Danıştay 13. Daire 2021/4769 Esas 2022/671 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/4769
Karar No:2022/671


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Enerji Üretim ve Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, Erzurum ili, İspir ilçesinde kurulması planlanan "Aksu-Anakol (Çoruh) Barajı ve HES" projesi için verilen … tarih ve .. numaralı önlisansın 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun Geçici 29. maddesi uyarınca sonlandırılarak teminatın iade edilmesi istemiyle yapılan başvuru üzerine tesis edilen önlisans süresinin 17/11/2020 tarihinde sona erdiğinin tespiti ile buna bağlı olarak önlisans kapsamında alınan 1.625.210,00-TL tutarındaki teminat mektubunun irat kaydedilmesine ilişkin Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun (Kurul) … tarih ve 9962-… sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davacı şirket tarafından önlisans süre uzatım başvurusuna ilişkin olarak tamamlanan önlisans yükümlülüklerine ilişkin belgeler ile tamamlanamayan önlisans yükümlülüklerinin süresi içerisinde tamamlanamamasına ilişkin gerekçelerin ve bunları tevsik eden bilgi ve belgeler ile tadil bedeli olan 94.400-TL'nin yatırıldığına dair belgenin 15 iş günü içerisinde davalı idareye sunulmadığı, davacının önlisans süre uzatım talebine ilişkin haklılığını somut ve kabul edilebilir delillerle ortaya koyamadığı gibi önlisans süresi içerisinde yükümlülüklerin yerine getirildiğine ilişkin herhangi bir bilgi ve belgenin dava dosyasına sunulmaması karşısında davacının önlisans süresinin 17/11/2020 tarihinde sona erdiğinin tespiti ile teminat mektubunun irat kaydedilmesine yönelik dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı;
Öte yandan, her ne kadar davacı tarafından geriye doğru önlisansının sonlandırılmasının hatalı olduğu, 6446 sayılı Kanun'un Geçici 29. maddesinin yürürlüğe girdiği 02/12/2020 tarihinde önlisansının sona erdiğine ilişkin Kurul kararı bulunmadığı, bu nedenle 6446 sayılı Kanun'un Geçici 29. maddesinden yararlandırılması gerektiği ileri sürülmüş ise de, 6446 sayılı Kanun'un 6. maddesinin 7. fıkrası ile Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin 19/2. fıkrası uyarınca önlisansın süresi uzatılmadığı takdirde süresinin bitiminde kendiliğinden sona ereceği, davacının 02/12/2020 tarih ve 31322 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 7257 sayılı Kanun'un 45. maddesi ile 6446 sayılı Kanun'a eklenen Geçici 29. maddenin yürürlük tarihinden önce mevcut önlisansının bulunmadığı, önlisansının 17/11/2020 tarihinde sona erdiği hususları dikkate alındığında mevcut ve geçerli bir önlisansı bulunmayan, önlisans süresinin uzatılmasına dair Kurul kararı bulunmayan davacının 6446 sayılı Kanun'un Geçici 29. maddesinden de yararlanamayacağı anlaşıldığından, davacının bu iddiasının dava konusu işlemi kusurlandırmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, kararın gerekçe içermediği, önlisansın 6446 sayılı Kanun'un Geçici 29. maddesi uyarınca sona erdirilmesi yönünde 07/12/2020 tarihinde yapılan başvuru hakkında herhangi bir işlem tesis edilmeyerek dava konusu Kurul kararıyla talebinin dolaylı olarak reddedildiği, dava konusu işlemin şekil ve sebep unsurları yönünden hukuka aykırı olduğu, Covid-19 salgını sebebiyle herhangi bir faaliyet yapamaması ve yükümlülüklerini yerine getirememesinin mücbir sebep sayılması için yaptığı başvurunun değerlendirilmediği, önlisans süresinin bitiminde önlisansın sadece icrailiğinin durduğu, hukuk aleminde ve maddi alemde varlığını sürdürdüğü, teminat mektubunun irat kaydedilmesi işlemi idari yaptırım olduğundan soruşturma yapılarak savunmasının alınması gerektiği, kabahat sayılan fiilde kast veya kusuru bulunup bulunmadığının değerlendirilmediği, idarece yüksek tadil bedeli istenilmesi nedeniyle önlisans süresinin uzatımının gerçekleşmediği, yüksek tadil bedeli istenilmesinin ilgili yönetmeliğe aykırı olduğu, idarenin kusuruyla zararın ortaya çıktığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, kararın usul ve yasaya uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Erzurum ili, İspir ilçesinde kurulması planlanan "Aksu-Anakol (Çoruh) Barajı ve HES" projesi için … tarih ve … sayılı Kurul kararı ile davacı şirkete … tarih ve … numaralı önlisans verilmiş, davacının yatırımına başlayabilmesi için gerekli onay, izin, ruhsat alabilmesi için gerekli süre 17/08/2017 tarihinden itibaren 36 ay olarak belirlenmiştir. Davacı şirketin 17/08/2020 tarihinde dolacak olan önlisans süresi, … tarih ve … sayılı Kurul kararıyla Covid-19 salgınının Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin 35. maddesi kapsamında mücbir sebep sayılarak üç ay süreyle uzamış olarak değerlendirilmesine karar verilmesi sebebiyle 17/11/2020 tarihine kadar uzatılmıştır.
Davacı şirket tarafından 11/11/2020 tarihinde idareye başvurularak önlisans süresinin uzatılması talep edilmiş, başvuru ekinde ilgili evrakların bulunmaması nedeniyle davalı idarenin … tarih ve … sayılı işlemiyle tamamlanan önlisans yükümlülüklerine ilişkin belgeler ile tamamlanamayan ön lisans yükümlülüklerinin süresi içerisinde tamamlanamamasına ilişkin gerekçelerin ve bunları tevsik eden bilgi ve belgelerin ayrıca tadil bedeli olan 94.400-TL'nin davalı idare hesabına yatırıldığına dair belgenin bu yazının tebliğinden itibaren 15 (on beş) iş günü içerisinde sunulması gerektiği, aksi takdirde Yönetmeliğin 18. maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi uyarınca tadil başvurusunun yapılmamış sayılacağı bildirilmiş, söz konusu yazının tebliği üzerine davacı tarafından 23/11/2020 tarihinde tadil bedeline itiraz edilerek söz konusu bedelin tekrar hesaplanması istenilmiş, davalı idarenin … tarih ve … sayılı işlemiyle davacının bu talebi reddedilerek tadil talebinin değerlendirilebilmesi için 94.400-TL tadil bedelinin ve diğer eksikliklerin daha önce bildirilen süre içerisinde tamamlanması gerektiği belirtilmiştir.
Daha sonra davacı tarafından 07/12/2020 tarihinde kayda giren dilekçe ile ekonomik sıkıntılar ve pandemi sürecinin ortaya çıkardığı çalışma imkânsızlıklarından dolayı yatırıma devam edemeyeceğinden bahisle 02/12/2020 tarih ve 31322 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6446 sayılı Kanun'un Geçici 29. maddesi kapsamında önlisansının sonlandırılarak önlisans kapsamında vermiş olduğu teminat mektubunun iade edilmesi, ayrıca önlisansının sonlandırma talebi olduğundan 16/11/2020 tarihli işlemde belirtilen eksikliklerin ve tadil bedelinin yatırılmasının gerekli olup olmadığının bildirilmesi davalı idareden talep edilmiş, bunun üzerine davalı idarenin … tarih ve … sayılı işlemiyle, 6446 sayılı Kanun'un Geçici 29. maddesi uyarınca mevcut önlisans sahiplerine sonlandırma ve teminat iadesi hakkının verildiği, anılan Kanun'un 6. maddesinin 7. fıkrası uyarınca önlisansının 17/11/2020 tarihinde sona erdiği, önlisansın ilgili Kanun maddesi uyarınca sonlandırılabilmesi için öncelikle önlisans süresinin uzatılması için yapılan tadil talebinde yer alan ve … tarih ve … sayılı işlemde belirtilen eksiklikler tamamlandıktan sonra süre uzatım gerekçelerinin Yönetmeliğin 35. maddesi kapsamında mücbir sebep sayılması ve önlisans süresinin uzatılması gerektiği belirtilerek bu kapsamda süre uzatım talebinin değerlendirmeye alınabilmesi için anılan eksikliklerin süresi içerisinde tamamlanması istenilmiştir.
Davacı şirket tarafından 04/01/2021 tarihli dilekçe ile tekrar 6446 sayılı Kanun'un Geçici 29. maddesi uyarınca önlisansının sona erdirilmesi ve teminat mektubunun iadesi için başvuruda bulunulmuş, idarece süre uzatım başvurusunun değerlendirilebilmesi için gerekli olan eksikliklerin tamamlanması için verilen sürenin sona erdiği, 11/12/2020 tarihinden önce anılan eksikliklerin tamamlanmadığı ve önlisans süresi içerisinde Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin 17. maddesinde belirtilen yükümlülükleriyle ilgili herhangi bir bilgi ve belge sunulmadığının tespit edildiğinden bahisle davacıya verilen söz konusu önlisansın Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin 19. maddesinin 2. fıkrası uyarınca 17/11/2020 tarihinde sona erdiğinin tespiti ile aynı Yönetmeliğin 45. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi kapsamında 1.625.210,00-TL tutarındaki teminat mektubunun irat kaydedilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Kurul kararı tesis edilmesi üzerine bu Kurul kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
02/12/2020 tarih ve 31322 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7257 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 45. maddesi ile 6446 sayılı Kanun'a eklenen “Lisans ve önlisanslara ilişkin sonlandırma ve tadil hakkı" başlıklı Geçici 29. maddede," (1) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce bu Kanun kapsamında mevcut olan üretim veya otoprodüktör lisanslarını, önlisanslarını ya da lisans başvurularını sonlandırmak ya da kurulu güç düşümü suretiyle tadil etmek isteyen tüzel kişilerin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden iki ay içerisinde Kuruma başvurmaları hâlinde lisansları, önlisansları veya lisans başvuruları sonlandırılarak ya da tadil edilerek teminatları ilgisine göre kısmen veya tamamen iade edilir." kuralı yer almıştır.
6446 sayılı Kanun'un Geçici 29. maddesiyle yapılan düzenlemenin gerekçesi, "Son dönemde yatırıma ilişkin imalat girdilerinde ve yatırım finansman maliyetlerinde ortaya çıkan beklenmeyen artışlar ile yatırımların gerçekleşmesine engel olacak öngörülmeyen durumlar ortaya çıkmış, Dünya genelinde ve ülkemizde görülen COVID-19 salgını nedeniyle küresel ölçekte gerek sosyal gerekse ticari hayat önemli ölçüde etkilenmiş, özellikle ithal kaynaklı yatırımlarda sıkıntı yaşanmaya başlanmıştır. Düzenleme ile gelişen enerji piyasası içerisinde EPDK’ya enerji üretim tesisi yapmak için başvuran fakat değişen enerji koşulları ve ekonomik koşullar neticesinde tesisi yapılabilme imkânları ortadan kalkan, ancak 27/05/2017 tarihinde yürürlüğe giren geçici 21. maddeden yararlanmamış veya o tarihten daha sonra önlisans/lisans başvurusunda bulunmuş, önlisans/lisans almış veya kapasite artışı için tadil yapmış, özellikle yapacağı tesise ilişkin yatırımları ağırlıklı olarak ithal etmek zorunda olan yatırımcılara, kendilerine ayrılan tahsisatların (ilgili kaynak, iletim sistemi ve trafolarda ayrılan kapasiteler) kaldırılarak lisanslarını, önlisanslarını veya lisans başvurularını sonlandırma ya da tadil etme hakkı verilerek, yatırım için verilen sürenin sonuna kadar beklenilmeksizin yeni yatırımlara kapasite imkanı oluşturularak kaynakların daha hızlı bir şekilde ekonomiye kazandırılmasına imkan sağlamak ve bu santrallerin bağlantısı için kamu tarafından, atıl kalacak şebeke ve/veya trafo tesisi yatırımının yapılmasına engel olunması öngörülmektedir." şeklinde belirtilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda aktarılan kanuni düzenleme kapsamında önlisansını sona erdirerek teminatını almak isteyenler açısından Kanun maddesinin yürürlüğe girdiği 02/12/2020 tarihinden önce mevcut bir önlisans sahibi olma ve bu tarihi takip eden iki ay içinde başvuru yapılması dışında başkaca bir şartın veya herhangi bir kısıtlamanın öngörülmediği, diğer bir ifade 02/12/2020 tarihinden önce mevcut önlisansı olan ve süresinde başvuran herkesin lisansını sona erdirip teminatını alabilmesine imkân tanındığı anlaşılmakla birlikte, bakılan uyuşmazlıkta önlisansını sona erdirerek teminat mektubunun iadesine karar verilmesi için başvuruda bulunan davacı şirketin ilgili Kanun maddesinin yürürlüğü tarihinden önce mevcut bir önlisansının bulunup bulunmadığının, Kanun maddesi kapsamında mevcut önlisans sahibi kabul edilerek önlisansını sona erdirme ve teminat mektubunu iade alma imkânından yararlanıp yararlanmayacağının değerlendirilmesi gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, davacının önlisans süresinin 17/11/2020 tarihinde sona ermesinden önce süresinin uzatılması için 11/11/2020 tarihinde tadil talebiyle davalı idareye başvurduğu, başvurusu kapsamında bazı eksikliklerin ve 94.400-TL'lik tadil bedelinin yatırılması için 15 iş günü süre verildiği, davacının tadil bedeline itirazı ve idarece bu itirazın reddedilmesi şeklinde karşılıklı yazışmalar devam ederken önlisansını sona erdirip teminatı iade almaya imkân tanıyan 6446 sayılı Kanun'un Geçici 29. maddesinin 02/12/2020 tarihinde yürürlüğe girmesiyle davacı tarafından 07/12/2020 tarihinde önlisansının sona erdirilerek teminat mektubunun iade edilmesi için başvuruda bulunulduğu, … tarih ve … sayılı yazıyla davacıya önlisans süresi 17/11/2020 tarihinde sona erdiğinden ilgili Kanun maddesinde hak tanınan mevcut önlisans sahibi olmadığı, bunun için öncelikle tadil başvurusu kapsamında eksiklikleri tamamlaması ve sonrasında yapılacak değerlendirme neticesinde önlisans süresinin uzatılması gerektiği belirtilerek talebinin reddedildiği, davacının tadil talebi kapsamında eksikliklerini tamamlaması için tanınan sürenin 11/12/2020 tarihinde dolmasından sonra 04/01/2021 tarihinde önlisansın sona erdirilerek teminat mektubunun iadesi için bir kez daha başvuru yaptığı, bunun üzerine dava konusu Kurul kararı ile davacının önlisansının 17/11/2020 tarihinde sona erdiğinin tespitine ve 1.625.210,00-TL tutarındaki teminat mektubunun irat kaydedilmesine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, davacının önlisans süresinin sona ermesinden önce sürenin uzatılması için 11/11/2020 tarihinde tadil talebinde bulunduğu ve bu talebi kapsamında eksikliklerini tamamlaması için kendisine tanınan sürenin 11/12/2020 tarihinde sona ermesinden ve tadil talebi hakkında herhangi bir karar alınmasından önce 02/12/2020 tarihinde yürürlüğe giren 6446 sayılı Kanun'un Geçici 29. maddesi kapsamında önlisansını sonlandırmak ve teminat mektubunu iade almak için 07/12/2020 tarihinde başvuruda bulunduğu, başvuru tarihi itibarıyla mevcut önlisans süresinin uzatımı için bir tadil talebinin bulunduğu ve bu talebi hakkında olumlu veya olumsuz bir karar verilmediği gibi önlisansının sona erdiğinin tespitine yönelik bir kararın alınmadığı dikkate alındığında, davacının söz konusu kanun maddesinin yürürlük tarihinden önce 6446 sayılı Kanun kapsamında mevcut önlisans sahibi olarak değerlendirilmesine hukuken engel bir durumun bulunmadığı ve dolayısıyla ilgili kanun maddesinin tanıdığı haktan yararlandırılarak önlisansını sonlandırabilmesine imkân tanınması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Zira, davacının tadil talebinin kabul edilmesi hâlinde önlisans süresinin uzatılabileceği, öte yandan, bu konudaki başvurusunun incelenmesi ve değerlendirilmesi esnasında söz konusu düzenlemeyle davacıya önlisansını sona erdirip teminat mektubunu geri alma imkânı tanınmışken, öncelikle tadil başvurusu kapsamında eksiklikleri tamamlaması ve zaten önlisansını sona erdirme iradesi bulunan davacıdan önlisans süresini uzatmasının şart koşulmasının Kanun'un Geçici 29. maddesinin amacıyla bağdaşmadığı görülmektedir.
Bu itibarla, davacının 6446 sayılı Kanun'un Geçici 29. maddesi kapsamında önlisansını sonlandırmak ve teminat mektubunu iade almak için yaptığı başvuruları kapsamında talebi değerlendirilerek bir karar verilmesi gerekirken bu konudaki talebi dikkate alınmaksızın tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'ne gönderilmesine, 24/02/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.