Danıştay 13. Daire 2022/427 Esas 2022/395 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/427
Karar No:2022/395

TTEMYİZ EDEN (DAVACILAR): 1) … Yenilenebilir Enerji Teknolojileri İnşaat
Mühendislik Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
2) …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kurulu
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacılar tarafından, … Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. (…) pay piyasasında 12/04/2019-03/05/2019 döneminde gerçekleştirilen işlemlerde 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nun 107/1. maddesinde tanımlanan işlem bazlı piyasa dolandırıcılığı fiilinde sorumlulukları bulunduğundan bahisle V-101.1 sayılı Bilgi Suistimali ve Piyasa Dolandırıcılığı İncelemelerinde Uygulanacak Tedbirler Tebliği'nin 5/2. ve 6/2. maddeleri uyarınca haklarında borsa ve teşkilatlanmış diğer piyasalarda 2 yıl işlem yasağı uygulanmasına ve Tedbirler Tebliği'nin 6/3. maddesi uyarınca … tarih ve … sayılı Kurul kararıyla … Yenilenebilir Enerji Teknolojieri İnşaat Mühendislik Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. (… Enerji) hakkında uygulanan 6 aylık işlem yasağının 2 yıllık süreden düşürülmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Sermaye Piyasası Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; … pay piyasasında 26/04/2019-03/05/2019 döneminde meydana gelen fiyat ve miktar hareketlerinin incelenmesi sonucunda hazırlanan … tarih ve …, … sayılı İnceleme Raporu'nda yer verilen tespitler sonucunda … tarih ve … sayılı Kurul kararıyla, … Enerji hakkında 07/05/2019 tarihli işlemlerden başlamak üzere borsalarda 6 ay süreyle geçici işlem yasağı uygulanmasına ve ... pay piyasasında 26/04/2019-03/05/2019 döneminde gerçekleştirilen işlemlerin 6362 sayılı Kanun'un 107/1. ve 104. maddeleri kapsamında incelenmesine karar verildiği; … A.Ş. Denetim ve Gözetim Kurulu tarafından … pay piyasasında 12/04/2019-03/05/2019 döneminde gerçekleşen işlemlere yönelik olarak yapılan inceleme sonucunda 15/10/2019 tarihli Gözetim İnceleme Raporu hazırlandığı, Kurulca, … pay piyasasında 12/04/2019-03/05/2019 inceleme döneminde gerçekleşen fiyat ve miktar hareketlerinin incelenmesi neticesinde, Endeks ile … payının Ağırlıklı Ortalama Fiyatı (AOF)’nın genel olarak paralel hareket ettiği, ancak 11/04/2019 tarihinde 0,75-TL olan payın AOF’sinin %69,33 oranında artarak 03/05/2019 tarihi itibarıyla 1,27-TL değerine ulaştığı, aynı tarihte Endeksin %2,22 oranında değer kaybettiği, … payında yatırımcılar tarafından gerçekleştirilen ortalama işlem miktarı 2.643.752 adet iken, inceleme döneminde işlem miktarının yaklaşık 23,01 kat artarak 60.839.364 adede ulaştığı; 01/04/2019-11/04/2019 döneminde … payında günde ortalama 98 yatırımcı işlem gerçekleştiriyorken, inceleme döneminde ortalama 655 yatırımcının işlem gerçekleştirdiği, inceleme döneminde pay fiyatını etkileyebilecek açıklamalar olmakla birlikte yaklaşık %69,33 oranındaki fiyat artışını açıklayabilecek nitelikte bir özel durum açıklamasının bulunmadığı, … Enerji hesabının; 481.631.519 adet (%56,55) alım ve 447.734.936 adet (%52,57) satım işlemi olmak üzere toplamda 929.366.455 adet (%54,56) işlem ile en fazla işlem gerçekleştiren, 33.896.583 adet net alım işlemiyle en fazla net alım işlemi gerçekleştiren, 24.342.399 adet ile fiyat yükseltici alışların %60,90’ını gerçekleştirerek en fazla fiyat yükseltici işlem gerçekleştiren, 685 adet ile fiyat yükseltici sözleşmelerin %14,24’ünü gerçekleştirerek en fazla fiyat yükseltici sözleşme gerçekleştiren, 276.287.675 adet (%57,36) işlem ile en çok kendinden kendine işlem gerçekleştiren, 662.264.498 adet (%55,85) alım emri ve 454.090.000 (%47,57) satım emri olmak üzere toplamda 1.116.354.498 adet (%52,16) emir ile en fazla emir ileten hesap olduğu, … Enerji'nin neredeyse tüm günlerde gerçekleştirilen toplam işlemlerin %50’sinden fazlasını gerçekleştirdiği, ayrıca 19/04/2019, 22/04/2019 ve 24/04/2019 tarihlerinde alım işlemlerinin piyasaya oranının %70’ler civarında olduğu, 24/04/2019 tarihinde ise satım işlemlerinin piyasaya oranının %72,91’e kadar yükseldiği, …Enerji’nin işlemlerinin yoğunlaştığı dönemlerde payın AOF’sinin de yükseldiği, işlem yoğunluğunun azaldığı zaman aralıklarında ise pay AOF’nın yatay seyrettiği, … Enerji’nin piyasa hakimiyeti kuracak düzeyde emir ilettiği, … pay piyasasında inceleme döneminde en iyi alım fiyat seviyesine iletilen pasif alım emirlerinin %66,70’i, satım emirlerinin ise yaklaşık %26,17’sinin … Enerji hesabına ait olduğu, alım tarafındaki ilk beş fiyat kademesine ise, söz konusu fiyat seviyelerine gönderilen pasif alım emirlerinin %62,22’sinin, pasif satım emirlerinin ise yaklaşık %26,12’sinin …Enerji hesabından iletildiği, ilk 5 pasif fiyat seviyesine iletilen emirlerin, … Enerji hesabından piyasaya iletilen toplam emirlerin yaklaşık %45,41’ini oluşturduğu, … Enerji’nin alım emirleriyle arz ve talebi dolaylı yoldan kontrol etmiş olduğu, farklı fiyat kademelerine çok miktarda alım emri iletmesiyle aktif bir piyasa izlenimi oluşturmanın ötesinde, payda alım yönlü bir beklenti yaratma düşüncesinde olduğu, … Enerji hesabından … tarafından gerçekleştirilen alım satım işlemleriyle ... pay piyasasında tam bir hâkimiyet kurulduğu, … Enerji’nin pay piyasasında aldığı pozisyon ve gerçekleştirdiği işlemlerin ... payının arzını, talebini ve fiyatını tek başına etkilemeye yeterli olduğunun çok açık bir şekilde görüldüğü sunucuna varılarak … Enerji adına işlem gerçekleştirmeye yetkili kişi olan davacı … hakkında 6362 sayılı Kanun'un 107/1. maddesinde tanımlanan işlem bazlı piyasa dolandırıcılığı fiilinde sorumluluğu bulunduğundan bahisle anılan Kanun'un 115. maddesi uyarınca Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunulmasına karar verilerek davacılar hakkında borsa ve teşkilatlanmış diğer piyasalarda 2 yıl işlem yasağı uygulanmasına karar verilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı,
Dava dosyasındaki bilgi ve belgeler ile mevzuatın birlikte değerlendirilmesinden, …payının arzını, talebini ve fiyatını tek başına etkilemeye yeterli olacak seviyede piyasa işlemi gerçekleştirildiği ve bu işlemlerden menfaat elde edildiği gerekçesiyle davacı … hakkında Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulduğu anlaşıldığından, davacılar hakkında tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davacılar tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davacılar tarafından, iddialarının değerlendirilmediği, herhangi bir gerekçe gösterilmeksizin davanın reddine karar verildiği, yargı kararının gerekçesinin bulunmasının zorunlu olduğu, hukukî anlamda gerekçeden söz edilebilmesi hususunun davacının ve davalının karşılıklı iddia ve savunmaları göz önüne alınarak bir değerlendirme yapılmasını ve sonuca ulaşılmasını zorunlu kıldığı, henüz denetim sürmekle birlikte makul şüphenin oluştuğu dönemde, göreceli olarak kısa bir süreyi ifade eden altı ayla sınırlı olarak geçici işlem yasağı tesis edilebileceği, bu dönemde hesapları manipülasyonda kullanılan tüzel kişiler için de geçici işlem yasağı getirilmesinin, hem bu hesaplar kullanılarak suç işlemeye devamının engellenmesi hem de denetim devam ederken piyasa güvenliğinin tedbiren sağlanması bakımında anlamlı olduğu, ancak denetimin tamamlanıp sorumlular hakkında suç duyurusunda bulunulması hâlinde 2 yıllık işlem yasağının sadece hakkında suç duyurusunda bulunulan kişi/lere getirilebileceği, … Enerji'nin bir tüzel kişi olduğu ve hakkında suç duyurusunda bulunulmadığı, 06/05/2019 tarihli rapordaki tespitler doğrultusunda …hakkında makul şüphe oluşmadığı ve herhangi bir işlem tesis edilmediği, 28/10/2019 tarihli raporda yeni bir tespit yapılmadığı hâlde işlem yasağı tesis edilmesinin tamamen keyfi olup herhangi bir haklı gerekçesi bulunmadığı, Mahkeme kararında davalı idarenin takdir yetkisini keyfi olarak kullanmasının dikkate alınmayarak kararda bu hususa değinilmediği, kararın eksik incelemeye dayandığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, hakkında suç duyurusunda bulunulan davacı … ile … tarafından gerçekleştirilen ve suç teşkil eden işlemlerde … Enerji hesabının kullanılması nedeniyle hem … (gerçek kişi ve tüzel kişi … Enerji yetkilisi) hem de … Enerji (hesabı kullanılan tüzel kişi) hakkında işlem yasağı tesis edilmesinin hukuka uygun olduğu, Tebliğ'in 6. maddesinin, işlem yapma yasağının süresini, 5. maddesinin ise hangi hâllerde işlem yapma yasağı tesis edilebileceğini düzenlediği, Tebliğ'in 5/1. maddesi ile 6/1. maddesi, 5/2. maddesi ile 6/2. maddesinin birbiri ile bağlantılı maddeler olduğu, birbiriyle gerek sistematik gerekse içerik bakımından ilgisi bulunmayan hükümlerin bir arada yorumlanmasının hatalı olduğu gibi mümkün de olmadığı, ayrıca Tebliğ'in 6/2. maddesinde geçen "ilgili kişiler" ibaresi ile kastedilenin yalnızca hakkında suç duyurusunda bulunulan gerçek kişiler değil, Tebliğ'in 5/2. maddesinde sayılan, hakkında suç duyurusunda bulunulmasına karar verilen gerçek kişiler, hesapları kullanılan tüzel kişilerin yetkilileri olan gerçek kişiler ve hesapları suça konu fiillerde kullanılan tüzel kişiler olduğu, Tebliğ'in 5/1. maddesi uyarınca makul şüphe nedeniyle hakkında 6 aylık işlem yapma yasağı tesis edilen kişi ile 5/2. maddesi uyarınca hakkında suç duyurusunda bulunulması nedeniyle hakkında 2 yıllık işlem yapma yasağı tesis edilen kişinin aynı kişi olması ve bu iki işlem arasında süre olarak herhangi bir kesintinin bulunmaması yönünde bir zorunluluk bulunmadığı, davacılar tarafından inceleme döneminde gerçekleştirilen işlemlerin piyasa dolandırıcılığı suçunu meydana getiren nitelikte işlemler olduğu, … tarih ve … sayılı Kurul kararına karşı dava açılmadığı, anılan Kurul kararıyla ilgili iddiaların bakılan davada ileri sürülmesi veya dava konusu işlem bakımından hukuka aykırılık iddiasına dayanak teşkil etmesinin mümkün olmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'UN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 17. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca davacıların duruşma istemi yerinde görülmeyerek gereği görüşüldü:

HUKUKÎ DEĞERLENDİRME :
Bölge idare mahkemesi kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacıların temyiz istemlerinin reddine,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, anılan Bölge İdare Mahkemesi kararının ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunanlar üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın davacılara iadesine,
5. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'ne gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesi'ne gönderilmesine, 14/02/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.