Danıştay 10. Daire 2019/9798 Esas 2022/495 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2019/9798
Karar No : 2022/495

DAVACI : ...adına vasisi ...
VEKİLİ : Av. ...

DAVALI : ...Bakanlığı / ...
VEKİLİ : Av. ...

DAVANIN KONUSU :
İstanbul ... Nolu L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda 39 yıl 17 ay hapis cezasına hükümlü olarak bulunan davacı tarafından; 17/06/2005 tarih ve 25848 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmeliğin "Bayramlarda ve özel günlerde açık görüş" başlıklı 15. maddesinin 1. fıkrasının iptali istenilmiştir.

DAVACININ İDDİALARI :
Hükümlü olması nedeniyle İlke Akan’ın vasi olarak atandığı, vasisinin açık görüş talebinin reddine yönelik şikayetin İnfaz Hakimliğince reddedildiği, bu karara yönelik itirazın reddine ilişkin Ağır Ceza Mahkemesi kararının da 18/07/2019 tarihinde tebliğ edildiği, hükümlü ve tutuklularla görüş yapabilecek kişilerin 5275 sayılı Kanun’un 83. maddesinde düzenlendiği, anılan maddenin 3. fıkrasında, Bakanlığa görüşlerin koşul ve sürelerine ilişkin olarak yönetmelik çıkarma yetkisi verildiği, 5275 sayılı Kanun’un 83. maddesi ile vasi ve kayyıma verilen hükümlü ile görüş yapabilme hakkının, dava konusu Yönetmeliğin 15. maddesinde yapılan düzenleme ile kaldırıldığı, yönetmeliklerle yapılan düzenlemelerin kanunlara uygun olması gerektiği, 5275 sayılı Kanun’un 83. maddesine aykırı düzenleme içeren, görüş hakkını sınırlayan maddenin iptaline karar verilmesi gerektiği ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI :
Hükümlü ve tutukluların ziyaretçileriyle görüşmelerinin 5275 sayılı Kanun’un 83. maddesi uyarınca sağlandığı, anılan madde kapsamında davacı da dahil tüm hükümlü ve tutukluların vasileri de dahil olmak üzere maddedeki tüm ziyaretçileri ile hiçbir kısıtlama olmaksızın açık ya da kapalı ziyaret olarak görüşebildikleri, dava konusu edilen maddenin ise 5275 sayılı Kanun’da yer almayan ve sadece iyileştirme kapsamında hükümlü ve tutukluların dışarıyla ilişkilerini geliştirmek ve aile bağlarının güçlendirilmesini sağlamak amacıyla dini ve milli bayramlar ile özel günler için aile yakınlarının görüşebilmesine imkan tanıyan, 5275 sayılı Kanun’dan bağımsız olarak idari bir tasarruf neticesi düzenlendiği, anılan maddede sayılan ziyaretçiler ile yaptırılan görüşlerin, bir hakkın kısıtlanması sonucunu doğurmadığı savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ :.Davacı tarafından iptali istenen düzenlemenin 14/09/2021 tarih ve 31598 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetmeliğin 6. maddesiyle değiştirilmiş olması ve maddede yapılan değişiklikle davacının durumunda bulunan kişilerin bayramlarda ve özel günlerde vasileri ile açık görüş yapabilecekleri yönünde düzenleme yapılmış olması nedeniyle konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığı yönünde karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : ...
DÜŞÜNCESİ : Dava; İstanbul ...Nolu L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda hükümlü olarak bulunan davacıya vasi olarak atanan ...'ın açık görüş yapmak isteğiyle yaptığı başvurusunun reddine ilişkin şikayet başvurusunun da reddedilmesi üzerine, 17.6.2005 tarih ve 25848 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmeliğin 15'inci maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
T.C. Anayasasının -davanın açıldığı tarihte yürürlükte olan şekliyle- 124'üncü maddesinde, Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzelkişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilecekleri belirtilmiştir.
Uyuşmazlığın çözümü bakımından, Yönetmelikle yapılan düzenlemenin üst normlara ve hukuka uygun olup olmadığının irdelenmesi gerekmektedir. Buna göre;
2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 12'nci maddesinde, herkesin, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahip olduğu, 17'nci maddesinde de; herkesin, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahip olduğu, hükme bağlanmıştır.
Öte yandan; 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 14'üncü maddesinde, kısıtlıların fiil ehliyetinin bulunmadığı, 407'nci maddesinde, bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı bir cezaya mahkum olan her erginin kısıtlanacağı, 413'üncü maddesinde de, vesayet makamının, bu görevi yapabilecek yetenekte olan bir ergini vasi olarak atayacağı kurallarına yer verilmiş; aynı Kanunun 448'inci maddesinde ise, vesayet dairelerinin yetkilerine ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla vasinin vesayet altındaki kişiyi bütün hukuki işlemlerde temsil edeceği belirtilmiştir.
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun, dava konusu Yönetmelik tarihi itibariyle yürürlükte bulunan haliyle, 83'üncü maddesinde, "(1)Hükümlü, belgelendirilmesi koşuluyla eşi, üçüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımları ile vasisi veya kayyımı tarafından haftada bir kez ve ayrıca kuruma kabullerinde, zorunlu hâller dışında bir daha değiştirilmemek üzere, ad ve adreslerini bildirdiği en fazla üç kişi tarafından, yarım saatten az ve bir saatten fazla olmamak üzere çalışma saatleri içinde ziyaret edilebilir. (2)Birinci fıkrada belirtilenler dışındaki kimselerin ziyaretine Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yazılı olarak izin verilebilir. (3)Görüşler, koşul ve süreleri Adalet Bakanlığınca hazırlanan yönetmelikle kapalı ve açık olmak üzere iki biçimde yaptırılır." hükmüne yer verilmiştir.
Yukarıda yer verilen hükümlerden görüleceği üzere; 5275 sayılı Kanunun 83'üncü maddesiyle, hükümlünün, çalışma saatleri içerisinde, kişisel olarak ziyaret edilmesi hali düzenlenmiş olup; söz konusu hükümlerde, bayram ve özel günlerle ilgili tarihlerde hükümlülerin ziyareti hakkında uygulanacak kurala açıkça yer verilmemiştir.
Söz konusu boşluğun giderilmesi ve uygulamada ortaya çıkan tereddütlerin ortadan kaldırılması amacıyla, dava konusu Yönetmeliğin 15'inci maddesinde hükümlülerin yukarıda sözü edilen günlerde yakınları tarafından ziyaretine ilişkin uygulanacak usul ve esaslara yer verilmiş; dava konusu Yönetmelik maddesinde de, hükümlü ve tutukluların, Bakanlıkça uygun görülen, dinî ve milli bayramlar ile özel günlere mahsus olmak üzere, belirlenen tarihlerde, anne, baba, eş, çocuk, torun, büyükanne, büyükbaba ve kardeşleriyle açık görüş yapabileceği, yakınları olmayan hükümlü ve tutukluların, üçüncü dereceye kadar olan akrabalarından en çok üç kişiyle görüşebileceği, açık ceza infaz kurumlarında yapılan açık görüşler sırasında görsel ve yazılı basın mensuplarının, hükümlülerin rızasının alınması koşuluyla ve Bakanlık izniyle haber amaçlı görüntü alabileceği, belirtilmiştir.
Sonuç itibarıyla; hükümlülerin özel günler ile dini ve milli bayram günlerinde, görüşme, hasret giderme, aile bağlarının güçlendirilmesi, motivasyon amaçlı ziyaretlerinin, 5275 sayılı Yasanın 83'inci maddesi kapsamında yer aldığında kuşku bulunmamakla birlikte; ziyaretlerin, Yönetmeliğin 15'inci maddesi kapsamında yer verilen kişiler tarafından gerçekleştirilmesinde ve dava konusu edilen düzenleme ile anılan tarihlerde yapılacak olan ziyaretlerde "vasi"ye izin verilmemesinde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Kaldı ki; dava konusu edilen düzenleme ile 4721 sayılı Kanun hükümleri uyarınca vasi olarak atanan ve vesayet altındakileri bütün hukuki işlemlerde temsil edecek olan kişilerin ziyaret sürelerinin kısıtlandığından veya vesayet altındaki kişilerle konuşulması gereken hukuki meselelerin görüşülemediğinden bahsetmek de mümkün değildir.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddi yönünde karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Bakılan davaya ilişkin dava dilekçesinde, 17/06/2005 tarih ve 25848 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmeliğin "Bayramlarda ve özel günlerde açık görüş" başlıklı 15. maddesinin iptaline karar verilmesi istenilmişse de; davacının ileri sürdüğü hukuka aykırılık sebeplerinin 15. maddenin 1. fıkrasına ilişkin olması, davacının İnfaz Hakimliği nezdinde şikayet yoluna başvurduğu 16/08/2018 tarih ve 2018/5066 sayılı ...Nolu L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğü İdare ve Gözlem Kurulu Başkanlığı kararının, davacının dini ve milli bayramlarda vasisiyle açık görüş yapma isteminin uygun bulunmamasına ilişkin olması nedenleriyle, hukuka uygunluk denetimi 17/06/2005 tarih ve 25848 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmeliğin "Bayramlarda ve özel günlerde açık görüş" başlıklı 15. maddesinin 1. fıkrasına hasren ve davacının iddiaları ile sınırlı olarak yapılmaktadır.


MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
İstanbul ... Nolu L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda 39 yıl 17 ay hapis cezasına hükümlü olarak bulunan davacının, vasisi ile dini ve milli bayramlarda açık görüş yapabilmesine ilişkin olarak yaptığı başvurusu ...tarih ve ...sayılı Maltepe 1 Nolu L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğü İdare ve Gözlem Kurulu Başkanlığı kararı ile reddedilmiştir.
Davacının anılan karara yönelik şikayeti .... İnfaz Hakimliğinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararı ile reddedilmiştir.
.... Ağır Ceza Mahkemesinin ...tarih ve D. İş:...sayılı kararı ile İnfaz Hakimliği kararına ilişkin itirazın reddedilmesi ve bu kararın 19/07/2019 tarihinde tebliğ edilmesi üzerine 22/07/2019 tarihli dilekçe ile bakılan dava açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
Dava konusu Yönetmeliğin 15. maddesinin iptali istenen 1. fıkrası, davanın açıldığı tarihte "Hükümlü ve tutuklular, Bakanlıkça uygun görülen, dinî ve milli bayramlar ile özel günlere mahsus olmak üzere, belirlenen tarihlerde, anne, baba, eş, çocuk, torun, büyükanne, büyükbaba ve kardeşleriyle açık görüş yapabilir." şeklinde iken, 14/09/2021 tarih ve 31598 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 6. maddesiyle, "Hükümlü ve tutuklular, Bakanlıkça uygun görülen; milli bayramlar ve mensubu bulundukları dinin bayramları ile özel günlere mahsus olmak üzere, 9 uncu maddenin birinci ve ikinci fıkralarında belirtilen kişiler ile açık görüş yapabilir. Ancak; ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm olanlar bu madde kapsamında anne, baba, eş, çocuk, torun, büyükanne, büyükbaba ve kardeşleriyle görüşebilirler." şeklinde değiştirilmiştir.
Dava konusu Yönetmeliğin, anılan maddede atıf yapılan 9. maddesinin 1. fıkrasında, "Hükümlü ve tutuklular; eşi, anne, babası, büyükanne ve büyükbabası, çocuğu, torunu, kardeşi, gelini, damadı, kayınbiraderi, baldızı, yengesi, eniştesi, görümcesi, kayınvalidesi, kayınpederi, kayınvalidesinin annesi ve babası, kayınpederinin anne ve babası, eşinin başkasından olma çocuğu, büyükanne ve büyük babasının anne ve babaları, torun çocuğu, kardeş çocuğu, eşi, amcası, halası, dayısı, teyzesi ve bunların eşleri ile vasisi ve kayyımıyla görüşebilir." düzenlemesi yer almaktadır.
Bu durumda; davacı tarafından iptali istenen fıkrada 14/09/2021 tarihli Yönetmelikle yapılan değişiklikle, davacının durumunda bulunan kişilerin bayramlarda ve özel günlerde vasileri ile açık görüş yapabilecekleri yönünde düzenleme yapıldığı görülmekte olup, konusu ve esasının incelenme olanağı kalmayan dava hakkında karar verilmesine hukuken olanak bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Konusu kalmayan dava hakkında KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
2..Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ...TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen ...TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 09/02/2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.