Danıştay 7. Daire 2018/4579 Esas 2022/632 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/4579
Karar No : 2022/632

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Bakanlığı adına ... Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU :... Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin ... tarih ve E:... , K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem: ... Tekstil Sanayi Ticaret Anonim Şirketi adına tescilli ... tarih ve ... sayılı beyanname kapsamında Özbekistan’dan ithal edilen ham ipek cinsi eşyanın kıymetinin eksik beyan edildiğinden bahisle ek olarak tahakkuk ettirilen katma değer vergisi ile tahakkukun kesinleşmesi üzerine 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 234. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi uyarınca karara bağlanan para cezasını şirket yetkilisi olarak cebri icra yoluyla ödeyen davacının, fiil nedeniyle yargılandığı ceza davalarından beraat ettiğini ileri sürerek tahsil edilen vergi ve cezaların 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 211. maddesi uyarınca iadesine ilişkin talebinin reddine dair karara vaki itirazın reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle dava açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... Vergi Mahkemesi ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla; dosyanın incelenmesinden, ... Tekstil Sanayi Ticaret Anonim Şirketi adına kesinleşmiş olan kamu alacağının, borçlu şirketten tahsil edilememesi üzerine şirketin yetkilisi davacı nezdinde tahsilat işlemlerine başlanarak ödeme emrinin kesinleşmesi üzerine davacıya ait banka hesaplarındaki mevduatlara yapılan haciz sonucu tahsilatın gerçekleştirildiği, davacının geri verme başvurusunun şahsına yönelik olduğu, her ne kadar davacıya ait banka hesabındaki mevduata haciz uygulanmak suretiyle kamu alacağının tahsili sağlanmış ise de, kamu alacağının borçlusunun şirket olduğu, ceza davalarında şirket yetkilileri hakkında verilen kararların asıl borçlu şirket adına tahakkuk etmiş ve ödenmiş vergi ve cezalara etkisinin yönetim kurulu üyesi davacının başvurusu ile değerlendirilemeyeceği, geri vermeye konu olan tutarın şirketin borçları için davacıdan 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uyarınca tahsil edildiğini, 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. maddesi kapsamında gümrük yükümlüsü tarafından başvuru yapılması gerekirken yönetim kurulu üyesi olan davacı tarafından yapılan başvurunun yükümlü tarafından yapılan bir başvuru olarak kabul edilemeyeceği bu nedenle tesis edilen işlemde yasaya aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : İdari işlemlerin, bu işlemle meşru, kişisel ve güncel bir menfaat ilgilisi kurabilenler tarafından iptal davasına konu edilebileceği, ayrıca ... Tekstil Sanayi Ticaret Anonim Şirketi'nin tüzel kişiliğinin 07/11/2013 tarihinde yayımlanan ticaret sicil gazetesi ile ticaret sicilinden terkin edilerek sona erdiği, münfesih şirketin yetkilisi davacının dava konusu idari işlem sebebiyle menfaatinin etkilendiği, hukuka aykırı olarak cebri icra yoluyla tahsil edilen bedelin iadesinin gerektiği, şirketin tüzel kişiliğinin sona erdiği dikkate alındığında haksız tahsil edilen bedelin iadesi için bu dava yolundan başkaca bir hukuki yol da bulunmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddinin gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Yedinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
... Tekstil Sanayi Ticaret Anonim Şirketi adına tescilli ... tarih ve ... sayılı beyaanname kapsamında Özbekistan’dan ithal edilen ham ipek cinsi eşyanın kıymetinin FOB 25.000 USD beyan edilmesine karşılık eşyanın gerçek kıymetinin 72.500.000 Özbekistan Somu olduğu ve bu meblağın da fatura tarihi itibariyle 169.520 USD olduğunun tespiti üzerine FOB 144.520 USD kıymet farkına karşılık gelen katma değer vergisinin ... Tekstil Sanayi Ticaret Anonim Şirketi adına tahakkuk ettirildiği, ek tahakkukun kesinleşmesi üzerine 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 234. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi uyarınca para cezası kararı alındığı, para cezası kararına karşı ... Vergi Mahkemesinin ... Esasında açılan davada, kesinleşen katma değer vergisi üzerinden karara bağlanan cezada hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle verilen davanın reddine ilişkin ... tarih ve ... sayılı karara yönelik temyiz isteminin de Dairemizce 22/12/2008 tarih ve E:2006/2537, K:2008/5167 sayılı kararla davanın incelenmeksizin reddi gerektiği gerekçesiyle reddedildiği; amme alacağının tahsili amacıyla asıl borçlu şirket adına düzenlenen ödeme emrine karşı da dava açılmadığı, kesinleşen vergi ve cezanın tahsili amacıyla şirket hakkında haciz işlemlerine başlandığı, haciz işlemlerinin iptali istemiyle ... Vergi Mahkemesinin ... Esasında açılan davada, ödeme emrine karşı dava açılmadığından kesinleşen alacağın tahsili için haciz işlemlerine başlanmasında hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle verilen ret kararına yönelik temyiz isteminin de Dairemizce süresinde yaplmadığı gerekçesiyle reddedildiği anlaşılmıştır.
Asıl borçlu firmadan tahsil edilemeyen alacağın bu kez de şirket yetkilisi yönetim kurulu üyesi davacıdan tahsili amacıyla ödeme emri düzenlendiği, davacının ödeme emrinin iptali istemiyle açtığı ... Vergi Mahkemesinin ... Esasında kayıtlı davada, dava açma süresinin geçirildiği gerekçesiyle reddine karar verildiği, bu kez de davacının mevduat hesaplarına haciz uygulandığı, bu işleme karşı ... Vergi Mahkemesinin ... Esasında açılan davada da amme borçlusu şirket hakkında kesinleşen ve davacıdan ödeme emri ile istenilen ve davacı açısından da kesinleşen alacağın tahsili için tesis edilen haciz işleminde hukuka aykırılık görülmediğinden davanın reddine karar verildiği tespit edilmiştir.
Şirket yetkilisi davacı hakkında ... Ağır Ceza Mahkemesinde açılan ... Esaslı ceza davası kapsamında beraat kararı verilmesi üzerine, 14/09/2007 tarihli dilekçe ile önce şirket adına başvuruda bulunularak ödenen vergi ve cezaların iadesinin talep edildiği, ceza kararının kesinleşmesinden sonra talebin değerlendirileceği cevabının verilmesi üzerine, davacının hakkındaki beraat kararının kesinleşmesi sonucu 22/04/2016 tarihli dilekçe ile davalı idareye başvurduğu ve cebri icra ile tahsil edilen tutarın iadesini talep ettiği, davalı idarece 28/04/2016 tarihli yazı ile amme alacağının yasal süreçte kesinleştiği belirtilerek ceza davasında verilen beraat kararının idari işlemlere yönelik bir sonucu bulunmadığından bahisle talebin reddedildiği, itirazın da aynı gerekçelerle reddi üzerine iptali istemiyle işbu davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. maddesinde, kanunen ödenmemeleri gerektiği halde ödenmiş olduğu belirlenen gümrük vergilerinin geri verileceği, kanunen tahakkuk ettirilmemeleri gerektiği halde tahakkuk ettirilen gümrük vergilerinin kaldırılacağı hükmüne yer verilmiştir. Öte yandan, yürürlükten kaldırılan 1615 sayılı Gümrük Kanunu'nun 87. maddesi ile ilgili olarak, Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 02/07/1966 tarih ve E:1965/13, K:1966/6 sayılı kararında, aykırı içtihatlar, tahsil olunan gümrük vergilerinin anılan madde uyarınca geri verilebilmesinin, yanlışlıkla veya fuzulen tahsil olunduklarının açıkça anlaşılması koşuluyla olanaklı bulunduğu yolunda birleştirilmiştir. Bu bakımdan; 4458 sayılı Kanun'un benzer hükümler taşıyan 211. maddesinin uygulanmasında da, iadesi istenen gümrük vergilerinin kanunen ödenmelerinin veya tahakkuk ettirilmelerinin gerekmediğinin, açıkça; yani, herhangi bir inceleme, araştırma ve yoruma gerek olmaksızın anlaşılabilir olması koşulu aranmalıdır.
07/10/2009 tarihli ve 27369 Mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük Yönetmeliği'nin 502. maddesinde gümrük vergilerinin ve para cezalarının geri verilmesi veya kaldırılması başvurusunun bu vergileri ve cezaları ödeyen veya ödemekle yükümlü olan kişi veya bunların temsilcileri veya hak ve yükümlülükleri devralan kişiler tarafından ek-78'de yer alan Geri Verme veya Kaldırma Başvurusu Formu ile ilgili gümrük idarelerine yapılacağı düzenlenmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden, davacının ... Ağır Ceza Mahkemesinde açılan ... Esaslı davası kapsamında hakkında beraat kararı verildiği ve kararın kesinleştiğini ileri sürerek davalı idareye başvurduğu ve yetkilisi olduğu ... Tekstil Sanayi Ticaret Anonim Şirketi adına tahakkuk ettirilen ve devam eden süreçte cebri icra ile kendisinden tahsil edilen katma değer vergisi ile para cezasının, 4458 sayılı Kanun'un 211. maddesi uyarınca tarafına iadesini talep ettiği, idarece talebin reddedilmesi üzerine açtığı işbu davada Mahkemece, davacının gümrük yükümlüsü olmadığı ve başvurusunun yükümlü tarafından yapılan bir başvuru olarak kabul edilemeyeceği gerekçesiyle davanın reddine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen yasal düzenlemeden, gümrük vergilerinin ve para cezalarının geri verilmesi veya kaldırılması başvurusunun bu vergileri ve cezaları ödeyen veya ödemekle yükümlü olan kişi veya bunların temsilcileri veya hak ve yükümlülükleri devralan kişiler tarafından da yapılabileceği anlaşıldığından, davacının talebinin 4458 sayılı Kanun'un 211. maddesi kapsamında incelenmesi ve anılan madde kapsamında iade koşullarının olayda gerçekleşip gerçekleşmediği hususunun değerlendirilmesi suretiyle karar verilmesi gerektiğinden, aksi yoldaki temyize konu kararda yasal isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Temyiz isteminin kabulüne,
2.... Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin ... tarih ve E:.. K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine,
4. Yargılama giderlerinin yeniden verilecek kararda karşılanması gerektiğine, 21/02/2022 tarihinde kesin olarak oyçokluğuyla karar verildi.

(X) KARŞI OY :
Temyiz istemi, ... Tekstil Sanayi Ticaret Anonim Şirketi adına tescilli beyanname kapsamında ek olarak tahakkuk ettirilen katma değer vergisi ile tahakkukun kesinleşmesi üzerine 4458 sayılı Kanun'un 234. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi uyarınca karara bağlanan para cezasını şirket yetkilisi olarak cebri icra yoluyla ödeyen davacının, yargılandığı ceza davalarından beraat ettiğini ileri sürerek 4458 sayılı Kanun'un 211. maddesi uyarınca yapmış olduğu iade talebinin reddine ilişkin işleme yönelik davayı reddeden mahkeme kararının bozulması istemidir.
4458 sayılı Kanun'un 211. maddesinde, kanunen ödenmemeleri gerektiği halde ödenmiş olduğu belirlenen gümrük vergilerinin geri verileceği, kanunen tahakkuk ettirilmemeleri gerektiği halde tahakkuk ettirilen gümrük vergilerinin kaldırılacağı, 210. maddesine 07/10/2009 tarihinde yürürlüğe giren 5911 sayılı Kanun ile eklenen 2. fıkrasında, gümrük vergilerinin geri verilmesi veya kaldırılmasına ilişkin hükümlerin bu Kanun kapsamında tatbik edilen para cezaları için de uygulanacağı; 211. maddesinin 2. fıkrasında da, kanunen ödenmemeleri gereken gümrük vergilerinin, tebliğ edilmelerinden itibaren üç yıl içerisinde geri verilmesinin veya kaldırılmasının istenileceği hüküm altına alınmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, ... tarih ve ... sayılı beyannameden kaynaklanan ve 11/06/2004 tarihinde asıl borçluya tebliğ edilen katma değer vergisi tahakkukunun kesinleşmesi üzerine karara bağlanan para cezasının da 03/08/2004 tarihinde tebliğ edildiği, vergi ve cezaların kesinleşmesine rağmen ve ödeme yapılmadığından bahisle idarece alacağın haczen tahsili yoluna başvurulduğu; bu kapsamda asıl borçlu firma yetkilisi olan davacının hesaplarına uygulanan haciz üzerine 21/03/2006 tarihli ... Bankası yazısından da anlaşılacağı gibi tahsilatın gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Öte yandan, asıl borçlu firma vekilince ... Ağır Ceza Mahkemesi nezdindeki davada davacı hakkında beraat kararı verildiği ileri sürülerek ödenen vergi ve cezanın şirkete iadesi talebiyle 14/09/2007 tarihinde başvuruda bulunulduğu, idarece 03/10/2007 tarihli cevapla anılan kararın kesinleşmediği belirtilerek, kararın kesinleşmesinden sonra talebin değerlendirileceğinin bildirildiği anlaşılmaktadır. ... Ağır Ceza Mahkemesinde açılan E:... sayılı dava kapsamında davacı hakkında verilen beraat kararının 26/02/2013 tarihinde kesinleşmesi üzerine davacının kararın kesinleştiğini ileri sürerek ödenmemesi gerektiği halde ödediğini ileri sürdüğü vergi ve cezaların iadesi istemiyle yaptığı 22/04/2016 tarihli başvurusunun reddi üzerine de işbu davanın açıldığı görülmektedir.
Davacının başvurusunun, 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. maddesinde öngörülen ödenmemeleri gerektiği halde ödendiği anlaşılan vergiler için üç yıllık sürenin dolmasından sonra, 22/04/2016 tarihinde yapılması nedeniyle esasının incelenmesine olanak bulunmadığından dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Bu nedenle sonucu itibarıyla yerinde görülen karara yönelik temyiz isteminin reddi gerektiği oyuyla, Dairemiz kararına katılmıyorum.