MAHKEMESİ : Amasya 2.Asliye Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 25/04/2013
NUMARASI : 2013/69 E-2013/337 K.

Taraflar arasındaki “kamulaştırma bedelinin tespiti” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Amasya 2.Asliye Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 06.12.2011 gün ve 2011/382 E.-2011/637 K sayılı kararın incelenmesi taraf vekilleri tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 5.Hukuk Dairesinin 27.11.2012 gün ve 2012/11522 E.-2012/24004 sayılı ilamı ile;    
(...Dava, 4650 sayılı Kanunla değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 10.maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazların Hazine adına tescili istemine ilişkindir.
Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş; hüküm, taraf vekillerince temyiz edilmiştir.
Bilirkişi incelemesi yaptırılmıştır. Kapama karışık meyve bahçesi niteliğindeki taşınmazlara net ürün gelirine göre değer biçilmesi yöntem olarak doğrudur.
Dosyada bulunan kanıt ve belgelere göre davacı idare vekilinin temyiz itirazları yerinde değildir.
Davalı vekilinin temyizine gelince;
1)Kamulaştırma Kanununun 15/son maddesi uyarınca değerlendirmenin idarece belgelerin mahkemeye verildiği gün, yani dava tarihi olan 2011 yılına ait veriler esas alınmak suretiyle yapılması gerekir.
Bu nedenle, değerlendirmede esas alınan armut, kiraz ve şeftalinin dekara verim miktarı ve 2011 yılı toptan kilogram satış fiyatı ile üretim giderleri resmi kuruluşlardan getirtilip, bilirkişi kurulundan bu yönde ek rapor alınması gerektiği düşünülmeden, 2010 yılına göre değer belirleyen raporun hükme esas alınması,
2)Dava konusu taşınmazların kamulaştırmadan arta kalan kısımlarının geometrik durumları ve yüzölçümleri dikkate alındığında 214 ada, 53 parselin bilirkişi raporunda A harfi ile gösterilen kısmında %20,58 parsel sayılı taşınmazın A harfi ile gösterilen bölümde ise %50 oranında değer kaybı olduğu gözetilmeden, az bedel tespiti,
3)4650 sayılı Kanunla değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 10.maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti davalarında, aynı Yasanın 25/son maddesi uyarınca mülkiyet idareye tescille geçeceğinden, ağaçların değerinden enkaz bedelinin indirilmeyeceğinin düşünülmemesi,
4)Resmi kuruluşların yargı harcından bağışık tutulabilmesi için özel kanunlarında yargı harcından muaf olduğunun açıkça belirtilmesi gerekir. Diğer harçlardan bağışık tutulma yargı harcını kapsamaz.
Bu nedenle, davacı idareden harç alınması gerekirken, harç alınmasına yer olmadığına karar verilmesi,
Doğru görülmemiştir...)
gerekçesiyle hükmün bozulmasına karar verilerek dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.    
 
TEMYİZ EDEN: Taraf vekilleri    
 
                                           HUKUK GENEL KURULU KARARI    
 
Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve 6217 sayılı Kanunun 30.maddesi ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu"na eklenen "Geçici 3.madde" atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı H.U.M.K.nun 2494 sayılı Yasa ile değişik 438/II.fıkrası hükmü gereğince hükmü gereğince duruşma isteğinin reddine karar verilip dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava, kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın Hazine adına tescili istemine ilişkindir.    
Davacı vekili; davalı adına kayıtlı Amasya Merkez Ziyaret Köyü 214 ada 53 parsel numaralı toplam 3766,60 m2 yüzölçümlü bağ vasfındaki taşınmazın 1917,62m2 lik kısmının, yine aynı yer 214 ada 58 parsel sayılı taşınmazın 767,73 m2"lik yözölçümlü bağ vasfındaki taşınmazın 300,16 m2"lik kısmının 2942 sayılı Kanun"un 10"uncu maddesi gereğince tesbit edilecek bu bedelin hak sahibi adına bankaya blokesi karşılığında, söz konusu taşınmazın Hazine adına tesciline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.  
Davalı vekili; yapılan acele kamulaştırma nedeni ile yeterli değerlendirme yapılmadan gerçek verilere dayanmayan bilirkişi raporuna göre değer tespiti yapıldığını belirterek gerçek değer üzerinden kamulaştırma bedelinin tespitine karar verilmesini savunmuştur.
Mahkemenin; kamulaştırma bedeli 174.846,56 TL olarak tespit edilerek, davacı tarafa acele el koyma dosyasında bloke edilen bedel arasındaki fark bankaya depo ettirilerek yatırılan bu bedel üzerinden davanın kabulüne dair verdiği karar, Özel Dairece yukarıda yazılı gerekçeyle bozulmuş; Yerel Mahkemece, bozma ilamının 1, 3 ve 4 numaralı bentlerinde gösterilen bozma nedenlerine uyulmasına karar verip, 2 numaralı bentte işaret edilen bozma nedeni için kamulaştırmaya konu taşınmazlar kadastro krokisinde görüldüğü üzere birbirine bitişik vaziyette 53 parselin toplam alanı 3.766,60 m2, kamulaştırmadan arta kalan kısım 1.849,28 m2 dir. 58 parsel ise toplam 764,73 m2, kamulaştırmadan arta kalan alan 464,57 m2 dir. Buna göre, taşınmazların toplam alanı 4.531,33 m2, kamulaştırılan toplam alan 2.217,48 m2, kalan toplam alan ise 2.313,85 m2 olduğu, taşınmaz verimli olduğundan kalan kısım küçük olsa da, kullanılmaya aynen devam edilmekte olduğu, taşınmazdaki kısmi kamulaştırma nedeniyle geride kalan alanda tarımsal işletme imkanlarının kısıtlı hale gelmeyeceği ve işletme bütünlüğünün bozulmayacağı için değer değişimi olmayacağı, yaklaşık yarısı kamulaştırılmış olsa bile, kalan alan itibariyle işletme imkanının kısıtlanmadığı, işletme bütünlüğü bozulmadığı, taşınmazın arta kalan kısmının yüz ölçümünü ve geometrik şeklini, mahalline keşif yapmak suretiyle bizatihi müşahede eden yerel mahkeme ve bilirkişi heyetinin tespitleri doğrultusunda geride kalan alan için değer azalışını gerektirecek bir durumun olmadığı gerekçesiyle önceki  kararda direnilmiştir.  
Direnme kararı taraf vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; kamulaştırmadan arta kalan kısımda değer kaybı verilmesi gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 11.maddesinin (f) bendi uyarınca arazilerin değerinin, taşınmaz mal veya kaynağın kamulaştırma tarihindeki mevkii ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelirin esas alınarak belirleneceği hükme bağlandıktan sonra; Kamulaştırma Kanunu’nun 12.maddesinde, taşınmaz malın kısmen kamulaştırılması halinde arta kalan kısımda hasıl olacak değişikliğin taşınmazın değerine etkisi düzenlenmiştir.  
Anılan 12.maddesinin 1.fıkrasının (b) bendinde, kamulaştırılan taşınmazın bir bölümü kamulaştırma kapsamı dışında kalmış ise, arta kalan bölümde meydana gelmiş olan değer kaybının hesaplanarak, bulunacak miktarın kamulaştırma bedeline eklenmesi ilkesi getirilmiştir.  
Bu noktada, arta kalan kısımda değer kaybı belirlenirken, değer kaybının kamulaştırmadan kaynaklanması ve taşınmaz malın kamulaştırmadan önceki ve sonraki durumlarının bilirkişilerce göz önünde tutulması ve kamulaştırmanın menfi etkisinin oranının açıklanması gerekir.  
Bu açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde, arazi niteliğindeki taşınmazın kamulaştırmadan arta kalan bölümünün geometrik durumu ve  yüzölçümü gözönünde bulundurulduğunda kamulaştırma nedeniyle değer kaybı meydana geleceği açıktır.  
Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmede bir kısım üyeler, arazi niteliğindeki taşınmazın kamulaştırmadan arta kalan bölümlerinin geometrik durumu ve  yüzölçümü itibariyle uygulanan ziraat türü ve tarımsal işletme tekniğinin kamulaştırma nedeniyle değişmeyeceği ve değer kaybının bulunmadığı bu nedenle yerel mahkeme kararının onanması gerektiğini belirtmiş iseler de, bu görüş Kurul çoğunluğu tarafından yukarıda belirtilen gerekçelerle benimsenmemiştir.
O halde kamulaştırmadan arta kalan kısımda değer kaybı verilmesi gereğine değinen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.  
Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.  
S O N U Ç : Taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Dairenin bozma kararında açıklanan nedenlerden dolayı 6217 sayılı Kanunun 30.maddesi ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na eklenen “Geçici madde 3” atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 429.maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, 13.03.2015 gününde oyçokluğuyla karar verildi.