Danıştay 13. Daire 2016/2443 Esas 2022/594 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2016/2443
Karar No:2022/594


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …Dış Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : (…Kurumu)
…Bakanlığı

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Dr. Siyami Ersek Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Baştabipliği'nce gerçekleştirilen "2013 Yılı Kardiyoloji, Pediatrik Kardiyoloji, Elektrofizyoloji ve Radyoloji Malzemeleri Toplu Alım (194 Kalem)" ihalesinin 22 kalemi uhdesinde kalan davacı şirket tarafından, taahhüdünü yerine getirmediğinden bahisle 59.250,00-TL ve 10.900,00-TL tutarındaki teminat mektuplarının irat kaydedilmesine ilişkin …tarih ve …sayılı Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu işleminin iptali ile irat kaydedilen teminatların iadesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; davacı şirket tarafından taahhüdünü yerine getirmediğinden bahisle 1 yıl süre ile bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklanmasına ilişkin …olur tarih ve …sayılı Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu işleminin iptali istemiyle açılan davanın Mahkemelerinin …tarih ve E:…K:…sayılı kararı ile reddedildiği, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun "İdarenin sözleşmeyi feshetmesi" başlıklı 20/b maddesinde, sözleşmenin uygulanması sırasında yüklenicinin 25. maddede sayılan yasak fiil veya davranışlarda bulunduğunun tespit edilmesi hâlinde ayrıca protesto çekmeye gerek kalmaksızın kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların gelir kaydedileceği kurala bağlandığından, 59.250,00-TL ve 10.900,00-TL tutarındaki teminat mektuplarının 4735 sayılı Kanun'un 26. maddesi uyarınca yasaklama işlemleri başlatılmış olduğu gerekçesiyle irat kaydedilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı anlaşılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.


TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, ihale konusu malzemelerin bir kısmının bayisi olunan firma ile Türkiye mümessili bulunduğu yabancı firma arasındaki sorun nedeniyle bayisi olunan firmanın mümessillik sözleşmesinin yenilenmeyeceğinin öğrenildiği, ihaleye girerken böyle bir durum olmadığı, durum öğrenilince her ne kadar stoklarda ihaleye yeterli miktarda ürün bulunsa da ileride bu ürünler için mal satış yetkisinin Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Ulusal Bilgi Bankası sisteminden çıkarılması ihtimaline karşılık idarenin uyarıldığı, gerekirse sözleşme öncesi ihale konusu bir kısım ürünün ihalesinin iptalinin önerildiği, idarenin buna rağmen sözleşme imzaladığı, daha sonra Eylül 2013 tarihinde bahse konu ürünlerin sistemde bazı kalite ve uygunluk belgelerin edinilmesinde sorunlar yaşandığı, bu durumun da idareye bildirilerek bu ürünler yönünden ihalenin iptalinin talep edildiği, ticari kaygılardan uzak ve sorumluluk anlayışı içerisinde, davalı, hekim ve hasta menfaatleri gözetilerek bu başvuruların yapıldığı, sözleşme imzalandığında elde sözleşme konusunu yerine getirebilecek kadar malzeme olduğu, ihale içinde talep edilip de teslim edilemeyen ürün olmadığı, başvuru dilekçelerinde bu ürünlerin sağlanamayacağına ilişkin bir ibare olmadığı, stoklarda ihaleye konu ürünleri sağlayabilecek oranda mal bulunduğu, teminatın idarenin zararı hâlinde irat kaydedilebileceği, olayda hiçbir zarar doğmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, davacının sözleşmeyi imzalayarak taahhüdünü 29/08/2013 tarihine kadar yerine getirdiği, ancak davacının 09/09/2013 tarihli yazısına istinaden Kamu İhale Kurumu'na mücbir sebep olarak belirlenme başvurusunda bulunulması üzerine yapılan inceleme neticesinde …tarih ve …sayılı karar ile, davacının CE sertifika sürelerinin yenilenmeyeceği nedeniyle taahhüdünü yerine getirememesi sebebiyle amplatzer marka ürünlerin henüz alınmayan miktarlarını iptali talebine ilişkin başvurusunun mücbir sebep olarak kabul edilemeyeceğinin tespit edildiği, bu nedenle yüklenicinin ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine göre taahhüdünü yerine getirmeme fiilinin 4735 sayılı Kanun'un 25/f maddesi kapsamında bulunduğu, davacının başvurusuna konu CE sertifika süreleri yenilenmeyeceğinden teslim edemeyeceği ürünlerle ilgili mücbir sebep sayılıp sayılmamasına karar vermeye yetkili kurum kararının beklenmesi cihetiyle bu ürünler için sipariş verilmediği, firma tarafından karşılanmayan ürün bakımından iş eksiltilmesi yoluna gidilmesinin hukuka uygun olduğu, iş eksiltmenin firmanın sertifikası olmayan ürünü karşılayacakmış gibi ihaleye girerek sözleşme imzaladığı gerçeğini değiştirmediği, nitekim Kamu İhale Kurumu yazısı içeriğinde yapılan açıklamalar ve mevzuat uyarınca işlemin hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'UN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :

Dr. Siyami Ersek Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Baştabipliği'nce gerçekleştirilen "2013 Yılı Kardiyoloji, Pediatrik Kardiyoloji, Elektrofizyoloji ve Radyoloji Malzemeleri Toplu Alımı (194 Kalem)" ihalesinin 22 kalemi davacı şirket uhdesinde kalmış, 15/02/2013 ve 11/03/2013 tarihlerinde davacı şirket ile süresi 31/12/2013 tarihinde sona ermek üzere mal alımına ait sözleşmeler imzalanmıştır.
Sözleşmelerin yürütülmesi aşamasında sözleşme konusu ürünlerin distribütörü olan tedarikçi firma tarafından, söz konusu ürünlerin CE belgelerinden kaynaklı olarak yurt dışından tedarik sorunu olduğu davacı şirkete bildirilmiştir.
Davacı şirket tarafından, 09/09/2013 tarihinde sözleşme konusu ürünlerin tedarik sorununun giderilmemesi nedeniyle bir kısmı yerine getirilmiş olan taahhüdün kalan kısımlarının iptal edilmesi sözleşmenin tarafı olan idareden talep edilmiştir.
İdare tarafından Kamu İhale Kurumu'na başvuruda bulunularak tedarik sorununun mücbir sebep oluşturup oluşturmadığı hakkında görüş talep edilmiştir.
İhaleyi gerçekleştiren idarenin …tarih ve …sayılı yazısıyla, ihaleye konu malzeme listesinde eksiltmeye gidildiği davacıya bildirilmiştir.
Kamu İhale Kurumu'nun …tarih ve …sayılı yazısı ile, görüş istenen konu hakkında …tarih ve …sayılı Kamu İhale Kurulu kararıyla mücbir sebep koşullarının oluşmadığı sonucuna varıldığı davalı idareye bildirilmiştir.
Davalı idarece, mücbir sebepler dışında ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdün yerine getirilmediğinden bahisle 59.250,00-TL ve 10.900,00-TL tutarındaki kesin teminatların irat kaydedilmesine karar verilmiş, bunun üzerine irat kaydına ilişkin işlemin iptali ve irat kaydedilen teminatların iadesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 14. maddesinin üçüncü fıkrasında, açılan davanın görev ve yetki yönünden öncelikle inceleneceği; 15/1(a) maddesinde, idari yargının görevine girmeyen davaların görev yönünden reddedileceği, 14. maddenin 1. fıkrasında, idari yargının görevsizliğinin sonradan anlaşılması hâlinde, davanın her aşamasında 15. madde hükmünün uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun "İdarenin sözleşmeyi feshetmesi" başlıklı 20. maddesinde, "Aşağıda belirtilen hâllerde idare sözleşmeyi fesheder: a) Yüklenicinin taahhüdünü ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi veya işi süresinde bitirmemesi üzerine, ihale dokümanında belirlenen oranda gecikme cezası uygulanmak üzere, idarenin en az on gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtarına rağmen aynı durumun devam etmesi, ... Hâllerinde, ayrıca protesto çekmeye gerek kalmaksızın kesin teminat ve varsa ek kesin teminatlar gelir kaydedilir ve sözleşme feshedilerek hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir."; "Yasak fiil ve davranışlar" başlıklı 25. maddesinde, "Sözleşmenin uygulanması sırasında aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır: ... f) Mücbir sebepler dışında, ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdünü yerine getirmemek. ..." kurallarına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdarî yargı mercilerinde yargısal denetimi yapılarak çözümlenecek uyuşmazlıklarda, öncelikle davaya konu işlemin idarî bir işlem olup olmadığı hususunun, başka bir anlatımla idare hukuku kurallarına göre tesis edilen, kamu gücüne dayanarak diğer tarafın rızasını aramaya gerek olmaksızın hukukî durumda tek yanlı irade açıklamasıyla değişiklik meydana getiren bir işlem olup olmadığının ortaya konulması gerekmektedir. İdarî makamlar tarafından tesis edilmiş olsa bile, özel hukuk hükümlerine tâbi olan işlem ve sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünde adli yargı mercileri görevlidir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve diğer ihale mevzuatı kapsamında idarece tesis edilen işlemlerden ihale sürecine ilişkin olanlar, kesin ve icraî olmaları şartıyla, idarî işlemlerin diğer özelliklerini taşımaları durumunda idarî işlem olarak nitelendirilebilecek ve iptal davasına konu edilebilecektir. İhale sözleşmesinin imzalanmasından sonra tesis edilen işlemler ise, idarî işlemlerin diğer özelliklerini taşısalar bile, kamu gücü kullanılmak suretiyle değil, sözleşmenin tanıdığı yetkilere dayanılarak özel hukuk kurallarına göre tesis edilmeleri sebebiyle idarî işlem olarak nitelendirilemeyecek ve iptal davasına konu edilemeyecektir.
Bu kapsamda, ihale aşamasında tesis edilen işlemlerden doğabilecek uyuşmazlıkların idari yargı yerlerince, ihale safhası tamamlanıp taraflar arasında sözleşme imzalandıktan sonra ortaya çıkan ve sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanan uyuşmazlıkların ise adli yargı yerlerince çözümlenmesi gerekmektedir. Nitekim, bu husus yerleşik hâle gelmiş yargı içtihatlarınca da kabul edilmektedir. İhale mevzuatı uyarınca akdedilen sözleşmeler özel hukuk sözleşmesi olarak nitelendirildikleri için böyle bir sonuca ulaşılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, "194 Kalem" mal alımından oluşan ihalenin 22 kaleminin davacı şirket uhdesinde kaldığı, 15/02/2013 ve 11/03/2013 tarihlerinde davacı şirket ile süresi 31/12/2013 tarihinde sona ermek üzere mal alımına ait sözleşmeler imzalandığı, sözleşmelerin uygulanması devam ederken davacı tarafından 09/09/2013 tarihinde idareye yapılan başvuruyla, ifası tamamlanmış olanlar dışındaki edimin tedarik sorunundan kaynaklı olarak yerine getirilemeyeceği belirtilerek kalan kısımların iptalinin talep edildiği, bu durumun davalı idarece üstlenilen taahhüdün ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirilmemesi olarak değerlendirilerek 4735 sayılı Kanun'un 20. maddesinin (b) bendi uyarınca sözleşmenin doğrudan feshedildiği anlaşılmıştır.
Bu durumda, dava konusu uyuşmazlığın ihale sürecine ilişkin hususlardan kaynaklanmadığı, bilâkis ihalesi yapılan bir mal alım işinin sözleşmesinin uygulanması kapsamında bazı ürünlerin tedarikine ilişkin anlaşmazlıklardan kaynaklandığı anlaşıldığından, davanın görüm ve çözümünde adlî yargı mercilerinin görevli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, davanın görev yönünden reddine karar verilmesi gerekirken esasının incelenmesi suretiyle hüküm kurulmasında usûl kurallarına uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca …İdare Mahkemesi'nin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un Geçici 8. maddesi uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 22/02/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.