MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL
KANUN YOLU : TEMYİZ

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen hükmün Yargıtay"ca incelenmesi istenilmekle; temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldı, inceleme raporu ve dosyadaki belgeler okundu, GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:
Kadastro sonucunda, ... Köyü çalışma alanında bulunan 304 ada 13 ve 331 ada 28 parsel sayılı 430,29 ve 901,35 metrekare yüzölçümündeki taşınmazlar, sit alanında kaldıkları gerekçesiyle ve kadastro komisyonu kararıyla davalı Hazine adına tespit ve tescil edilmişlerdir. Davacı ..., kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine dayanarak tapu iptali ve tescil istemiyle dava açmıştır. Mahkemece yapılan yargılama sonunda davanın kabulüne, dava konusu taşınmazların tapu kayıtlarının iptali ile davacı ... adına tapuya tesciline karar verilmiş; hüküm, davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Mahkemece, davacı taraf yararına zilyetlikle kazanım koşullarının gerçekleştiği kabul edilerek yazılı şekilde karar verilmiş ise de, yapılan inceleme, araştırma ve uygulama hüküm vermeye yeterli değildir. Şöyle ki, çekişmeli taşınmazlara ilişkin kadastro komisyon kararlarında her iki taşınmazın da sit alanı içerisinde kaldığı belirtilmesine rağmen, yargılama sırasında dosyaya sunulan .... Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün 18.05.2015 tarihli cevabi yazısında, çekişmeli taşınmazların sit alanı içerisinde kalmadıkları ifade edilmiştir. Mahkemece, kadastro komisyonu kararları ile Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün müzekkere cevabı arasındaki çelişki giderilmeden ve bölgeye ilişkin sit haritaları getirtilerek çekişmeli taşınmazların haritalar üzerindeki konumları belirlenmeden, yetersiz ve hüküm vermeye elverişli bulunmayan arkeolog bilirkişi raporuna dayanılarak karar verilmiştir. Öte yandan bir taşınmazın geçmişteki ve şimdiki niteliği ile zilyetlik süre ve şeklini en iyi belirleme yöntemi hava fotoğrafları olup, tespit tarihinden geriye doğru 15-20-25 yıl öncesine ait üç ayrı evrede çekilmiş stereoskopik çift hava fotoğraflarının jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişiye incelettirilmesi ve çekişmeli taşınmazların fotoğrafların çekildikleri tarihteki nitelik ve zilyetlik durumlarının belirlenmesi gerekir. Ne var ki somut olayda 1972 ve 1983 yıllarına ilişkin hava fotoğrafları üzerinde uzman olmayan jeolog bilirkişiye inceleme yaptırılmış, düzenlenen bilirkişi raporunda da çekişmeli taşınmazların nitelikleri ve fiilen tarım arazisi olarak kullanılıp kullanılmadıkları açıklanmaksızın sadece açık renkle gösterilen tarım alanları içerisinde kaldıkları belirtilmiştir. Diğer taraftan, mahallinde yapılan keşif sonucu zirai bilirkişi tarafından verilen raporda çekişmeli taşınmazların daha önceden ekilip biçildikleri ve tarımsal faaliyet yapıldığı belirtilmiş ise de dosyaya sunulan fotoğraflarda taşınmazların taşlık unsurunun ağır bastığı ve hali arazi görünümünde oldukları anlaşılmaktadır. Zirai bilirkişi raporuyla taşınmazlara ilişkin fotoğraflardaki bulgular birbiriyle örtüşmediği gibi, taşınmazlar üzerinde imar-ihya işlemlerine başlandığı ve tamamlandığı tarih ile tarımsal amaçlı zilyetlik süresi raporda açıklanmamıştır. Ayrıca, çekişmeli taşınmazlara komşu parsellerin kadastro tutanakları ve varsa dayanakları getirtilmemiş ve yöntemine uygun şekilde komşu parsel uygulaması yapılmamıştır. Bu şekilde eksik ve yetersiz bir incelemeye dayalı olarak karar verilemez.
Hal böyle olunca doğru sonuca varılabilmesi için öncelikle, çekişmeli taşınmazların bulundukları bölgeye ilişkin geniş kapsamlı sit alanı haritası Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulundan getirtilmeli, tespit tarihinden geriye doğru 15-20-25 yıl öncesine ait üç ayrı evreye ilişkin stereoskopik çift hava fotoğrafları, aynı tarihler arasında düzenlenen fotoplan, fotometrik ve fotogrametrik paftalar, hava fotoğraflarından yararlanılarak üretilmiş memleket haritaları ve varsa bu dönemlere ilişkin uydu fotoğrafları ilgili kurumlardan getirtilerek dosyasına konulmalı, çekişmeli taşınmazlara komşu taşınmazların tamamının varsa kadastro tutanakları ve dayanakları ile dava dosyaları temin edilmeli, dosya bu şekilde keşfe hazır hale getirildikten sonra mahallinde yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek üç kişilik yerel bilirkişi kurulu, tespit bilirkişilerinin tümü ve taraf tanıkları ile fen bilirkişisi, jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişi, arkeolog bilirkişi ve üç kişilik ziraatçi bilirkişi kurulunun huzuruyla yeniden keşif yapılmalıdır.
Yapılacak keşifte, yerel bilirkişi ve tanıklardan çekişmeli taşınmazların öncesinin ne olduğu, taşınmazlar üzerinde zilyetliğin bulunup bulunmadığı, varsa hangi tarihte ve ne zaman başladığı, zilyetliğin sürdürülüş biçimi, kimden kime ve nasıl intikal ettiği, taşınmazlar üzerinde imar-ihya çalışmalarına ne zaman başlanılıp, hangi tarihte tamamlandığı, imar-ihyanın tamamlandığı tarihten tespit tarihine kadar Kadastro Kanunu"nun 14. maddesinde belirtilen zilyetlik süresinin geçip geçmediği etraflıca sorulup maddi olaylara dayalı olarak açıklattırılmalı, dinlenen bilirkişi ve tanık beyanlarında çelişki oluştuğu takdirde gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle çelişki giderilmeye çalışılmalı, tespite aykırı sonuca ulaşılması halinde tespit bilirkişileri tanık sıfatıyla dinlenilmeli, bilirkişi ve tanık beyanları komşu parsel tutanak ve dayanakları ile varsa dava dosyalarında alınan beyanlarla denetlenmeli, arkeolog bilirkişiden sit alanı haritası ile kadastro paftasını çakıştırması istenilerek çekişmeli taşınmazların doğal ya da arkeolojik sit alanında kalıp kalmadıkları ve kalmakta iseler hangi derecedeki sit alanında kaldıkları hususunda ve ayrıca taşınmazların sit haritaları üzerindeki konumlarını da gösterir şekilde ayrıntılı rapor aldırılmalı, üç kişilik ziraat mühendislerinden oluşan bilirkişi kurulundan çekişmeli taşınmazların tarımsal niteliklerini bildiren, zilyetliğin sürdürülüş şekli ve süresini açıklayan, komşu parsellerle karşılaştırmalı biçimde toprak yapısı, eğimi, bitki desenini irdeleyen, önceki ziraat bilirkişi raporlarını değerlendiren, taşınmazların değişik yönlerden çekilmiş ve sınırları işaretlenen fotoğrafları ile desteklenmiş ayrıntılı rapor alınmalı, jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişiye yukarıda belirtilen tarihlerde çekilmiş stereoskopik çift hava fotoğraflarının stereoskop aletiyle incelemesi yaptırılarak çekişme konusu taşınmazların, önceki ve şimdiki nitelikleri, arazilerin ekonomik amaca uygun olarak tarım arazisi niteliğiyle kullanılıp kullanılmadıkları ve kullanımın hangi tarihten itibaren olduğu konusunda ayrıntılı rapor düzenlettirilmeli, belirtilen dönemlere ilişkin memleket haritaları ile uydu fotoğrafları yapılacak inceleme sırasında dikkate alınmalı, fen bilirkişisinden keşfi takibe imkan verir ayrıntılı rapor ve kroki aldırılmalı, bundan sonra toplanmış ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir. Mahkemece bu hususlar göz ardı edilerek eksik incelemeyle yazılı şekilde hüküm kurulması isabetsiz olup, davalı Hazine vekilinin temyiz itirazları açıklanan nedenlerle yerinde görüldüğünden kabulüyle hükmün BOZULMASINA, 21.01.2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.