Danıştay 6. Daire 2020/3389 Esas 2022/2154 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/3389
Karar No : 2022/2154


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Teknik Ve Sistem Ürünleri Sanayi ve Ticaret
Anonim Şirketi
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. … 2- … Belediye Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Altıncı Dairesinin 25/11/2019 tarih ve E:2018/6325, K:2019/12081 sayılı bozma kararına uyularak … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Kocaeli ili, Gebze İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazı kapsayan alanda hazırlanan ve Gebze Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilerek Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararında; dosyadaki bilgi ve belgeler ile yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, 1/50000 ölçekli çevre düzeni planındaki kentsel yerleşme alanları kullanımının alt ölçekli planlardaki kullanım karalarını içeren bir kullanım olarak yorumlanamayacağı, üst ölçekli imar planı hükümlerinde bölgedeki kullanımların devamını sınırlayan hükümler ile alt ölçekli imar planlarında bu alanlardaki mevcut kullanımlarının devamını sağlayan hükümlerin birbirleriyle uyumsuz olduğu, imar planlarında yapılacak değişikliklerin bilimsel olarak gerekçeleriyle ortaya konması gerekirken dava konusu planda söz konusu fonksiyon değişikliklerinin nedenlerinin yalnızca davacının dilekçesinde açıklandığı, Gebze Belediye Başkanlığının ve Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığının yapılaşma koşullarına ilişkin kararlarının ise tespit edilen hangi ihtiyaçların sonucunda alındığının anlaşılamadığı, uygulama imar planı hükümlerinde belirsiz, mevzuatlarda karşılığı bulunmayan, farklı şekillerde yorumlara açık ifadelerin yer aldığı, bu ifadelendirme şeklinin uygulama imar planlarında yer almaması gerektiği, imar planının gösterim teknikleri açısından Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği ve eklerine uygun olarak hazırlanmadığı, araştırma ve analiz süreçlerinin taraflar arasındaki uyuşmazlığın objektif bir biçimde değerlendirilebilmesine olanak tanımadığı, katılımcı bir içerikte gerçekleştirilmediği, alana üst ölçeklerde önerilen işlevsel dönüşümün gerektirdiği yapılaşma koşullarını tanımlayacak planlama süreçlerinin (analiz, sentez ve katılım süreçleri) sağlıklı biçimde işletilmemesinden ötürü bugün gelinen noktada sürecin bütün aktörlerinin zararlara uğradığı bir durumun ortaya çıktığı anlaşıldığından dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının kamu yararı, şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesinin 25/11/2019 tarih ve E:2018/6325, K:2019/12081 sayılı bozma kararına uyularak uyuşmazlığa konu taşınmazı kapsayan alanda yapılan 1/25000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında taşınmazın "yapı düzeni ve/veya fonksiyonu yenilenecek (düzeltilecek) alanlar (Y)” kapsamında “2. derece tali iş merkezleri (M2)” olarak belirlendiği, 1/1000 ölçekli uygulama imar planında önerilen "T ticaret alanı" kullanımının anılan üst ölçekli imar planlarıyla uyumlu olduğu, 1/25000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planları plan notlarında mevcut sanayi tesislerinin bölgeden tasfiye ve dönüşümünün öngörüldüğü ve üst ölçekli nazım imar planı değişikliklerinin dava konusu edilmediği hususları birlikte değerlendirildiğinde davacının taşınmazlarının sanayi alanı olarak belirlenmesi için açtığı bu davada dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında kamu yararı, şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığından istinaf talebinin kabulüne, … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının kaldırılmasına, davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu işlemin iptali yolundaki kararın hukuka uygun olduğu, taşınmazın bulunduğu alanda davalı idarelerce yeni imar planlarının kabul edildiği, davanın konusuz kalması nedeniyle reddine karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

DAVALILARIN SAVUNMASI:
Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının üst ölçekli imar planlarına uygun olduğu, üst ölçekli imar planlarının da dava konusu edilmediği, davanın reddi yolundaki temyize konu kararın bozulmasını gerektirecek nedenlerin bulunmadığı savunulmaktadır.
Gebze Belediye Başkanlığı tarafından, dava konusu uygulama imar planının üst ölçekli imar planlarına, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olduğu savunulmaktadır.


DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … 'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Kocaeli ili, Gebze ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazı kapsayan alanda Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/50.000 ölçekli 2025 Yılı Çevre Düzeni Planında uyuşmazlığa konu taşınmazın kentsel yerleşme alanı içinde yer aldığı, Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanarak yürürlüğe giren 1/25000 ölçekli ve 1/5000 ölçekli nazım imar planları değişikliklerinde taşınmazın bulunduğu bölgenin “yapı düzeni ve/veya fonksiyonu yenilenecek (düzeltilecek) alanlar (Y)” kapsamında “2. derece tali iş merkezleri (M2)” olarak planlandığı, Gebze Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen 1/1000 ölçekli Gebze Otoyol Güneyi Planlama Bölgesi Uygulama İmar Planı’nda “E: 2.00, Hmax: 12 Kat yapılaşma koşullarına sahip, T sembolü ile ifade edilen ticaret alanı” olarak belirlendiği, Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile tadilen onaylanan 1/1000 ölçekli Gebze Otoyol Güneyi Planlama Bölgesi Uygulama İmar Planı’nda ise, "E: 1.50, Hmax: 10 kat yapılaşma koşullarına sahip, T sembolü ile ifade edilen ticaret alanı” olarak ayrıldığı, davacı tarafından dava konusu uygulama imar planı ile sanayi alanından ticaret alanına yönelik dönüşümün önüne geçilmek istenildiği, sanayi kullanımını teşvik edecek şekilde üst ölçekli planlara aykırı plan kararlarının getirildiği, yapılaşma haklarının düşük tutulmasını gerektirecek nedenlerin bulunmadığı iddialarıyla 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinde; nazım imar planı; varsa bölge planlarının mekâna ilişkin genel ilkelerine ve varsa çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklüklerini, nüfus yoğunlukları ve eşiklerini, ulaşım sistemlerini göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, plan hükümleri ve raporuyla beraber bütün olan plan olarak tanımlanmış, uygulama imar planı ise, tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır. Kanunun 6. maddesinde ise; mekânsal planlar, kapsadıkları alan ve amaçları açısından Mekânsal Strateji Planlarına uygun olarak; “Çevre Düzeni Planları” ve “İmar Planları” kademelerinden oluşur. İmar planları ise nazım imar planı ve uygulama imar planı olarak hazırlanır. Her plan bir üst kademedeki plana uygun olarak hazırlanacağı hüküm altına alınmıştır. Aynı Yasanın 8.maddesinin 1.fıkrasının (b) bendinde de; imar planının, nazım imar planı ve uygulama imar planından meydana geldiği, mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğunun sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planlarının ilgili belediyece yapılacağı ve yaptırılacağı hükümlerine yer verilmiştir.


HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile taşınmaz için öngörülen "T ticaret alan" kullanımının üst ölçekli 1/5000 ve 1/25000 ölçekli nazım imar planlarında belirlenen "yapı düzeni ve/veya fonksiyonu yenilenecek(düzeltilecek) alanlar (Y)" kapsamındaki "2. derece tali iş merkezleri(M2)" kullanımı ile uyumlu olduğu, davacı tarafından üst ölçekli nazım imar planlarına karşı dava açılmadığı anlaşılmakta ise de, başka parsel maliki tarafından dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının dayanağı olan … tarih ve … sayılı Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclis kararı ile kabul edilen 1/5000 ve 1/25000 ölçekli nazım imar planlarına karşı … İdare Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında açılan davada mahkemece yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan raporda özetle; "dava konusu 1/5000 ve 1/25000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinde önerilen planlama kararlarının alt ölçekli planlardaki konumu incelendiğinde planların kademeli birlikteliği ilkesi çerçevesinde birbirleriyle uyumlu olmadığı, plan değişikliği çalışmalarında kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarının imar mevzuatı kapsamı dışına çıkılarak planda gösterilmediği, fiziki mekan anlamında planlanmadığı, plandaki gösterimlere/kararlara ilişkin kentsel mekan üzerinde herhangi bir tanımlama yapılmadığı, Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği’nin “Ek-2: Farklı Nüfus Gruplarında Asgari Sosyal ve Teknik Altyapı Alanlarına İlişkin Standartlar ve Asgari Alan Büyüklükleri Tablosu” doğrultusunda tanımlanan mekansal standartları kentsel mekana aktarmak zorunlu olmasına rağmen dava konusu plan değişikliğinde “Sosyal Donatı Alan Gereksinimi” tablosunun hazırlanmadığı, plan değişikliğinde sadece “Nüfus ve Alan Bilgileri” tablosu hazırlandığı, söz konusu konut ve ticari kullanımların fizik mekana nasıl aktarılacağına ilişkin herhangi bir mekansal kriter tanımlanmadığı, yapılması hedeflenen alt ölçek plan çalışmalarına mekansal anlamda herhangi bir yönlendirmede bulunmadığı, önerilen konut alanları için “mevcut ve öneri sosyal donatı alanlarının elverdiği ölçüde” ifadesi kullanılarak bu alanlardaki tüm mekan düzenleme prensiplerini imar mevzuatındaki tanımlara aykırı olarak doğrudan alt ölçek planlama çalışmalarına aktaran bir düzenleme yapıldığı, dava konusu taşınmazlara ve taşınmazların bulunduğu kentsel bölgeye ilişkin alt ölçekteki planlara yönelik fonksiyon değişikliği öneren plan değişikliği kararları için gereklilik analizlerini ayrıntılı açıklayan plan raporunun bulunmadığı, dava konusu taşınmazlara yönelik fonksiyon değişikliği de içeren alt ölçeğe referans olacak plan değişiklik ve teknik anlatım gerekçelerinin imar mevzuatına uygun şekilde ortaya konmadığı, analizlerinin yapılmadığı ve raporun düzenlenmediği, nazım imar planında ve uygulama imar planında yapılacak değişikliklerin planlama teknikleri, şehircilik ilkeleri ve kamu yararı açısından zorunlu olduğunun bilimsel olarak gerekçeleriyle ortaya konması gerekirken söz konusu fonksiyon değişikliği içerikli plan değişikliğinde değişiklik gerekçelerinin belirtilmediği, plan değişikliği yapılan alanda yeni fonksiyonların önerildiği, ancak kentsel bölgedeki hangi ihtiyaçlar doğrultusunda bu kararın alındığının dava konusu planlama çalışmasında belirtilmediği, ayrıca fonksiyon değişikliği için üst ölçek plan kararlarına ilişkin herhangi bir atıfta bulunulmadığı, bir başka deyişle fonksiyon değişikliğinin gerekçelerinin ortaya konmadığı, dava konusu itiraz incelendiğinde; konut ve ticari kullanımlarla sosyal ve teknik altyapı alanlarına ilişkin olarak, şematik bir düzende paftalara işlenen plan kararlarının imar mevzuatına uygun olmadığı, nitekim mekansal planlama açısından tanımlı olmayan ifade yöntemiyle; hangi konut ve ticari kullanımlarla sosyal ve teknik kullanımların kentsel mekanda nereye, ne şekilde uygulanacağı bilinemeyeceğinden, planların aleni olma ve toplum tarafından anlaşılıp kabul görme durumunu da ortadan kaldırdığı, dava konusu 1/5000 ve 1/25000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin imar mevzuatı, şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına uygun olmadığı" yönünde tespit ve değerlendirmelere yer verilmiş, anılan bilirkişi raporu hükme esas alınarak dava konusu işlemin iptali yolunda verilen … İdare Mahkemesinin … tarihli, K:… sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararı Danıştay Altıncı Dairesinin 24/02/2022 tarih ve E:2018/6081, K:2022/2148 sayılı kararıyla onanmıştır.
Yukarıda aktarılan bilirkişi raporundan da anlaşılacağı üzere, dayanak 1/5000 ve 1/25000 ölçekli nazım imar planlarında kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarının belirlenmemesi, fiziki mekan anlamında planlanmaması, sosyal ve teknik altyapı alanlarına ilişkin standartlara yönelik "Sosyal Donatı Alan Gereksinimi Tablosunun" hazırlanmaması, konut, ticaret, sosyal ve teknik alan kullanımlarının mekansal yer seçimine ilişkin kriterlerin tanımlanmamış olması söz konusu nazım imar planlarını tümüyle şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve imar mevzuatına aykırı hale getirdiğinden bu planlara dayanılarak tesis edilen dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında da hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Öte yandan, yine başka parsel maliklerince dava konusu uygulama imar planının dayanağı olan … tarih ve … sayılı Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclis kararı ile kabul edilen 1/5000 ve 1/25000 ölçekli nazım imar planlarına karşı açılan davalarda; nazım imar planlarının iptali yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararı Danıştay Altıncı Dairesinin 24/02/2022 tarih ve E:2019/15, K:2022/2150 sayılı kararıyla, aynı nazım imar planlarının iptali yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararı Danıştay Altıncı Dairesinin 24/02/2022 tarih ve E:2019/68, K:2022/2152 sayılı kararıyla onanmıştır.
Bu durumda hukuka aykırılığı kesinleşmiş yargı kararlarıyla saptanmış 1/5000 ve 1/25000 ölçekli nazım imar planlarına dayanılarak tesis edilen dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında hukuka uyarlık bulunmadığından, davanın reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun Danıştay Altıncı Dairesinin bozma kararına uyulmak suretiyle kabulü ile anılan kararın kaldırılarak yukarıda özetlenen gerekçeyle davanın reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 24/02/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.