Bölge Adliye
Mahkemesi : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi
No : 2019/255-2019/561
İlk Derece
Mahkemesi : ... Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
No : 2018/202-2018/435

Dava, hizmet tespiti istemine lişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı Kurum ve davalı işveren vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine dair karar verilmiştir.
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacının 26.05.2006 - 03.12.2009 tarihleri arasında kesintisiz olarak davalı işverene ait işyerinde çalıştığını ancak eksik bildirim yapıldığını beyanla 31.02.2008 ile 07.10.2009 tarihleri arasında SGK"ya bildirilmeyen çalışmaların sigortalı çalışma olduğunun tespitini istemiştir.
Davacı vekili; 18.07.2017 tarihli duruşmada, talep başlangıcını sehven 31/02/2008 olarak belirtilmiş olduğunu dile getirip talebini, 01.02.2008 - 07.10.2009 tarihleri arası olarak düzeltmiştir.
II-CEVAP:
Davalı Kurum vekili dosyaya sunduğu cevap dilekçesinde özetle; öncelikle davanın ispatlanması gerektiğini ve davacının çalışmasının ücret karşılığı yapılıp yapılmadığı ve devamlılık gösterip göstermediği hususlarında araştırma yapılması gerektiğini belirterek, davanın reddini talep etmiştir.
Davalı işveren; cevap dilekçesi sunmadı.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Davanın kabulü ile davacının, davalı işveren ... Gıda Dağıtım San. Tic. Ltd. Şti. adlı işyerinde 01/02/2008 - 07/10/2009 tarihleri arasında 615 gün, asgari ücret karşılığı hizmet akdi ile fiilen çalıştığının tespitine dair karar verilmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİ:
İlk Derece Mahkemesi hükmüne karşı davalı Kurum vekili; soyut tanık beyanlarına dayanılarak karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğu, iddianın mutlaka yazılı belgelerle ispat edilmesi gerektiği, kurum kayıtlarında belirtilen döneme ait çalışmaların bulunmadığı gerekçeleriyle, kararın kaldırılmasını istemiştir.
Davalı şirket vekili ise; fiili ve gerçek çalışmanın yazılı delillerle ispat edilmesi gerektiği, davacının çalışma olgusunun SGK kayıtlarındaki kadar olduğu, hükme dayanak alınan bilirkişi raporunun 1. sayfasının inceleme bölümünde de belirtildiği üzere, davacı ile şirket arasında 31/01/2008 tarihinde imzalanan çıraklık eğitimine katılma formunun, taraflar arasında imzalanan çıraklık eğitim sözleşmesi niteliğinde olduğu gerekçeleriyle, kararın kaldırılmasını istemiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
... Asliye Hukuk Mahkemesinin 04/09/2018 tarihli, 2018/202 Esas- 2018/435 Karar sayılı kararı usul ve esas yönünden hukuka uygun bulunduğundan davalı Kurum vekili ve davalı şirket vekilinin istinaf başvurularının 6100 sayılı Yasanın 353/1-b-1 maddesi gereğince esastan reddine, karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı Kurum vekili; aynı istinaf gerekçeleriyle bölge adliye mahkemesi kararının bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı, 5510 sayılı Yasanın Geçici 7. maddesi atfı ile 506 sayılı Kanun’un 79/10 ve 5510 sayılı Kanun’un 86/9. maddeleridir. Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur.Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde, re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Dosya kapsamından, davacının hizmet cetvelinde, 26.05.2006 – 31.01.2008 ve 07.10.2009 - 03.12.2009 tarihleri arasında davalı işveren yanından bildirimlerinin bulunduğu, yine yapılan araştırmada, ... Kaymakamlığı Mesleki Eğitim Merkezi Müdürlüğü"nün 11/07/2018 tarihli yazı cevabında, davacının ... Meslek Eğitim Merkezi"ne çırak öğrenci olarak 01/02/2008 tarihinde kayıt yaptırdığı, 31/10/2008 tarihinde ... Mesleki Eğitim Merkezi"ne nakil gelerek, 31/05/2009 tarihine kadar da eğtimine aralıksız devam ettiğinin belirtildiği anlaşılmıştır.
Davaya konu olayla ilgili olarak çıraklık statüsünün irdelenmesi gerekli olup, uyuşmazlık konusu dönemde yürürlükte bulunan 3308 sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu’na göre, çıraklar teorik ve pratik eğitime tabi tutulurlar. Taraflar arasındaki ilişkinin niteliği belirlenirken, başka bir ifade ile, davacının uyuşmazlık konusu dönemde çırak olup-olmadığına karar verilirken, çalışma ilişkisine bakılarak karar verilmelidir. Gerçekten de çıraklık sözleşmesinde, akdi ilişkinin üstün niteliği çalışma olgusu değil, sigortalıya bir meslek ve sanatın öğretilmesidir. Çırak, işyerinde üretimle ilgili çalışmalara bilfiil katılıyor, meslek ve sanat eğitimi arka planda tutuluyorsa, bu durumda çıraklık ilişkisinden söz edilemeyecektir.
Konu ile ilgili olarak 3308 sayılı Yasa"nın 10. maddesinde çırak olabilmek için aranan şartlar arasında
“...a) 14 yaşını doldurmuş, 19 yaşından gün almamış olmak.
b) En az ilköğretim okulu mezunu olmak.
c) Bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmak.”hususları düzenlenmiş ve aynı maddeye 4702 sayılı Yasa"nın 9. maddesi ile eklenen fıkra ile 10.07.2001 tarihinden itibaren de 19 yaşından gün almış olanlardan daha önce çıraklık eğitiminden geçmemiş olanlar, yaşlarına ve eğitim seviyelerine uygun olarak düzenlenecek mesleki eğitim programlarına göre çıraklık eğitimine alınabileceği hükmü getirilmiştir.
Diğer taraftan bir kişiye çırak denilebilmesi için, o kimsenin durumunun bu özel kanunda çıraklar hakkında yapılan tarife ve nitelendirmeye uyması gerekir. Yani, taraflar arasındaki ilişkinin niteliği belirlenirken, başka bir ifade ile davacının belirtilen tarihte çırak olup-olmadığına karar verilirken, çalışma ilişkisine bakılarak karar verilmelidir. Kişi işyerinde üretimle ilgili çalışmalara bilfiil katılıyor, meslek ve sanat eğitimi arka planda tutuluyorsa, bu durumda çıraklık ilişkisinden söz edilemeyecektir.
Davacının, 01/02/2008 - 31/05/2009 tarihleri arasında haftada bir teorik olarak çıraklık eğitimi için mesleki eğitim merkezinde eğitim gördüğü diğer zamanlarda davalı işveren nezdinde çalıştığı ancak bu çalışmasının çıraklık okulundaki eğitimin pratik kısmını oluşturduğu bu sebeple az yukarıda belirtilen yasal mevzuat kapsamında, davacının, çırak olarak geçen sürelerinin uzun vadeli sigorta kolu kapsamında sayılamayacağı belirgindir. Mahkemece, davacının, ... ve ... Mesleki Eğitim Merkezi Müdürlüğü’nde geçen çıraklık eğitim sürecindeki süreler yönünden davanın reddine karar verilmesi gerekirken kabulüne karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi kararının HMK"nın 373/1 maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, Üyeler ... ve ..."ün muhalefetlerine karşı, Başkan ... ve Üyeler ... ve ..."ın oyları ve oy çokluğuyla, 15/06/2020 gününde karar verildi.

KARŞI OY

Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle; davalı işyerinden 26.05.2006 - 01.02.2008 ve 07.10.2009 - 31.12.2009 tarihleri arası bildirimli çalışmaların, çırak statüsü olmayıp uzun vade sigorta kollarından işçi statüsünde bildirilmiş olması; çıraklık eğitiminin eğitim merkezinde haftada bir gün on saat üzerinden olup kalan sürelerdeki çalışmaların fiilen davalı işverene ait işyerinde ve üretime yönelik olarak geçtiğinin sabit olduğunun anlaşılması karşısında, Dairenin “…davanın reddine..” yönelik olarak verilen bozma kararına iştirak etmiyoruz.
Yukarıda açıklanan nedenlerle çoğunluk görüşüne katılmayarak, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi Kararının ONANMASI gerektiğini düşünüyoruz.