Danıştay 8. Daire 2017/1910 Esas 2022/539 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2017/1910
Karar No : 2022/539

DAVACI : ...'a velayeten ..., ...

DAVALI : ...Kurumu - ...
VEKİLİ : Av. ...

DAVANIN KONUSU :
Davacı tarafından, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından yayınlanan 2017 yılı Uluslararası Bilim Olimpiyatları'na dair duyuruda başvuru koşulu olarak belirlenen "ortaöğretim yerleştirme puanından en az 490 ve üzeri öğrenci alan lise ve dengi okul öğrencilerinden seçilmesi" ve "bu okullara 31.12.2015 tarihi ve öncesi kayıt olma" koşullarının iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Davaya konu olan başvuru koşullarının bilimsel temeli bulunmadığı, seçici ve belirleyici nitelikte olmadığı, davacının Ortaöğretim Yerleştirme Puanı (OYP) 503,5 olmasına rağmen 2016-2017 öğretim yılında kaydolduğu okulun 490 puanın altında öğrenci kabul etmiş olması ve davacının okula kayıt tarihinin 31.12.2015 tarihinden sonra olması nedeniyle uluslararası bilim olimpiyatlarına katılamamasının Anayasa ile teminat altına alınan eşitlik ilkesine aykırı olduğu iddia edilmiştir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Eşit koşul ve imkanlara sahip olan öğrencilerin eşit şartlarda yarışması ve kendi kategorilerinde yarışan öğrencilere eşit kuralların uygulanmasının Anayasa'da çerçevesi belirlenmiş eşitlik ilkesine aykırı olmadığı; davacının iddiasının aksine, başvuru koşullarında yer alan puan şartının öğrenci için geçerli olduğu, okul taban puanı şartının başvuru koşulları arasında yer almadığı, idarece belirlenen koşullar ile başarı düzeyinin artırılmasının ve yurt dışında Ülkemizi temsil edecek takımın en iyi öğrencilerden seçilmesinin amaçlandığı belirtilmiştir.
Davacının öğrenim gördüğü lisenin FETÖ/PDY nedeniyle KHK ile kapatılmış olması sebebiyle okul değişikliği yaparak başvuru koşulunda belirtilen tarihten sonra halen öğrenim gördüğü liseye kaydolduğu, okul kayıt tarihine yönelik başvuru koşulunun, okullarda yürütülmekte olan olimpiyat çalışmalarında yer alan öğrencilerin değerlendirilmesi için öngörüldüğü, 2017 olimpiyatı için okulunda en az 2 yıl olimpiyat eğitiminin verildiği hazırlık kurslarına katılmış olması amaçlandığından 31.12.2015 tarihi ve öncesi kayıt şartı getirildiği, davalı idarece yayınlanan duyurunun dayanak normlara istinaden ve bu normlara uygun olarak hazırlandığı belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ: Davanın kısmen reddi, kısmen ehliyet yönünden reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : ...DÜŞÜNCESİ: Dava, TÜBİTAK tarafından yayınlanan 2017 yılı Uluslararası Bilim Olimpiyatları'na dair duyuruda başvuru koşulu olarak belirlenen "ortaöğretim yerleştirme puanından en az 490 ve üzeri öğrenci alan lise ve dengi okul öğrencilerinden seçilmesi ve bu okullara 31.12.2015 tarihi ve öncesi kayıt olma" koşullarının iptali istemiyle açılmıştır.
Her ne kadar davacılar, 2017 yılı Uluslararası Bilim Olimpiyatları’na dair duyuruda başvuru koşulu olarak “ortaöğretim yerleştirme puanından en az 490 ve üzeri öğrenci alan lise ve dengi okul öğrencilerinden seçilmesi” şartının bulunduğundan bahisle bu düzenlemenin iptalini istemişler ise de, davalı idare savunması ekinde ibraz edilen ilanda “Öğrenciler, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından merkezi sistemle yapılan TEOG/SBS sınavlarında Yerleştirme Esas Puanı (YEP) veya Ortaöğretim Yerleştirme Puanı (OYP)’ndan en az 490 ve üzeri puana sahip öğrenciler arasından belirlenir.” şartının getirildiği anlaşılmakla, davacıların çocuğunun menfaatini ihlal eder nitelikte bulunmadığından, ileri sürülen iddialar yerinde görülmemiştir.
Davanın “31/12/2015 tarihi ve öncesinde kayıt olmuş öğrenciler arasından” ibaresinin iptali istemine ilişkin kısmına gelince;
278 sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Kurulması Hakkında Kanun’un dava açma tarihinde yürürlükte olan 2. maddesinde TÜBİTAK’ın görevleri arasında bilim adamlarının, araştırıcıların yetiştirilmesi için olanaklar sağlamak; bu amaçla ödüller vermek, öğrenim ve öğrenim sonrasında üstün başarısıyla kendini gösteren gençleri izleyerek onların yetişme ve gelişmelerine yardım etmek ve bu amaçla burslar vermek, yarışmalar düzenlemek, yayınlar yapmak sayılmıştır.
278 sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Kurulması Hakkında Kanun’un 4. maddesine dayanılarak çıkarılan Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı Burs, Destek ve Yarışma Programları Genel Uygulama Esasları’nın 15. maddesinde bilim olimpiyatları ve yarışma programlarının amacının, farklı seviye ve alanlarda düzenlenecek yarışmalar vasıtasıyla eğitimin farklı kademelerindeki öğrencilerin ilgili yarışma alanlarındaki ilgi ve bilgi düzeyini artırmak olduğu belirtilmiş, ulusal ve uluslar arası bilim olimpiyatlarına ilişkin seçme ve yetiştirme işlemlerinin, Başkanlık Olur’u ile her dalda oluşturulan Olimpiyat Komitelerince BİDEB ile koordineli olarak yürütüleceği kurala bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden; Uluslararası Bilim Olimpiyatları kapsamında gerçekleştirilen Kış Okulu Seçme Sınavı Başvuru koşullarının, Olimpiyat Komite Başkanlarının başarı düzeyinin artırılması adına gerekli gördükleri öneriler üzerine belirlendiği, davacının başvurmak istediği 2017 olimpiyatı için en az okulunda 2 yıl bu olimpiyat eğitiminin verildiği hazırlık kurslarına katılımı sağlamak için 31.12.2015 tarihi ve öncesi kayıt koşulunun getirildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda yapılan düzenlemede hizmet gereklerine aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
Davanın "ortaöğretim yerleştirme puanından en az 490 ve üzeri öğrenci alan lise ve dengi okul öğrencilerinden seçilmesi” ibaresi yönünden incelenmesi:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinde iptal davalarının, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu, maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılabilecekleri hükme bağlanmıştır.
Yukarıda aktarılan hükme göre, iptal davası açılabilmesi için gerçek ya da tüzel kişiler ile dava konusu işlem arasında makul ve ciddi bir ilişkinin varlığı yeterli bulunmaktadır. Başka bir deyişle, İdare Hukuku'nun genel ilkelerine göre idari işlemin değişiklik yarattığı ya da doğmasına engel olduğu hukuki durumla menfaat bağı olan herkes bu idari işlemin iptalini isteyebilecektir.
Dolayısıyla iptal davası açılabilmesinin ön koşullarından biri davacının objektif ve subjektif dava ehliyetinin olmasıdır. Danıştay'ın istikrar bulan kararlarına göre, davacının subjektif dava açma ehliyetinin bulunduğunun kabulü için idari kararın davacının meşru, şahsi ve güncel bir menfaatini ihlal etmesi gerekmektedir. İptal davalarında, dava konusu işlemin davacının menfaatini ihlal ettiğinin saptanması sadece davacının bu davada ehliyetinin (subjektif ehliyetinin) bulunduğu, dolayısıyla davanın esasının incelenmesine geçilebileceği sonucunu yaratmaktadır.
Yukarıda belirlenen kişisel, meşru ve güncel bir menfaat alakasının varlığı taraf ilişkisinin kurulmasında yeterli sayılmakta ve bu husus davanın niteliğine ve özelliğine göre belirlenmektedir.
Uyuşmazlıkta, dava dilekçesi ekinde yer alan 2017 yılı "2203-Uluslararası Bilim Olimpiyatları"na dair duyuruda başvuru koşulları arasında "Öğrenciler, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından merkezi sistemle yapılan TEOG/SBS sınavlarında Yerleştirme Esas Puanları (YEP) veya Ortaöğretim Yerleştirme Puanı (OYP)'ndan en az 490 ve üzeri puanla öğrenci alan lise ve dengi okulların 10, 11 ve 12. sınıf öğrencileri arasından seçilir." cümlesine; savunma dilekçesi ekinde dosyaya sunulan duyuruda yer alan başvuru koşullarında ise, "Öğrenciler Milli Eğitim Bakanlığı tarafından merkezi sistemle yapılan TEOG/SBS sınavlarında Yerleştirme Esas Puanı (YEP) veya Ortaöğretim Yerleştirme Puanı (OYP)'ndan en az 490 ve üzeri puana sahip öğrenciler arasından belirlenir." cümlesine yer verildiği görülmektedir.
Öte yandan, Dairemizce verilen 12/10/2021 tarihli ara kararına cevaben davalı idarece gönderilen bilgi ve belgelerde, dava konusu başvuru koşulları çerçevesinde davacı hakkında tesis edilmiş birel işlem bulunmadığı, söz konusu ilan metninde "Öğrenciler, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından merkezi sistemle yapılan TEOG/SBS sınavlarında Yerleştirme Esas Puanı (YEP) veya Ortaoğretim Yerleştirme Puanı (OYP)'ndan en az 490 ve üzeri puana sahip öğrenciler arasından belirlenir." ifadesine yer verildiği görülmektedir.
Bu durumda, davacı tarafından okul taban puanına yönelik bir şarttan hareket edilerek söz konusu koşulun iptali istenilmiş ise de; anılan şartın öğrencinin yerleştirme puanını esas aldığı görüldüğünden ve dava dilekçesinde ifade edildiği üzere davacının ortaöğretim yerleştirme puanının 503,5 olması nedeniyle davacının başvuru koşulu olarak belirlenen şarta haiz olduğu ve bu yönden hakkında birel işlem de tesis edilmediği görüldüğünden, anılan başvuru koşulu yönünden davacının güncel ve kişisel menfaati bulunmamakta olup davanın bu kısmı yönünden davacının subjektif dava açma ehliyetinin bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.

ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
Dava açma tarihinde yürürlükte olduğu haliyle 278 sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Kurulması Hakkında Kanun'un 1. maddesinde; "Türkiye'nin rekabet gücünü ve refahını artırmak ve sürekli kılmak için; toplumun her kesimi ve ilgili kurumlarla iş birliği içinde, ulusal öncelikler doğrultusunda bilim ve teknoloji politikaları geliştirmek, bunları gerçekleştirecek alt yapının ve araçların oluşturulmasına katkı sağlamak, araştırma ve geliştirme faaliyetlerini özendirmek, desteklemek, koordine etmek, yürütmek; bilim ve teknoloji kültürünün geliştirilmesinde öncülük yapmak amacıyla, tüzel kişiliğe, idarî ve malî özerkliğe sahip, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığıyla ilgili "Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu" kurulmuştur." hükmüne; 2/j maddesinde ise, "Bilim adamlarının, araştırıcıların yetiştirilmeleri ve geliştirilmeleri için olanaklar sağlamak; bu amaçla ödüller vermek, öğrenim ve öğrenim sonrasında üstün başarısıyla kendini gösteren gençleri izleyerek onların yetişme ve gelişmelerine yardım etmek ve bu amaçla burslar vermek, yarışmalar düzenlemek ve yayınlar yapmak" hükmüne yer verilmiştir.
278 sayılı Kanun'la verilen yetki çerçevesinde TÜBİTAK Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı Burs, Destek ve Yarışma Programları Genel Uygulama Esasları düzenlenmiş ve Esaslar'ın 1. maddesinde de; "1) Bu Esasların amacı; 278 sayılı “Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Kurulması Hakkında Kanun”un 498 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değiştirilen 2’nci maddesinin h) ve j) fıkralarında belirtilen görevlerini yerine getirmek amacıyla Kurumca düzenlenen ve Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı (BİDEB) tarafından yürütülen programların başlatılıp yürütülmesine ilişkin genel esasları belirlemektir. Bu genel esaslar, BİDEB tarafından yürütülen tüm programları kapsar." hükmü, "Programların yürütülmesi" başlıklı 5. maddesinde; "Programlar, gerektiğinde alanlara, üniversitelere, kurum, kuruluşlara ve ülkelere göre dağılımlar gözetilerek ve bu Esaslar’da belirlenen hükümlere uygun olarak düzenlenen “Program Yürütme Kural ve İlkeleri”ne göre yürütülür. Program Yürütme Kural ve İlkeleri, Bilim Kurulu’nun programı başlatma kararında belirtilen temel amaç ve gerekçeler ile bu Esaslar’da yer alan hükümlere aykırı olmamak koşuluyla, BİDEB Değerlendirme ve Destekleme Kurulu’nun önerisi ve Başkan’ın onayı ile belirlenir. Program Yürütme Kural ve İlkeleri’nde yapılacak değişikliklerde de aynı işlem uygulanır. Program Yürütme Kural ve İlkeleri’nde, programın amacı, hedef kitlesi, başvuru koşulları, başvuruları değerlendirme ve seçme süreçleri ile programın yürütülmesine ilişkin diğer temel kural ve ilkeler belirtilir." hükmü, "Programların başvuru koşulları ve başvuruların alınması" başlıklı 6. maddesinde; "Programların başvuru koşulları ve yöntemi Program Yürütme Kural ve İlkeleri doğrultusunda Kurum’un web sitesinde yayımlanan program ilanlarında belirtilir. Başvurular ilanlarda belirtilen tarihler arasında alınır." hükmü, "Bilim olimpiyatları ve yarışma programları" başlıklı 15. maddesinde ise; "Bilim Olimpiyatları ve Yarışma Programlarının amacı; farklı seviye ve alanlarda düzenlenecek yarışmalar vasıtasıyla eğitimin farklı kademelerindeki öğrencilerin ilgili yarışma alanlarındaki ilgi ve bilgi düzeyini artırmaktır. Bu amacı gerçekleştirmek için aşağıda belirtilen yarışmalar yürütülür. a) Ulusal ve Uluslararası Bilim Olimpiyatları: Programların amacı; ortaokul ve liselere devam etmekte olan başarılı öğrencileri, bilgisayar, biyoloji, fizik, kimya ve matematik dallarında çalışmalar yapmaya özendirmek, çalışmalarını bu doğrultuda yönlendirmek ve özel eğitim olanakları sağlayarak bu alanlarda ilgi ve bilgi düzeylerini artırmaya katkıda bulunmaktır. Bu amacı gerçekleştirmek için, okulların önereceği başarılı öğrenciler arasında Bilgisayar, Biyoloji, Fizik, Kimya ve Matematik dallarında iki aşamalı yarışma sınavları yapılır. Birinci aşama sınav sonuçlarına göre ilgili olimpiyat komiteleri tarafından başarılı bulunan öğrenciler, Yaz Okulu’na ve/veya ikinci aşama sınavlarına çağırılır. İkinci aşama sınavlarında ilgili olimpiyat komiteleri tarafından başarılı bulunan öğrenciler uluslararası olimpiyatlara hazırlık amacıyla düzenlenen Kış Okulları ile takım seçme kamp ve sınavlarına davet edilir. Uluslararası Bilim Olimpiyatları’nda Türkiye’yi temsil edecek öğrenciler (olimpiyat takımları), takım seçme sınavlarında başarı gösterenler arasından, ilgili olimpiyat komiteleri tarafından belirlenir. Gerekli görüldüğünde bu sınavların yapılmasında Milli Eğitim Bakanlığı ve ÖSYM sınav merkezlerinden ücret karşılığı profesyonel destek alınır. Ulusal ve Uluslararası Bilim Olimpiyatları’na ilişkin seçme ve yetiştirme işlemleri, Başkanlık Olur’u ile her dalda oluşturulan Olimpiyat Komitelerince yürütülür. (2201 - Ulusal Ortaokul Bilim Olimpiyatı; 2202 - Ulusal Bilim Olimpiyatları; 2203 - Uluslararası Bilim Olimpiyatları)" hükmü yer almıştır.
Bahsi geçen Genel Uygulama Esaslarının 5. ve 15. maddelerine dayanılarak hazırlanan "BİDEB 2203 Uluslararası Bilim Olimpiyatları Programı Yürütme Kural ve İlkeleri"nin "Amaç" başlıklı 1. maddesinde, "Uluslararası Bilim Olimpiyatları Programı'nın amacı, T.C. Vatandaşı olan ortaokul veya lise öğrencilerini Doğa Bilimlerinde çalışmalar yapmaya özendirmek, çalışmalarını yönlendirmek ve bu alanlarda eğitim olanakları sağlayarak gelişmelerine katkıda bulunmak, Uluslararası Bilim Olimpiyatlarında Ükemizi temsil edecek gençleri seçmek, yarışmalara hazırlamak ve katılımlarını sağlamaktır". hükmüne yer verilmiştir.
Dava konusu duyurunun “31.12.2015 tarihi ve öncesinde kayıt olmuş öğrenciler arasından” ibaresi yönünden incelenmesi:
Yukarıda aktarıldığı üzere 278 sayılı Kanun’un 4. maddesine dayanılarak çıkarılan Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı Burs, Destek ve Yarışma Programları Genel Uygulama Esasları’nın 15. maddesinde bilim olimpiyatları ve yarışma programlarının amacının, farklı seviye ve alanlarda düzenlenecek yarışmalar vasıtasıyla eğitimin farklı kademelerindeki öğrencilerin ilgili yarışma alanlarındaki ilgi ve bilgi düzeyini artırmak olduğu belirtilmiş, ulusal ve uluslar arası bilim olimpiyatlarına ilişkin seçme ve yetiştirme işlemlerinin, Başkanlık Olur’u ile her dalda oluşturulan Olimpiyat Komitelerince BİDEB ile koordineli olarak yürütüleceği kurala bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden; davacının, ilanda yer alan 31.12.2015 tarihi ve öncesi kayıt koşulunun Anayasal eşitlik ilkesine aykırı olduğu iddiasına karşılık davalı idarece, Uluslararası Bilim Olimpiyatları kapsamında gerçekleştirilen Kış Okulu Seçme Sınavı Başvuru koşullarının, Olimpiyat Komite Başkanlarının başarı düzeyinin artırılması adına gerekli gördükleri öneriler üzerine belirlendiği, ilanda yer alan 31.12.2015 tarihi ve öncesi kayıt koşulu ile 2017 olimpiyatı için öğrencilerin okulunda en az 2 yıl bu olimpiyat eğitiminin verildiği hazırlık kurslarına katılmış olmasının amaçlandığının savunulduğu; "davacının KHK ile FETÖ/PDY nedeniyle kapatılan Denizli Servergazi Fen Lisesi'nde öğrenim gördüğü dönemde ve 2016-2017 eğitim öğretim yılında Denizli Merkezefendi Özel Final Anadolu Lisesi'ne kaydolduktan sonra bahsi geçen hazırlık kurslarına katılıp katılmadığının sorulmasına, katılmış ise bu durumun belgelendirilmesinin istenilmesine" yönelik Dairemizin 12/10/2021 tarihli ara kararının ise cevaplandırılmadığı görülmektedir.
Anayasa'nın "Kanun önünde eşitlik" başlıklı 10. maddesinde; herkesin, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olduğu ve hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamayacağı kuralı dikkate alındığında; burada belirtilen "kanun önünde eşitlik ilkesi" hukuksal durumları aynı olanlar için söz konusudur. Bu ilke ile eylemli değil, hukuksal eşitlik öngörülmüştür. Eşitlik ilkesinin amacı, aynı durumda bulunan kişilerin kanunlar karşısında aynı işleme bağlı tutulmalarını sağlamak, ayrım yapılmasını ve ayrıcalık tanınmasını önlemektir. Bu ilkeyle, aynı durumda bulunan kimi kişi ve topluluklara ayrı kurallar uygulanarak kanun karşısında eşitliğin ihlâli yasaklanmıştır. Kanun önünde eşitlik, herkesin her yönden aynı kurallara bağlı tutulacağı anlamına gelmez. Durumlarındaki özellikler, kimi kişiler ya da topluluklar için değişik kuralları ve uygulamaları gerektirebilir. Aynı hukuksal durumlar aynı, ayrı hukuksal durumlar farklı kurallara bağlı tutulursa, Anayasa'da öngörülen eşitlik ilkesi zedelenmez.
Bu durumda; üst hukuk normları ile idareye verilen takdir yetkisi kapsamında Uluslararası Bilim Olimpiyatları'na katılmak isteyen öğrencide belirli ve asgari birikim düzeyinin aranmasına yönelik olarak getirildiği anlaşılan dava konusu başvuru koşulunda hukuka, dayanak mevzuatın amaçlarına ve eşitlik ilkesine aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının "ortaöğretim yerleştirme puanından en az 490 ve üzeri öğrenci alan lise ve dengi okul öğrencilerinden seçilmesi” ibaresinin iptali istemi yönünden davanın EHLİYET YÖNÜNDEN REDDİNE,
2. Dava konusu duyurunun “31.12.2015 tarihi ve öncesinde kayıt olmuş öğrenciler arasından” ibaresi yönünden DAVANIN REDDİNE,

3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ...TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ...TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
5. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 03/02/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.