Danıştay 6. Daire 2019/21063 Esas 2022/823 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/21063
Karar No : 2022/823

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … İnşaat Nakliye Tekstil Mobilya Gıda Dayanıklı Tüketim Maddeleri Ticaret ve Sanayi Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul İli, Çatalca İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaza, 28/05/2018 tarihinde düzenlenen 3 adet denetim tutanağı ile, davacıya ait …, … ve … plakalı araçlarla izinsiz hafriyat toprağı döküldüğünün tespit edilmesi üzerine, 2872 sayılı Çevre Kanununun 8. maddesi ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin ihlal edildiği gerekçesiyle, aynı Kanunun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca davacı şirkete 175.053,00 TL para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı işleminin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; söz konusu hafriyat toprağının bir kamu hizmetinin (Kuzey Marmara Otoyolu Bağlantı Yolları Yapım İşi) yerine getirilmesine yönelik yapılan faaliyet sonucu ortaya çıktığının tartışmasız olduğu, ancak faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat yıkıntı atıklarının üretimine, taşınmasına neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşlarının bu atıkların üretilmesinde ve taşınmasında izin almakla yükümlü oldukları, izin alma konusunda herhangi bir faaliyet, kişi veya kuruma muafiyet tanınmadığı, gerek dava konusu işleme sebep olan fiilin tespit edilmesi esnasında, gerekse açılmış olan dava esnasında, izni vermeye yetkili makam olan İstanbul Büyükşehir Belediyesinden hafriyat taşıma ve dökümüne ilişkin izin alındığına dair bir belge bulunmadığı gibi, daha sonra davacı tarafından da herhangi bir bilgi belge ibraz edilmediği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: Temyize konu kararda; istinaf dilekçesinde ileri sürülen iddiaların, İdare Mahkemesi kararının kaldırılmasını gerektirecek nitelikte bulunmadığından, istinaf talebinin reddine karar verilmiştir.



TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından; Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından ihale edilen "Kuzey Marmara Otoyolu Projesi Kınalı Odayeri Kesimi"nin yapımında alt yüklenici olarak yer aldıkları, bu kamu hizmeti işinde, çıkarılan hafriyat toprağının idare tarafından depo olarak gösterilen Çatalca İlçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmaza döküldüğü ve yine dökümün yol yapım hizmetleri kapsamında yol düzenleme çalışması nedeniyle yapıldığı, dışarıdan hafriyat toprağı getirilmesinin söz konusu olmadığı, bu nedenle verilen para cezasının hukuka aykırı olduğu belirtilerek, temyize konu kararın bozulması gerektiği iddia edilmiştir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının Dairemiz kararında belirtilen gerekçe ile bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
İstanbul İli, Çatalca İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaza, 28/05/2018 tarihinde düzenlenen 3 adet denetim tutanağı ile, davacı ait …, … ve … plakalı araçlarla izinsiz hafriyat toprağı döküldüğünün tespit edilmesi üzerine, 2872 sayılı Çevre Kanununun 8. maddesi ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin ihlal edildiği gerekçesiyle, aynı Kanunun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca davacı şirkete 175.053,00 TL para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı işleminin tesis edilmesi üzerine, bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanununun ''Tanımlar'' başlıklı 2. maddesinde; ''Atık: Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü maddeyi'' ifade edeceği, ''Kirletme yasağı'' başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında; ''Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.''; ''İdari nitelikli para cezaları'' başlıklı 20. maddesinin ''r'' bendinde de; ''Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara,
yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.''; aynı maddenin 2. fıkrasında ise; "Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir.", hükümlerine, 23. maddesinde ise "Bu Kanunda belirtilen idarî para cezaları, bu cezaların verilmesini gerektiren fiillerin işlenmesinden itibaren üç yıl içinde birinci tekrarında bir kat, ikinci ve müteakip tekrarında iki kat artırılarak verilir." hükmüne yer verilmiş bulunmaktadır.
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 8. maddesinde; İl belediye mücavir alanı içerisinde il ve ilçe belediyelerinin, büyük şehirlerde büyükşehir belediyelerinin, büyükşehir belediyeleri dışında ise ilçe belediyelerinin, hafriyat toprağı, inşaat/yıkıntı atıkları ile doğal afet atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı ile ilgili yönetim planı hazırlamakla; hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı faaliyetlerini denetlemekle; belediye sınırları içindeki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri ile depolama sahalarına izin vermek ve gerektiğinde bu izni iptal etmekle, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri sahaları ile depolama sahalarını belirlemek, kurmak/kurdurtmak ve işletmek/işlettirmekle yükümlü oldukları, 13. maddesinde; hafriyat toprağı ile inşaat yıkıntı atıklarının üretici ve taşıyanları tarafından belediyelerin veya mahallin en büyük mülki amirinin gösterdiği ve izin verdiği geri kazanım ve depolama tesisleri dışında, denizlere, göllere, akarsulara veya herhangi bir yere dökülmesi ve dolgu yapılmasının yasak olduğu, faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşların bu atıkların üretilmesinden önce ilgili belediyeye/ mahallin en büyük mülki amirlerine başvurarak gerekli izinleri almak, atıklarını bu yönetmeliklerde belirtilen usul ve esaslara göre bu mercilerin göstereceği geri kazanım/depolama sahasına taşınmasını sağlamakla yükümlü oldukları hüküm altına alınmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda ver verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; özel veya resmi tüm kurum ve kuruluşların faaliyetleri sonucu ortaya çıkan hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını büyükşehir belediyelerinin gösterdiği ve izin verdiği yerler dışına dökmenin yasaklandığı ve bu yöndeki bir faaliyet için gerekli izin ve belgelerin Büyükşehir Belediyesinden alınması yükümlülüğünün olduğu anlaşılmaktadır.
Bununla birlikte, 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun ihlal edilip edilmediği ve ilgilisine idari para cezası verilip verilmeyeceği değerlendirmesi yapılırken, söz konusu faaliyetin bir kamu hizmetinin yerine getirilmesine yönelik olup olmadığının ve çevreyi kirletme sonucunu doğurup doğurmadığının bu faaliyetle sınırlı olarak dikkate alınması gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden; Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından ihale edilen "Kuzey Marmara Otoyolu Projesi Kınalı Odayeri Kesimi"nin yapımında alt yüklenici olarak yer alan davacı şirkete, İstanbul İli, Çatalca İlçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmaza, izinsiz hafriyat toprağı döktüğünden bahisle para cezası verildiği anlaşılmıştır.
Davacı firmanın alt yüklenici olarak yer aldığı yapım işinin bir kamu hizmetinin yerine getirilmesine yönelik olduğu hususunda tereddüt bulunmadığı, bir kamu hizmetinin yerine getirilmesi sırasında yürütülecek hafriyat toprağı taşıma, depolama gibi sair faaliyetlerin ise yukarıda da belirtildiği gibi çevreyi kirletme sonucunu doğurmayacağı, dolayısıyla İdare Mahkemesi kararının gerekçesinde belirtilenin aksine bir kamu hizmetinin yerine getirilmesi sırasında yürütülecek faaliyetler için izin alınmasına gerek olmadığı Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun birçok kararında (örneğin 18/11/2021 tarih, E:2021/1617, K:2021/2517 sayılı kararı) belirtilmiştir.
Davacı tarafından ise; söz konusu kamu hizmetinin yerine getirilmesi sırasında ortaya çıkan hafriyat toprağının, ihale sahibi idare tarafından depolama yeri olarak gösterilen yere döküldüğü ve yine dökümün yol yapım hizmetleri kapsamında yol düzenleme çalışması nedeniyle yapıldığı iddia edilmiştir.
Bu durumda; uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için, davacının iddia ettiği gibi, döküm yapıldığı tespit edilen İstanbul İli, Çatalca İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın, söz konusu sözleşmeyle belirlenen depolama yeri olup olmadığı ve yine alanın sözleşmeye konu yol yapım çalışmasına konu olup olmadığı hususları açıklığa kavuşturulduktan sonra, yukarıda belirtildiği üzere yürütülen faaliyetin çevreyi kirletme sonucunu doğurup doğurmadığı değerlendirmesi yapılarak, sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeye dayalı olarak verilen kararda, hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik yapılan istinaf başvurusunun reddine dair temyize konu … İdari Dava Dairesinin …. tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 26/01/2022 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY (X) :
Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde yazılı nedenlerden hiçbirisine uymadığından, temyiz isteminin reddi ile davanın reddine dair Mahkeme kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının onanması gerektiği oyuyla çoğunluk kararına katılmıyorum.

KARŞI OY (XX) :
Dava; İstanbul İli, Çatalca İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaza, 28/05/2018 tarihinde düzenlenen 3 adet denetim tutanağı ile, davacı ait …, … ve … plakalı araçlarla izinsiz hafriyat toprağı döküldüğünün tespit edilmesi üzerine, 2872 sayılı Çevre Kanunu ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin ihlal edildiği gerekçesiyle, para cezası verilmesi üzerine açılmıştır.
Davacı şirketin Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından ihale edilen "Kuzey Marmara Otoyolu (3. Boğaz Köprüsü Dahil) Projesi Kınalı Odayeri (Bağlantı Yolları Dahil) Kesimi" işinde alt yüklenici firma olarak yer aldığı, dava konusu hafriyat toprağı dökümünün de bu iş kapsamında geçici depolama olarak gösterilen alana yapıldığının iddia edildiği, ancak buna ilişkin herhangi bir belge ve bilgi sunulamadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda; söz konusu dökümün anılan kamu hizmet sözleşmesi kapsamında olduğu ve idare tarafından gösterilen alana yapıldığı iddia edilse de, gerek denetim gerekse de yargılama sırasında buna ilişkin bilgi/belge sunulamadığı dikkate alındığında, dava konusu dökümün sözleşme kapsamı dışında bir alana izinsiz olarak yapıldığı anlaşıldığından, davanın reddine dair İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bu gerekçeyle onanması gerektiği oyuyla, çoğunluk görüşüne katılmıyorum.