Mahkemesi :İş Mahkemesi
Dava, Kurum işleminin iptali, tespit ve menfi tespit istemine ilişkindir.

Mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir.

Hükmün, taraflar avukatlarınca temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.

...-) Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre, taraflar vekillerinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazlarının reddi gerekir.

...-) 506 sayılı Kanun hükümleri gereğince davalı Kurumca, 23.....2003 günü bekar ve çocuksuz olarak yaşamını yitiren sigortalı kızı üzerinden kendisine 01.01.2004 tarihinden itibaren hak sahibi anne sıfatıyla ölüm aylığı bağlanan davacıya, 27.01.2005 gününde ölen sigortalı eşi üzerinden de 01.02.2005 tarihi itibarıyla ölüm aylığı tahsis edildiği, sonrasında durumu değerlendirilen davacının, kızı üzerinden bağlanan aylığı kesilip 5510 sayılı Kanunun 96/...(b) maddesi uygulanmak suretiyle ....05.2006 – Mayıs/2011 döneminde ödenen aylıklar yönünden borç tahakkuk ettirildiği anlaşılmakta olup istem, Kurum işleminin iptali ile aylığın yeniden bağlanarak yasal faiziyle birlikte ödenmesi ve borçlu olunmadığının tespitine ilişkindir.

Davanın temel yasal dayanağı olan 506 sayılı Kanunun hakkı doğuran ölüm günü yürürlükte olan 69. maddesinde, sigortalının ölümü tarihinde eşine ve çocuklarına bağlanması gereken aylıkların toplamı, sigortalıya ait aylıktan aşağı olursa, artanının, eşit paylar halinde, sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi çalışmayan veya 2022 sayılı Kanuna göre bağlanan aylık hariç olmak üzere buralardan her ne ad
altında olursa olsun gelir veya aylık almayan ana ve babasına aylık olarak verileceği belirtilmiş, anılan Kanuna, 06.08.2003 günü yürürlüğe giren 4958 sayılı Kanunun 53. maddesiyle eklenen Ek 46. maddede ise bu maddenin yürürlüğe girmesinden sonra ölen sigortalıların anne ve babalarına bağlanan gelir ve aylıkların, sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olarak çalışmaya başladıkları veya 2022 sayılı Kanuna göre bağlanan aylık hariç olmak üzere buralardan her ne ad altında olursa olsun gelir veya aylık almaya başladıkları tarihi izleyen ödeme dönemi başından itibaren kesileceği açıklanmıştır.

Diğer taraftan 5510 sayılı Kanunun 96. maddesinin 25.02.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6111 sayılı Kanunun 44. maddesiyle değişik .... fıkrasında, “Kurumca işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara gelir veya aylık almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere, fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen bu Kanun kapsamındaki her türlü ödemeler;

a) Kasıtlı veya kusurlu davranışlarından doğmuşsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık sürede yapılan ödemeler, bu ödemelerin yapıldığı tarihlerden,

b) Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanmışsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye tebliğ edildiği tarihten itibaren yirmi dört ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz, yirmi dört aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan itibaren hesaplanacak olan kanunî faizi ile birlikte, ilgililerin Kurumdan alacağı varsa bu alacaklarından mahsup edilir, alacakları yoksa genel hükümlere göre geri alınır.” hükmü yer almaktadır.

Ayrıca 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 26. maddesinde, hakimin, tarafların istem sonuçlarıyla bağlı olduğu, ondan fazlasına veya başka bir şeye karar veremeyeceği, duruma göre istem sonucundan daha azına karar verebileceği belirtilmiştir.

Yukarıdaki yasal düzenlemeler ışığında dava değerlendirildiğinde, davacının kızı üzerinden bağlanan ölüm aylığının, eşi üzerinden ölüm aylığı tahsis tarihi olan 01.02.2005 günü itibarıyla kesilmesi gerekmekte olup bu yöndeki Kurum işlemi isabetlidir. Borç tahakkuku ve yersiz ödemelerin geri alınması konusunda ise söz konusu 96/...(b) maddesi çerçevesinde uygulama yapıldığından, değinilen 26. madde ve istemle bağlılık kuralı gereğince borcun tebliğ tarihinden başlayarak 24 aylık sürenin sonundan itibaren faizin hesaplanması zorunludur.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, mahkemece uyuşmazlıkta uygulanması gereken yasal mevzuat doğru olarak belirlenmeden yanılgılı değerlendirmeler sonucu, Kuruma başvurulmadan dava açıldığı gerekçesiyle tahsis ve ödeme isteminin, davacı hakkındaki icra takibinin kesinleşmesi nedeniyle de menfi tespit talebinin reddedilmesi isabetsiz olduğu gibi, faize ilişkin olarak 24 aylık sürenin dikkate alınmaması, Kurum yararına avukatlık ücretinin de nispi yerine maktu belirlenmesi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.

Ne var ki bu aykırılıkların giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden hüküm bozulmamalı, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun geçici .... maddesinin yollamasıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438. maddesi gereğince düzeltilerek onanmalıdır.

S O N U Ç : Hükmün birinci paragrafında yer alan “Davanın REDDİNE,” sözcüklerinin çıkartılarak yerine “Ölüm aylığının yeniden bağlanarak yasal faiziyle birlikte ödenmesi talebinin reddine, borçlu olunmadığının tespiti isteminin ise kısmen kabulü ile yersiz ödeme tutarı olan asıl alacağa, borcun davacıya tebliğ edildiği tarihten başlayarak yirmi dört aylık sürenin sonundan itibaren faiz yürütülmesine,” sözcüklerinin yazılmasına, üçüncü paragrafında yer alan sözcüklerin çıkartılarak yerine “Taraflar vekille temsil olunduklarından Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi hükümlerine göre, ....070,00 TL. avukatlık ücretinin davalı Kurumdan alınarak davacıya, ....733,... TL. avukatlık ücretinin de davacıdan alınarak davalı Kuruma verilmesine,” sözcüklerinin yazılmasına ve bu şekliyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA, aşağıda yazılı temyiz harcının davacıdan alınmasına, 27.....2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.