Danıştay 10. Daire 2019/9523 Esas 2022/670 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2019/9523
Karar No : 2022/670

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : Kendi adlarına asaleten ...adına velayeten ...ve ...
VEKİLLERİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Bakanlığı
VEKİLİ : 1. Huk. Müş. Yrd. V. ...

İSTEMİN_KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacılar tarafından, Diyarbakır ili, Sur ilçesinde sokağa çıkma yasakları sırasında sivillerin ikamet ettiği bazı mahallelerin terk edilmesi yönündeki güvenlik güçlerinin anonsları üzerine ikamet yerlerinden çıkmaya çalıştıkları esnada murisleri 14 yaşındaki ...'ün ilçeden çıkamayarak hayatını kaybettiğinden bahisle maddi ve manevi tazminat ödenmesi istemiyle davalı idareye yapılan başvurunun Diyarbakır Valiliğine gönderilmesine ilişkin İçişleri Bakanlığının ...tarih ve ...-E....sayılı işlemin iptali ve olayda davalı idarenin hizmet kusuru bulunduğundan bahisle her bir davacı için 100,00 TL olmak üzere toplam 300,00 TL (destekten yoksun kalma tazminatı) maddi, baba ve anne için ayrı ayrı 400.000,00 TL, kardeş için 100.000,00 TL olmak üzere toplam 900.000,00 TL manevi tazminatın olay tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla; olayla ilgili yürütülen soruşturma sonucunda davacılar yakının Sur ilçesinde meydana gelen çatışma sırasında güvenlik güçlerine karşı silahlı eylemde bulunması sonucu ateşli silahla yaralanarak ölmesi nedeniyle kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmesi, terör örgütü paralelinde yayın yapan iltisaklı sitelerde "... (K) ..."ün örgüt mensubu ve Sur direnişi şehidi olduğu yolunda çıkan haberler, PKK/KCK terör örgütü mensuplarının kendi aralarında yaptıkları 06/02/2016 tarihli telsiz görüşmesinde, "bir genç vermiştik, katledildi demiştik, dün değil önceki gün adının ... olduğunu söylemiştik ya, gerçek adı ...,14 yaşında" şeklinde sicil bilgileri geçtiği hususları bir bütün olarak değerlendirildiğinde, davacılar murisi ...'ün örgüt mensubu olduğu ve ikamet ettiği adresten ayrılmayarak PKK/KCK terör örgütüne müzahir yapıların internet siteleri üzerinden özerklik ile ilgili vermiş oldukları eylem talimatları sonrasında Sur ilçesine gelen örgüt mensupları ile birlikte Sur ilçesinde kamu kurum ve kuruluşları ile güvenlik güçlerine yönelik silahlı saldırı, patlayıcı madde kullanma, vatandaşlara yönelik taciz, yol kesme vb. eylemler içerisinde yer aldığı ve belirtilen operasyonel faaliyet kapsamında ölmesi sonrasında yine örgüt mensuplarınca gömüldüğü hususlarının tespit edildiğinin anlaşılması karşısında, davalı idarenin hizmet kusuru veya kusursuz sorumluluğuna dayalı olarak zararın tazminini gerektiren nedenlerin somut olayda oluşmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesince; .... İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu gerekçesiyle davacıların istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENLERİN_İDDİALARI : Davacılar tarafından, kararda idarenin kusuruna yönelik değerlendirme yapılmadığı, olayın etkili bir şekilde araştırılmadığı, kesin olmayan bilgilerle murislerinin örgüt üyesi kabul edildiği, yakınlarının ölümünde davalı idarenin kusuru bulunduğundan Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, kararın hukuka ve usule uygun olduğu, temyiz istemlerinin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Bölge İdare Mahkemesi kararanının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Diyarbakır ili, Sur ilçesinde, PKK/KCK terör örgütü mensuplarınca hendek kazma, barikat kurma ve güvenlik güçlerine karşı roketatarlı, silahlı saldırı eylemleri yapılması üzerine mahalle ve sokakların güvenli hale getirilerek kamu düzeninin, halkın can ve mal güvenliğinin sağlanması için Sur Kaymakamlığı tarafından 02/12/2015 tarihinde başlayan sokağa çıkma yasağı ilan edilmiş, terör örgütü mensuplarının yakalanmasına yönelik operasyon faaliyetleri başlatılmıştır.
Davacılar tarafından, sokağa çıkma yasağı sırasında sivillerin ikamet ettiği bazı mahallelerin terk edilmesi yönündeki güvenlik güçlerinin anonsları üzerine ikamet yerlerinden çıkmaya çalıştıkları esnada murisleri 14 yaşındaki ...'ün ilçeden çıkamayarak hayatını kaybetmesinde idarenin hizmet kusuru bulunduğundan bahisle maddi ve manevi zararlarının karşılanması amacıyla İçişleri Bakanlığına başvuruda bulunulmuş, İçişleri Bakanlığı tarafından davacıların başvurusu gereği için Diyarbakır Valiliğine gönderilmiş ve bu durum ...tarih ve ...-E....sayılı işlem ile davacılara bildirilmiş, Diyarbakır Valiliği Hukuk İşleri Müdürlüğünün ...tarih ve E....sayılı işlemi ile de "...'ün olayı ile ilgili olarak 5233 sayılı Kanun kapsamında Zarar Tespit Komisyonuna başvurulması gerektiği" davacılara bildirilmiştir. Bunun üzerine, davacılar tarafından murisleri ...'ün vefatında idarenin hizmet kusuru bulunduğundan bahisle İçişleri Bakanlığının ...tarih ve ...-E....sayılı işleminin iptali ile maddi ve manevi tazminat ödenmesine karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 13. maddesinde, idari eylemlerden hakları ihlal edilmiş olanların dava açmadan önce, bu eylemleri yazılı bildirim üzerine veya başka suretle öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl ve her halde eylem tarihinden itibaren beş yıl içinde idareye başvurarak haklarının yerine getirilmesini istemeleri gerektiği; bu isteklerinin kısmen veya tamamen reddi halinde, bu konudaki işlemin tebliğini izleyen günden itibaren veya istek hakkında altmış gün içinde cevap verilmediği takdirde bu sürenin bittiği tarihten itibaren dava süresi içinde dava açılabileceği kuralı bulunmaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlıkta; davacılar tarafından, yakınları ...'ün ölümünde davalı idarenin hizmet kusuru bulunduğundan bahisle uğranılan zararların genel hükümler kapsamında tazmin edilmesi istemiyle İçişleri Bakanlığı'na başvuruda bulunulduğu, İçişleri Bakanlığı tarafından olayın terör olayı olup olmadığı, hizmet kusuru bulunup bulunmadığı hususlarında hiçbir değerlendirme yapılmadan ve dolayısıyla başvuruya bir cevap verilmeksizin, başvurunun doğrudan Diyarbakır Valiliği'ne gönderildiği anlaşılmaktadır.
Davalı idarece, davacının başvurusunun talep doğrultusunda genel hükümlere göre değerlendirerek bir cevap vermesi gerekirken, davacının talebi dikkate alınmadan, olayın terör olayı olup olmadığı, olayda hizmet kusuru bulunup bulunmadığı araştırılmaksızın başvurunun doğrudan Diyarbakır Valiliği'ne gönderilmek suretiyle temyiz istemine konu davada usulüne uygun olarak ön karar tesis edilmemiştir.
Bu itibarla, davacıların tazminat istemiyle davalı idareye yaptığı başvuruya idarenin cevabı alındıktan sonra uyuşmazlığın esası incelenerek bir karar verilmesi gerekirken, usulüne uygun bir ön karar alınmadan davanın reddi yönündeki .... İdare Mahkemesi kararına yönelik yapılan istinaf başvurularının reddine ilişkin temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacıların temyiz istemlerinin KABULÜNE,
2. Davanın reddine ilişkin .... İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurularının reddi yolundaki temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 14/02/2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.