Danıştay 6. Daire 2017/2493 Esas 2022/1496 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2017/2493
Karar No : 2022/1496

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Büyükşehir Belediye Başkanlığı / ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : .... İdare Mahkemesince verilen ...tarihli, E:..., K:...sayılı kararın usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...DÜŞÜNCESİ: Mahkeme kararının işin esasına ilişkin kısmının onanması, davalı idare aleyhine nispi vekalet ücretine hükmedilmesine ilişkin kısmının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, Dikmen 4. ve 5. Etaplar Kentsel Dönüşüm Projesi kapsamında davalı idare ile tapu tahsis belgeli tesis sözleşmesi imzalayan davacı tarafından, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin ...tarihli, ...sayılı ve ...tarihli, ...sayılı kararları ile sözleşmenin tek taraflı feshedilmesi nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen 40.000 TL maddi, 25.000 TL manevi tazminatın başvuru tarihinden itibaren uygulanacak mevduat faizi ile birlikte tazminine karar verilmesi istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince; dosyadaki bilgi ve belgelerin değerlendirilmesinden, uğranıldığı ileri sürülen zarara neden olan belediye meclisi kararlarının .... İdare Mahkemesince verilen ...tarihli, E:..., K:...sayılı iptal kararının yerine getirilmesi amacıyla tesis edildiği, dolayısıyla söz konusu belediye meclisi kararlarının hukuka aykırı olduğundan ve bu kararlar nedeniyle hizmet kusuru oluştuğundan bahsedilemeyeceği, öte yandan uyuşmazlığın niteliği itibariyle davacıya manevi tazminat ödenmesini gerektirecek koşulların da gerçekleşmediği, bu nedenle maddi ve manevi tazminat istemlerinin reddine karar verilmiş, bu karar davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Temyize konu kararın işin esasına ilişkin kısmı yönünden yapılan inceleme:
İdare ve vergi mahkemelerince verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
Temyize konu kararın vekalet ücretine ilişkin kısmı yönünden yapılan inceleme:
Anayasanın 36. maddesinin 1. fıkrasında, "Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir." hükmüne, 90. maddesinin son fıkrasında ise, “Usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.” hükümlerine yer verilmiştir.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin “Adil yargılanma hakkı” kenar başlıklı 6. maddesinde, "Herkes davasının, medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili uyuşmazlıklar ya da cezai alanda kendisine yöneltilen suçlamaların esası konusunda karar verecek olan, yasayla kurulmuş, bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından, kamuya açık olarak ve makul bir süre içinde görülmesini isteme hakkına sahiptir..." hükmüne yer verilmiştir.
31/12/2014 tarih ve 29222 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve temyize konu mahkeme kararının verildiği tarihte yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin "Manevi tazminat davalarında ücret" başlıklı 10. maddesinde, "(1)Manevi tazminat davalarında avukatlık ücreti, hüküm altına alınan miktar üzerinden Tarifenin üçüncü kısmına göre belirlenir. (2)Davanın kısmen reddi durumunda, karşı taraf vekili yararına Tarifenin üçüncü kısmına göre hükmedilecek ücret, davacı vekili lehine belirlenen ücreti geçemez. (3)Bu davaların tamamının reddi durumunda avukatlık ücreti, Tarifenin ikinci kısmının ikinci bölümüne göre hükmolunur. (4)Manevi tazminat davasının, maddi tazminat veya parayla değerlendirilmesi mümkün diğer taleplerle birlikte açılması durumunda; manevi tazminat açısından avukatlık ücreti ayrı bir kalem olarak hükmedilir." düzenlemesine, aynı Tarifenin "Tarifelerin üçüncü kısmına göre ücret" başlıklı 13. maddesinde ise, "1)Tarifenin ikinci kısmının ikinci bölümünde gösterilen hukuki yardımların konusu para veya para ile değerlendirilebiliyor ise avukatlık ücreti, davanın görüldüğü mahkeme için Tarifenin İkinci Kısmında belirtilen maktu ücretlerin altında kalmamak kaydıyla (yedinci maddenin ikinci fıkrası, dokuzuncu maddenin birinci fıkrasının son cümlesi ile onuncu maddenin son fıkrası hükümleri saklı kalmak kaydıyla,) Tarifenin üçüncü kısmına göre belirlenir." düzenlemesine yer verilmiştir.
Bir uyuşmazlığı mahkeme önüne taşıyabilmek ve uyuşmazlığın etkili bir şekilde karara bağlanmasını isteyebilmek anlamına gelen mahkemeye erişim hakkının da adil yargılanma hakkı çerçevesinde değerlendirilmesi gereklidir. Kişinin mahkemeye başvurmasını engelleyen veya mahkeme kararını anlamsız hale getiren, bir başka ifadeyle mahkeme kararını önemli ölçüde etkisizleştiren ya da dava açmasının davacıyı dava açmadan önceki durumundan daha da kötüye götürmesi hallerinde mahkemeye erişim hakkının özüne dokunulacak şekilde sınırlandığının kabulü gerekmektedir.
Dava sonucunda taraflara vekalet ücreti ödeme yükümlülüğü öngörülmesi de bu kapsamda mahkemeye erişim hakkına yönelik bir sınırlama oluşturur. Bu bağlamda usulüne uygun olmayan dilekçeler ile yapılan başvuruların önlenerek dava sayısının azaltılması ve böylece mahkemelerin diğer uyuşmazlıkları makul sürede çözebilmesi amacıyla başvuruculara belli yükümlülükler öngörülebilir. Öngörülen yükümlülükler dava açmayı imkansız hale getirmedikçe ya da aşırı derece zorlaştırmadıkça mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği söylenemez. Dolayısıyla davayı kaybetmesi halinde davacıya yüklenecek olan vekalet ücreti bu çerçevede değerlendirilmelidir.
Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuru yoluyla gelen bir uyuşmazlıkta, 07/11/2013 günlü, Başvuru No:2012/791 sayılı kararıyla hak edilen tazminatın 3/4'ünün vekalet ücreti adı altında idareye verilmesini Anayasanın 36. maddesinde güvence altına alınan hak arama özgürlüğü kapsamında mahkemeye erişim hakkının ihlali olarak değerlendirmiştir.
Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin tamamı incelendiğinde, konusu para ile ifade edilen davalarda davanın kısmen kabulü ya da kısmen reddi durumlarında, mahkemece hükmedilecek vekalet ücretinin davanın kabul ve ret edilen kısımları esas alınarak tarifenin 3. kısmına göre nispi olarak hesaplanacağı açık ise de maddi tazminat istemiyle açılan davanın tamamen reddi halinde avukatlık ücretinin nispi olarak hesaplanacağına dair bir hüküm bulunmamaktadır.
Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 10. maddesinde, manevi tazminat istemiyle açılan davaların tamamen reddedilmesi durumunda vekalet ücretine ne şekilde hükmolunacağı açıkça düzenlenmiş, buna karşın maddi tazminat istemiyle açılan davaların tamamen reddedilmesi durumuyla ilgili olarak anılan Tarifede özel bir düzenlemeye yer verilmemiştir.
Mahkemeye erişim hakkı ve yukarıda bahsedilen Anayasa Mahkemesi kararı ışığında değerlendirme yapıldığında, maddi tazminat istemiyle açılan davaların tamamen reddedilmesi durumunda da Avukatlık Asgari Ücret Tarifesindeki manevi tazminata ilişkin hükmün kıyasen uygulanması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Bu durumda, maddi ve manevi tazminat isteminin reddi yolunda verilen temyize konu kararda davalı idare lehine karar tarihinde yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen maktu vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken maddi tazminat isteminin reddi nedeniyle nispi vekalet ücretine hükmedilmesinde isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, .... İdare Mahkemesince verilen ...tarihli, E:..., K:...sayılı kararın işin esasına ilişkin kısmının ONANMASINA, davalı idare lehine nispi vekalet ücretine hükmedilmesine ilişkin kısmının BOZULMASINA, dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 gün içinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 14/02/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.