Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu 2020/1424 Esas 2022/74 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
VERGİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/1424
Karar No : 2022/74

TEMYİZ EDEN (DAVALI) :... Vergi Dairesi Başkanlığı
(...Vergi Dairesi Müdürlüğü)
KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Anonim Şirketi -
(Önceki unvan: ... Anonim Şirketi)
(Daha önceki unvan: ... Anonim Şirketi)

İSTEMİN KONUSU : ... Vergi Mahkemesinin ... tarih ve E:.., K:... sayılı ısrar kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından yapılan motorin alım işine ilişkin ihalenin davacı uhdesinde kalması nedeniyle ihale makamınca ihale kararında belirtilen tutar üzerinden tahakkuk eden damga vergisinin davacıdan alınarak vergi dairesine ödenmesi üzerine davacı tarafından ihale makamına ihtirazi kayıtla ödenen damga vergisinin iadesi istemiyle dava açılmıştır.
Davanın incelenmeksizin reddi yolunda verilen Mahkeme kararının Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 02/07/2012 tarih ve E:2009/1, K:2012/2 sayılı kararı uyarınca, davanın esası incelenerek bir karar verilmek üzere bozulması üzerine verilen ... Vergi Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararı:
488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 1. maddesinde, bu Kanun'a ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi tutulacağı; aynı Kanun'un 3. maddesinde damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olacağı, resmi daireler ile kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların damga vergisinin kişiler tarafından ödeneceği düzenlenmiştir. Kanun'un 8. maddesinde ''Bu kanunda yazılı resmi daireden maksat, genel ve özel bütçeli idarelerle, il özel idareleri, belediyeler ve köylerdir. Bu dairelere bağlı olup ayrı tüzel kişiliği bulunan iktisadi işletmeler resmi daire sayılmaz.'' hükmüne yer verilmiştir.
Kanun'a ekli (1) sayılı tablonun II/2 numaralı bendinde, ihale kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararlarının binde 4,95 oranında damga vergisine tabi olduğu belirtilmiştir.
94 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kurulan Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğünün ana statütüsünde, Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğünün tüzel kişiliği haiz, faaliyetlerinde özerk ve sermayesi ile sınırlı bir kamu iktisadi kuruluşu olduğu belirtilmiştir.
Dolayısıyla, Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğünün iktisadi devlet teşekkülü olması ve ayrı bir kamu tüzel kişiliğinin bulunması nedeniyle Damga Vergisi Kanunu'nun 8. maddesinde belirtilen resmi daire kapsamına girmediği açık bulunmaktadır.
Damga Vergisi Kanunu'na ekli (1) sayılı tablonun II/2 numaralı bendinde yer alan, resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararlarının damga vergisine tabi olacağı düzenlemesindeki, ''resmi daire'' ve ''kamu tüzel kişiliği" terimlerinin arasında yer alan "ve" bağlacından, resmi daire ve kamu tüzel kişiliği vasıflarını bir arada bulunduran kurumların aldığı ihale kararlarının damga vergisine tabi olacağı sonucuna varılmaktadır.
Bu durumda, Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğünün kamu tüzel kişiliğini haiz bulunmasına karşın Damga Vergisi Kanunu kapsamındaki resmi dairelere dahil olmaması nedeniyle aldığı ihale kararı damga vergisine tabi olmadığından ihtirazi kayıtla ödenen damga vergisinde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Vergi Mahkemesi bu gerekçeyle davanın kabulüne, dava konusu verginin davacıya iadesine karar vermiştir.
Davalının temyiz istemini inceleyen Danıştay Dokuzuncu Dairesinin 24/01/2018 tarih ve E:2014/5305, K:2018/110 sayılı kararı:
5766 sayılı Kanun'la değiştirilmeden önce, 488 sayılı Kanun'a ekli (1) sayılı tablonun II/2 numaralı bendinde, ihale kanunlarına tabi olan veya olmayan daire ve kurumların yetkili organlarınca verilen her türlü ihale kararları, damga vergisine tabi iken, 06/06/2008 tarihinde yapılan değişiklikle ihale kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararlarının, binde 5,69 oranında damga vergisine tabi kılındığı düzenlenmiştir. Böylece sadece resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların ihale kararları damga vergisine tabi kılınmış, özel sektör şirketlerinin ihale kararları damga vergisi kapsamından çıkarılmıştır.
488 sayılı Kanun'un 22. maddesinin (a) bendinde, makbuz karşılığı ödemelerde Maliye Bakanlığınca belirlenen mükellefler, kurum ve kuruluşlar tarafından bir ay içinde düzenlenen kağıtların vergisinin, ertesi ayın yirminci günü akşamına kadar vergi dairesine bir beyanname ile bildirileceği ve yirmi altıncı günü akşamına kadar ödeneceği, Maliye Bakanlığının, bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkili olduğu; 24. maddesinin üçüncü fıkrasında ise, 22. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında bulunanların, taraf oldukları işlemlere ilişkin kağıtlara ait verginin beyan ve ödenmesinden sorumlu oldukları, verginin ödenmemesi veya noksan ödenmesi durumunda vergi, ceza ve fer'ilerinin, vergi için diğer işlem taraflarına rücu hakkı olmak üzere, bu fıkrada belirtilen kişilerden alınacağı belirtilmiştir.
Öte yandan, 04/02/2005 tarih ve 25717 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 43 Seri No.lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile daha önce yayımlanan 16 Seri No.lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği'nde sayılan kurum ve kuruluşlar arasında yer alan anonim şirketlerin sürekli damga vergisi mükellefiyetinin devam ettiği açıklanmıştır.
27/11/1984 tarih ve 18588 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğünün Ana Statüsü'nün incelenmesinden, 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tabi olarak ve söz konusu Kanun Hükmünde Kararname çerçevesinde faaliyette bulunmak üzere tüzel kişiliğe sahip, faaliyetlerinde özerk ve sorumluluğu sermayesiyle sınırlı Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu adı altında teşekkülün kurulduğu, özel hukuk hükümlerine tabi ve sermayesinin tamamının Devlet'e ait olduğu, bir Bakanlık ile ilgilendirildiği, kuruluş amacına özgü bir takım yetki ve ayrıcalıklar verildiği, bağışıklık ve ayrıklıklar tanındığı ve görevler yüklendiği görülmektedir.
Bu nedenle örgütsel yapısı kamu ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla kanunla kurulan ve bu örgütsel yapının organları da yine ilgili kurumda görevli kişiler tarafından oluşturulan Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğünün sahip olduğu yetki ve ayrıcalıklar da dikkate alındığında, kamu tüzel kişisi özelliği taşıdığı ve alınan ihale kararlarının da damga vergisine tabi olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Her ne kadar Vergi Mahkemesince Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğünün resmi daire ve kamu tüzel kişiliği vasıflarının her ikisini birden haiz olmadığından aldığı ihale kararının damga vergisine tabi olmadığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmişse de; anılan Kanun değişikliğinin, özel sektör şirketleri dışında, devlet tüzel kişiliği içinde yer alan ve ayrı bir tüzel kişiliği bulunmayan merkezi/genel idare kurumlarının yanı sıra, ayrı kamu tüzel kişiliği bulunan idarelerin aldığı ihale kararlarını da kapsamaya yönelik olduğu dikkate alındığında vergi mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.
Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğü resmi daire niteliğine sahip olmamakla birlikte kamu tüzel kişiliğini haiz bulunduğundan alınan ihale kararlarının damga vergisine tabi olduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda ihale kararında imzası bulunmadığından ihale kararına ilişkin damga vergisinin mükellefi olmayan ancak ihale kararının tarafı olan davacı, sürekli damga vergisi mükellefiyeti gereği ihale kararına ilişkin verginin beyan edilmesinden ve ödenmesinden sorumlu olacaktır.
Bu nedenle tahsil edilen damga vergisinin iadesine hükmeden vergi mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.
Daire bu gerekçeyle kararı bozmuş, davacının karar düzeltme istemini ise reddetmiştir.
... Vergi Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı ısrar kararı:
Kamu tüzel kişiliğini haiz bulunan Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından alınan ihale kararları damga vergisine tabi olmakla birlikte, anılan kurum genel ve özel bütçe kapsamındaki kamu idareleri içinde yer almadığı gibi bu kurumun, damga vergisi yönünden resmi daire sayılacağı ya da bu vergiden muaf olduğu yönünde bir başka kanun ya da kanun hükmünde kararnamede düzenleme bulunmamaktadır.
Bu durumda, ihale kararına ilişkin damga vergisinin mükellefi, ihaleyi yapan ve ihale kararında imzası bulunan Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğü olduğundan, mükellef ve sorumlu olmayan davacıdan ihale karar pulu adı altında damga vergisi tahsil edilmesinde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Mahkeme, ilk kararında yer alan hukuksal nedenler ve gerekçeye ek olarak bu gerekçeyle ısrar etmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından beyan edilerek ödenen verginin iadesi istemiyle açılan davada, davacı adına kesin ve yürütülmesi zorunlu bir işlem tesis edilmediğinden davanın öncelikle usul yönünden reddinin gerektiği; uyuşmazlığın esasının incelenmesi halinde ise iadesi talep edilen verginin hukuka uygun olarak tahsil edildiği, Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğü resmi daire statüsünde bulunmasa bile kamu tüzel kişiliğini haiz olduğundan kurumun aldığı ihale kararının damga vergisine tabi olduğu belirtilerek ısrar kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Cevap verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ: Temyizen incelenen ısrar kararının, Danıştay Dokuzuncu Dairesinin kararında yer alan hukuksal nedenler ve gerekçe uyarınca bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunun 11/04/2018 tarih E:2018/64, K:2018/164 sayılı kararıyla aynı davacı tarafından dava konusu edilen benzer bir uyuşmazlıkta, kamu tüzel kişiliğini haiz olup "resmi daire" statüsünde bulunmayan PTT tarafından alınan ihale kararı üzerinden hesaplanan ihale karar pulu bedelinin, ihale kararını veren PTT tarafından ödenmesi gerektiği sonucuna ulaşarak davanın kabulü ile ihtirazi kayıtla ödenen tutarın davacıya iadesi yolunda verilen ısrar kararının onanmasına karar verilmiştir.
Kurul, kamu tüzel kişiliğini haiz olup "resmi daire" statüsünde bulunmayan Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğünün aldığı ihale kararı nedeniyle ödenen damga vergisinin iadesi talebiyle açılan işbu davada, dosyaya sunulan bilgi ve belgeler ile damga vergisinin mükellefi, sorumlusu ve sürekli damga vergisi mükellefiyeti kavramlarını yeniden inceleyerek bu kavramların Danıştay Dokuzuncu Dairesinin kararında yer verildiği şekilde yorumlanması ile uyuşmazlığın bu yönde çözümlenmesi gerektiği sonucuna ulaşmış ve içtihat değişikliğine karar vermiştir.
Bu nedenle, Danıştay Dokuzuncu Dairesinin yukarıda yer verilen kararının dayandığı aynı hukuksal nedenler ve gerekçeyle ısrar kararının bozulması gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1- Davalının temyiz isteminin KABULÜNE,
2- ... Vergi Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı ısrar kararının BOZULMASINA,
3- Yeniden verilecek kararda karşılanacağından, yargılama giderleri hakkında hüküm kurulmasına gerek bulunmadığına,
2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren on beş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 09/02/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.