Danıştay 7. Daire 2018/1124 Esas 2022/778 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/1124
Karar No : 2022/778

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Bakanlığı adına ...Gümrük Müdürlüğü
VEKİLLERİ : Av. ...- Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...Kimyevi Maddeler İthalat İhracat Sanayi Ticaret Anonim Şirketi
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... Vergi Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından adına 2013 yılında tescilli muhtelif tarih ve sayılı 16 adet serbest dolaşıma giriş beyannamesi muhteviyatı eşya nedeniyle ödenen gümrük ve katma değer vergisinin gözetim kıymetine isabet eden kısmının 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. maddesine göre iadesi istemiyle yapılan başvurunun reddine dair karara vaki itirazın zımnen reddine ilişkin işlemin iptali ve fazladan ödenen tutarın yasal faiziyle birlikte iadesi istemiyle dava açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... Vergi Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla, gözetim önlemlerine ilişkin olarak getirilen düzenlemelerin amacının bir eşyanın aynı veya doğrudan rakip eşyalar üreten yerli üreticiler üzerinde, zarar tehdidi yaratan miktar ve/veya şartlarda ithal edilmesi halinde, söz konusu malların ithalatının ve ithalattaki gelişmelerinin gözlemlenmesi olduğu, olayda, belirlenen kıymet, gümrük mevzuatı çerçevesinde esas alınacak kıymet olmayıp, gözetim belgesi ibrazının gerekli olup olmadığının tespitinde esas alınacak değer olduğundan, gümrük kıymeti olarak kabul edilemeyecek olan kıymetin tamamlanması amacıyla yurtdışı gider olarak beyan edilerek gerçekleştirilen tahakkuk üzerine fazladan ödenen gümrük ve katma değer vergisinin iadesi istemiyle yapılan başvurunun zımnen reddi yolundaki işlemde yasal isabet bulunmadığı, davacının faiz isteminin ise; faizin hukuki niteliğine ve İdare Hukukunun idarenin kamu hukuku alanındaki sorumluluğu ile ilgili ilke ve kurallarına göre değerlendirilmesi gerektiği, "İdari Rejimi" kabul eden Hukuk Sistemimizde, idarenin hukuka aykırı işlem ve eylemlerinden dolayı idare edilenlerin uğrayacakları her türlü zararın tazmini için, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 12 ve 13. maddeleri uyarınca açılacak idari davada, "idarenin sorumluluğu" ile ilgili kurallara dayanılmasının yeterli olduğu, esasen; hukuk devletlerinde, açıklanan nitelikteki zararların faiz ya da başka bir ad altında ödenecek tazminatla karşılanabilmesi için, açık yasa hükmünün aranmayacağı gerekçesiyle, davacının fazladan ödediği gümrük ve katma değer vergilerinin tahsil tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte iadesine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı idare tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Tüm işlemlerin davacının beyanı doğrultusunda tesis edildiği, yanlışlıkla ya da fuzulen alınan bir verginin bulunmadığı, dava konusu yapılan 16 serbest dolaşıma giriş beyannamesinden 7 tanesi için gümrük vergisi tahakkuk ve tahsili olmadığı halde; ödenmeyen gümrük vergisinin dava konusu yapıldığı, 7 adet beyanname muhteviyatı eşyanın Avrupa Birliği ülkelerinden ithal edilmesi nedeniyle gümrük vergisinin ödenmediği, bu durum göz önüne alınmadan katma değer vergisi ile birlikte gümrük vergisinin de iadesine karar verildiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Her ne kadar dava dilekçesinde; serbest dolaşıma giriş beyannamelerindeki matraha göre hesaplanan tutar gösterilmek suretiyle bir kısım ödenmeyen gümrük vergisi dava konusu yapılmışsa da, uyuşmazlıkta esası incelenen işlem, beyanname muhteviyatı eşya nedeniyle ödenen gümrük ve katma değer vergisinin yasal faizi ile birlikte iadesi isteminin reddine dair karara vaki itirazın zımnen reddine yönelik işlemdir. Vergi mahkemesince verilen hüküm fıkrasında davacı tarafından fazladan ödenen verginin iadesine karar verildiği ve vergi tutarı yönünden herhangi bir değerlendirme yapılmadığı açıktır. Yargı kararını yerine getirecek olan idarenin tahsil edilmemiş vergiyi iade etmeyeceği ise izahtan vareste olup, bu hususta ileri sürülen iddiaya itibar edilemeyeceğinden temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan kararın onanması gerektiği düşünülmektedir.


TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Yedinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
4458 sayılı Gümrük Kanunu uyarınca idareye intikal eden itirazın reddi kararlarına karşı işlemin yapıldığı yerdeki idari yargı mercilerine başvurulabilecek olup, idari davaya konu edilebilecek kesin ve icrai işlem; yapılan itiraz üzerine tesis edilen işlemdir. Nitekim vergi mahkemesince esası incelenen işlem de davacı tarafından gümrük idaresine yapılan itirazın zımnen reddi işlemidir. Dosyada iadesi gereken vergi tutarı yönünden herhangi bir hesaplama yapılmayarak hüküm fıkrasında davacının fazladan ödediği gümrük ve katma değer vergilerinin iadesine karar verildiği anlaşılmaktadır. Söz konusu hükme istinaden davalı idare tarafından tahsil edilmemiş verginin iadesi yapılamayacağından, bu hususta ileri sürülen iddiaya itibar edilmemiştir.

Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Temyiz isteminin reddine,
2....Bölge İdare Mahkemesi .... Vergi Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının ONANMASINA,
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu kararın taraflara tebliği ve bir örneğinin de Bölge İdare Mahkemesine gönderilmesini teminen dosyanın ilk derece Mahkemesine gönderilmesine, 23/02/2022 tarihinde kesin olarak oyçokluğuyla karar verildi.


(X) KARŞI OY:
Mevzuat hükümleri uyarınca bir malın ithalatında, yerli üreticilerin zarar görmesine sebebiyet verebilecek miktarda artış olup olmadığının belirlenebilmesi için o malın ithal seyrinin izlenmesi amacıyla re'sen veya üreticilerin başvurusu üzerine yapılan inceleme sonucunda o eşya için Ticaret Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğünce düzenlenen bir gözetim belgesi ibrazı zorunluluğu getirilmektedir.
Gözetim uygulaması ithalat nedeniyle ilave bir vergisel yükümlülük getirme amacına yönelik veya korunma önlemi niteliğinde bir uygulama değil, ithalatın izlenmesi amacına yönelik bir uygulamadır.
Gözetim belgesi alınması gerektiği halde bundan kaçınarak eşyanın kıymetinin Tebliğ'de belirlenen kıymete yükseltilmesi suretiyle ithalatın gerçekleştirilmesi, mevzuata aykırı olduğu gibi iyiniyet kuralları ile de bağdaşmamakta, uygulamada gözetim belgesi alan yükümlüler aleyhine de eşitsiz bir durum oluşturmaktadır. İdarenin yükümlüden gözetim belgesi temin etme olanağı da hukuken ve fiilen ortadan kalkmış olmaktadır. Bunun sonucunda, ilgili düzenleyici işlem idarece geri alınmış ya da yargı kararıyla iptal edilmiş olmamasına rağmen düzenleyici işlem ile (Tebliğ) getirilen gözetim uygulaması ve 4458 sayılı yasanın, 61. maddesi ile düzenlenen beyanın bağlayıcılığı ilkesi de fiilen askıya alınmış olmaktadır.
İdarenin gözetim uygulamasına tabi eşyaya ilişkin gözetim belgesini ibraz etmeyen ithalatçıyı beyanını gözetim kıymetine yükseltmeye zorladığı iddiasının kabulünü gerektiren bir durum bulunmadığı eşyanın kıymetinin tebliğde belirtilen meblağa yükseltilmesi suretiyle, kıymet unsurunun üstü kapatılarak, idarenin kıymet incelemesi yapma imkanı ve belge alınması gerektiren durumun tespiti engellenmektedir. Bu süreçte, 4458 sayılı Kanun hilafına ilgililer tarafından kötüye kullanıldığının Kanun koyucu tarafından tesbiti üzerine, 18/07/2021 tarihinde Kanun'un 211. maddesine eklenen cümle ile "ticaret politikası önlemlerine tabi eşyanın gümrük kıymetinin yükümlünün kendi beyanı ile artırılması sonucunda ödenmiş veya tahakkuk ettirilmişse bu vergilerin geri verilmesi veya kaldırılmasına ilişkin talepler kabul edilemez" emredici hükmü getirilmekle, işbu taleplerin kabul edilmeyeceği hususu da tekrar teyit edilmiştir.
Bu durumda Tebliğ ile belirli bir CIF değerin altında ve belirli miktarların üzerinde ithal edilmek istenen eşyanın gözetim uygulaması kapsamına tabi kılınan eşya için gözetim belgesi almak amacıyla anılan belgeyi vermeye yetkili Ticaret Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğüne davacı tarafından başvuruda bulunulup bulunulmadığının, araştırılarak fazladan ödendiği ileri sürülen vergilerin 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. maddesi uyarınca geri verilip verilemeyeceğinin saptanması suretiyle bir karar verilmesi gerektiğinden temyize konu kararın bozulması gerektiği oyu ile, Daire kararına katılmıyorum.


(XX) KARŞI OY:
Temyiz başvurusu; davacı tarafından adına tescilli muhtelif tarih ve sayılı 16 serbest dolaşıma giriş beyannamesi muhteviyatı eşya nedeniyle ödenen gümrük ve katma değer vergisinin yasal faizi ile birlikte iadesi isteminin reddine vaki itirazın zımnen reddi işleminin iptaline ilişkin karara yönelik istinaf başvurusunu reddeden bölge idare mahkemesi dava dairesi kararının bozulmasına ilişkindir.
Dosyanın incelenmesinden; davacı tarafından, dava dilekçesinde adına tesis edilen zımnen ret işleminin iptali ile birlikte her bir serbest dolaşıma giriş beyannamesi için ayrı ayrı hesaplanan toplam 40,600,13 lira gümrük vergisi ve 119,739,17 lira katma değer vergisinin ödeme tarihinden itibaren uygulanacak yasal faizi ile birlikte iadesine karar verilmesi talep edilmiştir. Vergi Mahkemesince gümrük ve katma değer vergilerinin iadesine karar verilmekle birlikte usul hukukunun taleple bağlı olma ilkesi gereğince dava dilekçesinde istenilen miktarın tamamının hüküm altına alınmış olması sonucu doğacağından, yargılama usulüne aykırı olarak verilen kararın bozulması gerektiği oyu ile, karara katılmıyorum.