Danıştay 6. Daire 2021/9842 Esas 2022/1049 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/9842
Karar No : 2022/1049

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Elektrik Dağıtım A.Ş.
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Mersin İli, Yenişehir İlçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın kamulaştırılması istemiyle yapılan 05/02/2014 tarihli başvurunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 21/10/2020 tarih ve E:2016/1828, K:2020/9816 sayılı kararıyla bozulması üzerine, bozma kararına uyularak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : ... Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi'nin özel hukuk tüzel kişisi olduğu, idari davada hasım olarak bulunmasının uygun olmadığı, Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi tarafından kamulaştırma işlemi resen tesis edilebileceği gibi dağıtım şirketinin veya kamulaştırılacak taşınmazın maliki veya paydaşının talebi üzerine de yapılabileceği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz iddialarının yerinde olmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'ÜN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden, yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmeksizin, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Mersin İli, Yenişehir İlçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın kamulaştırılması istemiyle yapılan 05/02/2014 tarihli başvurunun zımnen reddi üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 14. maddesinin 3/f bendinde; dava dilekçelerinin husumet yönünden inceleneceği, 15. maddesinin 1/c bendinde; davanın hasım gösterilmeden veya yanlış hasım gösterilerek açılması durumunda dava dilekçesinin belirlenecek gerçek hasma tebliğ edileceği, 14. maddesinin 6. fıkrasında; yukarıda belirtilen usule aykırılığın ilk incelemeden sonra tespit edilmesi halinde davanın her aşamasında 15. madde hükümlerinin uygulanacağı hükümlerine yer verilmiş olup, anılan Kanunun 49/1-c maddesinde ise; usul hükümlerine uyulmamış olunması, kararın bozulmasını gerektiren sebepler arasında sayılmıştır.
Anayasanın 35. maddesinde, "Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir. Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz." hükmüne, 13. maddesinde ise, "Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz." hükmüne yer verilmiştir.
Keza Anayasanın 90. maddesi uyarınca uygun bulunan ve iç hukukumuzun bir parçası haline gelen Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 1 no'lu Ek Protokolünün "Mülkiyetin korunması" başlıklı 1. maddesinde, "Her gerçek ve tüzel kişinin mal ve mülk dokunulmazlığına saygı gösterilmesini isteme hakkı vardır. Bir kimse, ancak kamu yararı sebebiyle ve yasada öngörülen koşullara ve uluslararası hukukun genel ilkelerine uygun olarak mal ve mülkünden yoksun bırakılabilir." hükmüne yer verilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun 7. ve 8. maddeleri ile yerleşim yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaların; plan, fen, sağlık ve çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamak amacıyla belirli nüfus kriterini aşan belediyelere imar planlarını hazırlama ve yürürlüğe koyma yükümlülüğü getirilmiştir.
Kanunun 10. maddesinde, "Belediyeler; imar planlarının yürürlüğe girmesinden en geç 3 ay içinde, bu planı tatbik etmek üzere 5 yıllık imar programlarını hazırlarlar. Beş yıllık imar programlarının görüşülmesi sırasında ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarının temsilcileri görüşleri esas alınmak üzere Meclis toplantısına katılır. Bu programlar, belediye meclisince kabul edildikten sonra kesinleşir. Bu program içinde bulunan kamu kuruluşlarına tahsis edilen alanlar, ilgili kamu kuruluşlarına bildirilir. Beş yıllık imar programları sınırları içinde kalan alanlardaki kamu hizmet tesislerine tahsis edilmiş olan yerleri ilgili kamu kuruluşları, bu program süresi içinde kamulaştırırlar. Bu amaçla gerekli ödenek kamu kuruluşlarının bütçelerine konulur. İmar programlarında, umumi hizmetlere ayrılan yerler ile özel kanunları gereğince kısıtlama konulan gayrimenkuller kamulaştırılıncaya veya umumi hizmetlerle ilgili projeler gerçekleştirilinceye kadar bu yerlerle ilgili olarak diğer kanunlarla verilen haklar devam eder." hükmüne yer verilmiştir.
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 19. maddesinin 2. fıkrasında, "Elektrik piyasasında dağıtım faaliyetlerine ilişkin taşınmaz temini işlemleri ile ilgili olarak;
a)Dağıtım faaliyetinde bulunan lisans sahibi özel hukuk tüzel kişilerinin lisansa konu faaliyetlerine ilişkin taşınmaz temini taleplerine yönelik işlemler, 2942 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine göre TEDAŞ tarafından yürütülür. Taşınmaz temini talepleri TEDAŞ tarafından değerlendirilir ve uygun görülmesi halinde TEDAŞ tarafından karar alınır. Bu kapsamda alınan kararlar, kamu yararı kararı yerine de geçer ve herhangi bir makamın onayına tabi değildir.
b)Temin edilen taşınmazların mülkiyeti ve/veya üzerindeki sınırlı ayni haklar TEDAŞ adına tescil edilir. Bu taşınmaz ve hakların kullanımı, lisans süresi ve dağıtım faaliyeti ile sınırlı olmak üzere, ilgili lisans sahibi özel hukuk tüzel kişisine aittir." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davanın, bir özel hukuk tüzel kişisi olan davalı ... Elektrik Dağıtım Anonim Şirketinin husumetiyle görülüp görülemeyeceği hususunun değerlendirilmesi yönünden;
Yukarıda yer verilen hükümler birlikte incelendiğinde; dava konusu edilen işlemin, bu işlemi tesis eden idarenin ve bunlara bağlı olarak husumet yöneltilen tarafın açık ve kesin bir şekilde dava dilekçesinde belirtileceği, yargı yerince yapılan inceleme sonucunda ise, davanın konusu esas alınmak suretiyle, davalı tarafın hatalı gösterilmiş olması halinde husumetin düzeltilmesine re'sen karar verileceği ve varsa dava konusu işlemin tesisinde ilgisi olmayan tarafın husumet mevkiinden çıkartılarak davanın doğru hasım belirlenerek görülmesine karar verileceği tabii olup, davaya konu uyuşmazlığın incelenmesi ve sonuçlandırılmasının ancak husumetin doğru olarak tespit edilmesine bağlı olması nedeniyle husumete yönelik eksiklik ya da yanlışlık içeren bir kararın bu yönden usul hükümlerine aykırılık taşıyacağı açıktır.
İdari işlemlerin iptali istemiyle açılan iptal davalarının, bu işlemi tesis eden idari merciler hasım gösterilmek suretiyle açılması gerektiğinden bu davalarda davalı taraf kural olarak idaredir. Anılan davaların, dava konusu edilen işlemi tesis eden idarenin husumetiyle görülmesi gerekmektedir.
Yukarıda yer verilen Elektrik Piyasası Kanununun ilgili maddesinde, dağıtım faaliyetinde bulunan lisans sahibi özel hukuk tüzel kişilerinin lisansa konu faaliyetlerine ilişkin taşınmaz temini taleplerine yönelik işlemlerin 2942 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine göre TEDAŞ tarafından yürütüleceği, dağıtım şirketlerinin taşınmaz temini taleplerinin TEDAŞ tarafından değerlendirileceği ve uygun görülmesi halinde TEDAŞ tarafından karara bağlanacağı öngörülmüştür.
Dosyanın incelenmesinden; davacı tarafından, Mersin İli, Yenişehir İlçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın kamulaştırılması istemiyle yapılan 05/02/2014 tarihli başvurunun zımnen reddine ilişkin işleme karşı, Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı, Toroslar Belediye Başkanlığı ve ... Elektrik Dağıtım A.Ş'nin davalı olarak gösterilerek açılan davanın, Mahkemece, ... Elektrik Dağıtım A.Ş husumetiyle görülüp karara bağlandığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, davalı şirkete ait elektrik dağıtım lisansının kapsadığı sahada kalan taşınmazın kamulaştırılması yetkisi TEDAŞ'a ait olup davalı şirketin yetkisi, taşınmazın kamulaştırılması için TEDAŞ'tan talepte bulunmakla sınırlıdır. Dolayısıyla; taşınmazın kamulaştırılması işleminin iptali istemiyle açılan bu davanın, mahkemece taşınmazı kamulaştırma yetkisini elinde bulunduran TEDAŞ'ın hasım mevkiine alınarak görülmesi gerekirken taşınmazı kamulaştırma yetkisi bulunmayan davalı şirketin husumetiyle görülerek karara bağlanmasında isabet bulunmamaktadır.
Uyuşmazlığın esası yönünden;
Davacı tarafından, uyuşmazlığa konu taşınmazın imar planında trafo alanı olarak ayrılmasına rağmen kullanım amacı doğrultusunda kamulaştırılmaması nedeniyle mülkiyet hakkının süresi belirsiz şekilde kısıtlandığından bahisle taşınmazın değerine karşılık 10.000,00 TL'nin dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle ödenmesine karar verilmesi istemiyle TEDAŞ Genel Müdürlüğü, Toroslar Belediye Başkanlığı ve Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığına karşı açılan davada, ... İdare Mahkemesinin ... tarihli, E:..., K:... sayılı kararıyla taşınmazın Yenişehir Tapu Sicil Müdürlüğü'nün ... tarihli, ... sayılı yazısından da anlaşılacağı üzere davalı TEDAŞ Genel müdürlüğü tarafından kamulaştırıldığı sonucuna ulaşılarak dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiş, anılan karara karşı davalı idarelerce yapılan istinaf başvurusunun ise ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarihli, E:..., K:... sayılı kararıyla kesin olarak reddine karar verilmiştir.
Diğer taraftan UYAP üzerinde yapılan inceleme sonucunda da, uyuşmazlığa konu taşınmazın uzlaşma/anlaşma tutanağı ile kamulaştırma sonucunda TEDAŞ Genel Müdürlüğü mülkiyetine geçtiği anlaşılmıştır.
Bu durumda, uyuşmazlığa konu taşınmazın tamulaştırılması istemiyle yapılan 05/02/2014 tarihli başvurunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan bakılan davanın devamı sırasında taşınmazın TEDAŞ Genel Müdürlüğü tarafından kamulaştırıldığı görüldüğünden, dava hakkında karar verilmesine yer olmadığı kararı verilmesi gerekirken dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. Kullanılmayan ... TL yürütmenin durdurulması harcının istemi halinde davalıya iadesine,
5. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 03/02/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.