Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/12748 Esas 2022/11593 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :... Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı Yeni ... Turizm Otomotiv Seyahat Nakliyat İnşaat San. Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının 01.09.1989 tarihinden itibaren iştirakçi (tellal) işçi olarak çalıştığını, Sosyal Güvenlik Kurumu (...) girişinin gecikmeli olarak 15.08.1990 tarihinde yapıldığını, çalışmasının kesintisiz olduğunu, haberi olmaksızın ve rızası alınmaksızın ... giriş ve çıkışının yapıldığını, davacının 01.05.1996 tarihinde emekliliğe hak kazanması nedeniyle çıkışının yapıldığını, ancak çalışmasının kesintisiz devam ettiğini, hak kazandığı kıdem tazminatı ile ... destek priminin ödenmediğini, ilk çalışılmaya başlanan firma ile son işverenin aynı aileye mensup ortak ve yetkililer tarafından idare edildiğini, tüm işverenler nezdinde yapılan çalışma nedeniyle işverenlerin müşterek ve müteselsil sorumlu olduğunu, davalı Firmada davacı ile birlikte 4 çalışan olduğunu, çalışanların ikişer kişi olarak vardiyalı çalıştıklarını, davacının haftanın 7 günü 16.00-24.00 saatleri arasında çalıştığını, ... trafiği ve hafta sonlarında 01.00'e kadar çalıştıklarını, yemek ve çay molası kullandırılmadığını, yasal mesai saatlerinin ve gece çalışma saatlerinin çok üstünde çalışmalarına rağmen fazla çalışma ücretlerinin ödenmediğini, hafta tatili ücretlerinin ödenmediğini, davacının önceleri asgari ücret + bilet satışından prim usulü ücret alırken davacı aleyhine yapılan değişiklikle günlük yevmiye ücreti şeklinde ödenmeye başlandığını, asgari ücret altında işçi çalıştırmak yasak olmasına rağmen son 4 aya kadar günlük 30,00 TL'den aylık 900,00 TL, son 4 ayda ise günlük 40,00 TL'den 1.200,00 TL aylık ücret ödemesi yapıldığını, bunun yanında yolcuların başka şehirlere çalışan firmalara yönlendirilmesinden yolcu başına 5,00 TL - 10,00 TL ücret kazancı olmak üzere davalı Firmalardan çıkmayan ayda 300,00 TL - 400,00TL kazanç elde ettiğini, davacının asgari ücretin altında ödenen dönemin asgari ücrete tamamlanarak bakiyesinin ödenmesi gerektiğini, yıllık izinlerinin kullandırılmadığını ve fesih tarihinde ücretinin ödenmediğini, davacının evli ve 4 çocuklu olmasına rağmen yasal olarak ödenmesi gereken asgari geçim indirimi alacağının ödenmediğini, dinî ve millî bayramlarda çalışmasına rağmen ücretinin ödenmediğini belirterek davacının ... sözleşmesini ... 25. Noterliğinin 23.05.2016 tarihli ve 14623 yevmiye numaralı ihtarname ile haklı nedenle feshettiğini ileri sürerek kıdem tazminatı ile izin, ücret, fazla çalışma, hafta tatili, ulusal ... ve genel tatil ücreti ile asgari geçim indirimi alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
1.Davalı Megatrans ... Turizm Elektronik Hizmetler Sanayi ve Dış Ticaret Ltd. Şti. vekili; alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının müvekkili Şirketin çalışanı olmadığını ve bu hususun ... kayıtları ile ortada olduğunu, davalı Şirketin 1993 yılında kurulduğunu, davacının daha önce çalıştığı şirketler ile aynı gösterilmeye çalışılsa da hukuki geçerliliği olmadığını, davalının ... Otogarında otobüs işletmeciliği yaptığını, otogarda tellal olarak otobüs şirketlerine müşteri getiren bağımsız şahısların bulunduğunun herkesçe bilindiğini, davacının da ... Otogarında kendi nam ve şahsı adına tellallık yaptığını, zaman zaman davalı Şirkete de müşteri getirdiğini ve komisyon aldığını, davacının hem tellallık yaptığını hem de ücretli çalıştığını söyleyerek kendisi ile çelişkiye düştüğünü savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
2.Davalı Yeni ... Turizm Otomotiv Seyahat Nakliyat İnşaat San. Tic. Ltd. Şti. vekili; davacının davalı Şirkette hiçbir hizmetinin bulunmadığını dolayısıyla bir alacağının da bulunmadığını, Şirketin dava dilekçesinde belirtildiği gibi herhangi bir şirketin devamı ya da devralanı olmadığını, Değirmenci ... Turizm Şirketi ya da diğer davalı ile hukuki veya organik bağının bulunmadığını, davacının davalı Şirkette çalışmadığının ... kayıtları incelendiğinde açıkça anlaşılacağını ve davacının alacaklarının zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 24.01.2018 tarihli ve 2016/812 Esas, 2018/83 Karar sayılı kararı ile toplanan delillere ve aldırılan bilirkişi raporuna dayanılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekilleri ayrı ayrı istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesinin 02.....2020 tarihli ve 2018/1827 Esas, 2020/784 Karar sayılı kararıyla dosyadaki yazılara, hükmün yasal ve hukuksal gerekçeleriyle dayandığı maddi delillere, bu delillerin takdirinde isabetsizlik görülmemesine göre usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle davalı vekillerinin istinaf taleplerinin ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekilleri ayrı ayrı temyiz isteminde bulunmuştur.

2. Dairemizin 15.02.2021 tarihli ve 2020/6523 Esas, 2021/3690 Karar sayılı kararı ile;
"Mahkemece yargılama sırasında hesap raporu alınmış, alınan bilirkişi raporu davalılardan Yeni ... Turizm şirketine tebliğ edilmemiş ve yargılamaya son verilmiştir. Yargılamaya bu şekilde son verilmesi taraflara rapora karşı iki haftalık süre içinde itiraz ... tanıyan Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 281. maddesinin 1. fıkrasına aykırı ve davalının hukuki dinlenilme hakkının kısıtlanması niteliğinde olup kararın sırf bu nedenle bozulmasına karar vermek gerekmiştir. " gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla davalı Şirketler arasında organik bağ bulunduğu, davacının hüküm altına alınan alacaklarından müştereken ve müteselsilen sorumlu oldukları, davacının ... sözleşmesinin kıdem tazminatı gerektirmeyecek şeklide sona erdiğinin davalı işverenler tarafından ispatlanamadığı, davacının ödenmeyen ulusal ... ve genel tatil ücreti, yıllık izin, asgari geçim indirimi, ücret ve hafta tatili ücreti alacaklarının bulunduğu kabul edilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan Yeni ... Turizm Şirketi vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Yeni ... Turizm Şirketi vekili temyiz dilekçesinde, diğer davalı Şirket ile aralarında organik bağ bulunmadığını, davacı ile işçi- işveren ilişkisi içinde bulunmadıklarını, davacının alacaklarından sorumlu olmadıklarını ileri sürerek davanın reddine karar verilmek üzere Mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalılar arasında organik bağ olup olmadığı ve hüküm altına alınan alacaklardan davalı Yeni ... Turizm Şirketinin sorumlu olup olmadığı, dava konusu alacakların ispatı, hesabı ve karşılığının ödenip ödenmediği noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 31 inci maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi, 4857 sayılı ... Kanunu'nun 20 nci maddesinin ikinci fıkrası, 32 nci, 41 inci, 44 üncü, 46 ncı ve 53 üncü maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı Yeni ... Turizm Şirketi vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. 6100 sayılı Kanun'un 31 inci maddesinde, hâkimin davayı aydınlatma ödevi düzenlenmiş olup madde uyarınca, hâkim uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında taraflara açıklama yaptırabileceği, soru sorabileceği ve delil gösterilmesini isteyebileceği düzenlenmiştir.
3. Somut uyuşmazlıkta, Mahkemece davacının 26 yılı aşkın çalışma süresi boyunca hiç yıllık izin kullanmadığı kabul edilerek 562 gün üzerinden hesaplanan yıllık izin ücreti alacağı hüküm altına alınmıştır. Davacının bu süre içinde hiç izin kullanmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğu düşünülerek izin alacağı konusunda 6100 sayılı Kanun'un 31 inci maddesi gereğince hâkimin davayı aydınlatma yükümlülüğü kapsamında davacının açık beyanı alınarak sonuca gidilmesi gerekirken yazılı şekilde eksik incelemeyle sonuca gidilmesi hatalıdır.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
10.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.