Danıştay 7. Daire 2018/586 Esas 2022/604 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/586
Karar No : 2022/604

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Bakanlığı adına ...(...) Gümrük Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...Tekstil Pazarlama Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... Vergi Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem: Davacı adına tescilli ...tarih ve ...sayılı serbest dolaşıma giriş beyannamesi muhteviyatı eşyaya ilişkin EUR.1 dolaşım belgesi üzerinde yer alan imza ve mühürün gerçek olmadığı, Mısır yetkili makamlarınca düzenlenmediğinden tercihli tarife uygulanmasından yararlanılamayacağından bahisle yapılan gümrük, ilave gümrük, dampinge karşı vergi ile katma değer vergisi tahakkukları ile bu vergiler üzerinden 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 234. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi uyarınca hesaplanarak karara bağlanan para cezası kararına vaki itirazın reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle dava açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... Vergi Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla; dolaşım belgesinin ihracatçı gümrük idaresince yanlışlıkla onaylandığının tespit edilmesi halinde, yükümlünün gerekli özeni göstermesi halinde sorumluluktan kurtulabileceği, bir diğer ifadeyle menşe ispat belgelerini yanlışlıkla düzenleyen ihracatçı gümrük idaresinin, bildiği veya bilmesi gerektiği koşullar altında belgeyi yanlışlıkla onayladığını açıkça kabul etmiş olması halinde iyi niyetli mükellefin sorumluluktan kurtulmasının mümkün olduğu, ancak belgenin yanlış düzenlenme nedenin ithalatçı firmanın yanlış bilgilendirmesi ve yönlendirmesine dayanması halinde yükümlü ithalatçının iyiniyet karinesinden yararlanmayacağı ve sorumluluk altında olacağı, davacının serbest dolaşıma giriş beyannamesi ile EUR.1 dolaşım belgesi kapsamında eşyaları Mısır'dan ithal ettiği, gümrük idaresi tarafından Mısır'la yapılan yazışmalarda, Mısır yetkili makamları tarafından gönderilen 05/08/2015 tarihli yazıda söz konusu belgenin doğru olduğu, ancak 17/11/2015 tarihli yazıda ise EUR.1 dolaşım belgesinin makamlarınca düzenlenmediği ve doğru olmadığının belirtildiği, olayda, her ne kadar davalı idare tarafından Mısır yetkili makamları ile yazışmalar sonucunda, Mısır yetkili makamlarınca 17/11/2015 tarihli yazı ile EUR.1 dolaşım belgesinin kendilerince düzenlenmediği, belgenin doğru olmadığının bildirilmesi üzerine alınan ek tahakkuk ve para cezası kararlarında hukuka aykırılık bulunmadığı savunulmuş ise de; davalı idare tarafından belgenin Mısır yetkili makamlarınca düzenlenmediğine dair herhangi bir araştırma yapılmadığı, davacı şirketin gümrük işlemlerinin yürütülmesinde gerekli özeni gösterip göstermediğinin, herhangi bir ihmal veya kusurunun bulunup bulunmadığının araştırılmadığı, somut bilgi ve belgelerin ortaya konulamadığı anlaşılmış olup, davacı nezdinde bir inceleme yapılmaksızın yalnızca Mısır yetkili makamlarınca belgenin doğru olmadığının belirtilmesi üzerine tesis edilen işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle davaya konu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı idare tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Mısır Gümrük İdaresinden alınan 17/11/2015 tarihli yazıda, EUR.1 dolaşım belgesinin doğru olmadığı ve Mısır yetkili makamlarınca düzenlenmediğinin bildirilmesi üzerine eşyanın Mısır menşeli olmaması nedeniyle ek tahakkuk yapıldığı ve para cezası kararı alındığı, tacir olan davacının menşe belgesinin sahte olduğunu bilebilecek durumda olduğu, aksi halde basiretli bir tacir gibi davranmamış olacağı, mevzuatta eşyanın gerçek menşeinin tespiti yönünden araştırma yapılmasını zorunlu kılan herhangi bir düzenlemenin bulunmadığı, eşyanın hangi ülkede imal edildiğini tespit anlamına gelecek böyle bir araştırmanın fiilen de imkansız olduğu, menşe belgesinin sağladığı vergi muafiyetinin ortadan kalkmasının ek tahakkuk için yeterli olduğu, dolayısıyla sahteliği, düzenlemeye yetkili makamlarca bildirilen ve davacı tarafından da aksi kanıtlanamayan belge ile yapılan ithalat için tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Yedinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı adına tescilli ...tarih ve ...sayılı serbest dolaşıma giriş beyannamesi muhteviyatı eşyaya ilişkin EUR.1 dolaşım belgesi üzerinde yer alan imza ve mühürün gerçek olmadığı, Mısır yetkili makamlarınca düzenlenmediğinden tercihli tarife uygulanmasından yararlanılamayacağından bahisle yapılan gümrük, ilave gümrük, dampinge karşı vergi ile katma değer vergisi tahakkukları ile bu vergiler üzerinden 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 234. maddesinin 1. fıkrasının a) bendi uyarınca hesaplanarak karara bağlanan para cezalarına vaki itirazın reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
27/12/2005 tarihinde Kahire'de imzalanan Türkiye Cumhuriyeti ile Mısır Arap Cumhuriyeti Arasında Bir Serbest Ticaret Alanı Tesis Eden Anlaşmanın Onaylanması hakkındaki 2007/11557 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 3. maddesinde ;"Bu bölümün hükümleri, işbu Anlaşmanın eklerinde sıralanan ürünler hariç tutulmak üzere, Armonize Mal Tanımlaması ve Kodlama Sisteminin 25 ila 97. fasıllarında yer alan taraf ülkeler menşeli ürünlere uygulanacaktır" denilmekte olup; söz konusu Serbest Ticaret Anlaşmasına da dayanan Pan Avrupa Akdeniz Menşe Kümülasyon Sistemi Kapsamı Ticarette Eşyanın Tercihli Menşeinin Tespiti Hakkında Yönetmeliğin Menşe İspat Belgeleri başlıklı 18. maddesinde, Taraf ülkelerden biri menşeli ürünlerin, diğer bir Taraf ülkeye ithal edilmeleri sırasında, aşağıdaki belgelerden birinin ibrazı üzerine Anlaşma ya da Karar'dan yararlanılacağı: (a) Örneği Ek III (a)'da yer alan EUR.1 dolaşım belgesi, (b) Örneği Ek III (b)'de yer alan bir EUR.MED dolaşım belgesi c) metni Ek IV (a)'da yer alan fatura beyanı veya Ek IV (b)'de yer alan EUR.MED fatura beyanı olarak kabul edildiği, bu şekilde eşyaya gümrük vergileri muafiyeti sağlanmasının amaçlandığı anlaşılmaktadır.
İthalat Rejim Kararına Ek 2015/8306 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca; ithal edilen eşyanın AB ve EFTA Üyesi ülkeler ile STA kapsamındaki İsrail, Makedonya, Bosna-Hersek, Fas, Batı Şeria ve Gazze Şeridi, Tunus, Mısır, Gürcistan, Arnavutluk, Ürdün, Şili, Sırbistan, Karadağ ve Kosova menşeli eşyalar için %0, Gelişme Yolundaki Ülke menşeli eşyalar için %6,4, Diğer Ülke menşeli eşyalar için ise %8 oranında gümrük vergisine tabi olduğu kabul edilmiştir.
15/09/2011 tarih ve 28055 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 2011/2203 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İthalat Rejimi Kararına Ek Kararın 1.maddesinde, sözü edilen Karara ekli tabloda gümrük tarife istatistik pozisyonu ve ismi belirtilen maddelerin ithalatında ilave gümrük vergisinin alınacağı; 2. maddesinin 4. bendinde, gümrük idarelerince, ithalatta alınan gümrük vergileri ve diğer mali yükümlülüklerden ayrı olarak tahsil olunacağı ve genel bütçeye irat kaydedileceği; aynı maddenin 5. fıkrasında, karar kapsamı ilave gümrük vergisi hakkında gümrük vergisinin tabi olduğu usul ve hükümlerin uygulanacağı belirtilmiş; 15/09/2011 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere AB ve EFTA ülke (TVO) menşeli olanlar için %0, En Az Gelişmiş Ülkeler (E.A.G.Ü.) menşeliler için %11 (Min 1,25$/Kg-Mak 4,25$/Kg), Özel Teşvik Düzenlemelerinden Yararlanacak Ülkeler (O.T.D.Ü.) menşeli eşyalar için %11 (Min 1,25$/Kg-Mak 4,25$/Kg), Gelişme Yolundaki Ülkele (G.Y.Ü.) menşeli eşyalar için %18 ( (Min 1,25$/Kg-Mak 4,25$/Kg) ve Diğer Ülkeler (D.Ü.) menşeli eşyalar için %20 (Min 1,25$/Kg-Mak 4,25$/Kg) oranında ilave gümrük vergisi alınacağı düzenlenmiştir.
3577 sayılı İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Kanun'un 15. maddesinin 1. fıkrasında, gümrük mevzuatının, gümrük vergisinin tahsiline, takibine ve teminata bağlanmasına ilişkin bu Kanun'a aykırı olmayan usul ve şekle müteallik hükümlerinin, dampinge karşı verginin tahsili, takibi ve teminata bağlanması işlemlerinde de uygulanacağı; 16. maddesinin 2. fıkrasında, bu Kanun'un tatbikatında, Gümrük Kanunu ile diğer kanunların bu Kanun'a aykırı olan hükümlerinin uygulanmayacağı hükme bağlanmıştır. Atıfta bulunulan 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 3. maddesinin 8. fıkrasının olay tarihinde yürürlükte bulunan şeklinde, "gümrük vergileri" deyiminin, ilgili mevzuat uyarınca eşyaya uygulanan ithalat vergilerinin tümünü, 9. fıkrasında, "ithalat vergileri" deyiminin, eşyanın ithalinde ödenecek gümrük vergisi ile diğer eş etkili vergiler ve mali yükleri, tarım politikası veya tarım ürünlerinin işlenmesi sonucu elde edilen bazı ürünlere uygulanan özel düzenlemeler çerçevesinde ithalatta alınacak vergileri ve diğer mali yükleri ifade ettiği belirtilmiştir.
4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 181. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, ithalatta gümrük yükümlülüğünün, ithalat vergilerine tabi eşyanın serbest dolaşıma girişi için verilecek gümrük beyannamesinin tescil tarihinde başlayacağı belirtilmiş; 195. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, geçici bir anti-damping vergisi veya fark giderici vergi uygulandığı, (b) bendinde, kanunen alınması gereken vergi tutarının, bir bağlayıcı tarife ve menşe bilgisine istinaden belirlenen tutarlardan yüksek olduğu, (c) bendinde, vergi tutarının Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen seviyenin altında kaldığı hallerde, hesaplanan vergilerin Gümrük Vergileri Tahakkukunu İzleme Defterine kaydedilip özel durumunun defterde belirtileceği öngörülmüş; 198. maddesinin 5911 sayılı Kanun'la eklenen 4. fıkrasında ise, 195. maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen durumlar hariç olmak üzere; eşyanın tercihli tarifesinin karşı ülke idareleri ile idari işbirliği çerçevesinde oluşturulduğu durumlarda, dolaşım belgesinin karşı ülke idaresince yanlışlıkla onaylandığı tespit edildiğinde, yükümlü, gümrük mevzuatının gerektirdiği yükümlülüklerin yerine getirilmesinde tüm özeni gösterdiğini ispat edebildiği takdirde, tercihli tarife uygulanması nedeniyle tahakkuk ettirilmeyen vergilerin sonradan istenmeyeceği hükme bağlanmıştır.
4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 234. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin olay tarihinde yürürlükte bulunan şeklinde, 15. maddede belirtilen Gümrük Tarifesini oluşturan unsurlarda veya vergilendirmeye esas olan sayı, baş, ağırlık gibi ölçülerinde aykırılık görüldüğü ve beyana göre hesaplanan ithalat vergileri ile muayene sonuçlarına göre alınması gereken ithalat vergileri arasındaki fark %5'i aştığı takdirde, ithalat vergilerinden ayrı olarak bu farkın üç katı para cezası alınacağı düzenlenmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
4458 sayılı Kanun'un 198. maddesinin yukarıda yer alan 4. fıkrası ile menşe ispat belgelerini yanlışlıkla onaylayan ihracatçı ülke gümrük idaresinin belgeyi yanlışlıkla onayladığını kabul etmiş olması durumunda tüm özeni gösterdiğini ispat edebilen yükümlünün sorumluluktan kurtulması mümkün kılınmıştır.
Kanun koyucu, bunun gerçekleşebilmesini, dolaşım belgelerini yanlışlıkla onaylayan ihracatçı ülke gümrük idaresinin, belgeyi yanlışlıkla onayladığını açık veya örtülü bir şekilde kabul etmiş olması, bir başka ifadeyle, belgelerin yanlış olarak onaylanmasına ihracatçı tarafından sunulan yanlış verilerin neden olmadığını, belgenin yanlışlıkla onaylanmasının kendi kusurundan kaynaklandığını açık veya örtülü bir şekilde beyan etmiş olması şartına bağlamıştır. Ayrıca, ihracatçı ülke gümrük idaresinin yanlış onaylamanın kendi kusurundan kaynaklandığını açık veya örtülü bir şekilde beyan etmiş olmasını yeterli görmeyerek, tüm özeni gösterdiğine ilişkin ispat yükünü de yükümlüye yüklemiştir. Dolayısıyla, Türkiye ile idari iş birliği anlaşması bulunan bir ülkeden tercihli tarife kapsamında ithal edilen eşyaya ait dolaşım belgesinin karşı ülke idaresince yanlışlıkla onaylandığının tespit edilmesi durumunda, yükümlünün, herhangi bir ihmalinin bulunmadığını ve gümrük mevzuatının gerektirdiği yükümlülüklerin yerine getirilmesinde tüm özeni gösterdiğini ispat edebilmesi şartıyla, tercihli tarife uygulanması nedeniyle alınmayan veya tahakkuk ettirilmeyen vergiler sonradan istenemez.
Olayda ise, söz konusu durumdan farklı olarak davacının; Mısır yetkili makamlarınca düzenlenmediği anlaşılan EUR.1 dolaşım belgesi nedeniyle tercihli tarifeden yararlandırılmadığı anlaşılmaktadır. Davacı adına tescilli beyanname ile ithal edilen eşyanın fiziki kontrolü sırasında ambalaj şekli itibarıyla menşei konusunda tereddüt hasıl olması üzerine beyanname ekinde ibraz edilen EUR.1 dolaşım belgesinin sonradan kontrolünün istenildiği, Mısır Gümrük İdaresinden alınan 08/05/2015 tarihli yazıda belgenin imza ve mühürlerinin doğru olduğu bildirilmesine karşın daha sonra alınan 17/11/2015 tarihli yazıda aynı belge için yapılan incelemede belgenin doğru olmadığı ve Mısır yetkili makamlarınca düzenlenmediğinin bildirilmesi üzerine ek tahakkuk ve para cezası kararlarının alındığı saptanmıştır. Dolayısıyla, davada, dolaşım belgesinin sahte olarak düzenlenmesi durumu söz konusu olduğundan, karşı ülke idaresince yanlışlıkla onaylanması durumunda değerlendirilebilecek nitelikteki hükmün işbu uyuşmazlıkta uygulanma koşulları bulunmamaktadır.
Buna göre, tercihli tarife uygulamasından sahte belge ibraz edilmesi suretiyle yararlanılması sonucu alınmayan vergilerin tahsil edilmesi icap ettiğinden, davacı adına tesis edilen işlemin gümrük, ilave gümrük ve anılan vergilerin matraha ilavesi suretiyle doğan katma değer vergileri ile bu vergiler üzerinden hesaplanan para cezalarına ilişkin kısmı yönünden işin esasının incelenmesi suretiyle karar verilmesi gerekirken, aksi yoldaki temyize konu kararda hukuki isabet görülmemiştir.
Öte yandan; dava konusu işlemin dampinge karşı vergi ve bu verginin matraha ilavesi suretiyle ek olarak tahakkuk ettirilen katma değer vergisine ilişkin kısmı yönünden;
4458 sayılı Kanun'un 198. maddesine 5911 sayılı Kanun'la eklenen 4. fıkrada yer alan, tercihli tarife uygulanması nedeniyle tahakkuk ettirilmeyen vergilerin madde metninde belirtilen koşulların gerçekleşmesi halinde sonradan istenilemeyeceği yolundaki düzenleme iyiniyetli yükümlülerin korunması amacıyla getirilmiştir. Dampinge karşı vergi ise, 3577 sayılı İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Kanun hükümleri uyarınca yapılan soruşturma sonucunda dampingli ithalatın varlığı ve bu ithalatın zarara neden olduğu belirlendiğinde, bu zararın önlenmesi amacıyla, damping marjı kadar veya zararı ortadan kaldıracak daha az bir oran veya miktarda alınmakta olan bir ticaret politikası önlemi olup, uyuşmazlık konusu beyannamelerin tescil tarihinde tercihli tarife nedeniyle tahakkuk ettirilmeyen bir vergi niteliği taşımamaktadır. Bu nedenle, anılan fıkrada öngörülen koşullar yönüyle değerlendirme imkanı bulunmayan, söz konusu vergiye tabi olduğu belirtilen eşyanın iddia edildiği gibi Çin Halk Cumhuriyeti menşeli olup olmadığının belirlenmesi suretiyle karar verilmesi gerekmektedir.
İşlemin, 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 234. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi uyarınca dampinge karşı vergi üzerinden hesaplanarak karara bağlanan para cezasına isabet eden kısmına gelince;
Yukarıda yer alan hükümlere göre, yalnızca 4458 sayılı Kanun'un usul ve şekle müteallik hükümlerinin uygulanması bakımından, anılan Kanun'da tanımlanan "ithalat vergileri" niteliğinde değerlendirilmesi gereken dampinge karşı vergi nedeniyle özel kanun olan 3577 sayılı Kanun kapsamında anılan vergi tutarı üzerinden ceza kararı alınmasına olanak bulunup bulunmadığının da yeniden verilecek kararda ayrıca gözetileceği tabiidir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Temyiz isteminin kabulüne,
2....Bölge İdare Mahkemesi .... Vergi Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine,
4. 492 sayılı Harçlar Kanunu'nun 13. maddesinin (j) bendi parantez içi hükmü uyarınca alınması gereken harç dahil olmak üzere, yargılama giderlerinin yeniden verilecek kararda karşılanması gerektiğine, 17/02/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.