AYM 1979/39 Esas 1980/3 Karar Sayılı Norm Denetimi İlamı

Esas sayısı:1979/39

Karar sayısı:1980/3

Karar Günü:24/1/1980

Resmi Gazete tarih/sayı:21.2.1980/16907

İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN : İstanbul Asliye 12. Hukuk Mahkemesi.

İTİRAZIN KONUSU : 27/2/1979 günlü, 2186 sayılı "Vakıflar Genel Müdürlüğü 1979 yılı Bütçe Kanunu"nun 9. maddesinin Anayasa"ya aykırılığı öne sürülmüş, bu yoldaki savı ciddi bulan mahkeme, sözü edilen hükmün iptali için Anayasa Mahkemesine başvurmuştur.

I- OLAY:

Davacı, kendilerinden haksız olarak alınan 52.908 lira taviz bedelinin tahsili istemiyle davalı aleyhine dava açmış ve 27/2/1979 günlü, 2186 sayılı Vakıflar Genel Müdürlüğü 1979 yılı Bütçe Yasasının 9. maddesi Anayasa"ya aykırı olduğunu ileri sürmüştür. Mahkeme, öne sürülen bu savı ciddi bulmuş ve Anayasanın değişik 151. maddesi uyarınca sözkonusu hükmün iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulmasına karar vermiştir.

III- METİNLER :

1- 27/2/1979 günlü, 2186 sayılı "Vakıflar Genel Müdürlüğü 1979 yılı Bütçe Kanunu"nun 9. maddesi hükmü, 8/3/1979 günlü, 16572 sayılı Resmî Gazetedeki metne göre şöyledir:

"Madde 9- 2762 sayılı Kanunda öngörülen taviz bedelleri 1319 sayılı Kanun gereğince verilen beyannamelerdeki değerlere göre hesaplanır."

2- İlgili yasa hükmü :

5/6/1935 günlü, 2762 sayılı "Vakıflar Kanunu"nun 27. Maddesi şöyledir:

"Madde 27- Mevcut mukataalı toprakların veya icareteynli gayrimenkullerin mülkiyetleri, icare veya mukataaların yirmi misli bir taviz karşılığında mutasarrıfına geçirilir. Taviz ister toptan, ister taksit ile ödensin, ilk ödeme yılı için tahakkuk ettirilen icare veya mukataa üzerinden hesap olunur.

(Ek fıkra) özel ve tüzel kişiler uhdesinde bulunan vakıf mahallerin icare ve mukataaları vergi kıymetlerine nispetle binde iki buçuktan noksan ise o miktara çıkarılır."

3- Dayanılan Anayasa kuralları :

"Madde 94- Genel ve katma bütçe tasarıları ile milli bütçe tahminlerini gösteren rapor, malî yılbaşından en az üç ay önce, Bakanlar Kurulu tarafından, Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur.

Bu tasarılar ve rapor, otuzbeş milletvekiliyle onbeş Cumhuriyet Senatosu üyesinden kurulu bir karma komisyona verilir. Bu komisyonun kuruluşunda, iktidar grubuna veya gruplarına en az otuz üye verilmek şartıyla, siyasî parti gruplarının ve bağımsızların oranlarına göre temsili gözönünde tutulur.

Karma Komisyonun en çok sekiz hafta içinde kabul edeceği metin, önce Cumhuriyet Senatosunda görüşülür ve en geç on gün içinde karara bağlanır.

Cumhuriyet Senatosunca kabul edilen metin, en geç bir hafta içinde yeniden görüşülmek üzere, karma komisyona verilir. Karma Komisyonun kabul ettiği son metin Millet Meclisince görüşülür ve malî yılbaşına kadar karara bağlanır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Meclislerinin genel kurullarında, Bakanlık ve daire bütçeleriyle katma bütçeler hakkındaki düşüncelerini, her bütçenin tümü üzerindeki görüşmeler sırasında açıklarlar; bölümler ve değişiklik önergeleri, üzerlerinde ayrıca görüşme yapılmaksızın okunur ve oya konur.

Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, bütçe kanunu tasarılarının genel kurullarda görüşülmesi sırasında gider artırıcı veya belli gelirleri azaltıcı teklifler yapamazlar."

"Madde 126/3. - Genel ve katma bütçelerin nasıl yapılacağı ve uygulanacağı kanunla gösterilir. Bütçe Kanununa bütçe ile ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamaz. "

IV- İLK İNCELEME :

Anayasa Mahkemesi içtüzüğünün 15. maddesi uyarınca Şevket Müftügil, Ahmet H. Boyacıoğlu, Ahmet Erdoğdu, Osman Tokcan, Rüştü Aral, Muammer Yazar, Adil Esmer, Nihat O. Akçakayalıoğlu, Nahit Saçlıoğlu, Kenan Terzioğlu, Necdet Darıcıoğlu, İhsan N. Tanyıldız, Bülent Olçay, Yılmaz Aliefendioğlu ve Yekta Güngör Özden"in katılmalariyle 25/12/1979 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında, dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine oybirliğiyle karar verilmiştir.

V- ESASIN İNCELENMESİ:

İşin esasına ilişkin rapor, itiraz yoluna başvuran mahkemenin Anayasa"ya aykırılık gerekçesi, iptali istenen yasa hükmü ile dayanılan Anayasa ve yasa kuralları, bunlarla ilgili gerekçeler ve öteki metinler okunduktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü :

5/6/1935 günlü, 2762 sayılı Vakıflar Yasasının 26. maddesi, bu kanunun yayımından sonra, vakıf malların mukataaya ve icareteyne bağlanamıyacağını hükme bağlamış, 27. maddesinde mukataalı toprakların veya icareteynli taşınmazların mülkiyetlerinin, icare veya mukataanın yirmi misli bir taviz karşılığında mutasarrıfına geçirileceği, 20/6/1952 günlü, 5982 sayılı Yasa ile eklenen ek fıkra ile de, özel ve tüzel kişiler elinde bulunan vakıf mahallerin icare veya mukataaları vergi kıymetlerine oranla binde iki buçuktan az ise o miktara çıkarılır kuralını koymuştur. Oysa 27/2/1979 günlü, 2186 sayılı Vakıflar Genel Müdürlüğü 1979 yılı Bütçe Yasasının itiraz konusu 9. maddesi, öngörülen taviz bedellerini sözü geçen 27. Maddede yazılı yönteme göre değil 1319 sayılı Emlâk Vergisi Yasası gereğince verilen beyannamelerdeki değerlere göre hesaplanacağı kuralını getirmiştir. Böylece 2762 sayılı Vakıflar Yasasının 27. maddesi hükmü, 1979 Bütçe Yılı için değiştirilmiş olmaktadır.

Yasalarla, Bütçe yasalarının görüşülmesi, kabulü ve yasalaşması konularına ilişkin kurallar ve yöntemler Anayasanın 64., 92., 93. ve 94. maddelerinde gösterilmiştir. Yasalara konu olan bir işin Bütçe Yasası ile düzenlenmesine ya da bir yasa hükmünün Bütçe yasası ile değiştirilmesine veya kaldırılmasına Anayasanın sözü edilen kuralları elvermez. Bundan başka Anayasanın 126. maddesi, Bütçe yasasına, bütçe ile ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamayacağını buyurmaktadır. Anayasa Mahkemesinin birçok kararlarında ve örneğin 10/6/1976 günlü, 1976/23 - 33 (15/9/1976 günlü, 15708 sayılı Resmî Gazete) sayılı kararında bu yönler yeterince açıklanmış olduğundan bunların burada ayrıntılı olarak yinelenmesine gerek görülmemiştir. Aynı nedenlerle Anayasanın 64., 92., 93., 94 ve 126. maddelerine aykırı bulunan 27/2/1979 günlü, 2186 sayılı Yasanın 9. Maddesi hükmünün iptaline karar verilmelidir.

VI- SONUÇ:

27/2/1979 günlü, 2186 sayılı "Vakıflar Genel Müdürlüğü 1979 yılı Bütçe Kanunu"nun 9. maddesinin Anayasa"ya aykırı olduğuna ve iptaline,

24/1/1980 gününde oybirliğiyle karar verildi.