbul Türk Musikisi Devlet Konservatuarı'nda yeterli öğretim elemanının bulunması nedeniyle çalışma izninin iptal edildiği ve iş bu karar uyarınca da üniversite ile imzalanan tip sözleşmesinin iptaline karar verildiği görülmektedir.
Yükseköğretim Kurulunca yabancı uyruklu öğretim elemanlarının görev yapabilmesi için verilen çalışma izinlerinin, her zaman gözden geçirilebileceği ve çalışmalarına engel bir sebebin ortaya çıkması durumunda her zaman iptal edilebileceğinin kabulü ile birlikte, yargısal denetiminin yapılabilmesi için çalışma izninin iptali gerekçelerinin somut bilgi ve belgelerle ortaya konulması gerekmektedir.
Bu durumda; Bölge İdare Mahkemesince, davacının görev yaptığı bölümde yeterli öğretim elemanının bulunup bulunmadığı, davacının görev süresinin sona erdirilmesi sonrasında bölüme yeni öğretim elemanı alımının yapılıp yapılmadığı şeklinde gerekli araştırmalar yapılarak, davacının hizmetine ihtiyaç bulunmadığının somut bilgi ve belgelerle ortaya konularak hukuka uygunluğunun denetlenmesi gerekirken, bu yönde bir araştırma yapılmaksızın salt davalı idarelerin savunmalarında belirttiği bölümde yeterli öğretim üyesi bulunduğu gerekçesine itibar edilerek karar verilmesine hukuken olanak bulunmamaktadır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yönündeki karara yönelik istinaf isteminin kabul edilerek davanın reddine ilişkin temyize konu Bölge Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 18/01/2022 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.