Danıştay 8. Daire 2020/3961 Esas 2022/871 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/3961
Karar No : 2022/871

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
VEKİLLERİ : Av. ... Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Bakanlığı
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:... sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, iç kaynaktan muvazzaf subay temini kapsamında, Isparta İli, Eğirdir Dağ Komando Okulu ve Eğitim Merkez Komutanlığında muvazzaf subay adayı olarak eğitim görmekte iken hakkında yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz sonuçlanması nedeniyle ilişiğinin kesilmesine ilişkin işlemin iptaline karar verilmesi istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ...İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:... kararında; davacı hakkında yapılan güvenlik soruşturması sonucunda elde edilen üç abisinin Hizbullah terör örgütüne iltisaklı olduğu yönündeki bilgi notunun, yürütülecek kamu hizmetinin doğrudan ülke güvenliğinde ve asayişin sağlanmasında önemli bir yere sahip olması, görevin niteliği ve hassasiyeti ile güvenlik soruşturmasının ilgililerin içinde bulunduğu ortam da dikkate alınarak yapılacağı hususlarının birlikte değerlendirilmesinden, davacının güvenlik soruşturmasının olumsuz değerlendirilmek suretiyle subay adaylığının sonlandırılarak kurstan ilişiğinin kesilmesine ilişkin dava konusu işlemde kamu yararı ve hizmet gerekleri yönünden hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ...Bölge İdare Mahkemesi ...İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, bilgi notunda yer alan bilgilerin gerçek dışı olduğu, hakkında adli ve idari soruşturmasının bulunmadığı, dava konusu işlemin suç ve cezaların şahsiliği ilkesine aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Davalı idare tarafından, istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile usul ve yasaya aykırı olan Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacının, muvazzaf subay adayı olarak ...Dağ Komando Okulu ve Eğitim Merkez komutanlığında subay temel kursu görmekteyken hakkında yapılan yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması neticesinde elde edilen "-Abisi R.Ç.: 2017 yılında Hizbullah/İlim Grubu içerisinde faaliyet gösteren şahıslardan olduğu şeklinde teyide muhtaç istihbari mahiyette bilgiler elde edildiği, -Abisi Me.Ç.: ....2016-2017 yılları arasında Hizbullah/İlim Grubuna müzahir şahıslar tarafından organize edilen etkinliklere katıldığı şeklinde istihbari mahiyette bilgiler elde edildiği, -Abisi Mu.Ç.: 2016-2017 yılları arasında Hizbullah/İlim Grubuna müzahir şahıslar tarafından organize edilen etkinliklere katıldığı şeklinde istihbari mahiyette bilgiler elde edildiği," yönündeki bilgi notuna istinaden Aday Değerlendirme Kurulunca güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandırıldığı ve güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandığı gerekçesiyle ilişiğinin kesilmesi üzerine de bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
4045 sayılı Güvenlik Soruşturması, Bazı Nedenlerle Görevlerine Son Verilen Kamu Personeli İle Kamu Görevine Alınmayanların Haklarının Geri Verilmesine ve 1402 Numaralı Sıkıyönetim Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanunun 1. maddesinde; "Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması; kamu kurum ve kuruluşlarında, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler ile askeri, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli ve ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında yapılır...
Devletin güvenliğini, ulusun varlığını ve bütünlüğünü iç ve dış menfaatlerinin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgeler ile gizlilik dereceli kamu personeli ile meslek gruplarının tespiti, birim ve kısımların tanımlarının yapılması, güvenlik soruşturmasının ve arşiv araştırmasının usul ve esasları ile bunu yapacak merciler ve üst kademe yöneticilerinin kimler olduğu Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulacak yönetmelik ile düzenlenir." hükmü yer almıştır.
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliğinin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan 9. maddesinde, ''Türk Silahlı Kuvvetlerinin kadro ve kuruluşlarında yer alacak personelin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Türk Silahlı Kuvvetlerince bu Yönetmeliğe uygun olarak hazırlanacak yönerge uyarınca yapılır.'' düzenlemesine; yine dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan 11. maddesinde ise, ''Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında kişinin içinde bulunduğu ortam da dikkate alınarak:
a) Kimlik kontrolü, kimlik kayıtlarının doğruluk derecesi, uyrukluğu, geçmişte yabancı bir devletin uyrukluğuna girip girmediği,
b) Kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığı, kolluk kuvvetlerinin ve istihbarat ünitelerinin arşivlerinde bilgiler bulunup bulunmadığı, adli sicil kaydının ve hakkında bir tahdidin olup olmadığı,
c) Yıkıcı faaliyetlerde bulunup bulunmadığı ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanuna ve Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı davranıp davranmadığı.
d) Şeref ve haysiyetini ihlal edecek ve görevine yansıyacak şekilde kumara, uyuşturucuya, içkiye, paraya ve aşırı bir şekilde menfaatine düşkün olup olmadığı, ahlak ve adaba aykırı davranıp davranmadığı,
e) Yabancılarla, özellikle hasım ve hasım olması muhtemel Devlet mensupları ve temsilcileriyle ilgili derecesinin iç yüzü ve nedeni,
f) Sır saklama yeteneğinin olup olmadığı, araştırılır.'' düzenlemesine,
12. maddesinde, ''Bu Yönetmelik kapsamına giren bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarınca yaptırılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında aşağıdaki yöntem izlenir: a) Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması formundaki sorular nüfus kayıtlarında yapılan tashih ve değişiklikler belirtilmek ve isimler açıkca yazılmak suretiyle cevaplandırılır ve nüfus cüzdanı örneği noksansız olarak doldurularak istek yazısı ekinde soruşturmayı yapan makama bildirilir. b) Hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması istenilen kişiler için kurum ve kuruluşunca Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünden sağlanan adli sicil kaydıyla ekteki formdan bir örneği kişinin nüfusa kayıtlı olduğu il valiliğine, bir örneği ikamet ettiği il valiliğine, bir örneği Emniyet Genel Müdürlüğüne, bir örneği de ilgisine göre Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığına gönderilir. Bir örneği de istekte bulunan kurum ve kuruluşun dosyasında saklanır. Türk Silahlı Kuvvetlerince yaptırılacak arşiv araştırmalarında forma adli sicil kaydının eklenmesi zorunlu değildir...'' düzenlemesine yer verilmiştir.
Öte yandan, Fakülte ve Yüksek Okullar Askerî Öğrenci Komutanlıkları ve Öğrencileri ile Fakülte ve Yüksek Okullardan Yetişen Subaylara Ait Yönetmeliğin 26. maddesinde "Yedek subaylık hizmetini yaptıkları sırada muvazzaf subay olmak üzere müracaat eden fakülte veya yüksek okul mezunlarında aşağıdaki nitelikler aranır: a. Sosyal durum, ahlak ve karakterle ilgili koşullar:...(6) Yaptırılacak güvenlik soruşturmasından olumlu sonuç almak,..." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kamu görevlilerinin sadakat, tarafsızlık ve devlete bağlılık yükümlülüğü çerçevesinde devleti temsil eden ve millî güvenlik bakımından hassasiyet içeren bazı kamu görevlerine atanacak kişiler bakımından daha sıkı nitelikler aranması ve birtakım sınırlamaların getirilmesi doğaldır. Bu şekilde aranan nitelikler ve kanunlarda öngörülen kısıtlamalar, kamu hizmetinin etkin ve sağlıklı bir biçimde yürütülmesi amacına yöneliktir. Silahlı kuvvetler, emniyet gibi millî güvenlik açısından önem arz eden kurumlara personel alımında ilgili kamu hizmeti niteliği gereği bazı özel koşulların aranması gerekmekte olup, davacının aile bireylerinin eylemlerinin davacının kamu hizmetine girme hakkını engelleyecek biçimde değerlendirmeye alınmasının hukuka ve hakkaniyete aykırı olmayacağı değerlendirilmektedir.
Nitekim Anayasa Mahkemesinin 2014/16941 başvuru numaralı kararında "47. Somut olayda başvurucu hakkında yapılan ve başvurucunun ailesine ait bilgiler içeren güvenlik soruşturmasına istinaden sözleşmenin feshedilmesi işlemini Mahkemenin hukuka aykırı bulmadığı görülmektedir. Olayda başvurucunun karşı karşıya kaldığı söz konusu işlem millî güvenliğin sağlanması görevini yerine getirmeyi amaçlayan Türk Silahlı Kuvvetlerinde görev alacak personelde birtakım özel koşulların aranmasının gerekmesiyle ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda başvurucunun aile bireylerinin eylemlerinin başvurucunun kamu hizmetlerine girme hakkını etkileyecek biçimde değerlendirmeye alınmasının -ilgili kamu hizmetinin niteliği dikkate alındığında- hakkaniyete aykırı sonuçlar doğuracağı söylenemez." ifadelerine yer verilerek benzer bir değerlendirme yapılmıştır.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de, devletlerin milli güvenliğin korunması amacını gerçekleştirmede sahip oldukları takdir yetkisinin geniş olduğunu kabul etmektedir. AİHM, Sözleşme'ye taraf devletin milli güvenliği korumak için yetkili ulusal makamlarına ilk olarak kişiler hakkında bilgi toplama ve halka açık olmayan siciller tutma, ikinci olarak milli güvenlik bakımından önemli kadrolarda çalışmak isteyen adayların bu işe uygunluğunu takdir ederken bu bilgiyi kullanma yetkisi veren kurallara sahip olmaları gerektiğinde kuşku bulunmadığını belirtmektedir. (Leander/İsveç, B.No: 9248/81, 26/3/1987, § 59).
Bu çerçevede milli güvenlik bakımından önemli kadrolarda çalışacaklar hakkında yaptırılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında hakkında bilgi toplanacak aile bireylerininde saptanması gerekmekte olup, Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği’nin ekinde yer alan Güvenlik Soruşturması Formunda kişinin kendisinin, babasının, annesinin, velisinin (Ask. Öğ. İçin), eşinin, kardeşinin ve 18 yaşından büyük çocuklarının kapsamda olduğu görülmektedir. Ayrıca 25/10/2018 tarih ve 30576 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanan Yönetmelik değişikliği ile söz konusu forma "Kendisi ve Yakın Akrabalarıyla İlgili Belirtilmesinde Fayda Görülen Diğer Hususlar" başlıklı bir kısmında eklendiği görülmektedir.
Uyuşmazlık konusu olayda; davacı hakkında yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması neticesinde davacının abileri hakkında Hizbullah/İlim grubuyla bağlantılı oldukları şeklinde bilgi notuna istinaden davacının güvenlik soruşturması olumsuz değerlendirilerek ilişiği kesilmiştir.
Davacı tarafından, abilerine ilişkin iddiaların gerçek dışı olduğunun ileri sürüldüğü ve abilerine ilişkin adli sicil kayıtlarının dava dosyasına sunulduğu görülmüş olup, davacının ileri sürdüğü bu iddiaların yeterince araştırılmadan Mahkemece karar verildiği tespit edilmiştir.
Bu kapsamda eksik incelemeye dayalı verilen davanın reddi yolundaki Mahkeme kararını onayan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesinin kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:...K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 15/02/2022 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.