Danıştay 13. Daire 2021/4391 Esas 2022/397 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2021/4391
Karar No : 2022/397

DAVACI : … A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
DAVALILAR : 1) … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2) … İşletmeleri A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
DAVANIN KONUSU : 07/05/2013 tarih ve 28640 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan …. Anonim Şirketi İhtiyaç Fazlası ve İhtiyaç Dışı Malzemeler Değerlendirme ve Satış Yönetmeliği'nin 10. maddesinde yer alan ''... en az iki kez piyasaya satışa arz edilerek değerlendirilir.'' ibaresi ile 7, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38 ve 39. maddelerinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : "İhtiyaç Fazlası (Ölü Stok) Yedek Parça ve Malzemelerin Tarifi, Tespiti, Değerlendirme ve Tasfiyesi Hakkında" 31/10/1972 tarih ve 7/5472 sayılı Bakanlar Kurulu kararının 1. ve 2. maddelerinde, ihtiyaç fazlası yedek parça ve malzemelerin tarifi ve tespitinin nasıl yapılacağının belirtildiği; 3. maddesinde, değerlendirme ve tasfiyesinin açıklandığı, bu kapsamda ihtiyaç fazlası olarak tespit edilen yedek parça ve malzemelerin kuruluşların bağlı olduğu kanun ve usullere göre değerlendirme imkânlarının aranacağı, değerlendirilemeyenlerin listelerinin makina parkı olan resmî dairelere gönderilerek ihtiyaçları olup olmadığının sorulacağı, resmî dairelerin almadıkları ve değerlendirilme imkânları bulunmayan malzemelerin ise, Kurum'a satış suretiyle devredilmesi gerektiği, dava konusu Yönetmeliğin 10. maddesinde, ihtiyaç fazlası malzemelerin ihale yoluyla en az iki kez piyasaya satışa arz edilmesi, piyasaya satılarak değerlendirilmeyenlerin kuruluşlara sorulması, satışı gerçekleşmeyenlerin ise Kurum'a satış suretiyle devrinin düzenlendiği, bu düzenlemenin dayanağı olarak 7/5472 sayılı Bakanlar Kurulu kararının gösterildiği, ihtiyaç fazlası yedek parça ve malzemelerin piyasaya ihale yoluyla satılabileceğine ilişkin özel bir kanunî düzenleme veya tekel hakkı bulunmadığı, Yönetmeliğin 7/5472 sayılı Bakanlar Kurulu kararına aykırı olduğu, oysa yönetmelik maddesinin kendisinden daha üst norm olan Bakanlar Kurulu kararına aykırı olamayacağı, bu madde ile bağlantılı diğer maddelerin de hukuka aykırı olduğu, 04/01/2005 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan özelleştirme programında bulunan kuruluşların, kamu kurum ve kuruluşlarına ait maden hurdalarının Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu'na satış yoluyla devri hakkındaki 7/2156 sayılı Kararname kapsamı dışına çıkarılmasına ilişkin 2004/8256 sayılı Bakanlar Kurulu kararına karşı açılan davada, Danıştay Onuncu Dairesi'nce 05/12/2008 tarih ve E:2006/385, K:2008/8826 sayılı kararla söz konusu işlemin iptaline karar verildiği, 06/08/2006 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan T.C. Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğü'nün sahip olduğu hurda ray, travers ve diğer metal hurdalarının satışının kamu kurum ve kuruluşlarının her türlü hurda malzemelerinin Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu'nun bağlı ortaklığı olan … A.Ş.'ye satış suretiyle devri hakkındaki 7/2156 sayılı Kararname dışına çıkarılmasına ilişkin Bakanlar Kurulu kararının iptali istemiyle açılan davada Danıştay Onuncu Dairesi'nin 05/12/2008 tarih ve E:2006/5526, K:2008/8825 sayılı kararıyla söz konusu işlemin iptaline karar verildiği, hurda/ekonomik ömrünü doldurmuş/ölü stok malzeme alımı konusunda ihtisaslaşmış oldukları, hurda alımlarını düzenleyen yönetmelik ile alımlarını gerçekleştirdikleri, taşıma, kesim-söküm, istif ve tasnif gibi ihtisas gerektiren ihaleleri son derece profesyonel olarak gerçekleştirdikleri, belirtilen işlemleri denetleyen, organize eden tecrübeli ve başarılı alt yapısı yanında piyasa birikimi ile görevlerini başarılı olarak gerçekleştirdikleri, bu konuda yeterli bilgisi ve tecrübesi olmayan bir idarenin işlem yapması hâlinde kamunun zarara uğrayacağının şüphesiz olduğu ileri sürülmüştür.
DAVALILARIN SAVUNMASI : Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından, özelleştirme kapsam ve programındaki kuruluşlara ilişkin iş ve işlemler ile bu kuruluşlara ait varlıkların değerlendirilmesinin 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun ve bu Kanun çerçevesinde çıkarılan yönetmelik ile gerçekleştirildiği, dava konusu Yönetmeliğin 3, 8, 9 ve 10. maddelerinde hurda, hurda taşıt ve ihtiyaç fazlası malzemelerin hangi mevzuat çerçevesinde değerlendirileceğinin belirlendiği, Yönetmeliğin 7/2156 ve 7/5472 sayılı Bakanlar Kurulu kararları ile 4046 sayılı Kanun hükümlerine göre hazırlandığı, 4916 sayılı Çeşitli Kanunlarda ve Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 37. maddesi uyarınca kamu kurumlarının hizmet dışı kalan ve ihtiyaç fazlası olan iş makinası, makine, teçhizat ve benzeri malzemelerin … A.Ş. dışındaki diğer kurumlara da devredilmesine imkân tanındığı, Yönetmelik ile ihtiyaç fazlası ve ihtiyaç dışı makine, ekipman, deniz taşıtı, yedek parça ve benzeri malzemelerin tanımlarda belirtilen niteliklere göre ilgili mevzuat çerçevesinde değerlendirilerek ekonomiye kazandırılmasının amaçlandığı, davacının hukukî statüsünün değiştiği, anonim şirket olarak faaliyette bulunacağının dikkate alınması gerektiği ;
… İşletmeleri A.Ş. tarafından, 93/4693 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile özelleştirme kapsamına alındığı, 4046 sayılı Kanun’un Geçici 11. maddesi ile özelleştirme programına alınarak anonim şirket statüsüne dönüştürüldüğü, Kanun’un 37. maddesi uyarınca özel hukuk hükümlerine tâbi tutulduğu, 1972 tarihli Bakanlar Kurulu kararı kapsamında bir kuruluş olmadığı, tüm menkul, gayrimenkul, hak ve diğer iktisadi değerleri üzerindeki nihai tasarruf yetkisinin Özelleştirme Yüksek Kurulu’na ait olduğu, dava konusu Yönetmelik'in 07/03/2012 tarih ve 2013/42 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararı ile onaylandığı, Yönetmeliğin, 7/5472 sayılı Bakanlar Kurulu kararının “İhtiyaç fazlası (ölü stok) yedek parça ve malzemelerin değerlendirme ve tasfiyesi” başlıklı 3.1. maddesindeki “ihtiyaç fazlası olarak tespit edilen yedek parça ve malzemelerin Kuruluşların bağlı olduğu Kanun ve usullere göre değerlendirme imkânı aranır. …” kuralına aykırı olmadığı, hurda olmayan, kullanılabilir durumda olan, ancak bu malzemelerin kullanıldığı alandaki faaliyetleri sonlandırıldığından temin edildiği amaç için kullanım imkânı kalmayan malzemelerin ekonomiye kazandırılması için hazırlanarak yürürlüğe girdiği savunulmaktadır.


DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'UN DÜŞÜNCESİ : 07/05/2013 tarih ve 28640 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan … Anonim Şirketi İhtiyaç Fazlası ve İhtiyaç Dışı Malzemeler Değerlendirme ve Satış Yönetmeliği'nin 10. maddesinde yer alan ''... en az iki kez piyasaya satışa arz edilerek değerlendirilir.'' ibaresi ile 7, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38 ve 39. maddelerinin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
DANIŞTAY SAVCISI …'İN DÜŞÜNCESİ : Dava; 07/05/2013 tarih ve 28640 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan … Anonim Şirketi İhtiyaç Fazlası ve İhtiyaç Dışı Malzemeler Değerlendirme ve Satış Yönetmeliği'nin 10. maddesinde yer alan ''... en az iki kez piyasaya satışa arz edilerek değerlendirilir.'' ibaresi ile 7, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38 ve 39. maddelerinin iptali istemiyle açılmıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden; Danıştay Onüçüncü Dairesi'nin 03/06/2020 tarih ve E:2014/5052, K:2020/1157 sayılı kararıyla; 4046 sayılı Kanun uyarınca özelleştirme programına alınan iktisadi devlet teşekküllerinin bu süreçte hukukî varlıklarını ve iktisadi faaliyetlerini devam ettirdikleri, kuruluşun işleyişine ilişkin her türlü kararları 4046 sayılı Kanun çerçevesinde kendi yetkili organları vasıtasıyla alacakları ve buna bağlı olarak da kendi iç işleyişlerine yönelik Yönetmelikler düzenleyebilecekleri, Bakanlar Kurulu'nun 10/08/1993 tarih ve 93/4693 sayılı kararı ile özelleştirme kapsamına alınan, 4046 sayılı Kanun'un Geçici 11. maddesi uyarınca özelleştirme programına alınmış sayılan ve Özelleştirme Yüksek Kurulu'nun 30/10/1995 tarih ve 95/81 sayılı karar ile özelleştirme stratejisi belirlenen, … A.Ş.'ye ait hurda, ihtiyaç fazlası ve/veya ihtiyaç dışı deniz vasıtası, taşıt, iş makinesi ile malzeme ve yedek parçaların satışına ilişkin usul ve esasları düzenleyen Yönetmelik'in, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'nın 16/01/2012 tarih ve 436 sayılı ve 09/08/2012 tarih ve 5370 sayılı talimatları uyarınca hazırlandığı; TDİ Yönetim Kurulu'nun 27/12/2012 tarih ve 199 sayılı kararı ile kabul edildiği; Özelleştirme Yüksek Kurulu'nun 07/03/2013 tarih ve 2013/42 sayılı kararıyla 4046 sayılı Kanun'un 37. maddesine istinaden onaylanarak 07/03/2013 tarih ve 28640 sayılı Resmî Gazete'de yayımlandığının anlaşıldığı, 7/5472 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile, ihtiyaç fazlası yedek parça ve malzemelerin değerlendirme ve tasfiye yönteminin belirlenerek, ihtiyaç fazlası olarak tespit edilen yedek parça ve malzemelerin kuruluşların bağlı olduğu kanun ve usullere göre değerlendirme imkânının aranacağı, değerlendirilemeyenlerin makina parkı olan resmi dairelere gönderilerek ihtiyaçları olup olmadığının sorulacağı, resmî dairelerin almadığı ve herhangi bir değerlendirme imkânı da bulunmayan malzemelerin ise Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu'na satış suretiyle devredileceğinin kurala bağlandığı, Yönetmelikle, 7/5472 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında yer alan ihtiyaç fazlası yedek parça ve malzemelerin, kuruluşların bağlı olduğu kanun ve usullere göre değerlendirileceği kuralına uygun olarak … A.Ş.'ye ait ihtiyaç fazlası malzemelerin satış yoluyla değerlendirilmesine ilişkin usul ve esasların belirlendiği, Yönetmelik'in 10. maddesinde, 7/5472 sayılı Bakanlar Kurulu kararının 3. maddesinde yer alan düzenlemelere paralel kurallara yer verildiği, bu çerçevede ihtiyaç fazlası yedek parça ve malzemelerin anılan Bakanlar Kurulu kararı uyarınca değerlendirilmesini teminen satış suretiyle değerlendirileceği, değerlendirilemeyenlerin 03/07/2003 tarih ve 4916 sayılı Kanun'un 37. maddesinde yer alan kuruluşlara sorularak talepleri hâlinde satılmasına karar verileceği, satışı gerçekleşemeyen malzemelerin ise MKE'ye satış suretiyle devredileceğinin anlaşıldığı, bu itibarla, özelleştirme kapsam ve programında bulunan Türkiye … A.Ş.'nin ihtiyaç fazlası malzemelerinin satışına ilişkin usul ve esasların belirlendiği Yönetmelik'in iptale konu düzenlemelerinin, 4046 sayılı Kanun'un 1. maddesinde yer alan ekonomide verimlilik artışı ve kamu giderlerinde azalma sağlama amacına uygun olduğu, 7/5472 sayılı Bakanlar Kurulu kararının 3. maddesinde düzenlenen ihtiyaç fazlası yedek parça ve malzemelerin değerlendirme ve tasfiyesine ilişkin kurallara aykırı bir yönünün bulunmadığı anlaşıldığından, Yönetmelik'in 10. maddesinde yer alan ''... en az iki kez piyasaya satışa arz edilerek değerlendirilir.'' ibaresi ile 7, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38 ve 39. maddelerinde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verildiği, davacının temyiz talebi üzerine; Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 21/06/2021 tarih ve E:2020/2983, K:2021/1261 sayılı kararı ile; 4916 sayılı Kanun'un 37. maddesindeki düzenlemenin tekrarı niteliğinde bulunan dava konusu Yönetmelik'in 17. maddesi yönünden temyiz isteminin reddi ile Daire kararının bu kısmının onanmasına; dava konusu Yönetmelik'in iptali istenen diğer hükümleri yönünden ise; 07/05/2013 tarih ve 28640 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan … Anonim Şirketi İhtiyaç Fazlası ve İhtiyaç Dışı Malzemeler Değerlendirme ve Satış Yönetmeliği'nin 10. maddesinde, "İhtiyaç fazlası (ölü stok) malzemeler, 31/10/1972 tarih ve 7/5472 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İhtiyaç Fazlası (Ölü Stok) Yedek Parça ve Malzemelerin Tarifi, Tespiti, Değerlendirme ve Tasfiyesi Hakkında Karar hükümleri doğrultusunda en az iki kez piyasaya satışa arz edilerek değerlendirilir. Piyasaya satılarak değerlendirilemeyenler, 03/07/2003 tarih 4916 sayılı Çeşitli Kanunlarda ve Maliye Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 37. maddesinde yer alan kuruluşlara sorularak talepleri hâlinde satılır. Satışı gerçekleşemeyenler Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu'na satış suretiyle devredilir." kuralına yer verilmek suretiyle, ihtiyaç fazlası varlıkların doğrudan doğruya en az iki kez piyasaya satışa arz edilerek değerlendirileceği, piyasaya satılarak değerlendirilemeyen ihtiyaç fazlası malzemelerin 4916 sayılı Kanun'un 37. maddesinde ifade edilen kuruluşlara sorularak talepleri hâlinde satılacağı, satışı gerçekleşmeyenlerin ise Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu'na satış suretiyle devredileceği, 3284 sayılı Kanun'un yukarıda aktarılan hükümleri ile anılan Kanun'da belirtilen maddelerin yurt dışına çıkarılması yasaklanmış ve resmi daire ile müesseselerde bu maddelerden kendi ihtiyaçlarından fazla olanların askeri fabrikalara devredilmesinin öngörüldüğü, bu Kanun hükümlerini uygulama konusunda Bakanlar Kurulu'na yetki verildiği, bahse konu yetkiye dayanılarak, anılan Kanun'da yer alan maddelerin Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu'na devri usulü, 20/03/1971 tarih ve 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile düzenlendiği, söz konusu Bakanlar Kurulu Kararı ile resmi daire ve idareler ve iktisadi devlet teşekkülleri ile bunlara ait müessese ve iştiraklerinin malik oldukları her çeşit maden hurdaları ile bunların hurda hâlindeki halitalarının ve kullanılmayacak bir hâle gelmiş bulunan muharrik ve müteharrik araçlarının kendi ihtiyaçlarından fazlalarının, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu tarafından altı ayda bir piyasa etütlerine dayanılarak yapacağı tespit ve teklif ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nca kabul edilecek fiyatlarla adı geçen Kurum'a satış suretiyle devirlerinin kararlaştırıldığı, ayrıca 19/03/2001 tarih ve 2001/15 sayılı Genelge'de, 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı çerçevesinde her türlü hurda malzemenin kamu kurum ve kuruluşlarınca Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Hurda Sanayi İşletmeleri (…) A.Ş.'ye satış suretiyle devrinin öngörüldüğü, Bakanlar Kurulu'nun 31/10/1972 tarih ve 7/5472 sayılı İhtiyaç Fazlası (Ölü Stok) Yedek Parça ve Malzemelerin Tarifi, Tespiti, Değerlendirme ve Tasfiyesi Hakkında Karar'ında, ''İhtiyaç fazlası (ölü Stok) yedek parça ve malzeme'' tanımlanarak, resmi daire ve idareler ile iktisadi devlet teşekkülleri ve bunlara ait müessese ve iştiraklerin sahip oldukları makine ve motorlu taşıtlardan resmi kuruluşların stoklarında zamanla oluşan ihtiyaç fazlası yedek parça ve malzemelerden resmi dairelerin satın almadıkları ve herhangi bir değerlendirme imkânı da bulunmayan malzemelerin, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu'na satış sureti ile devredileceğinin kurala bağlandığı, mevzuat düzenlemeleri uyarınca, resmi daire ve idareler ile iktisadi devlet teşekkülleri ve bunlara ait müessese ve iştiraklerinin malik oldukları her çeşit maden hurdaları ile bunların hurda hâlindeki halitalarının yanı sıra, kullanılmayacak hâle gelmiş bulunan muharrik ve müteharrik araçlarının, kendi ihtiyaçlarından fazlalarının öncelikle kuruluşların bağlı olduğu kanun ve usullere göre değerlendirme imkanlarının aranacağı, bu suretle değerlendirme imkanı bulunmayan malzemelerin listelerinin makine parkı olan resmi dairelere gönderilerek ihtiyaçları olup olmadığının sorulacağı, ihtiyacı olan resmi dairelere 4916 sayılı Kanun uyarınca satışının yapılacağı, resmi dairelere satışı yapılamayan ve herhangi bir değerlendirme imkânı bulunmayan malzemelerin Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu'na satış suretiyle devredileceği, bu çerçevede 7/5472 sayılı Bakanlar Kurulu kararının 3. maddesinde yer alan "kuruluşların bağlı olduğu kanun ve usullere göre değerlendirme imkanları aranır." tabirinden ilgili kuruluşun kendi bünyesinde ihtiyaç fazlası malzemelerin değerlendirilmesinin anlaşılacağı, dolayısıyla, ihtiyaç fazlası malzemelerin öncelikle ilgili kuruluşun kendi bünyesinde değerlendirme imkânlarının aranacağı, bunun mümkün olmaması hâlinde, 4916 sayılı Kanun uyarınca diğer resmi dairelere satılabileceği, ilgili kuruluşun kendi bünyesinde değerlendirilmeyen ve diğer resmi kurumlara satılamayan ihtiyaç fazlası malzemelerin, Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu'na (…) satış suretiyle devredileceği ve anılan malzemelerin piyasaya satılmak suretiyle elden çıkartılmasının mümkün olmadığı sonucuna ulaşıldığı, bu itibarla, 20/03/1971 tarih ve 7/2156 sayılı ve 31/10/1972 tarih ve 7/5472 sayılı Bakanlar Kurulu kararları kapsamında olan davalı … A.Ş.'ye ait hurda, ihtiyaç fazlası deniz vasıtaları, taşıt, iş makinası ile malzeme ve yedek parçaların satışına ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla çıkarılan dava konusu Yönetmeliği'nin "İhtiyaç fazlası (ölü stok) malzemelerin satışı" başlıklı 10. maddesinde yer alan ''... en az iki kez piyasaya satışa arz edilerek değerlendirilir.'' ibaresi ile, bu ibareye paralel olarak ihtiyaç fazlası malzemelerin piyasaya satışına ilişkin ihale usulünü düzenleyen 7, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38 ve 39. maddelerinde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle, Daire kararının, bu maddeler yönünden davanın reddine ilişkin kısmının ise bozulduğu anlaşılmaktadır.
2575 sayılı Danıştay Kanunu’nun 38. maddesinde, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun, idari dava dairelerince ilk derece mahkemesi olarak verilen kararları temyizen inceleyeceği, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 46. maddesinin 1. fıkrasında da, Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının Danıştay’da temyiz edilebileceği, 49. maddesinin 4. fıkrasında ise; Danıştayın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davaların temyizen incelenmesinde bu madde ile ısrar hariç 50. madde hükümlerinin kıyasen uygulanacağı öngörülmüştür.
2577 sayılı Yasanın 49. maddesinin 4. fıkrasında yer alan düzenleme ile; Danıştay dava dairelerine, ilk derecede bakılan davalarla ilgili Dava Daireleri Kurulu'nun bozma kararlarına karşı eski kararlarında ısrar edebilme yetkisi tanınmadığı açıktır. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 46. maddesinin 1. fıkrasında da, Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının Danıştay’da temyiz edilebileceği, 49. maddesinin 4. fıkrasında ise; Danıştayın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davaların temyizen incelenmesinde bu madde ile ısrar hariç 50’nci madde hükümlerinin kıyasen uygulanacağı öngörülmüştür.
2577 sayılı Yasanın 49. maddesinin 4. fıkrasında yer alan düzenleme ile; Danıştay Dava Dairelerine, ilk derecede bakılan davalarla ilgili Dava Daireleri Kurulu'nun bozma kararlarına karşı eski kararlarında ısrar edebilme yetkisi tanınmadığı açıktır.
Açıklanan nedenlerle; 07/05/2013 tarih ve 28640 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan … Anonim Şirketi İhtiyaç Fazlası ve İhtiyaç Dışı Malzemeler Değerlendirme ve Satış Yönetmeliği'nin "İhtiyaç fazlası (ölü stok) malzemelerin satışı" başlıklı 10. maddesinde yer alan ''... en az iki kez piyasaya satışa arz edilerek değerlendirilir.'' ibaresi ile, bu ibareye paralel olarak ihtiyaç fazlası malzemelerin piyasaya satışına ilişkin ihale usulünü düzenleyen 7, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38 ve 39. maddelerinde hukuka uygunluk bulunmadığından iptaline karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Dairemizin 03/06/2020 tarih ve E:2014/5052, K:2020/1157 sayılı davanın reddine ilişkin kararının, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 21/06/2021 tarih ve E:2020/2983, K:2021/1261 kararıyla, dava konusu 07/05/2013 tarih ve 28640 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan … Anonim Şirketi İhtiyaç Fazlası ve İhtiyaç Dışı Malzemeler Değerlendirme ve Satış Yönetmeliği'nin 17. maddesi yönünden onanması, diğer kısımları yönünden bozulması üzerine, bozulan kısımla ilgili olarak gereği yeniden görüşüldü:
03/07/2021 tarih ve 31530 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 7330 sayılı Makine ve Kimya Endüstrisi Anonim Şirketi Hakkında Kanun'un Geçici 2. maddesinin ikinci fıkrasında, Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu'nun leh ve aleyhine açılmış davalarda ve icra takiplerinde şirketin kendiliğinden taraf sıfatı kazanacağı kuralına yer verildiğinden, bakılan davada, davacı Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu Genel Müdürlüğü yerine .. Endüstrisi A.Ş.'nin davacı sıfatını haiz olduğu görülmüştür.

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
… Anonim Şirketi İhtiyaç Fazlası ve İhtiyaç Dışı Malzemeler Değerlendirme ve Satış Yönetmeliği 07/05/2013 tarih ve 28640 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bunun üzerine davacı tarafından, anılan Yönetmelik'in 10. maddesinde yer alan ''... en az iki kez piyasaya satışa arz edilerek değerlendirilir.'' ibaresi ile 7, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38 ve 39. maddelerinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
Dairemizin 03/06/2020 tarih ve E:2014/5052, K:2020/1157 sayılı davanın reddine ilişkin kararına karşı yapılan temyiz başvurusu üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 21/06/2021 tarih ve E:2020/2983, K:2021/1261 sayılı kararıyla, "... 4916 sayılı Kanun'un 37. maddesindeki düzenlemenin tekrarı niteliğinde bulunan dava konusu Yönetmeliğin 17. maddesi yönünden temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar yerinde görülmemiş olup, usul ve hukuka uygun bulunan Daire kararının anılan kısmının onanması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Temyizen incelenen kararın dava konusu Yönetmeliğin iptali istenen diğer hükümleri yönünden davanın reddine ilişkin ilişkin kısmına gelince;

07/05/2013 tarih ve 28640 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan … İşletmeleri Anonim Şirketi İhtiyaç Fazlası ve İhtiyaç Dışı Malzemeler Değerlendirme ve Satış Yönetmeliği'nin 10. maddesinde, " İhtiyaç fazlası (ölü stok) malzemeler, 31/10/1972 tarihli ve 7/5472 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İhtiyaç Fazlası (Ölü Stok) Yedek Parça ve Malzemelerin Tarifi, Tespiti, Değerlendirme ve Tasfiyesi Hakkında Karar hükümleri doğrultusunda en az iki kez piyasaya satışa arz edilerek değerlendirilir. Piyasaya satılarak değerlendirilemeyenler, 03/07/2003 tarih 4916 sayılı Çeşitli Kanunlarda ve Maliye Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 37. maddesinde yer alan kuruluşlara sorularak talepleri halinde satılır. Satışı gerçekleşemeyenler Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu'na satış suretiyle devredilir." kuralına yer verilmek suretiyle, ihtiyaç fazlası varlıkların doğrudan doğruya en az iki kez piyasaya satışa arz edilerek değerlendirileceği, piyasaya satılarak değerlendirilemeyen ihtiyaç fazlası malzemelerin 4916 sayılı Kanun'un 37. maddesinde ifade edilen kuruluşlara sorularak talepleri halinde satılacağı, satışı gerçekleşmeyenlerin ise Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu'na satış suretiyle devredileceği anlaşılmaktadır.

3284 sayılı Kanun'un yukarıda aktarılan hükümleri ile anılan Kanun'da belirtilen maddelerin yurt dışına çıkarılması yasaklanmış ve resmi daire ile müesseselerde bu maddelerden kendi ihtiyaçlarından fazla olanların askeri fabrikalara devredilmesi öngörülmüş ve bu Kanun hükümlerini uygulama konusunda Bakanlar Kurulu'na yetki verilmiştir.

Bahse konu yetkiye dayanılarak, anılan Kanun'da yer alan maddelerin Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu'na devri usulü, 20/03/1971 tarih ve 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile düzenlenmiştir. Söz konusu Bakanlar Kurulu kararı ile resmi daire ve idareler ve iktisadi devlet teşekkülleri ile bunlara ait müessese ve iştiraklerinin malik oldukları her çeşit maden hurdaları ile bunların hurda hâlindeki halitalarının ve kullanılmayacak bir hâle gelmiş bulunan muharrik ve müteharrik araçlarının kendi ihtiyaçlarından fazlalarının, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu tarafından altı ayda bir piyasa etütlerine dayanılarak yapacağı tespit ve teklif ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nca kabul edilecek fiyatlarla adı geçen Kuruma satış suretiyle devirleri kararlaştırılmıştır.

Ayrıca 19/03/2001 tarih ve 2001/15 sayılı Genelge'de, 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu kararı çerçevesinde her türlü hurda malzemenin kamu kurum ve kuruluşlarınca Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Hurda Sanayi İşletmeleri (…) A.Ş.'ye satış suretiyle devri öngörülmüştür.

Bakanlar Kurulu'nun 31/10/1972 tarih ve 7/5472 sayılı İhtiyaç Fazlası (Ölü Stok) Yedek Parça ve Malzemelerin Tarifi, Tespiti, Değerlendirme ve Tasfiyesi Hakkında Karar'ında, ''İhtiyaç fazlası (Ölü Stok) yedek parça ve malzeme'' tanımlanarak, resmi daire ve idareler ile iktisadi devlet teşekkülleri ve bunlara ait müessese ve iştiraklerin sahip oldukları makine ve motorlu taşıtlardan resmi kuruluşların stoklarında zamanla oluşan ihtiyaç fazlası yedek parça ve malzemelerden resmi dairelerin satın almadıkları ve herhangi bir değerlendirme imkânı da bulunmayan malzemelerin, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu'na satış sureti ile devredileceği kurala bağlanmıştır.
Yukarıda yer verilen mevzuat düzenlemeleri uyarınca, resmi daire ve idareler ile iktisadi devlet teşekkülleri ve bunlara ait müessese ve iştiraklerinin malik oldukları her çeşit maden hurdaları ile bunların hurda hâlindeki halitalarının yanı sıra, kullanılmayacak hâle gelmiş bulunan muharrik ve müteharrik araçlarının, kendi ihtiyaçlarından fazlalarının öncelikle kuruluşların bağlı olduğu kanun ve usullere göre değerlendirme imkânlarının aranacağı, bu suretle değerlendirme imkânı bulunmayan malzemelerin listelerinin makine parkı olan resmi dairelere gönderilerek ihtiyaçları olup olmadığının sorulacağı, ihtiyacı olan resmi dairelere 4916 sayılı Kanun uyarınca satışının yapılacağı, resmi dairelere satışı yapılamayan ve herhangi bir değerlendirme imkanı bulunmayan malzemelerin Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu'na satış suretiyle devredileceği, bu çerçevede 7/5472 sayılı Bakanlar Kurulu kararının 3. maddesinde yer alan "kuruluşların bağlı olduğu kanun ve usullere göre değerlendirme imkanları aranır." tabirinden ilgili kuruluşun kendi bünyesinde ihtiyaç fazlası malzemelerin değerlendirilmesinin anlaşılacağı açıktır. Dolayısıyla, ihtiyaç fazlası malzemelerin öncelikle ilgili kuruluşun kendi bünyesinde değerlendirme imkânlarının aranacağı, bunun mümkün olmaması hâlinde, 4916 sayılı Kanun uyarınca diğer resmi dairelere satılabileceği, ilgili kuruluşun kendi bünyesinde değerlendirilmeyen ve diğer resmi kurumlara satılamayan ihtiyaç fazlası malzemelerin, Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu'na (…) satış suretiyle devredileceği ve anılan malzemelerin piyasaya satılmak suretiyle elden çıkartılmasının mümkün olmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu itibarla, 20/03/1971 tarih ve 7/2156 sayılı ve 31/10/1972 tarih ve 7/5472 sayılı Bakanlar Kurulu kararları kapsamında olan davalı … İşletmeleri A.Ş.'ye ait hurda, ihtiyaç fazlası deniz vasıtaları, taşıt, iş makinası ile malzeme ve yedek parçaların satışına ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla çıkarılan dava konusu Yönetmeliğin "İhtiyaç fazlası (ölü stok) malzemelerin satışı" başlıklı 10. maddesinde yer alan ''...en az iki kez piyasaya satışa arz edilerek değerlendirilir.'' ibaresi ile, bu ibareye paralel olarak ihtiyaç fazlası malzemelerin piyasaya satışına ilişkin ihale usulünü düzenleyen 7, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38 ve 39. maddelerinde hukuka uygunluk bulunmamaktadır." gerekçesiyle Dairemiz kararının dava konusu Yönetmeliğin 17. maddesi yönünden onanmasına, Yönetmeliğin 10. maddesinde yer alan ''... en az iki kez piyasaya satışa arz edilerek değerlendirilir.'' ibaresi ile 7, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38 ve 39. maddeleri yönünden bozulmasına karar verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 46. maddesinin birinci fıkrasında, Danıştay dava dairelerinin nihaî kararlarının Danıştay'da temyiz edilebileceği; 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun 38. maddesinde, İdarî Dava Daireleri Kurulu'nun, idarî dava dairelerinden ilk derece mahkemesi olarak verilen kararları temyizen inceleyeceği; 2577 sayılı Kanun'un 49/4. ve 50. maddelerinde, Danıştay dava dairelerine ısrar imkânı tanınmayıp, Danıştay İdarî ve Vergi Dava Daireleri Kurulları kararlarına uyulmasının zorunlu olduğu kurala bağlanmıştır.
Aktarılan kanun hükümlerine göre, Danıştay dava dairelerince ilk derece mahkemesi olarak verilen kararların Danıştay İdarî ve Vergi Dava Daireleri Kurullarınca bozulması hâlinde Danıştay dava dairelerine ısrar imkânı tanınmadığından, bozma kararına uyularak İdarî Dava Daireleri Kurulu kararında belirtilen gerekçelerle dava konusu 07/05/2013 tarih ve 28640 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan … Anonim Şirketi İhtiyaç Fazlası ve İhtiyaç Dışı Malzemeler Değerlendirme ve Satış Yönetmeliği'nin 10. maddesinde yer alan ''... en az iki kez piyasaya satışa arz edilerek değerlendirilir.'' ibaresi ile 7, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38 ve 39. maddelerinin iptaline karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu 07/05/2013 tarih ve 28640 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan .. Anonim Şirketi İhtiyaç Fazlası ve İhtiyaç Dışı Malzemeler Değerlendirme ve Satış Yönetmeliği'nin 10. maddesinde yer alan ''... en az iki kez piyasaya satışa arz edilerek değerlendirilir.'' ibaresi ile 7, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38 ve 39. maddelerinin İPTALİNE,
2. Dava kısmen ret, kısmen iptal kararı ile sonuçlandığından ayrıntısı aşağıda gösterilen ve davacı tarafından yapılan toplam 852,55-TL yargılama giderinin …-TL'sinin davacı üzerinde bırakılmasına; kalan …-TL ile Avukatlık Asgari Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
3. Dairemizin 03/06/2020 tarih ve E:2014/5052, K:2020/1157 sayılı kararında davalı idareler lehine vekâlet ücretine hükmedildiğinden, davalı idareler lehine yeniden vekâlet ücretine hükmedilmemesine,
4. Posta giderleri avansından artan tutar ile istemi hâlinde kullanılmayan …TL yürütmeyi durdurma harcının kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 14/02/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.