Danıştay 13. Daire 2020/168 Esas 2022/405 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2020/168
Karar No : 2022/405

DAVACI : …Yatırım Üretim ve Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. Dr. …
DAVALI : … Kurumu
VEKİLLERİ : Av. …
DAVANIN KONUSU :
1. Davacı şirkete ait Kirazlı Rüzgâr Enerji Santralinin (RES) 2020 yılı YEK Destekleme Mekanizması'ndan (YEKDEM) yararlandırılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı … Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmektedir.
2. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve" ibaresinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun'un 6. maddesinde, başvuru tarihi itibarıyla henüz işletmeye girmemiş olan tesisler için sürelerin nasıl hesaplanacağı belirtilerek başvuru tarihi itibarıyla henüz işletmeye girmemiş olan tesislerin de YEKDEM’den faydalanabileceğinin kurala bağlandığı, işletmeye girmeden başvuru yapan tesisler için YEKDEM’de öngörülen sürelerin işletmeye girecekleri tarihten itibaren başlayacağı, kabul işlemleri için zorunlu olan enerji kesintisinin yapılmasına müsaade edilmemesinin kendilerinin kontrolünde olmayan nedenlerden kaynaklandığı, geçici kabul için hazır olunmasına rağmen ilgili dağıtım şirketinin enerji kesintisinin 09/11/2019 tarihinden sonraki bir tarihte yapılabileceğini bildirdiği, bu nedenle kısmî geçici kabulün 31/12/2019 tarihinde yapılabildiği, tesisin 2020 yılı YEKDEM’den yararlandırılması amacıyla 12/09/2019 tarihinde başvuruda bulunulduğu, 5346 sayılı Kanun'da YEKDEM’den faydalanabilmek için sadece 31 Ekim tarihine kadar başvuru şartının arandığı, dava konusu düzenleyici işlemin 5346 sayılı Kanun'a ve YEKDEM’in amacına aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI :
Öncelikle, usule ilişkin olarak, davanın süresinde açılmadığının tespiti hâlinde süre aşımı yönünden reddi gerektiği ileri sürülmüştür.

Esasa ilişkin olarak ise, davacı şirkete ait tesisin 2020 yılı YEKDEM’den yararlandırılması amacıyla 12/09/2019 tarihinde başvuruda bulunulduğu, ancak tesisin 31/12/2019 tarihinde işletmeye girdiği, dolayısıyla başvuru tarihi itibarıyla tesis işletmeye girmediğinden 2020 yılı YEKDEM’den faydalanma imkânının bulunmadığı, 5346 sayılı Kanun'un 6. maddesinden 18/05/2005 tarihinden önce işletmeye girenler ile Bakanlar Kurulu Kararıyla belirlenen 31/12/2020 tarihinden sonra işletmeye girenlerin YEKDEM’den faydalanamayacağının anlaşılması gerektiği, dava konusu düzenleyici işlemin 5346 sayılı Kanun'da öngörülen şartı daraltmadığı, 5346 sayılı Kanun'un 6. maddesinin dördüncü fıkrasının davacı şirketin iddia ettiği gibi 31/12/2020 tarihine kadar işletmeye girmenin yeterli olmadığına ilişkin karine teşkil ettiği, bir olayın mücbir sebep hâli sayılabilmesi için, olaydan etkilenen tarafın gerekli özen ve dikkati göstermiş ve tüm önlemleri almış olması gerekirken davacı şirketin 31/10/2019 tarihinde enerji kesintisi için başvuruda bulunarak gerekli özen ve dikkati göstermediği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …'IN DÜŞÜNCESİ : Dava; davacı şirkete ait Kirazlı Rüzgâr Enerji Santralinin 2020 yılı YEK Destekleme Mekanizması'ndan (YEKDEM) yararlanması istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararı ile "Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmelik"in 8. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve" ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
Davalı idarenin usule ilişkin itirazları yerinde görülmemiştir.
5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun'un 6. maddesinin birinci fıkrasında, "Bu Kanunun yürürlüğe girdiği 18/05/2005 tarihinden 31/12/2015 tarihine kadar işletmeye girmiş veya girecek YEK Destekleme Mekanizmasına tâbi üretim lisansı sahipleri için, bu Kanuna ekli I sayılı Cetvelde yer alan fiyatlar, on yıl süre ile uygulanır. Ancak, arz güvenliği başta olmak üzere diğer gelişmeler doğrultusunda 31/12/2015 tarihinden sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için bu Kanuna göre uygulanacak miktar, fiyat ve süreler ile kaynaklar Cetveldeki fiyatları geçmemek üzere, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir."; ikinci fıkrasında, "YEK Destekleme Mekanizmasına bir sonraki takvim yılında tâbi olmak isteyenler YEK Belgesi almak ve 31 Ekim tarihine kadar EPDK’ya başvurmak zorundadır.
"; üçüncü fıkrasında, "YEK Destekleme Mekanizmasında öngörülen süreler; tesislerden işletmedekiler için işletmeye girdiği tarihten, henüz işletmeye girmemiş olanlar için işletmeye girecekleri tarihten itibaren başlar. (...)"; dördüncü fıkrasında, "YEK Destekleme Mekanizmasına tâbi olanların listesi ile bunlara ait tesislerin işletmeye giriş tarihlerine, yıllık elektrik enerjisi üretim kapasitelerine ve yıllık üretim programına ilişkin bilgiler, kaynak türlerine göre her yıl 30 Kasım tarihine kadar EPDK tarafından yayımlanır."; yedinci fıkrasında, "(...) Bu fıkra kapsamındaki PMUM dâhil uygulamalara ilişkin usul ve esaslar, EPDK tarafından çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir.
" kuralına yer verilmiştir.
5346 sayılı Kanun'un verdiği yetkiye dayanılarak hazırlanan ve 01/10/2013 tarihli, 28782 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükteki hâli olan 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, YEK Destekleme Mekanizması'nın; bu Yönetmelik kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim faaliyeti gösteren üretim lisansı sahibi tüzel kişiler ile Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi yapan kişilerin yararlanabileceği süreleri kapsayan destekleme mekanizması olduğu; ikinci fıkrasında, YEKDEM'in, Piyasa İşletmecisi tarafından takvim yılı bazında işletileceği, YEKDEM’e bir takvim yılı için tâbi olan üretim lisansı sahiplerinin, uygulamaya dâhil oldukları takvim yılı içerisinde YEKDEM’den çıkamayacağı; 6. maddesinin birinci fıkrasında, başvurulardan eksiksiz ve usulüne uygun olduğu tespit edilenlerin değerlendirmeye alınacağı ve bu Yönetmelikte öngörülen bilgileri içeren ön YEK listesinin, Kasım ayının ilk on günü içerisinde Kurum internet sayfasında ilan edileceği; ikinci fıkrasında, ilan edilen ön YEK listesindeki başvurulara ve/veya bilgilere (...) yazılı olarak beş gün içerisinde gerekçeleriyle birlikte itirazda bulunulabileceği; 7. maddesinde, başvurusu değerlendirmeye alınan tüzel kişilerden bir sonraki takvim yılında YEKDEM’den yararlanabilecek olanları içeren nihaî YEK listesinin, 6. ve 8. madde hükümleri dikkate alınarak 30 Kasım tarihine kadar sonuçlandırılacağı, nihaî YEK listesinde kaynak türlerine göre YEKDEM’e tâbi olan üretim lisansı sahiplerine ait tesislerin işletmeye giriş tarihlerine, yıllık elektrik enerjisi üretim kapasitelerine ve yıllık üretim programına ilişkin bilgilerin yer alacağı, YEKDEM’e esas üretim döneminin, her takvim yılının birinci günü başlayıp son günü itibarıyla nihayet bulacağı; 8. maddesinin birinci fıkrasında, Yönetmelik kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olup ilgili Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmiş tarihe kadar kısmen veya tamamen işletmeye girmiş veya girecek olan üretim tesislerine ilişkin üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin, lisansına dercedilen ilk kurulu gücün; tamamının işletmeye giriş tarihinden, tamamı işletmeye girmeden YEKDEM’e katılması hâlinde, YEKDEM’e ilk katıldığı tarihten itibaren on yıl süreyle YEKDEM’den yararlanabileceği; ikinci fıkrasında, birinci fıkra kapsamında başvuru yapan tüzel kişilerin üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve YEKDEM’e kayıt amacıyla Kuruma yapacakları başvurunun Yönetmelik hükümlerine göre kabul edilmesinin gerektiği kurala bağlanmıştır.
Öte yandan, Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin 35. maddesinin ikinci fıkrasında, "Bir olayın mücbir sebep hâli sayılabilmesi için; olaydan etkilenen tarafın gerekli özen ve dikkati göstermiş ve tüm önlemleri almış olmasına karşın olayın önlenemeyecek, kaçınılamayacak ve öngörülemeyecek olması ve bu durumun etkilenen tarafın ilgili mevzuat kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesini engellemesi gerekir." kuralına yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, davacı şirket tarafından, … tarih ve … numaralı üretim lisansı bulunan …tesisi ile ilgili olarak 2020 yılı YEK Destekleme Mekanizmasından yararlanmak için 16/09/2019 tarihinde yapılan başvurunun dava konusu edilen 28/11/2019 tarih ve 8952-12 sayılı Kurul kararıyla; Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesine dayanılarak 31/10/2019 tarihi itibarıyla işletmeye geçmediğinden bahisle reddedilmesi üzerine, bu Kurul kararı ile dayanağı olan anılan Yönetmelik'in 8. maddesinin ikinci fıkrasındaki; "üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve" ibaresinin Yasa'da bulunmayan bir kısıtlamayı içermesi nedeniyle üst hukuk normuna aykırı olduğu, Kurul kararının ise hukuka aykırı Yönetmelik hükmüne dayanması ve mücbir sebep durumunun dikkate alınmaması nedenleriyle hukuka aykırı olduğu belirtilerek iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yönetmelik hükmünün iptali isteminin incelenmesi:
Dava konusu Yönetmeliğin Resmî Gazete'de yayımlandığı tarihte yürürlükteki hâliyle Anayasa'nın 124. maddesinde, "Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler." kuralına yer verilmiştir.
5346 sayılı Kanun'un 6. maddesinin gerekçesinde; YEKDEM'e tâbi olmak isteyenlerin, YEK Belgesi ile lisans alması, 31/12/2015 tarihinden önce üretim tesislerinin işletmeye girmesi ve her yıl 31 Ekim tarihinden önce … Kurumu'na başvuruda bulunması gerektiği, yeni tesislerin yapımını özendirmek amacıyla YEKDEM'de öngörülen sürelerin tesislerin işletmeye girdiği tarihten itibaren başlayacağı, ancak YEKDEM'e tâbi olanların yıl içerisinde YEKDEM dışına çıkamayacakları belirtilmiştir.
YEKDEM'den yararlanmak için başvuru sahiplerinin YEK Belgesi ile üretim lisansı alması ve 31 Ekim tarihine kadar Kuruma başvurmalarının mevzuattan kaynaklanan bir zorunluluk olduğu, her yıl 31 Ekim tarihinden sonra ileriye dönük olarak üretim tesislerinin işletmeye geçeceğinin taahhüt edilmesinin cari yıl içerisinde YEKDEM'den yararlanılabileceği anlamına gelmediği, çünkü sistemden yararlanmak için öngörülen sürelerin tesislerin işletmeye girdiği tarihten itibaren başlayacağı, kaldı ki YEKDEM'e tâbi olanların listesi ile bunlara ait tesislerin işletmeye giriş tarihlerine, yıllık elektrik enerjisi üretim kapasitelerine ve yıllık üretim programına ilişkin bilgilerin her yıl 30 Kasım tarihine kadar Kurum tarafından yayımlanacağının kurala bağlandığı görülmektedir.
Bu çerçevede, takvim yılı bazında uygulanan YEKDEM'den yararlanacakların belirlenmesi için tesislerin 31 Ekim tarihine kadar işletmeye girmiş olması kanunî bir zorunluluktur. Aksi takdirde, yıl içerisinde herhangi bir zaman diliminde yapılacak başvuruların da değerlendirmeye alınması gerektiği sonucuna ulaşılır ki, bu durum sistemin işleyiş amacına uygun düşmemektedir.
Bu itibarla, dava konusu Yönetmeliğin 8. maddesinin 2. fıkrasında yer alan "üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve" ibaresinde hukuka ve Yasa hükümlerine aykırılık bulunmamaktadır.
Dava konusu edilen 28/11/2019 tarih ve 8952-12 sayılı Kurul kararı bakımından inceleme;
Uyuşmazlık konusu üretim tesisine ait projelerin 25/10/2019 tarihinde onaylandığı ve davacı şirket tarafından üretime geçilmesi için zorunlu olan sürecin yürütülmesi ve elektrik kesintisinin yapılması için 31/10/2019 tarihinde TEİAŞ'a başvuru yapıldığı, bu tarihte henüz işlemlerin sonuçlandırılmadığı, TEİAŞ tarafından elektrik kesintisinin ancak 09/11/2019 tarihinde yapılabileceğinin bildirildiği, davacı tarafça bu durumun mücbir sebep oluşturduğu belirtilmekte ise de, yukarıda yer verilen Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin 35. maddesinin ikinci fıkrasında belirtildiği şekilde bir mücbir sebebin varlığının kabulü olanaklı olmayıp, Yasaya uygun görülen Yönetmelik hükmü doğrultusunda YEKDEM'den yararlanmak üzere son başvuru tarihi olan 31/10/2019 tarihi itibarıyla işletmeye geçilmiş olması gerekirken, bu tarihte henüz TEİAŞ'a başvuru yapıldığı, işlemlerin tamamlanmadığı da dikkate alındığında dava konusu Kurul kararında hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce duruşma için taraflara önceden bildirilen 27/04/2021 tarihinde, davacı vekili Av. Dr. … ve davalı idare vekilleri Av. …, Av. …'ın geldikleri, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısı'nın düşüncesi alındıktan sonra, taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Aynı gün verilen ara kararı gereğinin yerine getirildiği görülerek dava dosyası incelenip, gereği görüşüldü:
MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Davacı şirkete, … tesisinde üretim faaliyeti göstermek üzere … tarih ve … numaralı üretim lisansı verilmiştir.
Şirket tarafından, 12/09/2019 ve 16/09/2019 tarihlerinde tesisin 2020 yılı YEKDEM'den yararlandırılması istemiyle başvuru yapılmıştır.
Tesise ait 3,8 MWm/3,8 MWe kurulu gücündeki T6 numaralı türbinin ve bu türbine ait yardımcı tesislerin geçici kabulünün yapılması Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'ndan 24/10/2019 tarihinde talep edilmiştir.
Bu talebe istinaden, 31/10/2019 tarihinde tesis mahalline gidilerek sahada incelemelerde bulunulmuş ve aynı tarihte düzenlenen tutanakta, kabule esas T6 numaralı türbine ait kanat montajları ve elektriksel bağlantılar ile enerji iletim hattı ve şalt elektriksel hat/kablo bağlantılarının henüz tamamlanmadığından bahisle, kısmî geçici kabulün reddine karar verildiği belirtilmiştir.
Bunun üzerine, Kirazlı RES projesi kapsamında tesis çalışmaları devam etmekte olan 154 kV Kirazlı RES Trafo Merkezi (TM) - Nazilli TM Enerji İletim Hattının (EİH) 62-73 numaralı direkleri arasında tel çekimi yapılacağından bahisle, 31/10/2019 tarihinde saat 11:30-18:00 arasında enerji kesintisine ihtiyaç duyulduğu hususu … A.Ş. (TEİAŞ) Genel Müdürlüğü 21. Bölge Müdürlüğü'ne 31/10/2019 tarihinde bildirilmiştir.
TEİAŞ 21. Bölge Müdürlüğü tarafından, söz konusu bildirim kapsamında belirtilen alçak gerilim ve orta gerilim enerji nakil hatlarında enerji kesintisi yapılmasına ilişkin talep, … A.Ş.'ye 31/10/2019 tarihinde iletilmiştir. Ancak, … A.Ş.'nin 31/10/2019 tarihli yazısıyla, bahsi geçen fiderlerin ilçe merkezlerini ve bölgedeki üretim santrallerini enerjilendirmekte olduğundan enerji iletim hattı iletken çekimi çalışmaları için talep edilecek enerji kesintisinin 09/11/2019 tarihi sonrasında belirlenecek bir tarihte yapılabileceği bildirilmiştir.
Sonrasında ise, Kirazlı RES'e ait 1 adet rüzgâr türbini ve generatör grubu (T6) ile bu üniteye ait (33,6/6/0,69) kV/4995 kVA gerilim ve gücündeki 1 adet ünite yükseltici trafosu, (33,6/0,4) kV/160 kVA gerilim ve gücündeki 1 adet iç ihtiyaç trafosu, bunlara bağlı orta gerilim şalt hücreleri ve yardımcı tesislere yönelik kısmî geçici kabul 31/12/2019 tarihinde yapılmıştır.
Bu çerçevede, şirkete ait tesisin 2020 yılı YEKDEM'den yararlandırılması istemiyle yapılan başvurunun 5346 sayılı Kanun'un 6. maddesinin 2., 3. ve 4. fıkraları ile Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesinin 1. ve 2. fıkraları uyarınca reddine ilişkin dava konusu işlemin tesis edildiği ve bu işlem ile dayanağı olduğu ileri sürülen Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve" ibaresinin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
Davalı tarafından, davanın süresinde açılmadığının tespiti hâlinde süre aşımı yönünden reddi gerektiği ileri sürülmüştür.
Davalı idarenin usule yönelik itirazı geçerli görülmeyerek esasın incelenmesine geçildi.
ESAS YÖNÜNDEN:
İLGİLİ MEVZUAT:
İşlemin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükteki hâli olan 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun'un 6. maddesinin birinci fıkrasında, "Bu Kanunun yürürlüğe girdiği 18/05/2005 tarihinden 31/12/2015 tarihine kadar işletmeye girmiş veya girecek YEK Destekleme Mekanizmasına tâbi üretim lisansı sahipleri için, bu Kanuna ekli I sayılı Cetvelde yer alan fiyatlar, on yıl süre ile uygulanır. Ancak, arz güvenliği başta olmak üzere diğer gelişmeler doğrultusunda 31/12/2015 tarihinden sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için bu Kanuna göre uygulanacak miktar, fiyat ve süreler ile kaynaklar Cetveldeki fiyatları geçmemek üzere, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir."; ikinci fıkrasında, "YEK Destekleme Mekanizmasına bir sonraki takvim yılında tâbi olmak isteyenler YEK Belgesi almak ve 31 Ekim tarihine kadar EPDK’ya başvurmak zorundadır."; üçüncü fıkrasında, "YEK Destekleme Mekanizmasında öngörülen süreler; tesislerden işletmedekiler için işletmeye girdiği tarihten, henüz işletmeye girmemiş olanlar için işletmeye girecekleri tarihten itibaren başlar. (...)"; dördüncü fıkrasında, "YEK Destekleme Mekanizmasına tâbi olanların listesi ile bunlara ait tesislerin işletmeye giriş tarihlerine, yıllık elektrik enerjisi üretim kapasitelerine ve yıllık üretim programına ilişkin bilgiler, kaynak türlerine göre her yıl 30 Kasım tarihine kadar EPDK tarafından yayımlanır."; yedinci fıkrasında, "(...) Bu fıkra kapsamındaki PMUM dâhil uygulamalara ilişkin usul ve esaslar, EPDK tarafından çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir.
" kuralına yer verilmiştir.
5346 sayılı Kanun'un verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, YEK Destekleme Mekanizması'nın; bu Yönetmelik kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim faaliyeti gösteren üretim lisansı sahibi tüzel kişiler ile LÜY kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi yapan kişilerin yararlanabileceği süreleri kapsayan destekleme mekanizması olduğu; ikinci fıkrasında, YEKDEM'in, Piyasa İşletmecisi tarafından takvim yılı bazında işletileceği, YEKDEM’e bir takvim yılı için tâbi olan üretim lisansı sahiplerinin, uygulamaya dâhil oldukları takvim yılı içerisinde YEKDEM’den çıkamayacağı; işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükteki hâli olan 6. maddesinin birinci fıkrasında, başvurulardan eksiksiz ve usulüne uygun olduğu tespit edilenlerin değerlendirmeye alınacağı ve bu Yönetmelikte öngörülen bilgileri içeren ön YEK listesinin, Kasım ayının ilk on günü içerisinde Kurum internet sayfasında ilan edileceği; ikinci fıkrasında, ilan edilen ön YEK listesindeki başvurulara ve/veya bilgilere (...) yazılı olarak beş gün içerisinde gerekçeleriyle birlikte itirazda bulunulabileceği; 7. maddesinde, başvurusu değerlendirmeye alınan tüzel kişilerden bir sonraki takvim yılında YEKDEM’den yararlanabilecek olanları içeren nihaî YEK listesinin, 6. ve 8. madde hükümleri dikkate alınarak 30 Kasım tarihine kadar sonuçlandırılacağı, nihaî YEK listesinde kaynak türlerine göre YEKDEM’e tâbi olan üretim lisansı sahiplerine ait tesislerin işletmeye giriş tarihlerine, yıllık elektrik enerjisi üretim kapasitelerine ve yıllık üretim programına ilişkin bilgilerin yer alacağı, YEKDEM’e esas üretim döneminin, her takvim yılının birinci günü başlayıp son günü itibarıyla nihayet bulacağı; 8. maddesinin birinci fıkrasında, Yönetmelik kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olup ilgili Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmiş tarihe kadar kısmen veya tamamen işletmeye girmiş veya girecek olan üretim tesislerine ilişkin üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin, lisansına dercedilen ilk kurulu gücün; tamamının işletmeye giriş tarihinden, tamamı işletmeye girmeden YEKDEM’e katılması hâlinde, YEKDEM’e ilk katıldığı tarihten itibaren on yıl süreyle YEKDEM’den yararlanabileceği; ikinci fıkrasında, birinci fıkra kapsamında başvuru yapan tüzel kişilerin üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve YEKDEM’e kayıt amacıyla Kuruma yapacakları başvurunun Yönetmelik hükümlerine göre kabul edilmesinin gerektiği kurala bağlanmıştır.
Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin 35. maddesinin ikinci fıkrasında, "Bir olayın mücbir sebep hâli sayılabilmesi için; olaydan etkilenen tarafın gerekli özen ve dikkati göstermiş ve tüm önlemleri almış olmasına karşın olayın önlenemeyecek, kaçınılamayacak ve öngörülemeyecek olması ve bu durumun etkilenen tarafın ilgili mevzuat kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesini engellemesi gerekir." kuralına yer verilmiştir.
DAVA KONUSU YÖNETMELİĞİN 8. MADDESİNİN 2. FIKRASINDA YER ALAN "üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve" İBARESİNİN İNCELENMESİ:
Dava konusu Yönetmeliğin Resmî Gazete'de yayımlandığı tarihte yürürlükteki hâliyle Anayasa'nın 124. maddesinde, "Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler." kuralına yer verilmiştir.
Sözlük anlamı ile "düzenli hâle koymak, düzen vermek, tanzim ve tertip etmek" olarak tanımlanan "düzenleme", kamu hukukunda kural koyma ile eş anlamlıdır. Kural ise; sürekli, soyut, nesnel, genel (kişilik dışı) durumları belirleyen ve gösteren norm olarak tanımlanmaktadır. (ÖZAY İl Han, Günışığında Yönetim, 2017, İstanbul, s. 426)
İdare, Anayasa ve kanunlardan aldığı yetki ile kural koyma (düzenleme yapma) yetkisine sahiptir. "Kural işlemler" (ya da diğer adıyla genel düzenleyici işlemler), üst hukuk kurallarına uygun olarak hukuk düzenine yeni kural getiren ya da mevcut bir kuralı değiştiren veya kaldıran tek yanlı idarî işlemlerdir. Düzenleme yetkisini kullanarak tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge gibi genel düzenleyici işlemleri yapan idarenin bir işleminin düzenleyici nitelik taşıdığının kabul edilebilmesi için, söz konusu işlemin sürekli, soyut, nesnel, genel durumları belirleyen ve gösteren hükümler içermesi, başka bir anlatımla, belirtilen nitelikte kurallar getirmiş olması gerekmekte olup, bu genel düzenlemelerin üst hukuk kurallarına aykırı hükümler içermemesi zorunludur.
5346 sayılı Kanun'un 6. maddesinin gerekçesinde; YEKDEM'e tâbi olmak isteyenlerin, YEK Belgesi ile lisans alması, 31/12/2015 tarihinden önce üretim tesislerinin işletmeye girmesi ve her yıl 31 Ekim tarihinden önce Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na başvuruda bulunması gerektiği, yeni tesislerin yapımını özendirmek amacıyla YEKDEM'de öngörülen sürelerin tesislerin işletmeye girdiği tarihten itibaren başlayacağı, ancak YEKDEM'e tâbi olanların yıl içerisinde YEKDEM dışına çıkamayacakları belirtilmiştir.
YEKDEM'den yararlanmak için başvuru sahiplerinin YEK Belgesi ile üretim lisansı alması ve 31 Ekim tarihine kadar Kuruma başvurmalarının mevzuattan kaynaklanan bir zorunluluk olduğu, her yıl 31 Ekim tarihinden sonra ileriye dönük olarak üretim tesislerinin işletmeye geçeceğinin taahhüt edilmesinin cari yıl içerisinde YEKDEM'den yararlanılabileceği anlamına gelmediği, çünkü sistemden yararlanmak için öngörülen sürelerin tesislerin işletmeye girdiği tarihten itibaren başlayacağı, kaldı ki YEKDEM'e tâbi olanların listesi ile bunlara ait tesislerin işletmeye giriş tarihlerine, yıllık elektrik enerjisi üretim kapasitelerine ve yıllık üretim programına ilişkin bilgilerin her yıl 30 Kasım tarihine kadar Kurum tarafından yayımlanacağının kurala bağlandığı görülmektedir.
Bu çerçevede, takvim yılı bazında uygulanan YEKDEM'den yararlanacakların belirlenmesi için tesislerin 31 Ekim tarihine kadar işletmeye girmiş olması kanunî bir zorunluluktur. Aksi takdirde, yıl içerisinde herhangi bir zaman diliminde yapılacak başvuruların da değerlendirmeye alınması gerektiği sonucuna ulaşılır ki, bu durum sistemin işleyiş amacına uygun düşmemektedir.
Bu itibarla, dava konusu Yönetmeliğin 8. maddesinin 2. fıkrasında yer alan "üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve" ibaresinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
DAVA KONUSU KURUL KARARININ İNCELENMESİ:
Dava konusu uyuşmazlık, şirkete ait tesisin başvuru tarihi itibarıyla işletmeye girememesinin nedenlerinin kendisinden kaynaklanıp kaynaklanmadığının belirlenmesine ilişkindir.
Bu noktada, Dairemizin 27/04/2021 tarihli ara kararıyla, uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için gerekli görüldüğünden;
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'ndan;
Kirazlı RES projesinin geçici kabulü için hangi tarihte başvuru yapıldığının, başvuru üzerine geçici kabul heyetinin hangi tarihte görevlendirildiğinin, eğer başvuru tarihi ile görevlendirme tarihi arasında gecikme varsa söz konusu gecikmenin nedenlerinin, bu nedenlerin tesisin geçici kabulünün yapılmasını engelleyici nitelikte olup olmadığının açıklanması,
TEİAŞ Genel Müdürlüğü'nden;
Davacı şirket tarafından, "Tesise ait projeler 25/10/2019 tarihinde onaylanmıştır. Akabinde 31/10/2019 tarihinden önce tesisin geçici kabulü için hem Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na hem de TEİAŞ 21. Bölge Müdürlüğü'ne gerekli başvurular eksiksiz şekilde yapılmıştır. TEİAŞ ile sistem kullanım anlaşması imzalamak için 25/09/2019 tarihinde başvuruda bulunulmuştur. Ancak, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından tesisin geçici kabulüne yönelik geçici kabul heyeti 25/10/2019 tarihinde yetkilendirilmiş olsa da, geçici kabulün yapılabilmesi için enerji kesintisi yapılması gerektiğinden TEİAŞ’a başvurulmuştur. TEİAŞ 21. Bölge Müdürlüğü'nün 31/10/2019 tarihli yazısıyla, talep ettiğimiz tarihlerde enerji kesintisi yapılamayacağı, kesintinin 09/11/2019 tarihinden sonraki bir tarihte yapılabileceği bildirilmiştir. Tamamen TEİAŞ’tan kaynaklanan sebeplerle tesisin işletmeye alınması 31/10/2019 tarihine yetişememiştir." beyanında bulunulduğundan,
1- Kirazlı RES projesinin geçici kabulüne yönelik ne gibi başvurular yapıldığının ve bu başvurulara ilişkin tesis edilen işlemlerin neler olduğunun açıklanması,
2- Tesisin geçici kabulünün 31/10/2019 tarihine kadar yapılamamasının nedenlerinin, bu nedenlerin geçici kabulün yapılmasını engelleyici nitelikte olup olmadığının açıklanması istenilmiştir.
Ara kararına cevaben alınan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji İşleri Genel Müdürlüğü'nün 02/07/2021 tarih ve 66908 sayılı yazısında, şirketin 24/10/2019 tarihinde geçici kabul başvurusunda bulunduğu, 25/10/2019 tarihinde geçici kabul için heyet görevlendirildiği, anılan heyetin santral mahallinde yaptığı incelemede, santralin hazır olmadığının ve türbin kanatlarının henüz temin edilmediğinin tespit edildiği, dolayısıyla 31/10/2019 tarihinde düzenlenen tutanakla geçici kabul başvurusunun reddedildiği, tesisin geçici kabulünün yapılmasını engelleyici nitelikte hiçbir gecikmenin yaşanmadığı belirtilmiştir.
Yine, TEİAŞ Genel Müdürlüğü'nün 12/07/2021 tarih ve 754178 sayılı yazısında;
154 kV Kirazlı RES - Nazilli TM Enerji İletim Hattına ilişkin olarak, şirketin 22/11/2019 tarihli yazısıyla, bu hattın yapımının 28/11/2019 tarihinde tamamlanacağından bahisle, 29/11/2019 tarihinde hattın geçici kabulünün yapılmasının talep edildiği, bahsi geçen hat işi kapsamında 62 adet direk alt ve üst montajı, 11 adet direkte ikişer adet konsol ilavesi yapılması ve 26,6 km iletken çekilmesi işlerinin bulunduğu, hattın yüklenicisi tarafından 62-73 numaralı direkler arasında yapacağı çalışmalar için 31/10/2019 tarihinde enerji kesintisi talebinde bulunduğu, ADM Elektrik Dağıtım A.Ş.'nin talep edilen enerji kesintisini uygun değerlendirmediği ve 09/11/2019 tarihinden sonra belirlenecek bir tarihte yapılması hususunu 31/10/2019 tarihinde bildirdiği, bu bağlamda, dağıtım şirketinin orta gerilim hatlardaki 31/10/2019 tarihindeki enerji kesintisini vermemesi nedeniyle 154 kV Kirazlı RES - Nazilli TM Enerji İletim Hattının 62-73 numaralı direkleri arasındaki çalışmaların yapılamadığı, dolayısıyla tesis çalışmaları tamamlanamadığı için 31/10/2019 tarihinde geçici kabulün gerçekleşmediği belirtilmiştir.
154 kV Kirazlı RES TM Enerji İletim Hattına ilişkin olarak, hattın yüklenicisi tarafından 06/11/2019 tarihinde, saha testlerine 07/11/2019 tarihi itibarıyla hazır olunduğunun bildirildiği, 08/11/2019 tarihinde testlere başlanıldığı, 154 kV Kirazlı RES TM primer, sekonder ve saha teslerinin Kasım - Aralık 2019 döneminde yapıldığı, bu hattın geçici kabulünün 13/12/2019 tarihinde yapıldığı belirtilmiştir.
Kirazlı RES tesisinin işletmeye girebilmesi için öncelikle 154 kV Kirazlı RES - Nazilli TM Enerji İletim Hattı ile 154 kV Kirazlı RES TM Enerji İletim Hattının geçici kabullerinin yapılması gerekmektedir. Zira tesisin 31/12/2019 tarihli kısmî geçici kabul tutanağının (T6 numaralı türbinin geçici kabulü) eki incelendiğinde, iletim hatları ve trafo merkezi geçici kabul tutanaklarının tesisin geçici kabulünün yapılabilmesi için arandığı görülmektedir. 154 kV Kirazlı RES - Nazilli TM Enerji İletim Hattı ile 154 kV Kirazlı RES TM Enerji İletim Hattının geçici kabullerinin ise 13/12/2019 tarihinde yapıldığı anlaşılmaktadır.
Davacı şirketin 07/09/2021 tarihli ara kararına beyan dilekçesinde, TEİAŞ Genel Müdürlüğü'ne 16/09/2019 ve 26/09/2019 tarihlerinde geçici kabul için başvurulduğu hâlde, geçici kabul heyetinin 31/10/2019 tarihinde tesise geldiği, dağıtım şirketinin geçici kabulün yapılması için zorunlu olan enerji kesintisini 09/11/2019 tarihinden sonra yapabileceğini bildirdiği, enerji kesintisi yapılmadığı için de geçici kabul tutanağında yer alan kanal montajları, elektriksel bağlantılar, enerji iletim hattı ve şalt hat/kablo bağlantılarının yapılamadığı, dolayısıyla Ekim sonu itibarıyla tesisin işletmeye girmesinin bu şartlar altında mümkün olmadığı ileri sürülmüştür.
Ancak, davacı şirketin 16/09/2019 tarihinde yaptığı başvurunun 2020 yılı YEKDEM'den yararlandırılmaya ilişkin olduğu, bununla birlikte 154 kV Kirazlı RES TM - Nazilli TM Enerji İletim Hattının etüt, proje ve kamulaştırma işlerinin yüklenicisi olan Pam Harita A.Ş.'nin 05/09/2019 tarih ve 083 sayılı yazısına cevaben, enerji iletim hattı inşaatı çalışmaları sırasında meydana gelen değişiklikleri içerir nihaî plan-profil, dtl ve güzergâh planının TEİAŞ'ın 16/09/2019 tarihli yazısı ekinde sunulduğu; davacı şirketin 26/09/2019 tarih ve 405 sayılı başvurusunun ise, 154 kV Kirazlı RES TM Enerji İletim Hattının primer ve sekonder testlerinin yapılması ile söz konusu testlere müteakip geçici kabulün yapılması için personel görevlendirilmesine ilişkin olduğu görülmektedir. Kaldı ki, 154 kV Kirazlı RES - Nazilli TM Enerji İletim Hattının geçici kabulü için 22/11/2019 tarihinde, 154 kV Kirazlı RES TM Enerji İletim Hattının geçici kabulü için 06/11/2019 tarihinde TEİAŞ'a başvuru yapılmıştır.
Öte yandan, dağıtım şirketinin 09/11/2019 tarihinden sonra enerji kesintisi yapabileceğini bildirdiği husus, 154 kV Kirazlı RES - Nazilli TM Enerji İletim Hattının 62-73 numaralı direkleri arasındaki tel çekimine ilişkindir. Davacı şirket tarafından söz konusu enerji kesintisine izin verilmesi için, tesisin 2020 yılında YEKDEM'den faydalanabilmesi amacıyla işletmeye girmesi gereken son tarih olan 31/10/2019 tarihinde talepte bulunulduğu gibi, tesisin işletmeye girmesi için aranan 154 kV Kirazlı RES - Nazilli TM Enerji İletim Hattı ile 154 kV Kirazlı RES TM Enerji İletim Hattının geçici kabulleri 31/10/2019 tarihi itibarıyla yapılmamıştır.
Bu itibarla, davacı şirkete ait tesisin işletmeye girmesinin yukarıda belirtilen enerji iletim hatları ve trafo merkezinin geçici kabullerinin yapılmasına bağlı olduğu, bu hatların 31/10/2019 tarihinde henüz geçici kabul için hazır olmadığı, tesisin başvuru tarihi itibarıyla işletmeye girememesine yönelik şirketin ileri sürdüğü iddiaların kendisinden kaynaklanmayan haklı sebepler olarak kabul edilemeyeceği anlaşıldığından, dava konusu Kurul kararında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 15/02/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.