Danıştay 6. Daire 2020/6659 Esas 2022/1774 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/6659
Karar No : 2022/1774

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... İl Özel İdaresi
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Sinop İli, Türkeli İlçesi, ... Köyü, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazda bulunan davacıya ait yapının, ruhsatsız olduğundan bahisle, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 32. maddesi uyarınca yıkımına ilişkin Sinop İl Encümeninin ... günlü, ... sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Ondördüncü Dairesinin 10/03/2016 tarih ve E:2014/9422, K:2016/1699 sayılı kararıyla bozulmasından sonrasında, bozma kararına uyulmayarak ısrar edilen kararın Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 24/12/2018 tarih ve E:2017/3032, K:2018/5836 sayılı kararıyla bozulması üzerine verilen temyize konu kararda İdare Mahkemesince; ... , ... ve ... tarihlerinde verilen ara kararları ile istenilen bilgi ve belgelerin incelenmesinden; uyuşmazlığa konu yapının, Sinop İl Encümenin ... tarih ve ... sayılı kararına istinaden valilik tarafından onaylanan 1/1000 ölçekli planda ... Köyü yerleşik alanı içinde kaldığı, muhtarlık ve diğer kurum kayıtlarında, yapının inşasına ilişkin herhangi bir bilgi ve belgenin bulunmadığı; her ne kadar işleme konu yapının ruhsat ve projeleri onaylatılmaksızın ve muhtardan izin alınmaksızın yapıldığı açık ise de, köyde bulunan konut kullanımı amaçlı olarak inşa edilen yapının, 3194 sayılı Kanun'un 27. maddesi hükmü uyarınca yapı ruhsatı aranmayan ve ruhsata tabi olmayan yapılardan olduğu, onaylı projesine aykırı ve muhtarlık izni bulunmaksızın inşa edilmesinin bu durumu değiştirmeyeceği sonucuna varılmış ve dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Köylerde yapılan konut, hayvancılık veya tarımsal amaçlı yapılar için inşaat ve iskan ruhsatı aranmayacağı, ancak projelerinin fen ve sağlık kurallarına uygun olduğuna dair valilik görüşü alındıktan sonra, muhtarlıkça izin verilmesi ve bu izne uygun olarak yapılması gerektiği, 20/02/2012 tarihinde düzenlenen yapı tatil tutanağı ile yapının ruhsat veya idarece onaylanmış projesinin ve muhtarlık izninin bulunmadığı, bu nedenle de fen ve sağlığa uygunluğunun denetlenemediğinin tespit edildiğinin anlaşılması üzerine, yıkılması yönünde tesis edilen dava konusu encümen kararında hukuka aykırılık bulunmadığı ve aksi yöndeki İdare Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma dilekçesi verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'NUN DÜŞÜNCESİ: Uyuşmazlıkta; dava konusu işlemin dayanağı yapı tatil tutanağının düzenlendiği 20/02/2012 tarihinde henüz köy yerleşik alanı tespitinin yapılmadığı, davacı tarafından da yapının 1988 tarihinde inşa edildiğinin ileri sürüldüğü göz önüne alındığında, uyuşmazlığa konu yapının 3194 sayılı İmar Kanununun 27. maddesi kapsamında değerlendirilemeyeceği, öte yandan; işlem tarihi olan 08/08/2012 tarihinden önce köy yerleşik alanı tespiti yapılmış ve yapı bu alan içinde kalmış ise de etüt ve projelerinin valilikçe incelenerek, muhtarlıktan izin alınmadığı açık olduğundan, yapı hakkında, 3194 sayılı Kanun'un 32. maddesi uyarınca tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık, işlemin iptali yolundaki temyize konu İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmadığı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Sinop İli, Türkeli İlçesi, ... Köyü, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazdaki davacıya ait yapı hakkında davalı idare elemanlarınca düzenlenen ... tarih ve ... sayılı yapı tatil tutanağı ile yapının muhtarlık izni alınmaksızın inşa edildiği, fen ve sağlık kurallarına uygunluğunun denetlenemediği, tamamlandığı ve konut amaçlı kullanıldığı tespit edilmiş ve yapı mühürlenmiştir.
Dava konusu ... günlü, ... sayılı Sinop İl Encümeni kararı ile davacıya ait yapının ruhsat veya muhtarlık izni alınmaksızın, projeleri valilikçe onaylatılmadan inşa edildiğinden bahisle, 3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesi uyarınca yıkımına karar verilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 27. maddesinde; "Belediye ve mücavir alanlar dışında köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanların köy yerleşik alanları ve civarında ve mezralarda yaptıracağı konut, hayvancılık veya tarımsal amaçlı yapılar için inşaat ve iskan ruhsatı aranmaz. Ancak, yapının fen ve sağlık kurallarına uygun olması ve muhtarlıktan izin alınması gerekir." hükmü yer almakta iken; 17/08/2011 tarih ve 28028 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 648 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve sonrasında 12/7/2013 tarihli ve 6495 sayılı Kanunun 73. maddesiyle anılan maddede değişiklik yapılarak, "Belediye ve mücavir alanlar dışında köylerin köy yerleşik alanlarında, civarında ve mezralarda yapılacak konut, entegre tesis niteliğinde olmayan ve imar planı gerektirmeyen tarım ve hayvancılık amaçlı yapılar ile köyde oturanların ihtiyaçlarını karşılayacak bakkal, manav, berber, köy fırını, köy kahvesi, köy lokantası, tanıtım ve teşhir büfeleri ve köy halkı tarafından kurulan ve işletilen kooperatiflerin işletme binası gibi yapılar için yapı ruhsatı aranmaz. Ancak etüt ve projelerinin valilikçe incelenmesi, muhtarlıktan yazılı izin alınması ve bu yapıların yöresel doku ve mimari özelliklere, fen, sanat ve sağlık kurallarına uygun olması zorunludur. Etüt ve projelerin sorumluluğu müellifi olan mimar ve mühendislere aittir. Bu yapılar valilikçe ulusal adres bilgi sistemine ve kadastro planlarına işlenir. Köy yerleşik alan sınırları dışında kalan ve entegre tesis niteliğinde olmayan ve imar planı gerektirmeyen tarım ve hayvancılık amaçlı yapıların yapı ruhsatı alınarak inşa edilmesi zorunludur. Tarım ve hayvancılık amaçlı yapıların denetimine yönelik fennî mesuliyet 28 inci madde hükümlerine göre mimar ve mühendislerce üstlenilir. " düzenlemesi getirilmiş, 32. maddesinde; "Bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilir. Yapı mühürlenerek inşaat derhal durdurulur. Durdurma, yapı tatil zaptının yapı yerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir nüshasıda muhtara bırakılır. Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mühürün kaldırılmasını ister. Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının bu ruhsata uygunluğu, inceleme sonunda anlaşılırsa, mühür, belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir. Aksi takdirde, ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir." hükmüne yer verilmiştir.
Diğer yandan; işlem tarihinde yürürlükte bulunan Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğinin 4. maddesinin 4. fıkrasında; "Belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan köy ve mezraların yerleşik alanı ve civarı: Köy ve mezraların cami, köy konağı gibi köy ortak yapıları ile köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanlar tarafından, yapımı tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine uygun olarak inşa edilmiş yapıların toplu olarak bulunduğu yerlerde mevcut binaların en dışta olanlarının dış kenarlarından geçirilen çizginin içinde kalan alan köy yerleşik (meskun) alanını; bu çizgi ile 100 m. dışından geçirilecek olan, valiliklerce tespit edilerek il idare kurulunca karara bağlanan sınırın içinde kalan alan köy yerleşik alanı civarını tanımlar," 57. maddesinde ise; "Köy ve mezraların yerleşik alanlarında ve civarında sadece köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanlarca yapılacak konut, tarım ve hayvancılık amaçlı yapılar ile müştemilat binaları yapı ruhsatı ve yapı kullanma iznine tabi değildir. Ancak, yapı projelerinin fen ve sağlık kurallarına uygun olduğuna dair valilik görüşü alınmasından sonra, muhtarlıkça izin verilmesi ve bu izne uygun olarak yapının yapılması şarttır.İnşa edilen yapının fen ve sağlık kurallarına uygunluğu İmar Kanununun 30. maddesine göre valiliklerce belirlenir. Valilikler, talep halinde köy yerleşik alanlarında yapılacak yapılar için, yörenin geleneksel, kültürel ve mimari özelliklerine uygun olarak üretilmiş projeleri temin edebilirler." düzenlemesi yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda anılan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; köy yerleşik alanlarında veya civarında, 3194 sayılı Kanunun 27. maddesinde belirtilen koşullar çerçevesinde yapılan yapıların inşaat ruhsatına tabi olmadığı, bu madde hükmünün uygulanabilmesi için köy yerleşik alanı ve civarının Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğinin 4/4. maddesindeki esaslara uygun olarak belirlenmiş olması gerektiği, köy yerleşik alanı ve civarının anılan Yönetmeliğe uygun olarak belirlenmiş olması halinde ise ayrıca etüt ve projelerinin Valilikçe incelenmesi, muhtarlıktan yazılı izin alınması gerektiği anlaşılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden; ... tarih ve ... sayılı yapı tatil tutanağı ile uyuşmazlığa konu taşınmazda muhtarlık izni alınmaksızın zemin+1 katlı yapı inşa edildiğinin, yapının fen ve sağlık kurallarına uygunluğunun denetlenemediğinin, tamamlandığının ve konut amaçlı kullanıldığının tespit edilerek yapının yapı mühürlendiği, dava konusu ... günlü, ... sayılı Sinop İl Encümeni kararı ile yapının ruhsat veya muhtarlık izni alınmaksızın, projeleri valilikçe onaylatılmadan inşa edildiğinden bahisle, 3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesi uyarınca yıkımına karar verildiği, anılan işlemin iptali istemiyle açılan davada, İdare Mahkemesinin davanın reddine dair ısrar kararının bozulmasına ilişkin Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 24/12/2018 tarih ve E:2017/3032, K:2018/5836 sayılı kararında; köy yerleşik alanları ve civarında yapılacak konut amaçlı yapılar için inşaat ve iskan ruhsatı aranmayacağı, ancak yapı projelerinin fen ve sağlık kurallarına uygun olduğuna dair valilik görüşü alındıktan sonra, muhtarlıkça izin verilmesi gerektiği, davacı tarafından yapının 1988 yılında muhtarlık izini ile inşa edildiği ileri sürüldüğünden, dava konusu yapının, yapımına ilişkin köy muhtarlığı kayıtlarında herhangi bir bilgi ve belge bulunup bulunmadığı, anılan köyde köy yerleşik alanının tespit edilip edilmediği, tespit edilmiş ise yapının bu alan içinde kalıp kalmadığı araştırılarak yeniden karar verilmesi gerektiği belirtilmiş, İdare Mahkemesince anılan bozma kararı doğrultusunda yapılan ara kararları üzerine dosyaya sunulan bilgi ve belgelerden, ... Köyünün köy yerleşik alan tespitinin Sinop İl Encümenin ... tarih ve ... sayılı kararı ile yapıldığı, Köy Muhtarlığında yapıya ilişkin herhangi bir kayıt olmadığı gibi yapının inşa edildiği ileri sürülen 1995-1988 yıllarına ait köy defterlerin de bulunamadığı, davacı tarafından uyuşmazlık konusu evin elektrik abonelik dosyasında muhtarlık izninin bulunduğu ileri sürülmesine karşın, dosyasında muhtarlık izin belgesinin mevcut olmadığı anlaşılmıştır.
Uyuşmazlıkta; dava konusu işlemin dayanağı yapı tatil tutanağının düzenlendiği 20/02/2012 tarihinde henüz köy yerleşik alanı tespitinin yapılmadığı, davacı tarafından da yapının 1988 tarihinde inşa edildiğinin ileri sürüldüğü göz önüne alındığında, uyuşmazlığa konu yapının 3194 sayılı İmar Kanununun 27. maddesi kapsamında değerlendirilemeyeceği sonucuna varılmıştır.
Öte yandan; işlem tarihi olan 08/08/2012 tarihinden önce köy yerleşik alanı tespiti yapılmış ve yapı bu alan içinde kalmış ise de etüt ve projelerinin valilikçe incelenerek, muhtarlıktan izin alınmadığı açık olduğundan, yapı hakkında, 3194 sayılı Kanun'un 32. maddesi uyarınca tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık, işlemin iptali yolundaki temyize konu İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 17/02/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.