Danıştay 6. Daire 2019/14366 Esas 2022/2307 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/14366
Karar No : 2022/2307

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1- ...
2- ...
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
2- ... Belediye Başkanlığı

İSTEMİN KONUSU: ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Sakarya ili, Pamukova ilçesi, ... Mahallesi, ... ve ... parsel sayılı taşınmazları kapsayan alanda Pamukova Belediye Meclisi'nin ... tarih ve ... sayılı kararı ile kabul edilerek Sakarya Büyükşehir Belediye Meclisi'nin ... tarih ve ... sayılı kararı ile tadilen onaylanan Pamukova İlçe Merkezi 1. Etap 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararda; mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan bilirkişi raporundaki tespitler ile dava dosyasında yer alan diğer tüm bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, davacıların taşınmazlarından geçen itiraz konusu yolun güzergahının devamlılığının sağlanması ve konut+ticaret alanlarına hizmet edebilmesi için dava konusu imar planında genişliğinin artırılarak korunmasının uygun bir planlama yaklaşımı olduğu, bu yolun kaldırılmasının veya daraltılmasının uygun olmadığı, dava konusu imar planında belirlenmiş yol güzergahının, mülkiyet anlamında sadece davacı parselini değil tüm komşu parselleri etkilediği ve bu anlamda oluşacak külfetin tüm parseller içinde geçerli olduğu, yolun sadece mülkiyet sınırına bağlı olarak geçirilmesi durumunda hem mezarlık hem de ... Sokak bağlantı noktalarında birbirini karşılamayan ve güvenlik açısından tehlikeli kavşak noktaları oluşturulacağı, böylece yol devamlılığının bozulacağı anlaşıldığından, dava konusu uygulama imar planının, davacıların maliki olduğu parsellere isabet eden yol güzergahı itibariyle imar mevzuatına, şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına uygun olduğu sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının mülkiyet hakkına, eşitlik ilkesine, kamu yararına, şehircilik ilkelerine ve planlama gereklerine aykırı olduğu, parsellerinin kuzey kısmında mevcut olan 4-5 metre enkesitli yolun genişletilerek 10 metre yapılmasının ilçenin sosyolojik ve demografik yapısı itibariyle zaruri olmadığı, hakkaniyet ve eşitlik ilkesine aykırı olarak söz konusu yol genişlemesinin tamamen kendilerine ait parsellere doğru yapıldığı, yolun kuzeyindeki parsellerin bu genişlemeden etkilenmediği, söz konusu yol nedeniyle parselinin yapı yapılamayacak ve işlevsellikten uzak bir hale getirildiği, imar ve arsa değerinin düşürüldüğü, bilirkişilerce düzenlenen raporun Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'ne aykırı olduğu, Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının usul ve yasaya aykırı olduğu bozulmasına karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

DAVALI ... BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI'NIN SAVUNMASI: Temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının usul ve yasaya uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DAVALI ... BELEDİYE BAŞKANLIĞI'NIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Uyuşmazlık konusu taşınmazın, 13.06.2016 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planında ''ticaret+konut alanı'' olarak planlandığı, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında ise kuzeyinde yer alan ''4 metre enkesitli'' olan taşıt yolunun ''10 metreye'' çıkartılarak kısmen ''ticaret+konut alanı'', kısmen ''10 metre enkesitli yol'' olarak planlandığı görülmüş, davacı tarafından 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile belirlenen 10 metre enkesitli yol kullanım kararına yapılan itirazın reddi üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, "nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan; uygulama imar planı da; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan" olarak tanımlanmıştır. Aynı Kanunun 6. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde ise, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmış, her planın bir üst kademedeki plana uygun olarak hazırlanması zorunluluğu getirilmiştir.
14.06.2014 tarih ve 29030 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin; "Genel Plânlama Esasları" başlıklı 7. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde, "Planlar, kademesine ve ölçeğine göre ve yapılış amacının gerektirdiği ayrıntı düzeyinde kalmak koşuluyla alt kademedeki planları yönlendirir." hükmüne, "Gösterim (lejand) Teknikleri" başlıklı 10. maddesinde, her türlü mekânsal planın, kendi kademesinin ve yapılış amacının gerektirdiği çizim ve gösterim tekniğine göre hazırlanacağı kurala bağlanmış, "İmar Planı Değişiklikleri" başlıklı 26. maddesinin 6. fıkrasında, "İmar planında gösterilen yolların genişletme, daraltma ve güzergahına ait imar planı değişikliklerinde:
a) Devamlılığı olan bir yolun belli bir kesimde şerit sayısı azaltılamaz ve daraltılamaz.
b) Yolların kaydırılmasında, mülkiyet ve yapılaşma durumu dikkate alınır.
c) İmar planlarındaki gelişme alanlarında geçiş amaçlı 3,00 metreden dar yaya yolu, 10,00 metreden dar trafik yolu açılamaz; yerleşik alanlarda mülkiyet ve yapılaşma durumlarının elverdiği ölçüde yukarıdaki standartlara uyulur. Ancak parseller 7,00 metreden dar yollardan mahreç alamaz.
ç) İmar planı değişikliği ile taşıt geri dönüş kurbu olmayan çıkmaz yol ihdas edilemez.
d) İmar planlarında Karayolları Genel Müdürlüğünün sorumluluğunda olan karayollarında yapılacak her türlü değişiklikte bu Kuruluştan alınacak görüşe uyulur." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen hükümler uyarınca, planlar arasındaki hiyerarşi kapsamında nazım imar planından sonra yapılacak olan uygulama imar planının, nazım imar planına uygun yapılması gerekmektedir.
Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nde yer verilen düzenlemelere göre, taşıt yolu olan 10,00 metre üzerindeki en kesitli yolların ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümünü gösterecek olan 1/5000 ölçekli nazım imar planında yer alması gerekirken, daha dar en kesitli olan yaya yolunun (7,00 metrelik) ise üst ölçekli nazım imar planında yer almadan da 1/1000 ölçekli uygulama imar planında gösterilmesinin mümkün olduğu sonucuna varılmıştır.
Uyuşmazlığa konu olayda, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile uyuşmazlık konusu taşınmazın kuzeyinde yer alan ve meri imar planında 4 metre enkesitli olan taşıt yolu 10 metreye çıkartılmasına karşın, bu 10 metre enkesitli yolun 1/5000 ölçekli nazım imar planında yer almadığı görülmüştür.
Bu durumda, dayanak 1/5000 ölçekli nazım imar planında gösterilmeyen 10 metre enkesitli yolun dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında gösterilmesinin, uygulama imar planını dayanağı nazım imar planına aykırı hale getirdiği sonucuna ulaşıldığından, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin bu kısmında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Bu itibarla, davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacıların temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 01/03/2022 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY (X) :
Dava; Sakarya ili, Pamukova ilçesi, ... Mahallesi, ... ve ... parsel sayılı taşınmazları kapsayan alanda Pamukova Belediye Meclisi'nin ... tarih ve ... sayılı kararı ile kabul edilen, Sakarya Büyükşehir Belediye Meclisi'nin ... tarih ve ... sayılı kararı ile tadilen onaylanan Pamukova İlçe Merkezi 1. Etap 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planının iptali istemiyle açılmıştır.
Uyuşmazlıkta, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile uyuşmazlık konusu taşınmazın kuzeyinde yer alan 4 metre enkesitli olan yol 10 metreye çıkartılmış, bu 10 metre enkesitli yolun ise 1/5000 ölçekli nazım imar planında yer almadığı görülmüştür.
3194 sayılı Kanun'un ''Tanımlar'' başlıklı 5. maddesindeki nazım ve uygulama imar planlarının tanımları göz önünde bulundurulduğunda, ana ulaşım sisteminin, bu bağlamda birinci ve ikinci derecedeki ulaşım yollarının nazım imar planı ile daha alt düzeydeki tali nitelikte üçüncü derece ve daha altındaki yolların ise uygulama imar planları ile düzenlenmesi gerekeceği görülmektedir.
Ayrıca ana ulaşım sistemi dışındaki hangi enkesitli yolun nazım imar planında gösterilmesi gerekeceği hususu yolun enkesitinden ziyade, imar planı içerisinde ulaşım sistemi bakımından üstlendiği fonksiyonla ilişkili olması gerekir.
Ölçeği gereği genel kullanım kararları ile başlıca bölge tiplerini belirleyen nazım imar planının, uygulama imar planıyla düzenlenmesi gereken imar adaları oluşturulmadan belirtilen nitelikteki yol kullanımını ihdas etmesinin planlama ilkeleri bakımından mümkün olmadığı, nitekim uyuşmazlığa konu "yol"un geçtiği bölgede nazım imar planında ada bazında bir düzenleme yapılmadığı nazır imar planı paftasının incelenmesinden görülmekte olduğu gözetildiğinde, bu kapsamda özellikle yapı adalarını ve bu bağlamda da farklı kullanım kararlarına konu alanları birbirinden ayıran ve bunlar arasındaki ulaşım ihtiyacının karşılanmasına yönelik yolların uygulama imar planı kararı ile getirilebileceğinde hiçbir duraksama bulunmamaktadır.
Uyuşmazlıkta, mahkemece yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi üzerine düzenlenen raporun değerlendirilmesinden, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği taşınmazın kuzeyinde yer alan uyuşmazlık konusu yolun gösterdiği güzergahın devamlılığının sağlanması ve konut+ticaret alanlarına hizmet edebilmesi için genişliğininde artırılarak korunmasının uygun olduğu, yolun güzergahının mülkiyet açısından sadece davacıların parselini değil tüm komşu parselleri etkilediği, bu yolun sadece mülkiyet sınırına bağlı olarak geçirilmesi durumunda güvenlik açısından tehlikeli kavşak noktaları oluşturulacağı ve yolun devamlılığının bozulacağı, dava konusu uygulama imar planının, davacıların parseline isabet eden yol güzergahı itibariyle imar mevzuatına, şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına uygun olduğu tespitlerine yer verildiği görülmüştür.
Bu kapsamda nazım imar planında düzenlenmeyen uyuşmazlık konusu taşınmazın kuzeyinde yer alan ''10 metre enkesitli yolun'' 1/1000 ölçekli uygulama imar planında düzenlenmesinin tek başına plan hiyerarşisine aykırılık oluşturmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, yukarıda belirtilen gerekçeler göz önüne alındığında, davanın reddi yolunda İdare Mahkemesince verilen karara karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu kararın onanması gerektiği oyuyla Dairemiz kararına katılmıyorum.