Danıştay 6. Daire 2019/20418 Esas 2022/550 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/20418
Karar No : 2022/550

TEMYİZ EDENLER : 1- (DAVALI) … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- (DAVALI) … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
3- (DAVALI YANINDA MÜDAHİL)
… A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
4…
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Altıncı Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı bozma kararına uyularak …. Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, …. sayılı plan notlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ankara ili, Çankaya ilçesi, … Mevkiinde bulunan ve mülkiyeti … Konut Yapı Kooperatifine ait … hektarlık alana yönelik olarak, … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğine dayanılarak, söz konusu alanda tekrar 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği yapılmasına ilişkin … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli ve … sayılı kararı ve … Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile yapılan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin tadilen onayına ilişkin … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli ve … sayılı kararının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; yerinde yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu hazırlanan bilirkişi raporlarının ve dosyada yer alan diğer bilgi ve belgeler ile taşınmazın plan kararının plan bütünlüğü içinde değerlendirilmesi sonucunda; Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinde teknik altyapı ve kentsel sosyal donatı alanları için belirtilen asgari standartların sağlanmadığı, dava konusu plan değişikliklerinde ±0.00 kotu altının emsal harici tutulmasına imkan tanınmasının nüfus yoğunluğunun artmasına, dolayısıyla zaten bazı kullanımlar için (eğitim, ibadet yeri ve teknik altyapı) yetersiz olan donatı dengesinin daha da olumsuz etkilenmesine neden olacağı, dava konusu değişikliklerin Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği, şehircilik ilkeleri, planlama esasları, kamu yararı ve kentsel ihtiyaçlar açısından uygun olmadığının anlaşıldığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesinin 02.07.2018 tarih ve E:2018/649, K:2018/6381 sayılı bozma kararına uyularak onaylı planlarla belirlenmiş olan "Meskun (Yerleşik) ve Planlı Alanlar" (1/100.000), "Ticaret + Konut Alanı, Eğitim Alanı, Sağlık Alanı, Sosyo-Kültürel Tesis Alanı, Park Alanı, Mesire Alanı" (1/25.000) kullanım kararları ve nazım imar planının kademesi, ölçeği ve ayrıntı düzeyinde şematik nitelikteki değişiklik doğrultusunda, öngörülen yoğunluk artışı öngörüsüne dayanılarak gerek 1/5.000 ölçekli nazım imar planında, gerekse aynı doğrultuda 1/1000 ölçekli uygulama imar planında değişiklik yapılmasında yasal gereklilik ve planların kademeli birlikteliği açısından hukuka aykırılık görülmediği, dava konusu 1/5.000 ölçekli nazım imar planında, gerekse aynı doğrultuda hazırlanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planında değişikliğiyle öngörülen yoğunluk kararı sonucu olarak, planlama alanında öngörülen brüt nüfus yoğunluğunun 185 kişi/Ha olduğu, nüfusun 18,741 kişi artırıldığı, ilave getirilen 18.741 kişi için 467.098 m2 sosyal donatı ayrıldığı, Mekansal Planlar Yönetmeliğinin Ek-2 Tablosuna göre teknik ve sosyal altyapı ihtiyacının karşılandığı, dosyada yer alan bilirkişi raporu ve yapılan itiraz birlikte ele alındığında ayrılan sosyal ve teknik donatı alanları itibariyle hizmet etki alanına göre aykırı bir yön görülmediği gerekçesiyle istinaf isteminin bu kısmına yönelik olarak reddine, dava konusu imar planı değişiklikleriyle birlikte, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... ve ... sayılı kararları ile 29 adet olarak belirlenen ve son haliyle 31 adet öngörülen plan notlarından 4, 5, 6, 12, 15 ve 17 sayılı (14 sayılı plan notu sehven yazılmış) plan notları yönünden istinaf isteminin reddine, diğer plan notları ile 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğine yönelik olarak istinaf başvurusunun kabulüne, kararın bu kısımlarının kaldırılmasına, davanın bu kısımları yönünden reddine karar verilmiş, bu karar davalı idareler ve davalı yanında müdahiller tarafından 4, 5, 6, 12, 15 ve 17 sayılı plan notları yönünden temyiz edilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idareler ve davalı yanında müdahil ... Yapım Yatırım ve İşletme A.Ş. tarafından, temyize konu kararın, 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planının 4, 5, 6, 12, 15 ve 17 sayılı plan notları yönünden usul ve hukuka aykırı olduğu iddiasıyla bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı yanında müdahil S.S. ... Arsa ve Konut Yapı Kooperatifi tarafından, plan notlarındaki maddi hataların düzeltilmesi ile onanması gerektiği düşünülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ: İmar planı; plan paftası, gösterim (lejant), plan notları (plan hükümleri) ve plan açıklama raporundan oluşmaktadır. İmar planına karşı dava açılmış halinde tüm bu belgelerin de iptalinin istenmiş olduğu anlaşılmalıdır. Bu nedenle, mahkemece tüm bu belgelerin hukuka ve mevzuata uygunluk yönünden resen incelenmesi gerekmektedir.
Buna göre, 01.06.2013 tarih ve 28664 sayılı resmi Gazete'de yayımlanan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin emsal hesabına dahil olmayan alanların arttırılmasına ilişkin düzenlemelerinde değişiklik yapılmıştır. Emsal hesabına dahil olmayan alanların arttırılmasına bu değişikliklerin bir kısmı Danıştay Altıncı Dairesinin 29/06/2016 tarih ve E:2013/6220 sayılı kararıyla yürütmesinin durdurulmasına, 25.12.2018 tarih ve E:2013/6220 K:2018/10656 sayılı kararı ile de iptaline karar verilmiştir. Benzer düzenlemeler 03.07.2017 tarih ve 30113 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinde de yapılmış ancak bu düzenlemeler de Danıştay Altıncı Dairesinin 12/07/2018 tarih ve E:2017/7567 sayılı dosyasında yürütmesinin durdurulmasına, 03.02.2021 tarih ve E:2017/7567 K:2021/1090 sayılı kararı ile iptaline karar verilmiştir.
Her ne kadar, dava konusu imar planı değişikliğinin onaylandığı tarihte emsal hesabına dahil olmayan alanların arttırılmasına ilişkin düzenlemeler yer almakta idi ise de, emsal hesabına dahil olmayan alanların arttırılmasına dair düzenlemeler anılan kararlar ile iptallerine karar verilmiştir.
İdare Hukuku ilkelerine göre, iptal kararları, iptali istenilen işlemi tesis edildiği tarih itibariyle ortadan kaldırarak, o işlemin tesisinden önceki hukuki durumu ortaya koyar. Bir genel düzenleyici işlemin iptal edilmesi durumunda, verilen yargı kararının, sadece o davayı açanı değil, bu genel düzenleyici işlem ile ilgili diğer kişileri de etkileyeceği kuşkusuzdur. İptal kararı ile bu düzenleyici işleme dayanılarak yapılan işlemler hükümsüz hale gelir ve doğurduğu tüm etki ve sonuçlar ortadan kalkar (Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 05.05.2005 tarih ve E:2005/470 K:2005/1158 sayılı kararı).
Bu nedenle, idari yargının temel bir ilkesi olarak, iptal kararı sonucunda idari işlem yapıldığı ilk tarihten itibaren ortadan kalkar. İptal kararları, konusu idari işlem olması nedeniyle kanun hükümlerinden farklı olarak, geriye yürümekte ve böylece idari işlem baştan itibaren hiç yapılmamış sayılmaktadır. İptal kararlarının geriye yürümesi, diğer bir deyişle iptal edilen işlemin tesisinden önceki hukuki durumun geri gelmesi sonucunu doğuran özelliği nedeniyle, iptal edilen idari kararlar esas alınarak yapılan işlemler yok sayıldığına göre idarenin kendiliğinden gerekli düzeltmeleri yapması gerekmektedir.
Bu durumda, imar planı değişiklinin 4, 5, 6, 12, 15 ve 17 sayılı plan notlarının emsal hesabına dahil olmayan alanların arttırılmasına yönelik olduğu, söz konusu plan notlarının dayanağını teşkil eden yönetmelik düzenlemelerinin Danıştay Altıncı Dairesinin anılan kararları ile iptal edildiğinden, dava konusu işlemin bu yönüyle iptali gerekmektedir.
Temyiz isteminin kısmen reddi ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının yukarıdaki açıklamayla onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:


İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Ankara ili, Çankaya ilçesi, … Alanı içerisinde bulunan … ve … Kooperatifine ait parsellere yönelik 1/25.000 ölçekli 2023 Başkent Ankara nazım imar planı değişikliğinin … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edildiği, kararda planlama alanının konut-ticaret kentsel yeşil alanlar, mesire alanı, eğitim ve sağlık kampüsleri, sosyal kültürel tesis kampüsleri kullanımlarının ayrıldığı ve plan üzerine "1-Konut-Ticaret alanlarında yer alacak kullanımlara ilişkin ana planlama kararları 1/5000 ölçekli NİP.da, kullanımların yer seçimleri ve büyüklüklerine ilişkin uygulama ölçeğindeki kararlar 1/1000 ölçekli UİP.larında belirlenecektir." 2-"Bu plan ve açıklama raporunda belirtilmeyen hususlarda Ankara Büyükşehir Belediye Meclisince onaylanan 1/25000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planı hükümlerine ve ilgili mevzuat hükümlerine uyulacaktır."şeklinde iki adet plan notu bulunduğu, 1/5.000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilerek toplam 14 bölgenin (konut alanı kapsamında) yüksek ve düşük yoğunluklu konut alanı, eğitim, sağlık, sosyo-kültürel tesis alanı, akaryakıt tesisi, ibadet yeri ve teknik altyapı alanı olarak tanımlanmasına ilişkin olarak hazırlandığı, plan üzerinde uygulamaya yönelik 33 adet plan notuna ilişkin olduğu, 1/5.000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin Ankara Büyükşehir Belediyesi Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararıyla kabul edildiği, plan notlarında kararda belirtilen şekilde gerekli düzeltme ve eksiltmelerle 29’a indirmek suretiyle “tadilen onayı”na ilişkin olduğu, 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararıyla kabul edildiği, plan notlarında kararda belirtilen şekilde gerekli düzeltme ve eksiltmelerle 29’a indirmek suretiyle “tadilen onayı”na ilişkin olduğu, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin Ankara Büyükşehir Belediyesi Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararıyla kabul edildiği, onaylı planlarda Mesire Alanı kullanımındaki alanın Park olarak değiştirildiği, buna mukabil planın batı tarafındaki mesire alanının bir kısmının eğitim alanı olarak değiştirilerek eğitim alanının büyütüldüğü, plan üzerinde 2 adet plan notuna ilişkin olduğu, 1/5.000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin Ankara Büyükşehir Belediyesi Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararıyla kabul edildiği, alanın orta (e:2.00) ve düşük yoğunluklu (e:0.50) konut alanı, eğitim, sağlık, sosyo-kültürel tesis alanı, akaryakıt tesisi, ibadet yeri ve teknik altyapı alanı olarak belirlenmesine ilişkin sunulan 1/5000 ölçekli nazım imar planının genel anlamda onaylı 1/5000 ölçekli nazım imar planının benzeri olduğu, farklılık olarak alan doğusunda bulunan onaylı planlarda eğitim tesisi alanı kullanımındaki alanın park olarak değiştirildiği, buna karşın planın batı tarafındaki mesire kullanımındaki alanın eğitim tesisi olarak değiştirildiği, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile tadilen onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planında iptal edilen 5, 6 ve 13 sayılı plan notlarının öneri planda yeniden yer aldığı, onaylı planlarda 5 sayılı plan notunun "±0.00 Kotu Altı Emsal Haricidir" şeklinde olduğu, öneri planda 21 sayılı plan notuna ve blokların tabi zemin köşe kotlarında ±3.00 metreye kadar ibaresi eklendiği, öneri planda 28 sayılı plan notuna emsal sınırları içerisinde kalmak kaydıyla ibareleri eklendiği, 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararıyla kabul edildiği, bu işleme karşı yapılan itirazın Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile reddedildiği, 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğine ilişkin … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli ve … sayılı kararı ile … Belediye Meclisinin …tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilip … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Çankaya Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı notları aşağıdaki gibidir:
Plan Notu 4) "Parsel içerisinde yapılacak peyzaj düzenlemesini destekleyen ve ilave olarak görsel zenginlik yaratacak şekilde binaların inşaat izdüşümü dahilinde, ortak alanlarda ve/veya bağımsız bölüm içerisinde ve normal katlarında yeşil amaçlı kat bahçeleri, bahçe vb. nitelikli alanlar ile önü açık teras ve balkonlar inşaat emsaline dahil edilmeksizin yapılabilir. Ayrıca bağımsız bölüme ait emsal alanın %10’unu geçmemek ve emsal hesabına dahil edilmemek kaydıyla her bağımsız bölüm içerisinde depo, çamaşırlık, kiler vb. yapılabilir."
Plan Notu 5) "Planlama alanında inşa edilecek yapılardaki; otopark, sığınak, kömürlük, depo alanları, (15 m2), tesisat galerileri, tesisat katları, tesisat odaları, teknik hacimler, yangın kaçış koridorları, yangın merdivenleri, rüzgarlık, kat holleri, ana merdivenler, asansör boşlukları, galeri boşlukları, +/-0.00 kotu altında kalan alanlar, bodrum katlar, bina içi yapılması yasa ve yönetmelikler ile zorunlu olan müştemilatlar, iç bahçeler emsal haricidir."
Plan Notu 7) "Planlama alanındaki yapılarda %50’yi aşmamak kaydıyla çatı eğimi, saçak genişliği ve formu serbesttir. Çatı ve/veya çatı döşemesi altındaki alanlar tek başına bağımsız bölüm yapılmamak ve emsal alanına girmemek şartıyla iskan edilebilir ve bağımsız bölümlere bağlanabilir."
Plan Not 14) "+/- 0.00 kotunun üstündeki katlarda, ortak alan olarak, otopark, teknik hacim ve depo yapılabilir. Bu alanlar emsal haricidir. Ancak depo alanı bağımsız bölümlerin toplam brüt alanının %20’sini geçemez."
Plan Notu 18) "Konut alanlarında belirlenen emsal; düşük yoğunluklu konut alanları için 0.50 emsal, orta yoğunluklu konut alanları için ise 2.50 emsal olup, konut alanlarında; konut dışında ve emsal alanı haricinde ilaveten emsal alanın %10’u kadar ticari bağımsız bölüm/bölümler yapılabilir. Konut parselleri ticaret parseline dönüştürebilir. Sosyal Donatı Alanlarında; Eğitim, Sağlık, SosyoKültürel Tesis ve Teknik Altyapı Alanlarında Emsal 1.50 olup Hmax=Serbesttir."
Plan Notu 20) "Kamuya ve/veya gerçek veya tüzel kişilere ait sosyal donatı alanlarında ilgili kurum ve kuruluşun herhangi bir uygulaması olmaz ise, bu alanlarda kullanım değişikliği yapılabilir."
İşbu uygulama imar planı … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı tadilen onaylanmıştır.
… Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile 14.04.2015 tarih ve 815 sayılı kararıyla onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği plan notları aşağıdaki gibidir:
Plan Notu 4) "Parsel içerisinde yapılacak peyzaj düzenlemesini destekleyen ve ilave olarak görsel zenginlik yaratacak şekilde binaların inşaat izdüşümü dahilinde, ortak alanlarda ve/veya bağımsız bölüm içerisinde ve normal katlarında yeşil amaçlı kat bahçeleri, bahçe vb. nitelikli alanlar ile önü açık teras ve balkonlar inşaat emsaline dahil edilmeksizin yapılabilir. Ayrıca bağımsız bölüme ait emsal alanın % 5'ini geçmemek ve emsal hesabına dahil edilmemek kaydıyla her bağımsız bölüm içerisinde depo, çamaşırlık, kiler vb. yapılabilir."
Plan Notu 5) "±0.00 kotu altında kalan alanlar emsal haricidir."
Plan Notu 6) "Planlama alanındaki yapılarda %50'yi aşmamak kaydıyla çatı eğimi, saçak genişliği ve formu serbesttir. Çatı ve/veya çatı döşemesi altındaki alanlar tek başına bağımsız bölüm yapılmamak ve emsal alanına girmemek şartıyla iskan edilebilir ve bağımsız bölümlere bağlanabilir.
"
Plan Notu 12) "±0.00 kotunun üstündeki katlarda, ortak alan olarak, zorunlu otopark, teknik hacim ve depo yapılabilir. Bu alanlar emsal haricidir. Ancak depo alanı bağımsız bölümlerin toplam brüt alanının %20'sini geçemez."
Plan Notu 15) "Konut alanlarında belirlenen emsal; düşük yoğunluklu konut alanları için 0.50 emsal, orta yoğunluklu konut alanları için ise 2.00 emsal olup, konut alanlarında; konut dışında ve emsal alanı haricinde ilaveten emsal alanın %5'i kadar ticari bağımsız bolüm/bölümler yapılabilir. Konut parselleri ticaret parseline dönüştürebilir. Sosyal donatı alanlarında; eğitim, sağlık, sosyo­kültürel tesis ve teknik altyapı alanlarında emsal 1.50 olup hmax=serbesttir.
Plan Notu 17) "Kamuya ve/veya gerçek veya tüzel kişilere ait sosyal donatı alanlarında ilgili kurum ve kuruluşu herhangi bir uygulaması olmaz ise bu alanlarda farklı donatı amaçlı kullanım değişikliği yapılabilir."

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 5.maddesinde nazım imar planı "varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan planı," uygulama imar planı da, "tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan" olarak tanımlanmıştır.
Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 4.maddesinin (i) bendinde "Nazım imar planı: Mevcut ise çevre düzeni planının genel ilke, hedef ve kararlarına uygun olarak, arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, çeşitli kentsel ve kırsal yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarını, ulaşım sistemlerini göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere, varsa kadastral durumu işlenmiş olarak 1/5.000 ölçekte, büyükşehir belediyelerinde 1/5000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte, onaylı halihazır haritalar üzerine, plan notları ve ayrıntılı raporuyla bir bütün olarak hazırlanan plan," olarak, 4.maddesinin (k) bendinde ise, uygulama imar planı, "Nazım imar planı ilke ve esaslarına uygun olarak yörenin koşulları ve planlama alanının genel özellikleri, yapının kullanım amacı ve ihtiyacı, erişilebilirlik, sürdürülebilirlik ve çevreye etkisi dikkate alınarak; yapılaşmaya ilişkin yapı adaları, kullanımları, yapı nizamı, bina yüksekliği, taban alanı katsayısı, kat alanı kat sayısı veya emsal, yapı yaklaşma mesafesi, ön cephe hattı, ifraz hattı, kademe hattı, ada ayrım çizgisi, taşıt, yaya ve bisiklet yolları, ulaşım ilişkileri, parkları, meydanları, kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarını, gerektiğinde; parsel büyüklükleri, parsel cephesi ve derinliği, arka cephe hattı, yol kotu ve bu kotun altındaki kat adedi, bağımsız bölüm sayısı gibi yapılaşma ve uygulamaya ilişkin kararları, uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren ve varsa kadastral durumu işlenmiş olarak 1/1.000 ölçekte onaylı halihazır haritalar üzerinde, plan notları ve ayrıntılı raporuyla bir bütün olarak hazırlanan planı" olarak tanımlanmıştır.
Aynı Yönetmeliğin "İmar planı değişiklikleri" başlıklı 26.maddesinde, "(1) İmar planı değişikliği; plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, sosyal ve teknik altyapı dengesini bozmayacak nitelikte, kamu yararıamaçlı, teknik ve nesnel gerekçelere dayanılarak yapılır.
(2) İmar planlarında sosyal ve teknik altyapı hizmetlerinin iyileştirilmesi esastır. Yürürlükteki imar planlarında öngörülen sosyal ve teknik altyapı standartlarını düşüren plan değişikliği yapılamaz.
(3) İmar planlarında bulunan sosyal ve teknik altyapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya yerinin değiştirilmesine dair plan değişiklikleri zorunluluk olmadıkça yapılmaz. Zorunlu hallerde böyle bir değişiklik yapılabilmesi için:
a) İmar planındaki durumu değişecek olan sosyal ve teknik altyapı alanındaki tesisi gerçekleştirecek ilgili yatırımcı Bakanlık veya kuruluşların görüşü alınır.
b) İmar planında yer alan yol hariç sosyal ve teknik altyapı alanlarının ve kamuya ait sosyal ve kültürel tesis alanlarının kaldırılabilmesi veya küçültülmesi ancak bu tesislerin hitap ettiği hizmet etki alanı içinde eşdeğer yeni bir alanın ayrılması suretiyle yapılabilir. Eşdeğer alanın ayrılmasında yüzölçümü ve konum özellikleri korunur. Bu alanların yerinin değiştirilmesinde, mevcut plandaki hizmet etki alanına göre aynı uygulama etabı veya bölge içinde kalması, yaya erişim mesafelerinin dikkate alınması ve yeni tespit edilen alanın tesisin yapılmasına müsait olmasızorunludur.
c) Düzenleme ortaklık payından elde edilen alanların yüzölçümleri toplamının altına düşülmemek kaydıyla, plan değişikliği ile kaldırılan yol alanlarının miktarları, düzenleme ortaklık payından oluşturulan park, çocuk bahçesi, meydan gibi açık ve yeşil alanlarda kullanılabilir. Ancak yol hariç düzenleme ortaklık payına tabi bir kullanımın kamu ortaklık payına tabi bir kullanıma dönüştürülmek istenilmesi halinde, düzenleme ortaklık payına tabi
alanın hizmet edeceğietkialanında eşdeğer bir alan ayrılır.
(4) Kat adedi veya bina yüksekliğini artıran imar planı değişiklikleri, yörenin yerleşim özellikleri, dokusu ve kimliği dikkate alınmak suretiyle, şehrin veya alanın yakın çevresinin silüeti, yapıların güneşe göre cephesi ve yönlenmesi özelliklerini olumsuz yönde etkilememesiesas alınarak yapılır.
(5) İmar planında verilmiş olan inşaat emsalinin, kat adedinin, ifraz şartlarının değiştirilmesi sonucu nüfus yoğunluğunun artırılmasına dair imar planı değişikliklerinde:
a) Artan nüfusun ihtiyacı olan sosyal ve teknik altyapı alanları standartlara uygun olarak plan değişikliğine konu alana hizmet vermek üzere ayrılır.
b) Nüfus yoğunluğuna bağlı olmaksızın, kat adedinin artırılmasının istenmesi durumunda; önerilecek kat adetlerinin tayininde aşağıdaki formüle göre bulunacak bütün yollardaki karşılıklı bina cepheleriarasındakiasgari uzaklık sağlanacaktır.
K = [(Y1 + Y2)/2] + 7,00 m
Yukarıdaki formülde;
K = Karşılıklı bina cepheleriarasındakimesafe (metre),
Y1 = Yolun bir cephesine önerilecek yapının yüksekliği,
Y2 = Yolun diğer cephesinde önerilecek yapının yüksekliğini, ifade eder.
c) Parsellerin birleştirilmesi ve yapı düzeni değişikliği içeren, kat adedinin artırılmasına yönelik uygulama imar planı değişikliklerinde de yukarıdaki formüle uyulması esastır.
(6) İmar planında gösterilen yolların genişletme, daraltma ve güzergahına ait imar planı değişikliklerinde:
a) Devamlılığı olan bir yolun belli bir kesimde şerit sayısıazaltılamaz ve daraltılamaz.
b) Yolların kaydırılmasında, mülkiyet ve yapılaşma durumu dikkate alınır.
c) İmar planlarındaki gelişme alanlarında geçiş amaçlı 3,00 metreden dar yaya yolu, 10,00 metreden dar trafik yolu açılamaz; yerleşik alanlarda mülkiyet ve yapılaşma durumlarının elverdiği ölçüde yukarıdakistandartlara uyulur. Ancak parseller 7,00 metreden dar yollardan mahreç alamaz.
ç) İmar planı değişikliği ile taşıt geri dönüş kurbu olmayan çıkmaz yol ihdas edilemez.
d) İmar planlarında Karayolları Genel Müdürlüğünün sorumluluğunda olan karayollarında yapılacak her türlü değişiklikte bu Kuruluştan alınacak görüşe uyulur.
e) Plan alanındaki trafik hacimleri ile yeni getirilen kullanımların trafik üretme ve trafik çekme hacimleri dikkate alınarak yol ve kaldırım genişlikleri belirlenir.
(7) Yoğunluk artıran veya kentsel ulaşım sistemini etkileyen imar plan değişikliklerinde, kentsel teknik altyapıya yönelik etkilerin belirlenmesi ve gerekli önlemlerin alınmasıamacıyla ayrıca kentsel teknik altyapıetki değerlendirmesi raporu,analizi hazırlanır veya hazırlatılır." düzenlemeleri yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
… Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile ... tarih ve ... sayılı kararıyla onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği plan notlarının temyiz edilen 4, 5, 6, 12, 15 ve 17 sayılı plan notları yönünden,
… Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği plan notlarından 14 sayılı plan notu, bu kararın … Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararıyla onanması aşamasında 12 sayılı plan notu olmuştur. ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin temyize konu kararında sehven 14 sayılı plan notu yönünden karar verilmiş ise de, Dairemizce gerekli düzeltme yapılmıştır.
Davacının dava dilekçesinde plan notlarına yönelik olarak hukuka aykırılık iddiası bulunması halinde plan notlarına yönelik hukuka aykırılık iddiasının yargı yerlerince incelenebileceği, özellikle plan notlarının iptalinin istenilmediği hallerde bu yönde bir inceleme yapılamayacağı tabidir.
Bu itibarla İdari Dava Dairesince öncelikle bu doğrultuda bir belirleme yapılıp plan notlarının iptalinin istenilip istenilmediği, isteniyor ise hangi plan notunun hangi açılardan hukuka aykırılığı ileri sürüldüğünün tespit edilmesi gerekmektedir.
Plan notlarının iptalinin talep edilmesi halinde ise karar verilirken aşağıda yer verilen hususların gözetilmesi gerekmektedir:
Dava konusu imar planının onaylandığı tarihte yürürlükte bulunan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 2.maddesinde, "Bu Yönetmeliklerde yer alan genel hükümler, tanımlar ve ruhsata ilişkin hükümler, planlarla ve ilgili idarelerce çıkarılacak yönetmeliklerle değiştirilemez. Bu Yönetmeliğin ve ilgili idarelerin Kanuna ve diğer mevzuata göre çıkaracakları imar yönetmeliklerinin diğer hükümleri ise uygulama imar planında aksine bir açıklama bulunmadığı takdirde uygulanır." düzenlemesi yer almaktadır.
Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin "Tanımlar" kısmında yer alan 16.maddesinin 4.fıkrasında, Kat Alanı Kat Sayısı (KAKS) (Emsal), "Yapının bütün katlardaki alanları toplamının parsel alanına oranından elde edilen sayıdır. Katlar alanı bodrum kat, asma kat, çekme ve çatı katı ve kapalı çıkmalar dahil kullanılabilen bütün katların ışıklıklar çıktıktan sonraki alanları toplamıdır. Açık çıkmalar, iç yüksekliği 1.80 m.yi aşmayan ve yalnızca tesisatın geçirildiği tesisat galerileri ve katları, ticari amacı olmayan ve yapının kendi ihtiyacı için otopark olarak kullanılan bölüm ve katlar, yangın merdivenleri, asansörler, kalorifer dairesi, kömürlük, sığınak, su deposu ve hidrofor bu alana katılmazlar. Kullanılabilen katlar deyiminden konut, işyeri, eğlenme ve dinlenme yerleri gibi oturmaya, çalışmaya, eğlenmeye ve dinlenmeye ayrılmak üzere yapılan bölümler ile bunlara hizmet veren depo ve benzeri alanlar anlaşılır." hükümlerine yer verilmiştir. Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinden emsale ilişkin hükümlerin imar planı ile değiştirilmesi hukuken mümkün değildir.
Öte yandan, 03.07.2017 tarih ve 30113 sayılı Resmi Gazetede yayımlanıp 01.10.2017 tarihinde yürürlüğe giren Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği … Büyükşehir Belediye Meclisinin dava konusu 1/5.000 ölçekli nazım imar planı değişikliğine ilişkin ... tarih ve ... sayılı kararının tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunmadığı, imar planının onaylandığı tarihte Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin yürürlükte bulunduğu, her ne kadar söz konusu Yönetmeliğin bazı bölümlerinin Danıştay Altıncı Dairesinin 29/06/2016 tarih ve E:2013/6220 sayılı kararıyla yürütmesinin durdurulmasına, 25.12.2018 tarih ve E:2013/6220 K:2018/10656 sayılı kararı ile de iptaline karar verilmiş ise de, … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesince anılan plan notlarının dava konusu işlemin tesis edildiği tarihteki yürürlükte bulunan haliyle Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğine göre yeniden değerlendirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.


KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. … Büyükşehir Belediyesi Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile ... tarih ve ... sayılı kararıyla onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği plan notlarının temyiz edilen 4, 5, 6, 12, 15 ve 17 sayılı plan notlarına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
2. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 25/01/2022 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.




KARŞI OY (X): Temyize konu edilen Bölge İdare Mahkemesi kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen bozma nedenleri bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile anılan kararın onanması gerektiği oyu ile çoğunluk kararına katılmıyorum.