Esas No: 1976/8
Karar No: 1976/11
Karar Tarihi: 02/03/1976

AYM 1976/8 Esas 1976/11 Karar Sayılı Norm Denetimi İlamı

 

Esas Sayısı:1976/8

Karar Sayısı:1976/11

Karar Günü:2/3/1976

Resmi Gazete tarih/sayı:10.6.1976/15612

 

İtiraz yoluna başvuran: Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Daireler Kurulu.

İtirazın konusu: 4/7/1972 günlü, 1602 sayılı Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanununun 7/A., 8/2., 9., 10., 14/2-3. ve 16. maddelerinin Anayasanın 2., 7., 12., 132., 133., 134., 138., 140. maddelerine ve 26/10/1963 günlü, 357 sayılı Askeri Hâkimler Kanununun 17/7/1972 günlü 1611 sayılı, 357 sayılı Askeri Hâkimler Kanununun 17/7/1972 günlü 1611 sayılı Kanunun 1. maddesiyle değiştirilen 12. maddesinin (B) işaretli bendinin 2 sayılı fıkrasının (f) işaretli alt bendinin Anayasanın 4., 7., 8., 12., 132., 133., 134., 140. maddelerine aykırılığı nedeniyle iptal edilmeleri istemidir.

I- Olay :

Davacı Avukatı, Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin Askeri Hâkim Üyelerinden biri olan müvekkili hakkında Milli Savunma Bakanlığınca yapılan sicil düzenlemesine ilişkin işlemin iptali ve düzenlenmiş olan sicillerin geçersiz sayılması istemiyle adı geçen Bakanlık aleyhine Askeri Yüksek İdare Mahkemesine dava açmıştır.

5 Mayıs 1975 günlü dava dilekçesi genel evrak 1975/2262 sayı ile işleme konulmuş, davalı Bakanlığa ve Bakanlığın cevap dilekçesi davacı avukatına tebliğ edilmiş, davacı avukatının cevaba cevap vermeyeceğini bildirmesi üzerine de dava dosyası Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanunsözcülüğüne verilmiştir. Başkanunsözcülüğünce, 17 Kasım 1975 günlü ve genel sekreterlik 1975/2262 ve Başkanunsözcülüğü 1975/13121 sayılı düşünce yazısı yazılmıştır. Bu yazıdan sonra yine Başkanunsözcülüğünce Askeri Yüksek İdare Mahkemesi 2. Başkanlığına günü belirtilmeksizin yazılan, Kasım 1975 tarihli genel sekreterlik 1975/2262 sayılı yazıda "davacı ...... na ait olup 1602 sayılı Kanunun 47. maddesine göre düşünceye bağlanan dosya davacının Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde As. Ha. Subay Üye oluşu, aynı statüdeki diğer üyeleri de ilgilendirmesi ve Yüksek Mahkemenin bünye ve çalışmasıyla ilgili olarak prensibe taallûk eden bir keyfiyet olduğundan davaya 1602 sayılı Kanunun 26/e maddesi gereğince Daireler Kurulunca karara bağlanmak üzere (Ek-1 ilişikte sunulmuştur" denilmiş ve böylece dosya Daireler Kurulunun 1975/102 esas sayısına kaydedilmiştir.

Daha sonra davacı imzası ile Askeri Yüksek idare Mahkemesi Daireler Kurulu Başkanlığına verilen 18/12/1975 günlü dilekçe ile 1602 sayılı Kanunun 7., 8., 9., 10., 14., 16., 80.,. ve 357 sayılı Kanunun ilgili hükümlerinin iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulması istenmiştir.

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Daireler Kurulu da, Anayasaya aykırılık iddiasını ciddi görerek 357 sayılı Yasanın 1611 sayılı Yasa ila değişik 12. maddesinin (B) bendi (f) alt bendinin iptali için oybirliği ve 1602 sayılı Kanunun kararda sözü edilen kuruluş ile ilgili maddelerinin iptali için de oyçokluğu ile Anayasa Mahkemesine başvurulmasına 26/12/1975 gününde karar vermiştir.

II- İLGİLİ YASA KURALLARI :

Anayasa Madde 151- Bir davaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak bir kanun hükümlerini Anayasaya aykırı görürse veya taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddi olduğu kanısına varırsa, Anayasa Mahkemesinin bu konuda vereceği karara kadar davayı geri bırakır.

Mahkeme, Anayasaya aykırılık iddiasını ciddi görmezse bu iddia temyiz merciince esas hükümle birlikte karara bağlanır.

Anayasa Mahkemesi, işin kendisine gelişinden başlamak üzere altı ay içinde kararını verir ve açıklar.

Bu süre içinde karar verilmezse, mahkeme, Anayasaya aykırılık iddiasını kendi kanısına göre çözümleyerek davayı yürütür. Ancak, Anayasa Mahkemesinin kararı, esas hakkındaki karar kesinleşinceye kadar gelirse, mahkemeler buna uymak zorundadır.

44 sayılı Kanun Madde 27- Bir davaya bakmakta olan mahkeme:

1. O dava sebebiyle uygulanacak kanun hükümlerini Anayasaya aykırı görürse, bu yoldaki gerekçeli kararı veya;

2. Taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddi olduğu kanısına varırsa, tarafların bu konudaki iddia ve savunmalarını ve kendisini bu kanıya götüren görüşünü açıklayan kararı;

Dosya muhtevasının mahkemece bu konu ile ilgili görülen tasdik-i suretleriyle birlikte Anayasa Mahkemesi Başkanlığına gönderir.

Mahkeme, Anayasa Mahkemesinin bu konuda, vereceği karara resmen ıttıla kasbedinceye kadar, davayı geri bırakır.

Anayasa Mahkemesi, işin kendisine gelişinden başlamak üzere üç ay içinde kararını verir.

1602 sayılı Kanun Madde 22- Birinci Daire; asker kişilerin atanma, yer değiştirme, nasıp, sicil, kademe ilerletilmesi, terfi, aylık, yolluk ve kanunlardan doğan hak ve menfaatlerine ilişkin uyuşmazlıkları ve davaları çözümler.

Madde 26- Daireler Kurulu asker kişilerle ilgili aşağıda yazılı uyuşmazlıklara ve davalara bakar.

a) Birden fazla dairenin görevine taallûk eden davalar;

b) Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin daireleri arasında çıkan görev ve yetki uyuşmazlıkları;

c) Bakanlar Kurulu kararlarına karşı açılan davalar;

d) Danıştaydan alınan düşünceler üzerine uygulanan eylem ve işlemler hakkında açılan davalar;

e) Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanının veya Başkanun sözcüsünün yahut dairelerin prensibe taallûk eden hususlarda Daireler Kurulunda görüşülmesini uygun gördükleri davalar;

(e) bendinde yazılı olan yetkinin Başkan tarafından kullanılması davanın açılması sırasında; Başkanun sözcüsü tarafından kullanılması, esas hakkında düşünce verilmeden önce olur.

Bu yetkinin Başkamın sözcüsü tarafından kullanılması halinde, dava dosyası ilgili dairece ayrıca bir karar verilmesine mahal kalmaksızın Daireler Kuruluna tevdi olunur.

III- İLK İNCELEME:

Anayasa Mahkemesi, içtüzüğünün 15. maddesi uyarınca 2/3/1976 gününde yaptığı ilk inceleme toplantısında, aşağıdaki sorunlar üzerinde durmuştur.

l- Görev sorunu :

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Daireler Kurulu tarafından itiraz yoluyla Mahkememize gönderilen işin incelenmesi, Anayasanın değişik 147. maddesi ve 22/4/1962 günlü, 44 sayılı Yasanın 20. maddesinin 2 sayılı bendi gereğince Anayasa Mahkemesinin görevine girmektedir.

2- Yetki sorunu _:

Anayasanın değişik 151. ve 44 sayılı Kanunun 27. maddelerine göre, bir davaya bakmakta olan mahkeme, o davada uygulanacak yasa hükümlerini, Anayasaya aykırı görürse, iptalleri için Anayasa Mahkemesine başvurmaya yetkilidir. Bu nedenle bir mahkemenin Anayasa Mahkemesine başvurabilmesi, elinde yolunca açılmış ve görevine giren bir davanın bulunması ve İptali istenen yasa kuralının o davada uygulanacak kural olması koşullarına bağlıdır.

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Daireler Kurulunun görevleri ve davaya bakabilme koşulları, 1602 sayılı Kanunun 26. maddesinde belirtilmiş olduğundan, aşağıda açıklanan nedenlerle sözü geçen Kurulca, bu evrede bu davaya bakılmasına olanak yoktur.

Başkanun sözcüsü, Kasım 1975 günlü Genel Sekreterlik 1975/2262 ve Başkamın sözcülüğü 1975/13121 sayılı yazısında, 1602 sayılı Kanunun 26. maddesinin (e) bendi gereğince davanın Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Daireler Kurulunda görüşülmesini istemiştir.

26. maddenin sözü edilen (e) bendi şöyledir:

"Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanının veya Başkanım buzcusunun yahut dairelerin prensibe taallûk eden hususlarda Daireler Kurulunda görüşülmesini uygun gördükleri davalar,

(e) bendinde yazılı olan yetkinin Başkan tarafından kullanılması, davanın açılması sırasında; Başkanun sözcüsü tarafından kullanılması, esas hakkında düşünce verilmeden önce olur.

Bu yetkinin Başkanun sözcüsü tarafından kullanılması halinde, dava dosyası ilgili dairece ayrıca bir karar verilmesine mahal kalmaksızın Daireler Kuruluna tevdi olunur."

Yasa hükmünden açıkça anlaşılacağı üzere Başkanun sözcüsünün. Daireler Kuruluna başvurma yetkisini esas hakkında düşünce vermesinden önce kullanmış olması gerekir.

Yukarıda olay bölümünde açıklandığı gibi, dava 5 Mayıs 1575 gününde açılmış; gerekli işlemler yapıldıktan sonra dava dosyası Başkanunsözcülüğüne verilmiş; Başkanun sözcüsü 17 Kasım 1975 günlü, Genel Sekreterlik 1975/2262 ve Başkanun sözcülüğü 1975/13121 sayılı düşünce yazısını yazmış ve içeriğinden bu düşünce yazısından sonra yazıldığı anlaşılan -günü belirsiz- Kasım 1975 tarihli ve aynı sayılı yazı ile dosyanın Daireler Kurulunca karara bağlanmasını istemiştir.

26. maddenin yukarıda açıklanan (e) bendi ise, Başkanun sözcüsünün Daireler Kuruluna başvurma isteğini, esas hakkında düşünce vermeden önce yapması koşuluna bağlamıştır. Bu itibarla olayda Daireler Kurulunun davaya bakması koşulu gerçekleşmemiş olduğundan Daireler Kurulunun elinde yolunca açılmış, görevine giren bir dava bulunduğunu kabul etmek olanaksızdır.

Elinde yolunca açılmış bir dava bulunmayan Daireler Kurulunun Anayasanın 151. ve 44 Sayılı Kanunun 27. maddesine göre Anayasa Mahkemesine başvurma yetkisi yoktur. Bu nedenle itirazın reddi gerekir.

IV- SONUÇ :

İtirazın, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Daireler Kurulunun yetkisizliği nedeniyle reddine oybirliğiyle,

2/3/1976 gününde karar verildi.

 

 

Bu Karardan Kendiniz İçin İnstagram Postu Üretin