Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2021/892 Esas 2022/203 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/892
Karar No : 2022/203

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ... Odası
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Bakanlığı
VEKİLİ : ...

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Sekizinci Dairesinin 07/10/2020 tarih ve E:2017/5226, K:2020/4097 sayılı kararının davanın esastan reddine ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının ... tarih ve ... sayılı yazısına dayanak TMMOB'ne bağlı 11 Odanın "İdari ve Mali Denetiminin" yapılması yönündeki 05/10/2016 tarihli Bakanlık Olurunun, bu işleme dayanılarak tesis edilen ... tarih ve ... sayılı görev emrinin, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müfettişliğinin 2014, 2015, 2016 yıllarına ait idari ve mali işlemlere ilişkin belgelerin denetime hazır hale getirilmesi ve çalışma odası hazırlanmasının istenilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı işleminin, Bakanlık Müfettişliğinin ... tarih ve ... sayılı işleminin, bu işlemlerin dayanaklarından olduğu anlaşılan 20/09/2013 tarih ve 28771 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Yönetmeliği'nin tamamının (davacı Oda yönünden) iptali ve 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu'na 66 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile eklenen Ek 3. madde ile Ek 4. maddenin 3. ve 4. fıkralarının Anayasa'ya aykırı olduğundan bahisle iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulması istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Sekizinci Dairesinin 07/10/2020 tarih ve E:2017/5226, K:2020/4097 sayılı kararıyla; davalı idarenin usule ilişkin itirazı yerinde görülmeyerek işin esasına geçilmiş, davacının Anayasa'ya aykırılık iddiası ciddi görülmemiş,
Anayasa'nın 123. maddesinin 2. fıkrası, 126., 127., 130., 131. ve 133. maddeleri ile 135. maddesinin 1., 5., 6. ve 7. fıkraları, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu'nun Ek 3. maddesi, 17/12/2013 tarih ve 28854 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2013/5660 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, dava konusu Tebliğ'in 1., 2., 3., 4., 5. ve 6. maddeleri ile 7. maddesinin 1. fıkrasında yer alan kurallar aktarılarak,
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının ... tarih ve ... sayılı görev emri yönünden;
Uyuşmazlık konusu olayda, öncelikle, anılan işlemin, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 14/3-d maddesinde belirtildiği şekilde idarî davaya konu olabilecek nitelikte bir işlem olup olmadığı tespitinin yapılması gerektiği,
2577 sayılı Kanun'un 2. maddesinde iptal davalarının tanımlandığı, 14. maddesinin 3. fıkrasının (d) bendinde, dava dilekçelerinin, idarî davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı yönünden inceleneceği; 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde ise, kesin ve yürütülebilir nitelikte olmayan işlemlere karşı açılan davaların reddine karar verileceği hükümlerine yer verildiği,
İdarî işlemlerin, idarî makamların, kamu gücü kullanarak, idare işlevine ilişkin olarak tesis ettikleri, muhatapları yönünden çeşitli hak ve/veya yükümlülükler doğuran, muhataplarının hukukî durumlarında değişiklik yapan tek yanlı irade açıklamaları olduğu, buna göre, idari işlemlerin "idari makamlarca tesis edilmiş olma", "tek yanlı olma" ve "icrailik niteliğini taşıma" unsurlarını bünyesinde barındırması gerektiği, bir işlemin iptal davasına konu edilebilir nitelikte kesin ve yürütülebilir bir işlem olup olmadığının, işlemin ismine veya idarenin isimlendirmesine bakılarak değil, işlemin içeriğine bakılarak belirlenmesi gerektiği,
Bir idarî işlemin kesin ve yürütülmesi zorunlu işlem sayılabilmesinin; hukuk düzeninde varlık kazanabilmesi için gerekli idarî usulün son aşamasını da geçirmiş bulunmasına, bir başka idarî makamın onayına ihtiyaç göstermeksizin hukuk düzeninde değişiklikler meydana getirebilmesine bağlı bulunduğu, ilgililerin hukukî durumları üzerinde etki yaparak, ilgililer için yeni hukukî durumlar doğuran, ilgililerin mevcut hukukî durumlarını değiştiren veya ortadan kaldıran işlemlerin, icraî nitelik taşıyan işlemler olduğu, idarenin iç yazışmalarında olduğu gibi, muhataplarının hukukî durumları üzerinde etkide bulunmayan işlemlerin ise, icraî işlemler olmadığı,
Olayda, davalı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından tesis edilen dava konusu işlemin, başmüfettişe denetimin gerçekleştirilmesi için yazılmış bir yazı olduğu, iç yazışma niteliğinde olduğu anlaşılan dava konusu işlemin tek başına icraî bir yönünün bulunmadığı ve idarî davaya konu edilebilecek nitelikte bir işlem olmadığı, bu suretle, bu işlem yönünden davanın esasının incelenmesine olanak bulunmadığı,
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının ... tarih ve ... sayılı yazısına dayanak TMMOB'ne bağlı 11 Odanın "İdari ve Mali Denetiminin" yapılması yönündeki 05/10/2016 tarihli Bakanlık Oluru, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müfettişliğinin 2014, 2015, 2016 yıllarına ait idari ve mali işlemlere ilişkin belgelerin denetime hazır hale getirilmesi ve çalışma odası hazırlanmasının istenilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı işlemi ve Bakanlık Müfettişliğinin ... tarih ve ... sayılı işlemi yönünden;
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğünce, meslek odalarının yürürlükteki mevzuat hükümlerine aykırı tutumları nedeniyle gerek Bakanlıklarının gerekse meslek odalarına üye olup serbest çalışan mimar, mühendis ve şehir plancılarının karşılaştığı sorunlar açıklanarak hazırlanan dosyanın Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına iletildiği ve gerekli değerlendirmenin yapılmasının talep edildiği,
Rehberlik ve Teftiş Başkanlığınca, dosya içeriğinde yer alan ve Bakanlık Makamınca yazılan derkenar notuna istinaden Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğünce TMMOB'ye gerekli cevabın verilmesini takiben Tebliğ'in 5. maddesine göre işlem tesis edilmesini gerektirir bir hususun tespiti halinde Tebliğ'in ilgili maddesinin uygulanabileceğinin bildirildiği,
Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı yazısında, geçen süre içerisinde meslek odalarının söylem ve işlemlerine ilişkin benzer tarzda şikayetlerin Bakanlıklarına intikal ettiği, meslek odaları ile geçmişte yapılan yazışmalarla gerekli bilgilendirme ve uyarıların yapıldığı göz önüne alındığında meslek odalarına yazılabilecek yeni bir cevabi yazının geçmiş söylemlerin bir tekrarı niteliğinde olacağı, TMMOB'nin ve şikayete konu meslek odalarının 2014-2015 yıllarını kapsayan mali denetimleri ile 3194 ve 4708 sayılı Kanun'lara ve ilgili Yönetmeliklere aykırı gerçekleştirilen işlemleri de dahil idari denetimlerinin Tebliğ çerçevesinde gerçekleştirilmesi gerektiğinin belirtildiği,
Bu yazıya istinaden tesis edilen 05/10/2016 tarihli Bakanlık Oluru ile, TMMOB'ye bağlı 11 Odanın (Çevre Mühendisleri Odası, Elektrik Mühendisleri Odası, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, İç Mimarlar Odası, İnşaat Mühendisleri Odası, Jeofizik Mühendisleri Odası, Jeoloji Mühendisler Odası, Makina Mühendisleri Odası, Mimarlar Odası, Peyzaj Mimarları Odası, Şehir Plancıları Odası) idari ve mali denetiminin 2014 yılı başından itibaren yapılmasına karar verildiği, bunun üzerine davacı Odanın 2014 yılı başından itibaren idari ve mali denetiminin yapılmasına yönelik ... tarih ve ... sayılı görev emrinin düzenlendiği,
Bu görev emrine istinaden de Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının 01/11/2016 tarihli yazısı ile davacı Odadan idari ve mali denetime ilişkin evrakların gönderilmesinin istenildiği, davacı tarafından bu denetimin hukuki dayanağı ve kapsamının açıklanması istemiyle yapılan başvuru üzerine, 2014, 2015 ve 2016 yıllarına ait yönetim kurulu faaliyet raporları, denetleme kurulu raporları, genel kurul kararları, yönetim kurulu kararları, Oda onur kurulu kararları, bilanço, mizan, gelir-gider tabloları ile ilgili belgelerin onaylı birer suretlerinin teslim edilmesinin istenilmesine yönelik Bakanlık Müfettişliğinin dava konusu ... tarih ve ... sayılı işleminin tesis edildiği,
Bu durumda, 17/12/2013 tarih ve 28854 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2013/5660 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile davacı Odanın idari ve mali denetimi ile yetkilendirilen davalı idarece, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı yazısına istinaden Tebliğ hükümlerinde belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde, denetim yetkisini haiz olduğu 2014 yılından itibaren davacı Oda nezdinde idari ve mali denetim faaliyetlerine başlanılmasına yönelik olarak tesis edilen dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı,
20/09/2013 tarih ve 28771 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Yönetmeliği yönünden;
Dava konusu Yönetmeliğin "Müfettişlerin görev ve yetkileri" başlıklı 9. maddesinde "(1) Müfettişler Müsteşarın emri veya onayı ve Başkanın görevlendirmesi üzerine aşağıdaki görev ve yetkileri haizdirler:
a) Bakanlık teşkilatının her türlü faaliyet, hizmet ve işlemleri ile ilgili olarak teftiş, rehberlik, inceleme, araştırma ve soruşturma işlerini yürütmek..."; "Teftiş edilenlerin yükümlülük ve sorumlulukları" başlıklı 13. maddesinde "(1) Müfettişler; yürüttükleri hizmet yönünden gerekli gördükleri görevle ilgili bilgileri, defter ve belgeleri, gizli de olsa, teftiş, inceleme ve soruşturma yaptıkları birim ve kuruluşlardan istemek ve görmek, bunların onaylı örneklerini, bir yolsuzluğun kanıtını oluşturanların asıllarını almak, kasa, depo ve ambarları incelemek ve saymak, bunları mühürlemek, inceleme ve sayma işlerinde yardım isteminde bulunmak, gerektiğinde diğer kamu idare ve kurumlarıyla, gerçek ve tüzel kişilerden bilgi ve belge istemek yetkisine sahiptirler.İlgililer, müfettişlerin bu isteklerini geciktirmeden yerine getirmek ve sorularını cevaplamakla yükümlüdürler.
(2) Denetlenen birim ve kuruluşlar ile bunların her kademedeki personeli; müfettişlerin, sözlü veya yazılı sorularını cevaplamak, ifade vermek, bilgi işlem sistemleri, raporlama araçları, internet, intranet ve benzeri ağlar ile veri tabanlarına erişimini sağlamak, elektronik, manyetik ve benzeri bilgi işlem ortamlarındaki bilgiler ve kayıtları, sözlü veya yazılı talebinde derhal müfettişe göstermek, incelemesine sunmak ve yine sözlü veya yazılı talebi halinde bunların kopyalarını müfettişe vermek zorundadırlar.
(3) Asılları alınan belgelerin müfettişlerin mühür ve imzasıyla onanmış örnekleri, dosyasında saklanmak üzere alındığı birim, kişi veya kuruluşa verilir.
(4) Teftiş, rehberlik, inceleme ve soruşturma yapılan birim veya kuruluşların yöneticileri, kendi birimlerinin iş ve işlemlerini aksatmaya sebebiyet vermeyecek şekilde, hizmetin gereği gibi yürütülebilmesi için müfettişlere, görevleri süresince konumlarına uygun bir çalışma yeri sağlamak, gereken her türlü kolaylığı göstermek ve yardımda bulunmakla yükümlüdürler.
(5) Denetime başlanan kuruluş görevlilerine daha önce verilmiş izinlerin kullanılması, hastalık ve zorunlu nedenler dışında, müfettişin istemi üzerine denetim sonuna kadar ertelenebilir.
(6) İznini kullanmaya başlamış olanlar, zorunluluk bulunmadıkça geri çağrılmaz." hükümlerine yer verildiği,
Davacı tarafından, dava konusu Yönetmeliğin kanun konusu bir alanı düzenlediği, fonksiyon gaspı niteliğinde olduğu, davalı idarenin kendi hiyerarşik düzeni için uygulayabileceği alt üst ilişkisine dayalı Yönetmelik kurallarını kendilerine uygulamasının Anayasa'da öngörülen idari ve mali denetimin sınırlarını aşar nitelikte ve idari ve mali özerkliği ortadan kaldırır boyutta olduğu iddiası ile iptal isteminde bulunulduğu,
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının teşkilat ve görevleri ile Rehberlik ve Teftiş Başkanı, müfettişler, müfettiş yardımcıları ve şube müdürlüklerinin görev, yetki ve sorumluluklarını, teftiş edilenlerin sorumluluklarını, Rehberlik ve Teftiş Başkanı ile müfettiş ve müfettiş yardımcılarının atanmalarını, özlük haklarını ve başkanlık ile müfettiş ve müfettiş yardımcılarının çalışma esas ve usullerini kapsayan Yönetmeliğin, fonksiyon gaspı niteliğinde olmadığı gibi, Odalar üzerinde idari ve mali denetim aşamasında uygulanmasını engelleyen hukuki bir kural bulunmadığından, dava konusu Yönetmelik'te hukuka aykırılık görülmediği gerekçeleriyle,
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının ... tarih ve ... sayılı görev emri yönünden davanın incelenmeksizin reddine, dava konusu diğer işlemler yönünden ise davanın esastan reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, dava konusu Yönetmeliğin kanun konusu bir alanı düzenlediği, fonksiyon gaspı niteliğinde olduğu, davalı idarenin kendi hiyerarşik düzeni için uygulayabileceği alt üst ilişkisine dayalı Yönetmelik kurallarını kendilerine uygulamasının Anayasa'da öngörülen idari ve mali denetimin sınırlarını aşar nitelikte ve idari ve mali özerkliği ortadan kaldırır boyutta olduğu, 2016 yılı belgelerinin istenilmesinin Bakanlık Olurunu aşan bir durum olduğu, yine Tebliğ'in çıkarıldığı 24/12/2014 tarihinden öncesini de kapsayacak şekilde denetim yapılmasının hukuka aykırı olduğu, 6235 sayılı Kanun'un Ek 3. maddesi ile Ek 4. maddesinin 3. ve 4. fıkralarının Anayasa'ya aykırı olduğu, Anayasa'nın 135. maddesinin 5. fıkrasında yer alan hüküm uyarınca kanunla düzenlenmesi gereken idari ve mali denetimin yöntem ve biçimine ilişkin kuralların yürütme organınca düzenlenmesine olanak bulunmadığından, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve İlgili Odalar Üzerinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca İdari ve Mali Denetim Yapılmasına Dair Tebliğ'de hukuka uygunluk bulunmadığı, söz konusu Tebliğ hükümlerine dayanılarak tesis edilen işlemlerin de iptali gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, Danıştay Sekizinci Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Daire kararının temyize konu kısmının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra davacının Anayasa'ya aykırılık iddiası ciddi görülmeyerek gereği görüşüldü:
Üyeler ..., ... ve ...'ın; TMMOB'ne bağlı 11 Odanın "İdari ve Mali Denetiminin" yapılması yönündeki 05/10/2016 tarihli Bakanlık Oluru ve bu olura dayanılarak tesis edilen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müfettişliğinin ... tarih ve ... sayılı işlemi ile ... tarih ve ... sayılı işleminin, idari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olmaması nedeniyle bu işlemler yönünden davanın incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerektiği yolundaki oylarına karşılık, söz konusu işlemlerin idari davaya konu olacak kesin ve yürütülebilir bir işlem olduğuna oyçokluğu ile karar verilerek işin esasına geçildi.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın davanın esastan reddine ilişkin kısmı usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen incelenmeksizin reddine, kısmen esastan reddine ilişkin Danıştay Sekizinci Dairesinin 07/10/2020 tarih ve E:2017/5226, K:2020/4097 sayılı kararının temyize konu davanın esastan reddine ilişkin kısmının ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 27/01/2022 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY
X- Anayasa'nın 135. maddesinin 1. fıkrasında, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları, belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleri olarak tanımlanmıştır.
Aynı maddenin 5. fıkrasında ise, "Bu meslek kuruluşları üzerinde Devletin idari ve mali denetimine ilişkin kurallar kanunla düzenlenir." hükmü yer almıştır.
6235 sayılı Türk Mimar ve Mühendis Odaları Birliği Kanunu'nun Ek 3. maddesinde, "Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği üzerinde, Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca; ihtisas dallarına göre Odalar üzerinde ise, ilgili bakanlıklarca idari ve mali denetim yapılır. İlgili Bakanlıklar; Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile tespit edilir." hükmüne yer verilmiştir.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca hazırlanan ve 24/12/2014 tarih ve 29215 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve İlgili Odalar Üzerinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca İdari ve Mali Denetim Yapılmasına Dair Tebliğ'in 1. maddesinde, bu Tebliğ'in amacının, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ile ilgili Odalar üzerinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca idari ve mali denetim yapılmasına dair iş ve işlemlere ilişkin usul ve esasları düzenlemek olduğu; 2. maddesinde, bu Tebliğ'in, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve ilgili Odalar ile şube ve temsilciliklerinin idari ve mali denetimini kapsayacağı belirtilmiş, 3. maddesinde, Tebliğ'in 6235 sayılı Kanun'un Ek 1. ve Ek 3. maddeleri ile 18/11/2013 tarih ve 2013/5660 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'na dayanılarak hazırlandığı ifade edildikten sonra, 4. maddesinde tanımlara yer verilmiş, 5. maddesinde, idari ve mali denetimin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı tarafından yapılacağı kurala bağlanmıştır. Tebliğ'in 6. maddesinde, şikayet ve ihbar üzerine yapılacak işlemler ve işlemleri yapacak idari birimler ve işlemlerin yapılış usulleri belirlenmiş, 7. maddesinin 1. fıkrasında ise, Bakanlığın Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Yüksek Haysiyet Divanını gerekli durumlarda toplantıya çağıracağı öngörülmüştür.
Söz konusu Tebliğ'in dayanağı olan 6235 sayılı Kanun'un Ek 1. maddesinde yer alan, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğini veya Odaları temsil etmek üzere uluslararası toplantı ve kongrelere katılmanın Bayındırlık Bakanlığından izin alınmasına bağlı olduğu, bu izin verilmeden önce, İçişleri ve Dışişleri Bakanlıkları ile toplantı ve kongrenin konusuna göre diğer ilgili Bakanlıkların görüşlerinin de alınabileceğine yönelik düzenleme, Anayasa'nın 135. maddesine aykırı olduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinin 22/06/2016 tarih ve E:2015/106, K:2016/128 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
Tebliğ'in yürürlükteki kanuni dayanağı olan 6235 sayılı Kanun'un Ek 3. maddesinde ise, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları üzerinde Devletin idari ve mali denetimine ilişkin kuralların kanunla düzenleneceğine ilişkin anayasal hüküm çerçevesinde idari ve mali denetimin ilgili bakanlıklarca yapılacağı ve ilgili bakanlıkların da Bakanlar Kurulu Kararıyla belirleneceği öngörülmüştür.
Bu yetki doğrultusunda tesis edilen ve 17/12/2013 tarih ve 28854 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2013/5660 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine bağlı bazı Odaların idari ve mali denetiminin Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yapılacağı kararlaştırılmış anılan Karar'da, "Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine bağlı Çevre Mühendisleri Odası, Elektrik Mühendisleri Odası, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, İç Mimarlar Odası, İnşaat Mühendisleri Odası, Jeofizik Mühendisleri Odası, Jeoloji Mühendisleri Odası, Makine Mühendisleri Odası, Mimarlar Odası, Peyzaj Mimarları Odası ve Şehir Plancıları Odası üzerinde idari ve mali denetim, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yapılır." şeklinde düzenlemeye yer verildiği görülmüş olup, kamuda değişen ihtiyaçlar göz önüne alındığında bakanlıkların görev alanlarındaki değişiklik ihtiyacına göre denetimin hangi bakanlık tarafından yapılacağına yönelik belirlemenin Bakanlar Kuruluna bırakılmasında ve bu yetki kapsamında yapılan belirlemede hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Bununla birlikte, 6235 sayılı Kanun'un Ek 3. maddesinde, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları üzerinde Devletin idari ve mali denetimine ilişkin kuralların yasama organınca düzenleneceğine yönelik anayasal hüküm hilafına yasalarla düzenlenmemiş bir alanda yürütme organına düzenleme yapmak suretiyle kural koyma yetkisi verilmediği açıktır.
Kaldı ki, Anayasa'nın 135. maddesinin 5. fıkrasında yer alan hüküm uyarınca kanunla düzenlenmesi gereken idari ve mali denetimin yöntem ve biçimine ilişkin kuralların yürütme organınca düzenlenmesine hukuken olanak bulunmamaktadır.
Bu durumda, Anayasa'nın 135. maddesinin 5. fıkrası gereğince kanunla düzenlenmesi gerektiği açık olan idari ve mali denetime ilişkin usul ve esasları düzenleyen söz konusu Tebliğ hükümlerinde hukuka uyarlık görülmemiştir.
Dolayısıyla, davalı idarece anılan Tebliğ hükümlerine dayanılarak tesis edilen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının ... tarih ve ... sayılı yazısına dayanak TMMOB'ne bağlı 11 Odanın "İdari ve Mali Denetiminin" yapılması yönündeki 05/10/2016 tarihli Bakanlık Oluru ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müfettişliğinin 2014, 2015, 2016 yıllarına ait idari ve mali işlemlere ilişkin belgelerin denetime hazır hale getirilmesi ve çalışma odası hazırlanmasının istenilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı işlemi ile Bakanlık Müfettişliğinin ... tarih ve ... sayılı işleminde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, temyize konu Daire kararının söz konusu işlemler yönünden davanın esastan reddine ilişkin kısmının bozulması gerektiği oyuyla, karara bu kısım yönünden katılmıyoruz.