Danıştay 6. Daire 2019/11766 Esas 2022/432 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/11766
Karar No : 2022/432

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Yol Yapım Hafriyat ve İnşaat Malzemeleri San. Tic. Ltd.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : …Büyükşehir Belediye Başkanlığı

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirkete, 2872 sayılı Çevre Kanununun 8. maddesi ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin ihlal edildiğinden bahisle aynı Kanunun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca 152.925,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin … tarihli ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanlığı Çevre Koruma Müdürlüğü işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; uyuşmazlık konusu olayda; davacı şirket tarafından Büyükçekmece Belediyesiyle yapılan anlaşma sonucu … plakalı aracında içinde bulunduğu araçların kiralandığı ve harfiyat dökümü ile ilgili cezai sorumluğunun Büyükçekmece Belediye Başkanlığına ait olduğu belirtilmişse de, Mahkemece verilen 31.01.2018 tarihli ara kararı ile, anılan iddianın Büyükçekmece Belediyesine sorulması üzerine verilen cevapta, kaçak döküm fiilin düzenlenmiş olan ihale kapsamında yapılan iş ve işlemlerden olmadığının belirtildiği, dava dosyasına noter onaylı bir sözleşme örneği sunulmadığı, sunulsa dahi, kira sözleşmesine dayalı rücu iddialarının sözleşmenin taraflarına karşı ileri sürülebileceği, dosyada yer alan bilgi ve belgelerden davacı şirkete ait araç ile çevre kirliliğine sebebiyet verildiği hususunun sabit olduğu, harfiyat dökümünün bir kamu hizmetinin yerine getirilmesi amacıyla imzalanan bir sözleşme kapsamında dahi olsa döküm için önce belediyesinden veya mahallin en büyük mülki amirinden izin alınmasının zorunlu olduğu, dava konusu olayda izin belgesinin bulunmadığı, dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Büyükçekmece Belediye Başkanlığı Fen İşleri Müdürlüğünce gerçekleştirilen … ihale kayıt numaralı ihale sonrasında davacı şirket ile belediye arasında akdedilen kira akdine istinaden 20 adet aracın Büyükçekmece Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü kullanımına tahsis edildiği, 2017 yılında kira sözleşmesi kapsamında araçların kullanımının Büyükçekmece Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğünde olduğu, bir kamu hizmetinin yerine getirilmesinden ziyade somut olayda cezaların şahsiliği ilkesi uyarınca sorumluluklarının bulunmadığı, çevreye zarar verdiği belirtilen eylemin kendilerince yapılmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Avrupa Yakası Zabıta Müdürlüğü ekiplerince 14.09.2017 tarihinde yapılan denetimde, Büyükçekmece, … Mahallesi, … Sokakta bulunan alanda, davacı şirkete ait … pakalı kamyonun Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğine aykırı olarak hafriyat toprağı dökümü yaptığının tespit edilerek tutanak altına alınması üzerine 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca 152.925,00-TL idari para cezası verilmiştir.
Bunun üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanunu'nun ''Tanımlar'' başlıklı 2. maddesinde; ''Atık: Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü madde olarak" tanımlanmış, ''Kirletme yasağı'' başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında; ''Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.''; ''İdari nitelikli para cezaları'' başlıklı 20. maddesinin (r) bendinde de; ''Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.''; aynı maddenin 2. fıkrasında ise; "Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir." hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyada yer alan bilgi ve belgelerin incelenmesinden; davacı şirkete ait … plakalı kamyonun, Büyükçekmece Belediye Başkanlığının 2017 yılı içerisinde ihale ettiği … ihale kayıt numaralı "Büyükçekmece Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü 2017 Yılı İçerisinde Altyapı Bakım ve Orarım ve Yeni Yol Yapım Hizmetlerinin Yürütülmesi İşi Kapsamında İş Makineleri ve Hafriyat Kamyonu Kiralanması Hizmet Alımı" işi kapsamında davacı şirketten 12 ay süresince kiralandığı, Büyükçekmece Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğünün … tarihli, … sayılı yazısında, söz konusu iş kapsamında çalıştırılan araçlar içerisinde, aralarında dava konusu … plakalı kamyonun da bulunduğunun belirtildiği, araçların plakalarının liste halinde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığına bildirilerek bu kamyonlarca yürütülen çalışma esnasında yapılması muhtemel tüm tespit ve işlemlerde yüklenici (davacı şirket) yerine Büyükçekmece Belediye Başkanlığının muhatap kabul edilmesinin istenildiği, 14.09.2017 tarihli tespit sırasında çekilen fotoğraflarda dava konusu kamyonun çeşitli yerlerinde Büyükçekmece Belediye Başkanlığına ait logonun bulunduğu görülmektedir. Her ne kadar Mahkemece verilen ara kararı ile Büyükçekmece Belediye Başkanlığına yöneltilen dava konusu idari para cezasına konu dökümün Belediyeleri tarafından yapılıp yapılmadığı sorusu üzerine, Büyükçekmece Belediye Başkanlığı vekilinin 15.02.2018 tarihli dilekçesi ile dava konusu idari yaptırım kararına konu döküm fiilinin kendilerince düzenlenmiş ihaleye konu iş ve işlemlerden olmadığı belirtilmiş olsa da gerek 14.09.2017 tarihli tespit sırasında çekilen fotoğraflarda … plakalı kamyonun çeşitli yerlerinde Büyükçekmece Belediye Başkanlığına ait logonun bulunması gerekse "Büyükçekmece Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü 2017 Yılı İçerisinde Altyapı Bakım ve Orarım ve Yeni Yol Yapım Hizmetlerinin Yürütülmesi İşi Kapsamında İş Makineleri ve Hafriyat Kamyonu Kiralanması Hizmet Alımı" işine ait sözleşmede 2017 yılı için 12 ay süresince kiralanan araçların arasında davacıya ait … plakalı kamyonun da bulunması, sözleşmede işin yapılacağı yerin Büyükçekmece İlçesi sınırları dahilindeki cadde ve sokaklar olarak gösterilmesi nedeniyle ve dosyada yer alan Büyükçekmece Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğünün … tarihli, … sayılı yazısı karşısında, dava dışı Büyükçekmece Belediye Başkanlığının söz konusu cevabına itibar edilmemiştir.
Öte yandan; ilk derece Mahkemesinin temyize konu kararında, Büyükçekmece Belediye Başkanlığı ile davacı arasında olduğu iddia edilen kira sözleşmesinin noter onaylı örneğinin dosyaya sunulmadığı belirtilmiştir. Bununla birlikte, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre düzenlenen ihale kapsamında ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu hükümlerine göre imzalandığı anlaşılan "Büyükçekmece Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü 2017 Yılı içerisinde Altyapı Bakım ve Onarım ve Yeni Yol Yapım Hizmetlerinin Yürütülmesi İşi Kapsamında İş Makineleri ve Hafriyat Kamyonu Kiralanması Hizmet Alımına ait Sözleşme"sinin, belirtilen niteliği nedeniyle, sözleşmenin tarafları dışında bilinirliğinin sağlanması ve sonradan düzenlenmemesi amacıyla aranan noter onaylı olması koşulu gerekmemektedir.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının ''Suç ve Cezalara İlişkin Esaslar'' başlıklı 38. maddesinin 7. fıkrasında ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 20. maddesinde kurala bağlanan, ''ceza sorumluluğunun şahsiliği'' ilkesi, herkesin kendi fiilinden sorumlu tutulmasını, cezanın yalnız, suçu işleyenlerle, iştirak edenlere verilmesini, suça katkısı bulunmayanlara ceza sorumluluğu yükletilemeyeceğini, hiç kimsenin işlemediği bir suçtan dolayı sorumlu tutulamayacağını, bir başkasının işlediği suçun, suçu işlemeyenlere sirayet edemeyeceğini ifade etmektedir. Ceza Hukukunun temel ilkelerinden biri olan bu ilkenin idari para cezaları için de geçerli olduğu konusunda kuşku bulunmamaktadır.
Bu durumda, aracın davacının hüküm ve tasarrufunda olmadığı döneme yönelik tespite dayalı olarak para cezası verilmesi cezaların şahsiliği ilkesine aykırı olduğundan, dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Bu itibarla, davanın reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle, davanın reddine ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 19/01/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.