Mahkemesi : İstanbul 1. İş Mahkemesi
Tarihi : 19.11.2013
No : 2004/776-2013/747

Dava itirazın iptali ve icra inkâr tazminatı istemine ilişkindir.
Mahkemece ilamında belirtilen gerekçelerle davanın reddine karar verilmiştir.
Hükmün davacı Kurum avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi .. tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davacı Kurum, 23.11.1996 da vefat eden babası üzerinden 506 Sayılı Yasa kapsamında 23.05.1997 tarihinden itibaren ölüm aylığı alan davalının, 01.07.1993 ten bu yana devam eden sigortalı çalışmalarının tespit edilmesi nedeniyle 23.01.2003 tarihli işlemle ölüm aylığını başlangıcından itibaren keserek, 29.03.2004 tarihi itibari ile takibe geçmiş, davalının süresinde itirazından sonra itirazın iptali amacıyla eldeki davayı açmış, mahkemece davacı Kurumun 23.01.2003 tarihinde yapılan işlemden sonra 1 yıllık hak düşürücü sürenin 29.03.2004’e kadar geçtiği kabul edilerek davanın hak düşürücü süre nedeniyle reddine karar verilmiş ise de verilen kararın yanılgılı değerlendirmeye tabi olduğu anlaşılmaktadır.
Borçlar Kanununun 66. maddesine göre, sebepsiz zenginleşmeden dolayı açılacak davanın, zarar gören tarafın verdiğini geri almaya hakkı olduğunu öğrendiği tarihten itibaren bir yıl ve herhalde bu hakkın doğduğu günden itibaren on yıl içinde zamanaşımına uğrayacaktır.
Zamanaşımı hukuki açıdan "def"i" (kişisel savunma nedeni) niteliğindedir. Borçlu borcunu ifadan kaçınmak istiyorsa, zamanaşımı def’inde bulunup, alacağın zamanaşımına uğradığını, dava edilebilme niteliğini kaybettiğini ileri sürebilir(BK m. 140; TBK m. 161). BK m. 140’da açıkça belirtildiği üzere, "zamanaşımı ileri sürülmezse, hâkim bunu kendiliğinden gözönüne alamaz".
Bir alacağın zamanaşımına uğraması yani alacağın "dava edilebilme" niteliğini kaybetmesi için, "zamanaşımı süresi"nin geçmesi gerekir.
Hak düşürücü süre ise zamanaşımından farklı bir kavram olup, kesildiği tarihten itibaren yeniden baştan başlayan bir süredir. Usul hukuku açısından ise taraflarca ileri sürülmese de mahkemece re’sen dikkate alınması gerekli olan bir “itiraz” sebebidir.
Eldeki davada, mahkemece hak düşürücü sürenin geçtiği gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiş ise de, dosyadan, davalının zamanaşımı definde bulunduğuna dair belgeye rastlanılmamakla birlikte davalının süresinde zamanaşımı defi olup olmadığı araştırılmak suretiyle, işin esasına girilip sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, sebepsiz zenginleşme hükümlerinin tabi olduğu zamanaşımı süresinin, hak düşürücü süre kabul edilerek yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
Mahkemece, yukarıda açıklanan maddi ve hukuki esaslar doğrultusunda irdeleme yapmak suretiyle karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde davanın kabulüne karar verilmiş olması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı kurum avukatının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 24.11.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.