Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2010/15997 Esas 2012/4069 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi :İş Mahkemesi
Dava, davacıya ait işyeri hakkında yapılan kayıt dışı istihdama ilişkin tespitin iptaline karar verilmesi istemine ilişkindir.
Mahkeme, ilâmında belirtildiği şekilde davanın kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davacı, Kurum tarafından gönderilen 10.07.2009 tarihli yazıda, “kayıt dışı istihdamla ilgili olarak alınan talimat doğrultusunda elektronik ortamda alınan banka listelerine göre işletmekte olduğu ekmek fırınında çalıştığı tespit edilen ...., işe giriş bildirgesinin verilmediğinin tespit edildiğinin” bildirildiğini, bu tespitin doğru olmadığını, adı geçenin kuzeni olduğunu beyanla Kurum işleminin iptalini istemiş, mahkemece, komşu işyerlerinden iki tanık dinlenerek davanın kabulüne karar verilmiş ise de yapılan inceleme hüküm kurmaya elverişli ve yeterli değildir.
Davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Yasanın 8. maddesi olup, bankalar belli zaman dilimlerinde Kurumca sağlanacak elektronik alt yapıdan yararlanmak suretiyle işlem yaptığı kişilerin sigortalılık bakımından tescilli olup olmadığını kontrol etmek ve sigortasız olduğunu tespit ettiği kişileri Kuruma bildirmekle yükümlüdür.
506 sayılı Yasanın 6. maddesinde ifade edildiği üzere “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve feragat edilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi karşısında, sigortalı konumunda geçen çalışmaların saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olduğu, bu nedenle özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesinin zorunlu ve gerekli bulunduğunun
gözetilmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Belirtilen ilkeler ışığında, kayıt dışı istihdam edildiği tespit edilen dava dışı.... davacıya ait işyerinde çalışması bulunup bulunmadığı ile çalışmasının gerçekliği hususunda gerek kendisinin gerekse de kanaat edinmeye elverişli bilgisi olan tanıkların beyanlarına başvurularak, işyerinde tutulması gerekli dosyalardan belge ve kanıtlardan yararlanılması; Vergi Dairesine müzekkere yazılarak kontrol memurlarınca bu işyeri ile ilgili olarak denetim yapılıp yapılmadığı; işyerinin ekmek fırını olarak faaliyet göstermesi nazara alınarak bağlı bulunduğu Belediyeden işyeri açma ruhsatı olup olmadığı ve gıda ve sağlık ekiplerince denetim yapılıp yapılmadığının araştırılması, Kurum nezdindeki çalışma dönemine ilişkin kayıtların ve müfettiş raporlarının bulunup bulunmadığının tespit edilmesi, ücret bordrolarının sağlıklı biçimde temin edilmesi ile Aysel Koşar"ın gerçekte bir çalışması var ise bunun neden beyan dışı bırakıldığının hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak şekilde açığa çıkarılarak sonucuna göre karar verilmesi gerektiği halde eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile yazılı olduğu üzere hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 06.03.2012 gününde oybirliğiyle karar verildi.