Danıştay 6. Daire 2019/13502 Esas 2022/452 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/13502
Karar No : 2022/452

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Madencilik İnşaat Nakliyat İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : …Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul İli, Esenyurt İlçesi, …Mahallesi, … Caddesi üzerinde bulunan alana izinsiz hafriyat toprağı döküldüğünden bahisle, 2872 sayılı Çevre Kanununun 8. maddesi ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin ihlal edildiği gerekçesiyle, aynı Kanunun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca davacı şirkete 152.925,00 TL para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı işleminin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; davacı tarafından, İSKİ Genel Müdürlüğü bünyesinde yapılmakta olan Avrupa 2. Bölge 2014 yılı 4. Kısım Müteferrik Atık Su, Yağmur Suyu Kanalı ve Dere Islahı İnşaatı" işinde alt yüklenici olarak çalıştıkları, fiilin işlendiği yer olan Esenyurt ilçesi … Mah. … Caddesi, dere yatağı olarak nitelenen yerin dere ıslahı çalışmalarının ve buna bağlı servis yolunun yapıldığı yer olduğu, İSKİ Genel Müdürlüğü'nden alınan izin dahilinde, izinsiz hafriyat dökümü yapıldığı iddia edilen alanda dere ıslahı çalışması yapıldığı ileri sürülmüş ise de, tüm dosya kapsamı ve İSKİ Genel Müdürlüğü tarafından verilen cevaba göre, dava konusu dökümün yapıldığı alana izinsiz olarak dışarıdan hafriyat toprağı getirilerek serildiğinin anlaşıldığı belirtilerek, davanın reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: Temyize konu kararda; istinaf incelemesine konu kararın ve gerekçesinin usul ve hukuka uygun olduğu, istinaf dilekçesinde ileri sürülen hususların kararın kaldırılmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek, istinaf başvrusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : İSKİ Genel Müdürlüğü bünyesinde yapılmakta olan Avrupa 2. Bölge 2014 yılı 4. Kısım Müteferrik Atık Su, Yağmur Suyu Kanalı ve Dere Islahı İnşaatında alt yüklenici olarak çalıştıklarını, üstlenilen iş kapsamında İSKİ Genel Müdürlüğü'nün talimat ve bilgisi doğrultusunda, proje sahası içindeki yüksek yerlerden alınan toprağın kamyonlara yüklenerek, yine proje sahası içindeki alçak ve çukur olan yerlere dolgu yapılmak üzere nakledildiği, ancak proje sahasının yaklaşık 60 metre genişlikte ve 3000 metre uzunlukta olması ve kullanılan yolun tek yönlü olması nedeniyle, naklin uzunca bir mesafe kat edilerek yapılabildiği, bu şekilde yapılan işin mahiyeti idare görevlileri tarafından bilinmediğinden, toprağın dışarıdan getirildiği şeklinde algılandığı ve bu şekilde tespit tutanağı düzenlendiği, tespit tutanağı ekinde bulunan fotoğraflarda boşaltma yapılan sahanın yine proje sahası olduğu, kaldı ki iş sahibi İSKİ Genel Müdürlüğü tarafından, proje kapsamında yapılan kazıdan çıkarılan toprağın yine proje sahasında dolgu malzemesi olarak kullanıldığının birçok yazışmada dile getirildiği belirtilerek, temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmüştür.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ…'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile temyize konu kararın Dairemiz kararında belirtilen gerekçe ile bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
İstanbul İli, Esenyurt İlçesi, … Mahallesi, … Caddesi üzerinde bulunan alana izinsiz hafriyat toprağı döküldüğünden bahisle, 2872 sayılı Çevre Kanununun 8. maddesi ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin ihlal edildiği gerekçesiyle, aynı Kanunun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca davacı şirkete 152.925,00 TL para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı işleminin tesis edilmesi üzerine, bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
2872 sayılı Çevre Kanunu'nun ''Tanımlar'' başlıklı 2. maddesinde; atığın, "herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü maddeyi'' ifade ettiği belirtilmiş; ''Kirletme yasağı'' başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında; ''Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.''; ''İdari nitelikli para cezaları'' başlıklı 20. maddesinin ''r'' bendinde de; ''Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.''; aynı maddenin 2. fıkrasında ise; "Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir." hükümlerine yer verilmiştir.
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği'nin 8. maddesinde; il belediye mücavir alanı içerisinde il ve ilçe belediyelerinin, büyük şehirlerde büyükşehir belediyelerinin, büyükşehir belediyeleri dışında ise ilçe belediyelerinin, hafriyat toprağı, inşaat/yıkıntı atıkları ile doğal afet atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı ile ilgili yönetim planı hazırlamakla; hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı faaliyetlerini denetlemekle; belediye sınırları içindeki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri ile depolama sahalarına izin vermek ve gerektiğinde bu izni iptal etmekle, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri sahaları ile depolama sahalarını belirlemek, kurmak/kurdurtmak ve işletmek/işlettirmekle yükümlü oldukları, 13. maddesinde; hafriyat toprağı ile inşaat yıkıntı atıklarının üretici ve taşıyanları tarafından belediyelerin veya mahallin en büyük mülki amirinin gösterdiği ve izin verdiği geri kazanım ve depolama tesisleri dışında, denizlere, göllere, akarsulara veya herhangi bir yere dökülmesi ve dolgu yapılmasının yasak olduğu, faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşların bu atıkların üretilmesinden önce ilgili belediyeye/ mahallin en büyük mülki amirlerine başvurarak gerekli izinleri almak, atıklarını bu yönetmeliklerde belirtilen usul ve esaslara göre bu mercilerin göstereceği geri kazanım/depolama sahasına taşınmasını sağlamakla yükümlü oldukları hüküm altına alınmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda ver verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; özel veya resmi tüm kurum ve kuruluşların faaliyetleri sonucu ortaya çıkan hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını büyükşehir belediyelerinin gösterdiği ve izin verdiği yerler dışına dökmenin yasaklandığı ve bu yöndeki bir faaliyet için gerekli izin ve belgelerin Büyükşehir Belediyesinden alınması yükümlülüğünün olduğu anlaşılmaktadır.
Bununla birlikte, 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun ihlal edilip edilmediği ve ilgilisine idari para cezası verilip verilmeyeceği değerlendirmesi yapılırken, söz konusu faaliyetin bir kamu hizmetinin yerine getirilmesine yönelik olup olmadığının ve çevreyi kirletme sonucunu doğurup doğurmadığının bu faaliyetle sınırlı olarak dikkate alınması gerekmektedir.
Dava; İSKİ Genel Müdürlüğü tarafından … İnşaat Taah. San. ve Tic. A.Ş.'ye ihale edilen "Avrupa 2. Bölge 2014 yılı 4. Kısım Müteferrik Atık Su, Yağmur Suyu Kanalı ve Dere Islahı İnşaatı" işinde alt yüklenici olarak çalışan davacıya, dışarıdan hafriyat toprağı getirilerek, İstanbul İli, Esenyurt İlçesi, … Mahallesi, … Caddesi üzerindeki alana serildiğinden bahisle, para cezası verilmesi üzerine açılmıştır.
Dosyada mevcut İSKİ Genel Müdürlüğü Atıksu İnşaat Dairesi Başkanlığı'nın … tarihli, …sayılı yazısında, inşaatı devam eden Taşağıl Deresinin sağ ve sol sahilinin, dere işletme bandı olan 10 metre genişliğinde dere duvarı üst kotu seviyesinde servis yolu olarak "TF.04/5 makine ile iksasız kazı yapılması ve kazıdan çıkan malzemeden hendek ve temel dolgusu yapılması" pozuna göre dere ıslah kazısından çıkan hafriyat ile düzenlenmesi gerektiği, belirtilmiş, … tarihli, … sayılı yazısında ise; ihale edilen "Avrupa 2. Bölge 2014 yılı 4. Kısım Müteferrik Atık Su, Yağmur Suyu Kanalı ve Dere Islahı İnşaatı" işi kapsamında Esenyurt İlçesi, …Mahallesi, … Caddesinde Taşağıl Dere Islahı inşaatın devam ettiği, ihale kapsamında dere güzergahı boyunca dere kazısından çıkan hafriyatın yükleniciye ait araçlarla nakledilerek prekast arkası dolgularının yapıldığının, belirtildiği, yine anılan Atıksu İnşaat Dairesi Başkanlığı'nın … tarihli … sayılı yazısında ise, Esenyurt İlçesi, … Mahallesi, … Caddesinde ve … Mahallesi, Atatürk Bulvarı ile TEM Otoyolu arasında Taşağı Deresi ıslah ve atıksu kolektörleri inşaatının devam ettiği, bahse konu atıksu kolektör hattı, Taşağıl Deresi ıslahı ile aynı proje kapsamında olduğu, kazı hendeğinin bazı kısımlarında stabilize malzeme ile, bazı kısımlarında ise kazı hendeğinden çıkan malzeme ile yükleniciye ait iş makineleri kullanılarak hendek dolgusu yapıldığı, belirtilmiştir.
Bu durumda; 2872 sayılı Çevre Kanunu ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre, özel veya resmi tüm kurum ve kuruluşların faaliyetleri sonucu ortaya çıkan hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını büyükşehir belediyelerinin gösterdiği ve izin verdiği yerler dışına dökülmesi yasaklanmış ve bu yöndeki bir faaliyet için gerekli izin ve belgelerin alınması yükümlülüğü olmakla birlikte; dava konusu işleme dayanak çevre denetim tutanağı, iş sahibi İSKİ Genel Müdürlüğünün sözleşmeye konu alandan çıkarılacak hafriyat toprağının yine alanda dolgu malzemesi olarak kullanılacağı yönündeki beyanları ve tüm dosya kapsamı dikkate alındığında, çevre denetim tutanağında tespit edilen eylemin sözleşmeye konu çalışmaya ilişkin olduğu, sözleşmeye konu alana dışarıdan hafriyat toprağı getirildiğine dair idarece yapılan tespitin de yetersiz olduğu, bu nedenle, dava konusu işleme konu faaliyetin izinsiz olarak gerçekleştirildiğinden ve çevreyi kirletme sonucunu doğurduğundan söz edilemeyeceğinden, dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Bu itibarla, davanın reddine yönelik İdare Mahkemesine karşı yapılan istinaf talebinin reddine dair temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Yukarıda özetlenen gerekçe ile davanın reddine dair İdare Mahkemesi kararına yönelik yapılan istinaf talebinin reddine ilişkin temyize konu … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 20/01/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.