Danıştay 6. Daire 2019/16581 Esas 2022/382 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/16581
Karar No : 2022/382

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) :1- … Bakanlığı-ANKARA
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …
2- … Bakanlığı - ANKARA
VEKİLİ : Av. …
3- … Belediye Başkanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

DİĞER DAVALI : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: İstanbul ili, Başakşehir ilçesi, … Mahallesi, … Mevkii, … pafta,… sayılı parselde yer alan taşınmazın 1/1000 ölçekli uygulama ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında "Olimpiyat Park Alanı" olarak ayrıldığı halde, taşınmaz üzerinde bu amaca yönelik herhangi bir işlem yapılmadığı ve taşınmazın kamulaştırılmadığı belirtilerek kamulaştırılmasız el atıldığından bahisle fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 400.000,00-TL kamulaştırmasız el atma tazminatının dava tarihinden ilamın kesinleşmesine kadar yasal faizi ile, ilamın kesinleşmesinden itibaren de kamu alacaklarına uygulanacak en yüksek oranda faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Davanın 2577 sayılı Yasanın 15/1-b maddesi uyarınca incelenmeksizin reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 30/12/2016 tarih ve E:2016/12646, K:2016/9919 sayılı kararıyla bozulması üzerine bozma kararına uyularak; davacıya ait taşınmazın, mülkiyet hakkının ihlal edilmesi sonucunu doğuracak şekilde uzun süre imar programlarına alınmadan ve kamulaştırma yapılmadan bekletildiği; davalı Başakşehir Belediye Başkanlığı'nca dava konusu taşınmazın kamulaştırılmasına yönelik Encümen kararı tesis edilmiş ve … Asliye Hukuk Mahkemesi'nin … esasına kayden bedel tespiti ve tescil davası açılmış ise de, bilirkişi tarafından belirlenen bedelin Mahkeme veznesine depo edilmesine yönelik Mahkeme kararının süresinde yerine getirilmemesi nedeniyle davanın reddine karar verildiğinden, dava konusu taşınmaz üzerindeki kamulaştırmasız el atma olgusunun devam ettiği belirtilerek, … Asliye Hukuk Mahkemesi'nin … esasına kayıtlı dava dosyasına sunulan bilirkişi raporların hükme esas alınarak, 325.000,00-TL kamulaştırmasız el atma bedelinin, 6.000,00-TL'lik kısmı için adli yargıda dava açma tarihi olan 20/12/2011 tarihinden itibaren, 169.000,00-TL'lik kısmı için adli yargıda ıslah dilekçesi verildiği 10/09/2012 tarihten itibaren, kalan 150.000,00-TL'lik kısım için ise idari yargı yerinde dava açma tarihi olan 16/03/2015 tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte davalı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı haricindeki idarelerden müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya ödenmesine, kalan kısım yönünden davanın reddine, davalı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı yönünden husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
1- Davalı idare … Bakanlığı tarafından; bakılmakta olan davanın adli yargının görev alanına girdiği, diğer yandan, davalı taşınmazın kamulaştırılmasından vazgeçildiği durumun ilgili belediyelere bildirilerek plan tadilatı yapılmasının talep edildiği, Maliye Bakanlığı, Başakşehir Belediye Başkanlığı ve idareleri arasında yapılan protokol uyarınca olimpiyat alanı ile ilgili kamulaştırma işlemlerinin Başakşehir Belediye Başkanlığınca yürütüleceğine karar verildiği, ayrıca, İmar Kanununun 8. ve 10. maddeleri uyarınca imar planlarının yapılması görevinin belediyelerde olduğu hususları belirtilerek kendilerinin hasım mevkiinde olmaması gerektiği; husumet yönünden idareleriyle ilgili kesin hüküm bulunduğu; Mahkeme Kararında idarelerin sorumluluk oranlarının belirtilmediği iddialarıyla, Kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
2- Davalı idare … Bakanlığı tarafından; Davanın süre aşımına uğradığı, İmar Kanununun 8. maddesi uyarınca imar planlarının yapılması görevinin belediyelerde olduğu, dava konusu taşınmazın yer aldığı alanın 24/2/2014 tarihli, 2014/6028 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla idarelerinin yetki alanından çıkarıldığı, belirtilen nedenlerle idarelerinin hasım mevkiine alınamayacağı iddialarıyla Mahkeme Kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
3- Davalı … Belediye Başkanlığı tarafından; dava konusu alanla ilgili 1/1000'lik ve 1/5000'lik imar planlarının İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından yapıldığı, idarelerinin bu hususta bir dahlinin olmadığı, husumetin kendilerine yöneltilmemesi gerektiği, Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından dava konusu alanın kamulaştırılmasından vazgeçildiği, plan hiyerarşisi gereği üst ölçekteki plan değiştirilmeden alt ölçekli planda tadilat yapılmasının mümkün olmadığı, kamulaştırmaya yetkili makamın Gençlik ve Spor Bakanlığı olduğu, tam yargı davası açılabilmesi için gerekli şartların bu davada oluşmadığı, ortada somut bir zararın olmadığı, davacının taşınmazını rayiç bedeli üzerinden satabilmesinin mümkün olduğu hususları ileri sürülerek Mahkeme Kararanın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Davalı Başakşehir Belediye Başkanlığı tarafından dosyaya sunulan beyan dilekçesinde ileri sürülen, uzlaşma neticesinde dava konusu taşınmazın kamulaştırıldığına dair hususunun araştırılarak yeni duruma göre bir karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, 29/10/2021 günlü, 31643 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 85 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 1. maddesi uyarınca, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Altıncı Kısmının Dördüncü Bölümünün başlığı "Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği" şeklinde değiştirildiğinden, husumetin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına yöneltilmesine karar verilerek, dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden, yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmeksizin, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Davacıya ait "İstanbul ili, Başakşehir ilçesi, … Mahallesi, … Mevkii, … pafta, … sayılı parsel"de yer alan taşınmazın 1897 tarihli 1/25000 ölçekli nazım imar planında "konut uygulama alanı"nda kalmakta iken, 1992 tarihli 1/25000 ve 1/5000 ölçekli imar planlarında "şehir parkı alanı" olarak ayrıldığı, sonra da 2005 yılında 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planlarında "Olimpiyat Park Alanı" olarak ayrıldığı halde, bugüne kadar taşınmaz üzerinde bu amaca yönelik herhangi bir işlem yapılmadığı ve taşınmazın kamulaştırılmadığı, mülkiyet hakkının süresi belirsiz şekilde kısıtlandığından bahisle fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 400.000,00-TL kamulaştırmasız el atma tazminatının dava tarihinden ilamın kesinleşmesine kadar yasal faizi ile, ilamın kesinleşmesinden itibaren de kamu alacaklarına uygulanacak en yüksek oranda faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 10. maddesinde: "Belediyeler; imar planlarının yürürlüğe girmesinden en geç 3 ay içinde, bu planı tatbik etmek üzere 5 yıllık imar programlarını hazırlarlar. Beş yıllık imar programlarının görüşülmesi sırasında ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarının temsilcileri görüşleri esas alınmak üzere Meclis toplantısına katılır. Bu programlar, belediye meclisinde kabul edildikten sonra kesinleşir. Bu program içinde bulunan kamu kuruluşlarına tahsis edilen alanlar, ilgili kamu kuruluşlarına bildirilir. Beş yıllık imar programları sınırları içinde kalan alanlardaki kamu hizmet tesislerine tahsis edilmiş olan yerleri ilgili kamu kuruluşları, bu program süresi içinde kamulaştırırlar. Bu amaçla gerekli ödenek, kamu kuruluşlarının yıllık bütçelerine konulur.
İmar programlarında, umumi hizmetlere ayrılan yerler ile özel kanunları gereğince kısıtlama konulan gayrimenkuller kamulaştırılıncaya veya umumi hizmetlerle ilgili projeler gerçekleştirilinceye kadar bu yerlerle ilgili olarak diğer kanunlarla verilen haklar devam eder." hükmü yer almaktadır.
3194 sayılı İmar Kanununun 04.07.2019 tarihli değişiklikle getirilen "İmar planlarında umumi hizmetlere ve kamu hizmetlerine ayrılan yerler" başlıklı 13. maddesinde; "Özel hukuk kişilerinin mülkiyetinde olup uygulama imar planında düzenleme ortaklık payına konu kullanımlarda yer alan taşınmazlar;
a) Bu kullanımlardan umumi hizmetlere ayrılan alanlar öncelikle 18 inci maddeye göre arazi ve arsa düzenlemesi yapılarak,
b) 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu kapsamında sırasıyla, ilgisine göre Hazine veya ilgili idarelerin mülkiyetindeki taşınmazlar ile trampa yapılmak veya satın alınmak suretiyle, ilgili kamu kurum ve kuruluşunca kamulaştırılarak kamu mülkiyetine geçirilir.
Düzenleme ortaklık payına konu kullanımlardan yol, meydan, ibadet yerleri, park ve çocuk bahçeleri hariç olmak üzere yapı yapılabilecek diğer alanlarda; alanların kamuya geçişi sağlanıncaya kadar maliklerinin talebi hâlinde ilgili kamu kuruluşunun uygun görüşü alınarak plandaki kullanım amacına uygun özel tesis yapılabilir.
İlgili mevzuat uyarınca hiçbir şekilde yapı yapılamayacak alanlarda muvakkat da olsa yapı yapılmasına izin verilmez. Mevcut yapılar kamulaştırılıncaya kadar korunabilir. Bu alanlarda beş yıllık imar programı süresi içinde, birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerine göre işlem tesis edilerek parsel, kamu mülkiyetine geçirilmek zorundadır. Bu süre en fazla bir yıl uzatılabilir.
Parsel maliklerinin hisselerini idareye hibe etmeleri veya bedelsiz devretmeleri durumunda, idare devir işlemlerini bedel almaksızın gerçekleştirmekle yükümlüdür. Bu işlemler için parsel maliklerinden hiçbir vergi, resim, harç, döner sermaye ücreti ve herhangi bir ad altında bedel alınmaz.
Kamu kullanımına ait sosyal, kültürel ve teknik altyapı alanlarının, Hazine veya kamu mülkiyetindeki alanlarla trampa yapılması hâlinde, şahıs veya özel hukuk kişilerinden hiçbir vergi, resim, harç, ücret, döner sermaye ücreti ve herhangi bir ad altında bedel alınmaz.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanan yönetmelikle belirlenir.
" düzenlemesi yer almaktadır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununa 07.09.2016 tarihinde yürürlüğe giren 6745 sayılı Yatırımların Proje Bazında Desteklenmesi ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 33. maddesi ile eklenen Ek Madde 1'de; "Uygulama imar planlarında umumi hizmetlere ve resmi kurumlara ayrılmak suretiyle mülkiyet hakkının özüne dokunacak şekilde tasarrufu hukuken kısıtlanan taşınmazlar hakkında, uygulama imar planlarının yürürlüğe girmesinden itibaren beş yıllık süre içerisinde imar programları veya imar uygulamaları yapılır ve bütçe imkânları dâhilinde bu taşınmazlar ilgili idarelerce kamulaştırılır veya her hâlde mülkiyet hakkını kullanmasına engel teşkil edecek kısıtlılığı kaldıracak şekilde imar planı değişikliği yapılır/yaptırılır." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden; davalı idarelerden Başakşehir Belediye Başkanlığı'nın 17/06/2021 tarihinde Danıştay Başkanlığı Yazı İşleri Müdürlüğü kayıtlarına giren beyan dilekçesinde, davacı ile davalı idareler arasında 22/09/2020 tarihinde uzlaşma tutanağı düzenlendiği ve dava konusu taşınmazın 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 8. maddesi uyarınca kamulaştırıldığı, davanın konusuz kaldığından bahisle bakılmakta olan davada karar verilmesine yer olmadığı yönünde karar verilmesi gerektiği iddiası karşısında, Mahkemece, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı hasım mevkiinden çıkarılarak, uzlaşmanın sonuçlanıp sonuçlanmadığı, taşınmazın tapuda ilgili idaresince tescilinin yapılıp yapılmadığı hususlarının araştırılarak ortaya çıkacak duruma göre yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalıların temyiz istemlerinin kabulüne,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen reddine, kısmen kabulüne ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 18/01/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.