Danıştay 6. Daire 2019/13615 Esas 2022/2171 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/13615
Karar No : 2022/2171


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF(DAVALILAR) : 1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- … Belediye Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince verilen … tarihli, E:… , K:… sayılı kararın, usul ve yasaya aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: İstanbul ili, Üsküdar ilçesi, … pafta, … ada, … (eski … ) parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanla ilgili 26/09/2016 tarihli 1/5000 ölçekli Üsküdar Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgeleri Koruma Amaçlı Revizyon Nazım İmar Planının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararda, 17/11/1992 tarihli 1/5000 ölçekli Boğaziçi Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgeleri Nazım İmar Planında eğitim tesisi alanı fonksiyonunda kalan dava konusu taşınmazın ilk olarak 09/10/2009 tarihli 1/5000 ölçekli nazım imar planı revizyonu ile kısmen orta yoğunluklu meskun konut alanı, kısmen sağlık tesisi alanı olarak planlandığı, bu plan revizyonuna karşı dava açıldığına dair dava dosyasında bir bilgi ve belgenin bulunmadığı, dava konusu taşınmazın, davacı idare tarafından kamulaştırılarak … tarih ve … yevmiye numarası ile İstanbul İl Özel İdaresi adına tescil edildiği tarih itibariyle 1/5000 ölçekli nazım imar planında eğitim tesisi alanında yer almadığı, kamulaştırmanın, üst ölçekli nazım imar planına uygun olarak değiştirilmeyen 1/1000 ölçekli uygulama imar planı uyarınca gerçekleştirildiği, öte yandan, 550 m2 büyüklüğünde olan dava konusu parselin bu haliyle tek başına eğitim tesisi alanı için Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinde belirlenen asgari alan büyüklüklerini sağlamadığı, dava konusu parselin eğitim tesisi alanı olarak belirlenmesi halinde bu alanda eğitim tesisi yapılmasına olanak bulunmadığı, çevre parsellerin de kamulaştırılmadığı, bu durumda dava konusu nazım imar planında hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Öncesinde eğitim tesisi alanında kalması sebebiyle kamulaştırılarak İstanbul İl Özel İdaresi mülkiyetine geçirilen taşınmazın hukuka aykırı olarak eğitim tesisi alanından çıkartıldığı, bu plan revizyonu sebebiyle kamu zararı oluşacağı, eğitim tesisi için tek başına yeterli büyüklükte olmadığı belirtilen dava konusu taşınmazın sağlık tesisi için de yeterli büyüklükte olmayacağı, planlama çalışmaları sırasında planın geneline ilişkin olarak kurum görüşünün istendiği, İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı, planlama alanındaki okul alanlarının ileriye dönük olarak hesaplanması ve öncelikle hazine ve belediye mülkiyetindeki taşınmazların yeni okul alanı olarak planlanması gerektiği yolundaki kurum görüşüne uyulmadığı iddialarıyla usul ve yasaya aykırı olan temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

SAVUNMALARIN ÖZETİ:
Üsküdar Belediyesi tarafından; savunma verilmemiştir.
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından; temyize konu kararın usul ve yasaya uygun olduğu, davacı idarenin temyiz talebinin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … 'IN DÜŞÜNCESİ: Uyuşmazlıkta, 09/10/2009 tarihli 1/5000 ölçekli Üsküdar Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgeleri Revizyon Nazım İmar Planı ve davaya konu 26/09/2016 tarihli 1/5000 ölçekli Üsküdar Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgeleri Koruma Amaçlı Revizyon Nazım İmar Planına esas olmak üzere Milli Eğitim Bakanlığından istenilen kurum görüşlerinin plan revizyonu geneline ilişkin olarak talep ve önerilerin toplanması amacıyla sorulan kurum görüşü niteliğinde olduğu, davacı idareden Yönetmeliğin 8. maddesi uyarınca istenilen bilgi ve görüşün, 26. maddesi kapsamında istenilmesi gereken görüş yerine geçmesinin mümkün olmadığı, taşınmazda 17/11/1992 tarihli nazım ve uygulama imar planlarında yer alan eğitim tesis alanının kaldırılmasına yönelik olarak davacı idareden, yıllar içerisinde gerçekleştirilen herhangi bir planlama çalışması aşamasında Yönetmeliğin 26. maddesinin 3. fıkrası kapsamında görüşünün sorulmadığının anlaşıldığı, belirtilen nedenlerle, davaya konu işlemde anılan mevzuat hükümlerine uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşıldığından davacının temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.


TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY:
Dava konusu taşınmaz, 17/11/1992 tarihli 1/5000 ölçekli Boğaziçi Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgeleri Nazım İmar Planında, kısmen eğitim tesisi alanı ve kısmen yeşil alanda, 17/11/1992 tarihli 1/1000 ölçekli Boğaziçi Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgeleri Uygulama İmar Planında ise kısmen ilköğretim tesis alanı, kısmen ayrık nizam TAKS:0.15, KAKS: 0.60, Hmax:9.50m konut alanı ve kısmen yolda kalmaktadır.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Planlama ve İmar Dairesi Başkanlığı Şehir Planlama Müdürlüğü tarafından … tarih ve … sayılı yazı ile, İstanbul Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğünden, yapılmak istenen 1/5000 ölçekli Üsküdar Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgeleri Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı çalışmalarında değerlendirilmek üzere kurum görüşünün bildirilmesi istenilmiştir. İstanbul Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı yazısında, planlama kapsamındaki bölgelerde her türlü okul ihtiyacının ileriye dönük olarak hesaplanması, bunun için öncelikle Hazine ve Belediye mülkiyetindeki taşınmazlardan yeni okul alanları planlanması ancak bunun mümkün olmaması halinde üzerinde yapılaşma bulunmayan ve mülkiyeti sorunsuz şahıs arazilerinden yeni okul yerleri ayrılması, ayrılacak okul alanlarında mevzuatta belirtilen standartlara azami ölçüde uygunluğun sağlanması, standartlara uygun olmayan okul alanlarının bitişiğinde Hazine ve Belediye mülkiyetinde boş ve uygun alan mevcut ise bu tür taşınmazlardan ilave alan sağlanarak okul alanlarının genişletilmesi, planlanacak okul alanlarının eğiminin az olması gibi hususların planlama çalışmalarında esas alınması gerektiği belirtilmiştir.
Dava konusu taşınmazın ilköğretim tesisi alanında kalması sebebiyle İstanbul İl Özel İdaresi İl Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile kamulaştırma işlemlerine başlanılması uygun görülmüştür.
Ancak kamulaştırma işlemleri devam ederken onaylanan 09/10/2009 tarihli 1/5000 ölçekli Üsküdar Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgeleri Revizyon Nazım İmar Planı ile dava konusu taşınmaz, TAKS:0.15, KAKS:0.60, Hmax:9.50 metre yapılaşma koşullarında kısmen orta yoğunluklu meskun konut alanı, kısmen sağlık tesisi alanı olarak planlanmıştır.
Anılan nazım imar planı değişikliğinden sonra kamulaştırma işlemlerinin tamamlanması üzerine dava konusu parsel, 11/05/2010 tarihinde İstanbul İl Özel İdaresi adına tescil edilmiştir.
Sonrasında, 04/09/2013 tarihli 1/1000 ölçekli Üsküdar Boğaziçi Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgeleri Koruma Amaçlı Revizyon Uygulama İmar Planı yapılarak taşınmazın fonksiyonu üst ölçekli plana uygun olacak şekilde ayrık nizam TAKS:0.15, KAKS:0.60, Hmax:9.50 metre yapılaşma koşullarında kısmen orta yoğunluklu konut alanı, kısmen sağlık tesisi alanı, kısmen de yol olarak planlanmıştır.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanlığının … tarih ve … sayılı oluru ile alanda yeni bir revizyon nazım imar planı yapımına başlanmasına karar verilmesi üzerine İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı İmar ve Şehircilik Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı yazısı ile Milli Eğitim Bakanlığından, 1/5000 ölçekli Üsküdar Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgeleri Koruma Amaçlı Revizyon Nazım İmar Planı yapımı sürecinde değerlendirilmek üzere etüt, proje ve analitik çalışmalara ilişkin görüşü sorulmuştur. Milli Eğitim Bakanlığı İnşaat ve Emlak Dairesi Başkanlığının … tarih ve … sayılı kurum görüşünde, meri imar planındaki Eğitim Tesisi Alanlarının korunması, bölgelerin brüt nüfus yoğunluğu esas alınarak Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin Ek-2 tablosuna uygun asgari büyüklükte eğitim tesis alanlarının ayrılması, mülkiyet sınırları içerisinde başka kullanımların ve enkaz bedeli oluşturacak bir müştemilatın bulunmaması, mevzuat hükümleri doğrultusunda ayrılacak olan eğitim tesislerinin mülkiyet dokusuna da dikkat edilerek kamu yararının gözetilmesi ve bu doğrultuda eğitim tesisi alanlarının Maliye Hazinesi mülkiyetinde bulunan yerlerde tasarlanması, bölgede okul ihtiyacını karşılayacak yeterlilikte Maliye Hazinesine ait taşınmaz bulunmadığı takdirde, ayrılan okul alanlarının 3194 sayılı İmar Kanununun 18. maddesi gereği düzenleme ortaklık payından karşılanması için imar planı notları bölümünde konuya ilişkin düzenlemelerin getirilmesinin uygun olacağı belirtilmiştir.
Anılan planlama çalışmalarının tamamlanması üzerine dava konusu taşınmaz, 26/09/2016 tasdik tarihli 1/5000 ölçekli Üsküdar Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgeleri Koruma Amaçlı Revizyon Nazım İmar Planında TAKS:0.15, Yençok:15.50m kısmen C rumuzlu yüksek yoğunluklu konut alanı, kısmen sağlık tesisi alanında kalmaktadır. Taşınmaz, 26/09/2016 tasdik tarihli 1/1000 ölçekli Üsküdar Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgeleri Koruma Amaçlı Revizyon Uygulama İmar Planında ise kısmen ayrık nizam TAKS:0,15, Hmax:12,50 metre yapılaşma koşullarında konut alanı, sağlık tesisi alanı ve yolda kalmaktadır.
Milli Eğitim Bakanlığı İnşaat ve Emlak Dairesi Başkanlığınca İstanbul Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğüne yazılan … tarih ve … sayılı yazıda, 09/10/2009 tarihli 1/5000 ölçekli Üsküdar Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgeleri Revizyon Nazım İmar Planına ilişkin Bakanlığın görüşünün sorulduğu, bunun üzerine İstanbul Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı yazısı ile görüş bildirildiği, söz konusu görüş yazısının bölge genelinde yapılacak olan okul alanlarının tamamı için genel hükümler içerdiği ancak … ada, … parsel sayılı taşınmaz hakkında herhangi bir değerlendirmeye yer verilmediği anlaşıldığından İstanbul Valiliğince söz konusu imar planı değişikliğinin iptaline ilişkin ilgili Belediyeye karşı dava açılması gerektiği ifadelerine yer verilmiştir.
Bunun üzerine, 26/09/2016 tarihli 1/5000 ölçekli Üsküdar Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgeleri Koruma Amaçlı Revizyon Nazım İmar Planının iptali istemiyle görülmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği’nin “Araştırma ve analiz” başlıklı 8. maddesinde: “(1) Mekânsal planların, plan değişikliklerinin, revizyon ve ilavelerin hazırlanması sürecinde, kamu kurum ve kuruluşları veya plan müelliflerince planın türüne ve kademesine göre bu Yönetmelikte genel başlıklar halinde belirtilen konularda ilgili kurum ve kuruluşlardan veri, görüş ve öneriler elde edilerek gerekli analiz, etüt, araştırma ve çalışmalar yapılır. (2) Kurum ve kuruluşlar, görüşlerini en geç otuz gün içerisinde bildirmek zorundadır. Görüş bildirilmesi için etüt ve analiz gibi uzun süreli çalışma yapılması gereken hallerde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının talebi üzerine otuz günü geçmemek üzere ilave süre verilir. Bu süre içerisinde görüş bildirilmediği takdirde plan hakkında olumsuz bir görüşün bulunmadığı kabul edilir. (3) Kurum ve kuruluşların plan yapım aşamasında plan alanına yönelik ihtiyaç duydukları eğitim, sağlık, sosyal ve kültürel tesis, emniyet ve güvenlik vb. hizmet alanları ile bu alanlara ilişkin standartları bildirmeleri esastır. Bu amaçla nazım imar planı yapım aşamasında kurumların görüşü alınır… (5) Kurum ve kuruluşlar planlama çalışmasında kullanılacak bilgi ve belgeleri, açık ve kapsamlı görüşüyle birlikte planlamaya veri teşkil edecek şekilde basılı belge olarak ve sayısal ortamda sağlamakla sorumludur.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Anılan Yönetmeliğin “İmar planı revizyonu ve ilaveleri” başlıklı 25. maddesinin 1. fıkrasında da; imar planlarının ihtiyaca cevap vermediği veya uygulamasının mümkün olmadığı durumlar ile üst kademe plan kararlarına uygunluğunun sağlanması amacıyla planın tamamının veya plan ana kararlarını etkileyecek bir kısmının yenilenmesi için bu Yönetmelikte belirtilen ilke, esas ve standartlara uygun olarak imar planlarında revizyon yapılacağı düzenlenmiştir.
Aynı Yönetmeliğin “İmar planı değişiklikleri” başlıklı 26. maddesinin 3. fıkrasında ise imar planlarında bulunan sosyal ve teknik altyapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya yerinin değiştirilmesine dair plan değişikliklerinin zorunluluk olmadıkça yapılmayacağı, zorunlu hallerde böyle bir değişiklik yapılabilmesi için, a) İmar planındaki durumu değişecek olan sosyal ve teknik altyapı alanındaki tesisi gerçekleştirecek ilgili yatırımcı Bakanlık veya kuruluşların görüşünün alınacağı b) İmar planında yer alan yol hariç sosyal ve teknik altyapı alanlarının ve kamuya ait sosyal ve kültürel tesis alanlarının kaldırılabilmesi veya küçültülmesinin ancak bu tesislerin hitap ettiği hizmet etki alanı içinde eşdeğer yeni bir alanın ayrılması suretiyle yapılabileceği, eşdeğer alanın ayrılmasında yüzölçümü ve konum özelliklerinin korunacağı, bu alanların yerinin değiştirilmesinde, mevcut plandaki hizmet etki alanına göre aynı uygulama etabı veya bölge içinde kalması, yaya erişim mesafelerinin dikkate alınması ve yeni tespit edilen alanın tesisin yapılmasına müsait olmasının zorunlu olduğu belirtilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 8. maddesi uyarınca, imar planlarının yapılacağı alanlardaki kurumlardan alınan veri, görüş ve önerilerin imar planları için gerekli analiz, etüt, araştırma ve çalışmalara altlık teşkil edeceği, bu kapsamda, kurum ve kuruluşlardan alınan görüşlerin ve planlama çalışmasında kullanılacak bilgi ve belgelerin, açık ve kapsamlı görüş ile birlikte planlamaya veri teşkil edecek şekilde sunulmasının beklenildiği, anılan Yönetmeliğin 26. maddesinin ise daha spesifik olarak, imar planlarındaki sosyal ve teknik altyapı alanlarının kaldırılmasına ve değiştirilmesine ilişkin hükümler içerdiği, bu düzenleme ile imar planlarında sosyal ve teknik altyapı dengesinin korunmasının amaçlandığı, bu kapsamda, imar planlarında, sosyal ve teknik altyapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya yerinin değiştirilmesine dair plan değişikliği yapılamayacağı ilkesinin kural olduğu, ancak yalnızca zorunluluk bulunması halinin bu duruma bir istisna getirdiği, bu durumda, mevcut sosyal ve teknik altyapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya yerinin değiştirilmesine yönelik plan değişikliğinin 26. maddede belirtilen şartlara uygun olarak yapılması kuralının bulunduğu, bu şartların ise imar planındaki durumu değişecek olan sosyal ve teknik altyapı alanındaki tesisi gerçekleştirecek ilgili yatırımcı Bakanlık veya kuruluşların görüşünün alınması ve kaldırılan donatı alanı için eşdeğer nitelikte donatı alanı ayrılması olduğu anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, 09/10/2009 tarihli 1/5000 ölçekli Üsküdar Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgeleri Revizyon Nazım İmar Planına ve davaya konu 26/09/2016 tarihli 1/5000 ölçekli Üsküdar Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgeleri Koruma Amaçlı Revizyon Nazım İmar Planına esas olmak üzere Milli Eğitim Bakanlığından istenilen kurum görüşlerinin plan revizyonu geneline ilişkin olarak talep ve önerilerin toplanması amacıyla sorulan kurum görüşü niteliğinde olduğu, davacı idareden 26/09/2016 tarihli 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planı onayı öncesinde Yönetmeliğin 8. maddesi uyarınca istenilen bilgi ve görüşün, 26. maddesi kapsamında istenilmesi gereken görüş yerine geçmesinin mümkün olmadığı, taşınmazda 17/11/1992 tarihli nazım ve uygulama imar planlarında yer alan eğitim tesis alanının kaldırılmasına yönelik olarak davacı idareden, yıllar içerisinde gerçekleştirilen herhangi bir planlama çalışması aşamasında Yönetmeliğin 26. maddesinin 3. fıkrası kapsamında, kaldırılması planlanan kamusal kullanıma yönelik olarak görüşünün sorulmadığı anlaşıldığından davaya konu işlemde anılan mevzuat hükümlerine uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Öte yandan, Bölge İdare Mahkemesince bozma kararı üzerine yapılacak değerlendirmenin, dava konusu 1/5000 ölçekli Üsküdar Gerigörünüm ve Etkilenme Bölgeleri Koruma Amaçlı Revizyon Nazım İmar Planının yapımı ve onayı sürecine katılmayan Üsküdar Belediye Başkanlığının hasım mevkiinden çıkarılmak suretiyle yapılması gerektiği açıktır.
Bu durumda, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 24/02/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.