Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/12200 Esas 2022/11217 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 32. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : İŞLETME DÜZEYİNDEKİ OLUMLU YETKİ TESPİTİNE İTİRAZ
MAHKEMESİ : ... 17. İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın yetki yönünden reddine karar verilmiştir.

Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın yetki yönünden reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlıkça işletme esasına göre yapılan yetkilendirme işleminin hatalı tespit edildiğini, oysa ki müvekkili Şirket hakkında işyeri esasına göre tespit yapılması gerektiğini, işyeri esasına göre tespit yapıldığında davalı Sendikanın kanunun aradığı şartları taşımadığının açık ve net olarak görüleceğini, gelen yetki tespit yazı içeriğinde başvuru tarihinin 02.03.2021 olduğunu, işçi sayısının 68, sendika üye sayısının 29 işçi olduğunun bildirildiğini, müvekkili Şirketin ... ... Ekmek Müdürlüğünün belirli dönemlerde açmış olduğu hizmet alım ihalesine katılmak suretiyle, ihale alan bir şirket olduğunu, müvekkili Şirketin sadece ... Ekmek/... Fabrikasında hizmet verdiğini, başkaca herhangi bir kurum veya kuruluştan ihale alıp hizmet vermesinin söz konusu olmadığını, usul ve kanuna uygun bir şekilde müvekkili Şirket işyeri esasına göre değerlendirmeye alındığında 68 işçi sayısının yarıdan fazlası 35 (otuz beş) işçinin sendikaya üye olmaması nedeniyle yetki tespit başvurusunun reddi gerektiğini ileri sürerek Aile, ..., Çalışma Genel Müdürlüğünün 08.03.2021 tarihli E-10864794 - 103.02-554034 sayılı yetki tespit belgesinin iptaline, davalı ... Sendikasının üye işçi yeter sayıları da dikkate alınarak toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkili olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
1.Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; davaya konu yetki tespitinde görevli makam ... Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü olup davada ... iş mahkemelerinin yetkili olduğunu, kayıtlarının incelenmesinde, ... Taşıma-İş Sendikasının ... ve bağlı (15 No.lu taşımacılık işkolunda faaliyet gösteren) işyerlerinde toplu iş sözleşmesi yapmak için 02.03.2021 tarihinde başvuruda bulunması üzerine e-Devlet kapısı üzerinden yapılan üyelik işlemleri ile Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan işçi bildirimleri doğrultusunda alınan dökümlerde başvuru tarihi itibarıyla söz konusu işyerlerinde 68 (altmış sekiz) işçinin çalıştığının ve bunlardan 29 (yirmi dokuz) işçinin ... Taşıma-İş Sendikasına üye olduğunun tespit edildiği ve buna ilişkin yetki tespit yazısının taraflara gönderildiğini, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 34 üncü maddesinin birinci fıkrasında; "Bir toplu iş sözleşmesi aynı işkolunda bir veya birden çok işyerini kapsayabilir." ikinci fıkrasında da; "Bir gerçek ve tüzel kişiye veya bir kamu kurum ve kuruluşuna ait aynı işkolunda birden çok işyerinin bulunduğu işyerlerinde, toplu iş sözleşmesi ancak işletme düzeyinde yapılabilir." hükümlerine yer verildiğini savunarak davanın reddini talep etmiştir.

2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacı ... Ltd. Şti. tarafından hizmet alım sözleşmesi ile faaliyet yürütülen ... ... Ekmek A.Ş. işyeri, dava dilekçesinde de açıkça yazıldığı üzere ... Mah. ... Sok. ... adresinde bulunduğundan emredici düzenlemelere gereğince yetkili mahkeme Anadolu iş mahkemeleri olduğundan yetki itirazının kabulü ile davanın usulden reddine karar verilmesi gerektiğini, dava konusu olumlu tespit yazısına itiraz davasının, 6356 sayılı Kanun'un 43 üncü maddesinde öngörülen 6 iş günü içerisinde, görevli makama, bir başka ifade ile işletmenin merkezinin bulunduğu ve/ veya işyerinin bulunduğu yer (... ...) ... İş Kurumu İl Müdürlüklerine kaydettirilmek suretiyle açılmadığını, 6356 sayılı Kanun'da öngörülen prosedür dışında dava açma olanağı bulunmadığını, yerleşik Yargıtay içtihatları ve doktrin görüşleri gereğince bu durumun yetki tespit davaları açısından geçerlilik şartı olduğunu, bu sebeple Mahkemece esasa girmeksizin öncelikle süre yönünden davanın reddine karar verilmesini, Mahkemece usul yönünden red kararı verilmemesi durumunda ise davanın yasal hükümlere ve Yargıtay yerleşik içtihatlarına uygun olmadığını, davacının dava açmakta hukuki yararı bulunmadığını ve davalı müvekkili ... Taşıma İş Sendikasının 02.03.2021 yetki tespit başvuru tarihi itibarıyla davacı ... Taş. İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. işyerinde çalışanların üye çoğunluğunu haiz olduğunu savunarak davanın esas yönün de de reddini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davaya konu yetki tespitinde görevli makam, ... Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü olup 6356 sayılı Kanun'un 79 uncu maddesi uyarınca yetkili mahkemelerin ... (Sosyal Güvenlik) Mahkemesi olduğu gerekçesiyle,
"Davanın yetki yönünden REDDİNE,
Mahkememezin YETKİSİZLİĞİNE,
Karar kesinleştiğinde ve talep halinde dosyanın yetkili ve görevli ... (SOSYAL GÜVENLİK) MAHKEMESİ’ne gönderilmesine, ..." karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde, müvekkili Şirketin işyerinin ... Anadolu mahkemeleri yetki sınırında olduğundan yetkisizlik kararının ... Anadolu nöbetçi iş mahkemelerine verilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını istemiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı işletme merkezinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünün ... Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü olduğu, buranın da .../...’da bulunduğundan yetkili mahkemenin ... iş mahkemeleri olduğu yönünde karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı, ancak İlk Derece Mahkemesi kararında yetkili mahkeme olarak "... Mahkememezin YETKİSİZLİĞİNE, Karar kesinleştiğinde ve talep halinde dosyanın yetkili ve görevli ... (SOSYAL GÜVENLİK) MAHKEMESİ’ne gönderilmesine, ...." şeklinde karar vermesinin hatalı olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun bu yönden kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve esas hakkında yeniden hüküm kurulmak suretiyle;
"1-Davanın yetki yönünden REDDİNE,
... 17. İŞ MAHKEMESİ'nin YETKİSİZLİĞİNE,
Karar kesinleştiğinde ve talep halinde dosyanın yetkili ve görevli ... NÖBETÇİ İŞ MAHKEMESİ’ne gönderilmesine, ..." karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekilince temyiz dilekçesinde; müvekkili Şirketin işyerinin ve merkezinin ... Anadolu yakasında olduğundan yetkili Mahkemenin ... Anadolu iş mahkemeleri olduğu, kaldı ki yargılama safhasında keşif incelemesinin de bu adreste yapılacağı gözetildiğinde usul ekonomisi ilkesi gereğince de ... Anadolu iş mahkemelerinin yetkili olacağının kabulü gerektiği ileri sürülerek kararın bozulması talep edilmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, yetkili mahkemenin doğru tespit edilip edilmediğine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1.6356 sayılı Kanun’un "Toplu iş sözleşmesinin kapsamı ve düzeyi" kenar başlıklı 34 üncü maddesi şöyledir:
"(1) Bir toplu iş sözleşmesi aynı işkolunda bir veya birden çok işyerini kapsayabilir.
(2) Bir gerçek ve tüzel kişiye veya bir kamu kurum ve kuruluşuna ait aynı işkolunda birden çok işyerinin bulunduğu işyerlerinde, toplu iş sözleşmesi ancak işletme düzeyinde yapılabilir.
(3) Grup toplu iş sözleşmesi, tarafların anlaşması üzerine bir işçi sendikası ile bir işveren sendikası arasında, birden çok üye işverene ait aynı işkolunda kurulu işyerleri ve işletmeleri kapsamak üzere yapılır.
(4) İşletme toplu iş sözleşmesi yapılacak işyerlerinin aranılan niteliğe sahip olup olmadıklarına ilişkin uyuşmazlıklar, işletme merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemede on beş gün içinde karara bağlanır. Kararın temyizi hâlinde Yargıtay on beş gün içinde kesin olarak karar verir.”

2. Aynı Kanun'un "Görevli ve yetkili mahkeme" kenar başlıklı 79 uncu maddesinde “( Bu Kanunun uygulanmasından doğan uyuşmazlıklar iş davalarına bakmakla görevli ve yetkili mahkemelerde görülür. Ancak yedinci ila on birinci bölümlerin uygulanmasından doğan uyuşmazlıklar için, görevli makamın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.” düzenlemesi mevcuttur.

3.Anılan Kanun’un "Tanımlar" kenar başlıklı 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde de görevli makamın; işyeri toplu iş sözleşmesi için işyerinin, işletme toplu iş sözleşmesi için işletme merkezinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünü, aynı Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünün yetki alanına giren işyerleri için yapılacak grup toplu iş sözleşmelerinde bu işyerlerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünü, birden fazla Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünün yetki alanına giren işyerlerini kapsayacak grup toplu iş sözleşmesi için ise Bakanlığı ifade edeceği açıklanmıştır.

3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

05.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.