Danıştay 6. Daire 2019/20576 Esas 2022/2082 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/20576
Karar No : 2022/2082

TEMYİZ EDENLER : I- (DAVALI) ...Bakanlığı-...
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri ...

II- (DAVALI YANINDA MÜDAHİL)
1-...Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş.
VEKİLİ : Av. ...

2-...İdaresi Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- ... 2- ... 3- ... 4- ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğine ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, Küçükçekmece ilçesi, ...Mahallesi, ...ada, ...ve ...parsel ile ...ada, ...ve ...parsel sayılı taşınmazlar ve yakın çevresine ilişkin 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı değişikliği, 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin onaylanmasına yönelik Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ...tarih ve ...sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararda; aynı plan değişikliklerine karşı .... İdare Mahkemesinin E:...sayılı dosyasında yer alan bilirkişi raporu ile dosyada yer alan bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı değişikliğinin çevre düzeni planı ana kararlarını, sürekliliğini ve bütünlüğünü bozmadığı, plan değişikliğinin nesnel ve teknik gerekçelere dayandığı, kamu yatırımlarına bağlı olarak plan değişikliğine dair yeterli ve geçerli gerekçelerin mevcut olduğu, Marmara Üniversitesine il düzeyinde eşdeğer bir alan gösterildiği, 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı değişikliği doğrultusunda yapılan nazım ve uygulama imar planı değişikliklerinde de plan hiyerarşisine aykırı bir durumun olmadığı, söz konusu alanda standartların üzerinde sosyal donatı alanlarına yer verildiği anlaşıldığından dava konusu plan değişikliklerinde şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: Uyuşmazlıkta, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı paftalarına bakıldığında, çevresinden bağımsız değerlendirildiği izleniminin uyandığı ve çevre yapılaşma şartlarına plan paftaları altlığında ve plan açıklama raporunda rastlanılmadığı, bu sebeple davalı idareden İstinaf dairesinin 14/06/2019 ve 11/07/2019 tarihli ara kararları ile iki kez istenilmesine rağmen planlanan alanla çevresine ait yapılaşma şartlarını gösteren 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının dosyaya sunulamadığı sadece davalı idarece hazırlandığı anlaşılan ve uydu fotoğrafları üzerine yazılı bir takım yapılaşma şartlarını gösteren onaysız bir evrakın gönderildiği, meri mevzuat uyarınca bir bölgede plan yapılırken, öncelikle alanda ve çevresinde bulunan planların elde edilip bu planlar üzerinden inceleme-araştırma-etüd-analiz-sentez çalışmalarının yapılarak yeni yapılacak planda nüfus ve yapı yoğunluğunun belirlenmesi gerektiği, İstinaf dairesinin ara kararları üzerine verilen cevabi yazı ve eklerinden, dava konusu alan ve çevresine ait uygulama imar planları büyükşehir ve ilçe belediyelerinden temin edilmeden varsayımsal olarak nüfus ve yapı yoğunluğunun belirlendiği anlaşıldığından, bu açıdan nazım ve uygulama imar planlarında hukuka uyarlık bulunmadığı, diğer taraftan, planların kademeli birlikteliği ilkesi uyarınca, planın gerektiği ayrıntı dışında alt ölçekli planın üst ölçekli planla işlevler yönünden uygun olması gerektiği, bu bağlamda uyuşmazlık incelendiğinde; nazım imar planında yapılaşma bölgesi olarak TİCK-1, TİCK-2 ve TİCK-3 işlevli alanlara yer verilmesine rağmen uygulama imar planında bu işlevler dışında TİCK-4 ve TİCK-5 bölgelerinin de belirlendiği ve bu alanlara diğerlerinden farklı yapılaşma hakkı tanındığının görüldüğü, bu durumun alt ölçekli planda ayrıntılandırma ile de açıklanamayacağı, zira söz konusu işlevlerin büyük bir alanı içerdiği, ayrıca işlevlerin nazım imar planında 3 bölge olarak tasarlanarak gerekli detaylandırmanın yapıldığı, bu itibarla nazım imar planına aykırı olarak uygulama imar planında farklı yapılaşmaya da yol açacak şekilde ayrı fonksiyonlar verilmesinde hukuka uyarlık görülmediği, uygulama imar planı plan notlarının "1.6", "1.10" ve "1.11" sayılı maddelerinde; arazide kazı ve dolgu yapılarak kot alım noktasının belirlenebileceği, çekme mesafesi ile blok şekli ve boyutlarının serbest olacağı ve bina katlarındaki hobi bahçesi vb. kullanımların emsal dışı bırakılacağı düzenlemelerine yer verilmiş ise de; Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğindeki uygulama imar planı tanımı ile Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin binaların kot almasına ilişkin muhtelif maddeleri birlikte değerlendirildiğinde; binaların kot alımında kırmızı kotun kullanılacağı, yer, alan ve kat kazanmak amaçlı kot belirlenemeyeceği halde dava konusu alanda zeminde düzeltme ve özellikle dolgu yapılmak suretiyle kot belirlenmesi yoluna gidildiğinin görüldüğü, yine Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği gereği yapı nizamı, bina yüksekliği, yapı yaklaşma mesafesi gibi yapılaşma ve uygulamaya ilişkin kararların uygulama imar planı ile belirlenmesi gerektiği, dava konusu planda ise, blok şekli, çekme mesafesi, yapıların nizamı gibi hususların serbest bırakıldığı oysa bunların uygulama imar planında açıkça belirtilmesi gerektiği, bu şekilde bir plan hükmü ile yapılacak binalar neticesinde çevredeki binaların rüzgar ve güneş almasının engellenebileceği, ayrıca mevzuatta hangi yerlerin emsale dahil edileceği ayrıntılı olarak açıklandığı halde mevzuata aykırı olarak dava konusu planla katlardaki hobi bahçeleri vb kullanımların emsal dışı bırakılmasında hukuka uyarlık görülmediği sonucuna ulaşılarak davanın reddine ilişkin mahkeme kararının dava konusu çevre düzeni planına ilişkin kısmına yönelik istinaf başvurusunun reddine, nazım ve uygulama imar planına ilişkin kısmına yönelik istinaf başvurusunun kabulüne anılan kısmın kaldırılmasına, dava konusu nazım ve uygulama imar planlarının iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Planlama alanı ve çevresi birbirinden bağımsız değerlendirilmediği gibi çevre yapılaşma şartlarının plan açıklama raporunda yer aldığı, çevredeki yapılaşmaların emsal değerlerinin 1.20-2.00 aralığında olduğu dikkate alındığında çevresiyle uyumlu olarak ortalama yoğunluğun 1.44 olduğu, nazım imar planında yapılaşma bölgesi olarak Tick-1, Tick-2 ve Tick-3 işlevli alanlara yer verildiği, uygulama imar planında ise bu işlevler dışında Tick-4 ve Tick-5 bölgelerinin de belirlendiği , bu durumun nazım imar planında gösterilmesi mümkün olmayan kat yüksekliğinin uygulama imar planında ayrıntılandırıldığı, ayrıca ilave yapılaşma hakkının tanınmadığı, hukuka aykırı olduğu öne sürülen plan notlarının mimari tasarıma esneklik sağlama amacıyla ilave edildiği, ayrıcalıklı imar hakkı elde edilmesi amacı güdülmediği, çevresine göre gerekli sosyal donatı alanlarının fazlasıyla karşılandığı, plan değişikliklerinin planlamaya uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ... DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının kısmen onanması kısmen bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Milli Savunma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Marmara Üniversitesi ve TOKİ Başkanlığı arasında imzalanan protokol gereği, Marmara Üniversitesi'nin dağınık yerleşkelerinin bir araya getirilmesi amacıyla Maltepe ilçesinde hazine mülkiyetinde bulunan Milli Savunma Bakanlığı'na tahsisli arazinin tahsisinin kaldırılarak eğitim, öğretim ve araştırma hizmetlerinde kullanılmak üzere Marmara Üniversitesine tahsis edildiği, tahsis edilecek bu arazilerin kıymet takdir bedeli karşılığında Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyaç duyacağı tesisler ve üniversite yerleşkesinin TOKİ tarafından yapılması, TOKİ tarafından yapılacak tesislerin finansmanı karşılığında da üniversiteye tahsisli hazine mülkiyetindeki arazilerin belirlenen kıymet takdir bedelleri karşılığında toplu konut amaçlı kullanılmak üzere TOKİ'ye devredilmesi kararı alındığı, bu protokol kapsamında Marmara Üniversitesinin tüm kampüslerini Kenan Evren Kışlasının olduğu bölgeye taşımaya karar verdiği ve Küçükçekmece Halkalı'daki alanın üniversite olarak kullanımından vazgeçildiği ve söz konusu alanın TOKİ'ye devrinin yapıldığı, TOKİ tarafından da söz konusu alanın Emlak Konut A.Ş.'ye satıldığı, bilahare Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca İstanbul İli, Küçükçekmece İlçesi, ...Mahallesi, ...ada ...parsel ve ...ada ...parsel sayılı taşınmazlara ilişkin 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı değişikliği, 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği teklifi hazırlanarak davalı Bakanlığa, davalı Bakanlıkça ...tarih ve E....sayılı işlem ile teklifin onaylanarak ilanı için İstanbul Valiliği'ne gönderildiği, plan değişikliklerinin 17/08/2017-15/07/2017 tarihlerinde askıda ilan edilmesi üzerine Küçükçekmece Belediye Meclis üyeleri olan davacılar tarafından plan değişikliğine itiraz edildiği, itirazın zımnen reddi üzerine söz konusu plan değişikliklerinin iptali istemiyle görülmekte olan davanın açıldığı anlaşılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT: Dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan 3194 sayılı İmar Kanununun “Tanımlar” başlıklı 5. maddesinde; nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla bütün olan plan olarak; uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgilerini ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
Yukarıda yer alan hükümlere göre, nazım imar planları, halihazır haritalar üzerine çizilen ve ticaret, sanayi, konut gibi bölgelerle iskan bakımından yoğun veya seyrek bölgeleri ve iskana elverişli, iskana elverişli olmayan veya iskana izin verilmeyen bölgeleri, topoğrafik özelliklerden faydalanma konularını, ulaşım sistemlerini ve bu gibi ana hatları göstermek suretiyle arazi parçalarının kullanma şekillerini belirleyen planlar, uygulama imar planları ise, varsa kadastral durumu da işlenmiş halihazır haritaların üzerine nazım plan esaslarına göre çizilen ve yol, yapı adası ve muhtelif bölgelerin detayları ile inşaat nizamlarını ve uygulama için gerekli bilgileri içeren planlardır. Alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, kararlarına uyumlu olması zorunludur.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Temyize konu kararın; uyuşmazlık konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı plan notlarının "1.6", "1.10" ve "1.11" sayılı maddelerine ilişkin kısmında, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmamaktadır.
Temyize konu kararın; 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planının diğer kısımlarına gelince;
I) Dava konusu nazım ve uygulama imar planı paftalarına bakıldığında, çevresinden bağımsız değerlendirildiği izleniminin uyandığı ve çevre yapılaşma şartlarına plan paftaları altlığında ve plan açıklama raporunda rastlanılmadığı gerekçesi yönünden;
Dosyadaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden, uyuşmazlık konusu planların yapım aşamasında çeşitli kurum ve kuruluşlardan uygunluk görüşü alındığı, yakın çevre yapılaşma koşulları açısından herhangi bir kurumun olumsuz görüşü bulunmadığı, plan açıklama raporlarında da çevre yapılaşma alanıyla dava konusu alanın sosyal donatı, teknik alt yapı ve ulaşım bağlantısı kurulduğu anlaşıldığından temyize konu kararda yer alan çevresinden bağımsız değerlendirildiği izleniminin uyandığı ve varsayımsal olarak nüfus ve yapı yoğunluğunun belirlendiği yolundaki tespite itibar edilmemiştir.

II) Planın gerektiği ayrıntı dışında alt ölçekli planın üst ölçekli planla işlevler yönünden uygun olması gerektiği, bu bağlamda uyuşmazlık incelendiğinde; 1/5000 ölçekli nazım imar planında yapılaşma bölgesi olarak Tick-1, Tick-2 ve Tick-3 işlevli alanlara yer verilmesine rağmen 1/1000 ölçekli uygulama imar planında bu işlevler dışında Tick-4 ve Tick-5 bölgelerinin de belirlendiği ve bu alanlara diğerlerinden farklı yapılaşma hakkı tanındığının görüldüğü gerekçesi yönünden;
Dava konusu nazım ve uygulama imar planı paftaları incelendiğinde, 1/5000 ölçekli nazım imar planında yapılaşma olarak TİCK-1 (200 ki/ha), TİCK-2 (320 ki/ha) ve TİCK-3 (330 ki/ha) işlevli alanlara yer verildiği, 1/1000 ölçekli uygulama imar planında yapılaşma olarak TİCK-1 (E:1.00 Yençok: 2 kat), TİCK-2 (E:1.00 Yençok: 4 kat), TİCK-3 (E:1.60 Yençok: 12 kat), TİCK-4 (E:1.60 Yençok: 14 kat), TİCK-5 (E:1.65 Yençok: 14 kat) belirlendiği anlaşılmıştır. Diğer bir anlatımla, 1/5000 ölçekli nazım imar planında yer alan TİCK-1 yapılaşma alanı 1/1000 ölçekli uygulama imar planında TİCK-1 (E:1.00 Yençok: 2 kat), TİCK-2 (E:1.00 Yençok: 4 kat) olarak, TİCK-2 yapılaşma alanı TİCK-3 (E:1.60 Yençok: 12 kat), Tick-4 (E:1.60 Yençok: 14 kat) olarak, TİCK-3 yapılaşma alanı ise TİCK-5 (E:1.65 Yençok: 14 kat) olarak belirlenmiştir.
Bir kente, kentin alt-bölgesine veya mahalleye yönelik planlama çalışmasında 1/5000 ölçekli nazım imar planı genel kullanım kararlarını, genel yoğunluk dağılımlarını, sosyal donatı ve açık/yeşil alan kullanımlarının konumunu (süreklilik ve mekanda adil dağılım ilkelerine göre) belirler ve ulaşım dolaşım sistemini (bu kapsamda yol kademelenmesi, taşıt ve yaya yolu bağlantıları, vb.) oluşturur. 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ise isminden anlaşılacağı gibi uygulamaya esas plandır ve burada kat yükseklikleri, inşaat alanı, çekme mesafesi gibi uygulamayı yönlendirecek ve esas teşkil edecek plan kararları ayrıntılı biçimde verilir. Bir kentin alt-bölgesi veya mahallesi için yapılan 1/5000 ölçekli nazım imar planında uygulamaya esas bu ayrıntılı plan kararlarının her bir parsel için belirlenmesi söz konusu olamaz; zaten bu ölçek parseller ayrıntısında bir ölçek de değildir.
Uyuşmazlık irdelendiğinde, 1/5000 ölçekli nazım imar planında yer alan yapılaşma işlevli alanların konumsal olarak ve nüfus yoğunluğu açısından 1/1000 ölçekli uygulama imar planında yer alan yapılaşma işlevli alanlar ile tamamen üst üste örtüştüğü, iki plan arasındaki farklılığın yalnızca paftalardan da görüldüğü üzere kat yüksekliklerinden kaynaklandığı, bu farklılığın da 1/5000 ölçekli nazım imar planında uygulamaya esas ayrıntılı plan kararlarının her bir parsel için belirlenemeyeceğinden plan ayrıntılandırma tekniği açısından uygulamaya esas plan olan uygulama imar planında kat yüksekliğine ilişkin farklı ayrıntılandırmanın yer alabileceği olgusundan hareketle açıklanabileceği, dolayısıyla nazım imar planına aykırı olarak uygulama imar planında farklı yapılaşmaya yol açacak şekilde ayrı fonksiyonlar verilmediği sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin nazım imar planı ve uygulama imar planının plan notları dışındaki kısmına ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının ve davalı yanında müdahillerin temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Mahkeme kararının dava konusu çevre düzeni planına ilişkin kısmına yönelik istinaf başvurusunun reddine, nazım ve uygulama imar planına ilişkin kısmına yönelik istinaf başvurusunun kabulüne, anılan kısmın kaldırılmasına, dava konusu nazım ve uygulama imar planlarının iptaline dair temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararın 1/1000 ölçekli uygulama imar planı plan notlarının "1.6", "1.10" ve "1.11" maddelerine ilişkin kısmı yönünden ONANMASINA, 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planının diğer kısımları yönünden BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 23/02/2022 tarihinde, kesin olarak, oy birliğiyle karar verildi.