Danıştay 10. Daire 2020/4193 Esas 2022/430 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2020/4193
Karar No : 2022/430

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Valiliği / ...
VEKİLİ : Av. Z... / Aynı Yerde

KARŞI TARAF (DAVACI) : 1- …
2- …
3- …
4- …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:.., K:… sayılı kararının davalı idare tarafından aleyhine olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacılar tarafından, Diyarbakır ili, Sur ilçesi, … Mahallesi, … Mezrasında 12/05/2016 tarihinde bomba yüklü araç ile gerçekleştirilen patlama sonucu yakınları …'ın hayatını kaybetmesi olayıyla ilgili olarak maddi ve manevi tazminat ödenmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Diyarbakır Valililiği Hukuk İşleri Şube Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işlemin iptali ile davacı anne ... için 100,00 TL maddi, 100.000,00 TL manevi, diğer davacı kardeşlerin her biri için 50.000,00 TL manevi olmak üzere toplam 250.100,00 TL tazminatın olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; dava konusu tazminat başvurusunun reddine dair işlemin iptali istemi yönünden, işlemin ön karar niteliğinde olduğu kesin ve icrai nitelikte bir idari işlem kimliğinde olmadığı gerekçesiyle davanın incelenmeksizin reddine; maddi tazminat istemi yönünden, olayda hizmet kusuru bulunmadığı, tazminat isteminin 5233 sayılı Kanun kapsamında sosyal risk ilkesi kapsamında değerlendirilmesi gerektiği, sulhnamenin imzalanması ile maddi zararın karşılanarak uyuşmazlığın maddi tazminat açısından sona erdiği, dolayısıyla 5233 sayılı Kanun kapsamında karşılandığı anlaşıldığından destekten yoksun kalma tazminatı isteminin reddi gerektiği gerekçesiyle maddi tazminat istemlerinin reddine; davacıların manevi tazminat istemi yönünden, olayda hizmet kusuru bulunmadığından olayın oluş şekli ve zararın niteliği gereği manevi zararın sosyal risk ilkesi gereği karşılaması gerektiği gerekçesiyle davacıların duyduğu elem ve ızdırabı kısmen de olsa gidermek üzere anne … için 35.000,00 TL, müteveffanın kardeşleri …, … ve … için ayrı ayrı 15.000,00 TL olmak üzere toplam 80.000,00 TL manevi tazminatın davalı idareye başvuru tarihinden (19/12/2016) itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idare tarafından davacılara ödenmesine, fazlaya ilişkin istemin reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; dava konusu işlemin iptali istemine ilişkin kısmı hakkında istinaf isteminde bulunulmadığından, bu yönde bir istinaf incelemesi yapılmamış; manevi tazminat ödenmesi isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine ilişkin kısmına yönelik tarafların istinaf başvuruları yönünden, davacıların manevi zararlarının sosyal risk ilkesi gereği karşılanması gerektiği, ancak olayın oluş şekli, davacıların müteveffa ile yakınlık derecesi, davalı idarenin hizmet kusurunun bulunmaması, manevi tazminatın niteliği gereği tazminat miktarının yeniden belirlenmesi gerektiği gerekçesiyle davacıların istinaf istemlerinin kısmen kabulü, kısmen reddi, davalı idarenin istinaf başvurusunun reddi ile davacıların manevi tazminata yönelik istinaf başvurusunun kısmen kabulüne, kısmen reddine, davalı idarenin ise istinaf başvurusunun reddine, vefat nedeniyle duyulan acı, üzüntü ve manevi sarsıntının kısmen de olsa karşılanması amacıyla anne … için 50.000,00 TL, kardeşlerin her biri için ayrı ayrı 25.000,00TL olmak üzere toplam 125.000,00 TL manevi tazminatın idareye başvuru tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davalı idarece davacılara ödenmesine, fazlaya ilişkin tazminat talebinin ise reddine; kararın maddi tazminat ödenmesi isteminin reddine ilişkin kısmına yönelik olarak, 19/12/2016 tarihli dilekçe ile davalı idareye 2577 sayılı Kanun'un 13. maddesi uyarınca genel hükümlere göre maddi ve manevi tazminat ödenmesi için başvurulduğu; İdare Mahkemesince ise davacıların maddi tazminat istemleri hakkında genel hükümlere göre irdeleme yapıp karar verilmesi gerekirken bu yönde bir inceleme yapılmaksızın, sulhnamenin imzalanması ile maddi tazminata ilişkin kısmın karşılanarak uyuşmazlığın maddi tazminat açısından sona erdiği gerekçesiyle reddedildiği görülmekle, eksik irdeleme ve gerekçeden oluşan kararın bu kısmının belirtilen eksiklik yönünden irdelenip yeniden hüküm verilmesi gerektiği gerekçesiyle davacıların istinaf başvurusunun kabulü ile kararın bu kısmının kaldırılmasına, yeniden karar verilmek üzere dosyanın Mahkemesine iadesine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davalı idare tarafından, sulhname imzalanması durumunda genel hükümlere göre zararın tazmininin istenemeyeceği, bu olayda sulhname imzalandığından maddi zararın bulunmadığı, manevi zarar yönünden illiyet bağı bulunmadığından zararın tazmin edilemeyeceği belirtilerek Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacılar tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Bölge idare mahkemesi kararının kısmen onanması, kısmen bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacılar tarafından, Diyarbakır ili, Sur ilçesi, … Mahallesi, … Mezrasında 12/05/2016 tarihinde bölücü terör örgütü mensuplarınca bomba yüklü araç ile gerçekleştirilen patlama sonucu yakınları …'ın hayatını kaybettiğinden bahisle maddi ve manevi tazminat ödenmesi istemiyle davalı idareye yapılan başvurunun, vefat eden davacılar yakını hakkında daha önce 5233 sayılı Kanun uyarınca maddi tazminat ödenmesine karar verilerek sulhname düzenlendiğinden yeniden yapılacak herhangi bir işlem bulunmadığından bahisle Diyarbakır Valiliği Hukuk İşleri Müdürlüğünün … tarih ve E. … sayılı işlemi ile reddedilmesi üzerine bu işlemin iptali ile olayın idarenin hizmet kusurundan kaynaklandığı ve idareye yapılan başvurunun 2577 sayılı Kanun'un 13. maddesi kapsamında bir başvuru olduğu belirtilerek maddi ve manevi tazminat ödenmesine karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.
A)Temyize Konu Kararın, Manevi Tazminat İsteminin Kısmen Kabulüne İlişkin Kısmının İncelenmesi:
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın, temyize konu manevi tazminat isteminin kısmen kabulüne ilişkin kısmı usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
B) Temyize Konu Kararın, Maddi Tazminata İlişkin Kısmının İncelenmesi:
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "İstinaf" başlıklı 45. maddesinin 1. fıkrasında, idare ve vergi mahkemelerinin kararlarına karşı, başka kanunlarda farklı bir kanun yolu öngörülmüş olsa dahi, mahkemenin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde istinaf yoluna başvurulabileceği belirtilmiş; maddenin 3. fıkrasında, "Bölge idare mahkemesi, yaptığı inceleme sonunda ilk derece mahkemesi kararını hukuka uygun bulursa istinaf başvurusunun reddine karar verir. Karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise gerekli düzeltmeyi yaparak aynı kararı verir."; 4. fıkrasında, "Bölge idare mahkemesi, ilk derece mahkemesi kararını hukuka uygun bulmadığı takdirde istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verir. Bu hâlde bölge idare mahkemesi işin esası hakkında yeniden bir karar verir. İnceleme sırasında ihtiyaç duyulması hâlinde kararı veren mahkeme veya başka bir yer idare ya da vergi mahkemesi istinabe olunabilir. İstinabe olunan mahkeme gerekli işlemleri öncelikle ve ivedilikle yerine getirir."; 5. fıkrasında, "Bölge idare mahkemesi, ilk inceleme üzerine verilen kararlara karşı yapılan istinaf başvurusunu haklı bulduğu, davaya görevsiz veya yetkisiz mahkeme yahut reddedilmiş veya yasaklanmış hâkim tarafından bakılmış olması hâllerinde, istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar vererek dosyayı ilgili mahkemeye gönderir. Bölge idare mahkemesinin bu fıkra uyarınca verilen kararları kesindir." hükümlerine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinde; bölge idare mahkemesinin, ilk derece mahkemesi kararlarına karşı yapılan istinaf başvurusu üzerine yaptığı incelemede, kararı hukuka uygun bulmadığı takdirde istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararını kaldıracağı ve işin esası hakkında yeniden bir karar vereceği kuralına yer verilmiştir. İlk derece mahkemesi kararının kaldırılarak yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın mahkemesine gönderilmesini gerektiren sebepler ise anılan maddenin 5. fıkrasında, ilk inceleme üzerine verilen kararların istinaf başvurusunun haklı bulunması, davaya görevsiz veya yetkisiz mahkeme yahut reddedilmiş veya yasaklanmış hâkim tarafından bakılmış olması şeklinde tahdidi olarak sayılmış olup bu hallere yorum yoluyla ilave yapılması mümkün değildir.
Bölge İdare Mahkemesince, İdare Mahkemesi kararının maddi tazminat isteminin reddine ilişkin kısmına yönelik istinaf incelenmesinde, maddi tazminat talebi hakkında genel hükümlere göre hukuki irdeleme yapılıp karar verilmesi gerekirken, bu yönde bir inceleme yapılmaksızın destekten yoksun kalmaktan kaynaklı maddi tazminat talebinin reddedildiği, bu nedenle eksik irdeleme ve gerekçeden oluşan kararın bu kısmının belirtilen eksiklik yönüyle irdelenip hüküm kurulmak üzere kaldırılması gerektiği gerekçesiyle kararın maddi tazminata ilişkin kısmının kaldırılmasına ve yeniden karar verilmek üzere dosyanın Mahkemesine iadesine karar verilmiş ise de; bu gerekçe 2577 sayılı Kanun'un 45. maddesinin 5. fıkrasında sayılan sebeplerden birine ilişkin olmadığından, Bölge İdare Mahkemesince kararın bu kısmı yönünden işin esası hakkında bir karar verilmesi gerekirken, kararın kaldırılarak dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere Mahkemesine gönderilmesine karar verilmesinde hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin KISMEN KABULÜNE, KISMEN REDDİNE
2.... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyize konu manevi tazminat isteminin kısmen kabulüne ilişkin kısmının ONANMASINA, maddi tazminata ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. Bozulan kısımlar hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 07/02/2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.