Danıştay 8. Daire 2018/6870 Esas 2022/1320 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/6870
Karar No : 2022/1320

DAVACI : ...
DAVALI : ... Odaları Birliği
VEKİLİ : Av. ...

DAVANIN KONUSU :
677 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile kamu görevinden çıkarılan davacı tarafından, staja giriş sınavına alınmamasına ilişkin Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Temel Eğitim ve Staj Merkezi'nin (TESMER) 11.10.2018 tarihli ve bila sayılı işlemi ile bu işlemin dayanağı olan Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB) Yönetim Kurulunun ... tarih ve ... sayılı kararının iptaline karar verilmesi istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
3568 sayılı Kanunun 4. maddesinde ve 6. maddesinde meslek mensubu olabilmenin genel ve özel şartlarının düzenlendiği, bu şartlar incelendiğinde, SMMM sınavlarına katılmasına kanuni herhangi bir engelinin bulunmadığı, Kanunda yalnızca ceza ve disiplin soruşturması sonucunda memuriyetten çıkarılmış olan kişilerin meslek mensubu olamayacaklarının belirtildiği, oysa kendisinin kamu görevinden çıkarılma işleminin herhangi bir disiplin veya ceza soruşturması sonucunda yapılmadığı, doğrudan 677 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile gerçekleştiği, öte yandan KHK’lar ile kamu görevinden çıkarılanların kamu haklarından mahrum bulunma durumunun da söz konusu olmadığı, sadece kamu hizmetinde istihdam edilmelerinin yasaklandığı, serbest muhasebeci mali müşavirlik mesleğinin ise kamu hizmeti olmadığı gibi kamu hizmetinde istihdam anlamına da gelmeyeceği, serbest muhasebeci mali müşavirlik mesleğinin serbest meslek olduğu ve ücretlerinin de müşterileri tarafından ödendiği, dava konusu işlemle Anayasanın 15. ve 38. maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6. maddesinde yer alan masumiyet karinesinin; Anayasa'nın 49. maddesinde yer alan çalışma hürriyetinin ve 17. maddesinde yer alan kişinin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkının ihlal edildiği ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI :
Usule ilişkin olarak; Birlik Yönetim Kurulu’nun ... tarih ve ... sayılı kararı ile OHAL KHK’ları ile kamu görevinden çıkarılanların, memuriyetten kaynaklı görevlerinden kazandığı hakları KHK ile geri alındığından Birlik tarafından yapılan staja giriş sınavları hariç SMMM Yeterlilik ve YMM Yeterlilik sınavlarına alınmalarının mümkün olmadığına karar verildiği, bu nedenle davacının staja giriş sınavına katılması konusunda herhangi bir engel bulunmadığından konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği; Birlik Yönetim Kurulu’nun 16.03.2017 tarihli kararının, OHAL KHK’ları ile kamu görevinden çıkarılanların Hazine ve Maliye Bakanlığından görüş gelene kadar sınavlara kabul edilmemelerine yönelik olduğu, kararın staja giriş sınavı yanında SMMM ve YMM yeterlilik sınavlarını da kapsamına aldığı, bu nedenle staja giriş sınavı haricindeki sınavlar yönünden davacının menfaat yokluğu sebebiyle davanın reddi gerektiği belirtilmiştir.
Esasa İlişkin olarak; serbest muhasebeci mali müşavirlik mesleğinin bir kamu hizmeti olduğu, Devlet ve SMMM arasındaki ilişkinin de bir kamu hukuku ilişkisi olduğu, zira bu görevin SMMM’lere özel hukuk sözleşmesi ile değil 3568 sayılı Kanun ile verildiği, nitekim Anayasa Mahkemesinin 26.06.1996 tarih ve E:1996/5 K:1996/26 sayılı kararında da, “Hukukumuzda bazı meslekler için, mesleğe giriş, meslek mensuplarının hakları, mesleki yetkileri ve yükümlülükleri yasalarla belirlenmiştir. Ayrıca bu mesleklerin mensuplarını bünyelerinde toplayan mesleki kuruluşlar Anayasanın 135. maddesinde, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları olarak düzenlenmiştir. Yasalarla belirli bazı hizmetlerin görülebilme yetkisi yalnız bu meslek mensuplarına aittir. Kamu kesiminde görev almasalar ve kamu görevlisi olmasalar bile bu meslek mensuplarının çalışmalarının kamusal bir yanı mevcut olup bunlar mesleki etkinlikleri gereği zaman zaman kamu gücünü kullanırlar.” şeklinde ifade edildiği, öte yandan 3568 sayılı Kanunun 47. maddesinde de meslek mensuplarının, görevleri sırasında veya görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı fiillerinin niteliğine göre Türk Ceza Kanunu'nun kamu görevlilerine ait hükümleri uyarınca cezalandırılacaklarının düzenlendiği, buna göre, SMMM’lerin hizmetlerinin kamu hizmeti olarak nitelendirilmesi gerektiği, buna göre, 677 sayılı KHK’da kamu görevinden çıkarılanların bir daha kamu hizmetinde istihdam edilemeyecekleri ve doğrudan veya dolaylı olarak görevlendirilemeyecekleri açıkça ifade edildiğinden, davacının kamu hizmeti niteliğindeki serbest muhasebeci mali müşavirlik mesleğini icra edemeyeceğinin de tartışmasız olduğu, dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Dava Konusu Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği Yönetim Kurulunun ... tarih ve ... sayılı kararının 2. maddesinde yer alan "ve staja giriş sınavına katılmak üzere başvuruda bulunanların bu sınavlara kabul edilmemelerine" yönelik düzenleme yönünden konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına, aynı kararın staja giriş sınavı haricindeki diğer düzenlemeleri yönünden davanın ehliyet yönünden reddine, davacının staja giriş sınavına alınmamasına ilişkin 11.10.2018 tarihli ve bila sayılı TESMER işleminin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : ...
DÜŞÜNCESİ : Dava; 677 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile kamu görevinden çıkarılan davacının staja giriş sınavlarına alınmamasına ilişkin işlemin ve bu işlemin dayanağı olan Birlik Yönetim Kurulunun ... tarih ve ... sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu'nun 5/A-a maddesinde, "Hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi ve siyasal bilimler dallarında eğitim veren fakülte ve yüksekokullardan veya denkliği Yükseköğretim Kurumunca tasdik edilmiş yabancı yükseköğretim kurumlarından en az lisans seviyesinde mezun olmak veya diğer öğretim kurumlarından lisans seviyesinde mezun olmakla beraber bu fıkrada belirtilen bilim dallarından lisanüstü seviyesinde diploma almış olmak."; (b) bendinde, "en az üç yıl staj yapmış olmak", (c) bendinde, "serbest muhasebeci mali müşavirlik sınavını kazanmış olmak,", (d) bendinde "serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatını almış olmak", serbest muhasebeci mali müşavir olabilmenin özel şartları arasında sayılmıştır.
Aynı Kanun'un "Staj ve staj süresinden sayılan hizmetler" başlıklı 6. maddesinde, "Serbest muhasebeci mali müşavirlik stajı, bağımsız çalışan serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir yanında veya şirketlerinde yapılır. Staja başlayabilmek için staja giriş sınavını kazanmak ve Birlik tarafından kurulan Temel Eğitim ve Staj Merkezinin eğitim programını tamamlayıp başarılı olmak şarttır. Temel Eğitim ve Staj Merkezinin kurs ve seminerlerinde geçen ve altı ayı aşmayan süreler, staj süresinden sayılır. İkinci fıkranın (a), (b), (c), (d), (e), (f), (g), (h) ve (i) bentlerindeki stajdan sayılan hizmetlerde bulunanlar bu fıkra kapsamı dışındadır." düzenlemesine yer verilmiştir.
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik stajı yapacak aday meslek mensuplarının yetiştirilmeleri ve mesleğe hazırlanmaları için tabi tutulacakları stajın usul ve esaslarını düzenlemek amacıyla 23/08/1997 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Staj Yönetmeliği'nin "Aday Meslek Mensubu Olma Şartları" başlıklı 7. maddesinin 1. fıkrasında, "Serbest muhasebeci mali müşavirlik stajına başlamak için Kanunun 4 üncü maddesindeki genel şartlar ile 5/A-a maddesindeki öğrenim şartlarını haiz, staja giriş sınavından en az 60 puan almış ve Birlik tarafından belirlenen staj giderlerini yatırmış olmak gerekir." kuralı yer almaktadır.
Bilindiği üzere, Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini, temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik Devletimize ve milletimize karşı 15.7.2016 günü başlatılan darbe girişimi üzerine; kamu düzeni ve güvenliği açısından Anayasa’nın 120. maddesi ve 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanununu çerçevesinde; Milli Güvenlik Kurulunun ... tarihli ve ... sayılı kararı ile Hükûmete olağanüstü hâl ilan edilmesi tavsiyesi üzerine, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu ülke genelinde olağanüstü hâl ilan edilmesine karar vermiş, Türkiye Büyük Millet Meclisinde onaylanan karar 21.7.2016 tarihli ve 29777 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bu çerçevede; Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararnameler yürürlüğe girmiş ve bu Kanun Hükmünde Kararnamelerle, terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti, aidiyeti, iltisakı veya bunlarla irtibatı olduğu belirlenen kişiler, iki yöntemle kamu görevinden çıkartılmıştır. Bunlardan birincisi, Kanun Hükmünde Kararnamelerin eki listesinde isimlerine yer verilmek suretiyle başka bir işleme gerek kalmaksızın doğrudan kamu görevinden çıkartılma şeklinde, diğeri ise yine Kanun Hükmünde Kararnamelerde yer alan "kamu görevlilerine ilişkin tedbirler" başlığı altında çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarda çalışan personelin kamu görevinden çıkartılmasının usul ve esaslarını düzenleyen ve bu kapsamda personelin kendi kurumunda oluşturulan kurullar tarafından tesis edilen işlemlerle kamu görevinden çıkartılma şeklinde olmuştur.
Dosyanın incelenmesinden; davacının vergi müfettişi olarak görev yapmakta iken 677 sayılı KHK ile kamu görevinden çıkarıldığı, 01/08/2018 günlü form ile serbest muhasebeci mali müşavirlik stajı yapmak üzere ... Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odasına başvurduğu, davacının staja giriş sınavı belgesi almak üzere sisteme giriş yaptığında kendinden taahhütname istenildiği, 677 sayılı KHK ile kamu görevinden çıkarıldığı için bu taahhütnameyi onaylamadığından sınava giriş belgesini alamadığı, bunun üzerine staja giriş sınavına girememesine ilişkin işlemin ve dayanağı Birlik Yönetim Kurulu’nun ... tarih ve ... sayılı kararının iptali istemiyle dava açıldığı anlaşılmaktadır.
Bu kapsamda olağanüstü hal şartlarında davacıdan taahhüt istenilmesi idari tedbir niteliğinde olup,staja giriş sınavına alınmamasına yönelik olarak tesis edilen işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Birlik Yönetim Kurulu’nun ... tarih ve ... sayılı kararının incelenmesi;
Birlik Yönetim Kurulu’nun ... tarih ve ... sayılı kararı ile “Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnameleri ile kamu görevinden çıkarılanların, memuriyetten kaynaklı görevlerinden kazandığı hakları KHK ile geri alındığından Birliğimizce yapılan Staja Giriş Sınavları hariç SMMM Yeterlilik ve YMM Yeterlilik Sınavlarına alınmalarının mümkün olmadığına” şeklinde karar verilmiş olup, davanın bu kısmının konusu kalmadığından, esasını inceleme olanağı bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle Birlik Yönetim Kurulu’nun ... tarih ve ... sayılı kararına yönelik olarak dava hakkında karar verilmesine yer olmadığı, davacının staja giriş sınavına alınmamasına ilişkin işlemin iptaline yönelik olarak davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, davacının adli yardım talep ettiği 28/01/2020 tarihli dilekçesi üzerine adli yardım istemi kabul edilerek Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Davacı, Ankara Vergi Denetim Kurulu Başkanlığında vergi müfettişi olarak görev yapmakta iken 22.11.2016 tarih ve 29896 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 677 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin "Kamu personeline ilişkin tedbirler" başlıklı 1. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendi gereğince kamu görevinden çıkarılmıştır.
Davacı, 01.08.2018 tarihli form ile Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Staj başvurusunda bulunmuş, ... Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odasında 2018/3. Dönem Staja Giriş Sınavına katılmak üzere dosya açtırmış, TEOS sistemi üzerinden de 2018/3. Dönem Staja Giriş Sınavına ilişkin başvurusunu yapmıştır.
13.10.2018 tarihinde yapılacak olan sınava giriş belgeleri sistem üzerinden 06.10.2018 tarihinde erişime açılmış, davacı, ... org.tr adresinden kullanıcı adı ve şifresi ile sisteme giriş yaptığında, sınava giriş belgesini alabilmesi için Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameler ile kamu görevinden çıkarılmadığını beyan ve taahhüt etmesi istenmiştir.
Davacı, 677 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kamu görevinden çıkarıldığından, söz konusu taahhütnameyi onaylamamış, bu nedenle staja giriş sınavı için sistem üzerinden gerekli belgeyi de alamamıştır.
Davacı, konuyla ilgili olarak TÜRMOB'a gönderilmek üzere ... Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odasına hitaben düzenlediği 10.10.2018 tarihli dilekçesinde, 3568 sayılı Kanunda ve ilgili Yönetmeliklerde Kanun Hükmünde Kararnameler ile kamu görevinden çıkarılan kişilerin serbest muhasebeci mali müşavirlik sınavlarına alınmayacaklarına dair bir hükmün bulunmadığı, kamu görevinden çıkarılma işlemine karşı yargı merciine müracaat ettiği, sınava giriş belgesinin TEOS sisteminde kayıtlı bulunan elektronik posta adresine iletilmesi veya TESMER belge sistemi üzerindeki onay kutucuğundaki taahhütnameye ilişkin ibarenin kendisi için kaldırılması ve tarafına bilgi verilmesi, Kanun Hükmünde Kararnameler ile kamu görevinden çıkarılanların sınava alınmayacağına dair TÜRMOB tarafından bir karar alınmış ise söz konusu kararın ve hukuki gerekçelerinin tarafına bildirilmesini talep etmiş, TÜRMOB Yönetim Kurulunun ... tarihli ve ... sayılı kararı ile Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnameleri ile kamu görevinden çıkarılanların, Hazine ve Maliye Bakanlığından istenen görüş gelene kadar sınavlara alınmamalarına karar verildiği, gelecek görüş doğrultusunda konunun yeniden değerlendirileceğinin TESMER'in, 11.10.2018 tarihli cevabi yazısı ile davacıya bildirilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinde iptal davaları, idarî işlemler hakkında menfaatleri ihlâl edilenler tarafından, tam yargı davaları da idarî eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan davalar olarak tanımlanmış; 14. maddesinin 3/c bendinde, dava dilekçelerinin, diğer ilk inceleme konuları yanında ehliyet yönünden de inceleneceği belirtilmiş; aynı Kanun'un 15. maddesinin 1/b bendinde ise, davacının dava açma ehliyetinin bulunmadığı anlaşıldığında davanın reddine karar verileceği kurala bağlanmıştır.
İptal davaları, idarenin hukuka uygun davranmasını sağlayan en önemli denetim araçlarından olmakla birlikte, her idari işleme karşı herkes tarafından iptal davası açılmasının idari işlemlerde istikrarsızlığa neden olmaması ve idarenin işleyişinin bu yüzden olumsuz etkilenmemesi için, dava konusu edilecek işlem ile dava açacak kişi arasında belli ölçüler içinde menfaat ilişkisi bulunmasını öngören kanun koyucu, iptal davaları için menfaat ihlalini, subjektif ehliyet koşulu olarak getirmiştir.
İptal davasının içtihat ve doktrinde belirlenen hukuki nitelikleri göz önüne alındığında, idare hukuku alanında tek yanlı irade açıklamasıyla kesin ve yürütülmesi zorunlu nitelikte tesis edilen işlemlerin; ancak bu idari işlemle doğrudan meşru, kişisel ve güncel bir menfaat ilgisi kurulabilenler tarafından iptal davasına konu edilebileceğinin kabulü zorunludur. Aksi hâlde, her idari işlemle dolaylı da olsa bir menfaat ilgisi kurulmak suretiyle dava açılmasını kabul etmek, dava konusu edilecek işlem ile dava açacak kişi arasında belli ölçüler içinde menfaat ilişkisi bulunması şartının ihlali sonucunu doğurur.
Olayda, davacının 22.11.2016 tarih ve 29896 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 677 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile kamu görevinden çıkarılmasından sonra ilk kez 01.08.2018 tarihli form ile serbest muhasebeci mali müşavirlik staj başvurusunda bulunduğu, 13.10.2018 tarihinde gerçekleştirilen staja giriş sınavıyla ilgili gerekli evrakı temin etmek üzere ....org.tr adresinden sisteme giriş yaptığında kendisinden taahhütname istenmesi nedeniyle söz konusu sınava giremediği anlaşılmaktadır.
İptali istenen ... tarih ve ... sayılı TÜRMOB Yönetim Kurulu kararında ise Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameler ile kamu görevinden çıkarılanların Staja Giriş Sınavı haricinde Yeminli Mali Müşavirlik Sınavı, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Sınavı, Özel Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Sınavına alınmamalarına, söz konusu sınavlara daha önceden katılmaya devam edenler ile kamu görevinden çıkarılmış olduğu yeni tespit edilenlerin bu kararın tesis edildiği tarihten itibaren sınavlara kabul edilmemelerine, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Stajı yapmakta olanların stajlarının iptal edilerek meslekle ilişiklerinin kesilmesi ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu'nun 6'ıncı maddesi kapsamında hizmetlerinin 'staj süresinden sayılan hizmetler' kapsamında değerlendirilmesi için yapılan başvuruların kabul edilmemesi için Odaları da kapsayacak şekilde gerekli duyuru ve işlemlerin yapılması yönünde karar alındığı görülmektedir.
Bakılan davada ise uyuşmazlığın serbest muhasebeci mali müşavirlik stajına başlayabilmek için gerekli olan staja giriş sınavına katılma aşamasında ortaya çıktığı, staja giriş sınavından başarılı olan adayların 3 yıllık staj süresini tamamladıktan sonra katılım sağlayacağı serbest muhasebeci mali müşavirlik yeterlilik sınavı ve diğer sınavlara yönelik düzenlemeler ile halihazırda Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Stajı yapmakta olanlar ile hizmetlerinin 'staj süresinden sayılan hizmetler' kapsamında değerlendirilmesi için yapılan başvurular hakkında getirilen düzenlemelerle ilgili davacının meşru, kişisel ve güncel bir menfaat ilişkisi bulunmadığından davaya konu TÜRMOB Yönetim Kurulu kararının bu kısımları yönünden davacının dava açma ehliyetinin bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
22.11.2016 tarih ve 29896 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 677 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin "Kamu personeline ilişkin tedbirler" başlıklı 1. maddesinde, "(1) Terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olan; (...) ç) Ekli (4) sayılı listede yer alan kişiler kamu görevinden, başka hiçbir işleme gerek kalmaksızın çıkarılmıştır. Bu kişilere ayrıca herhangi bir tebligat yapılmaz. Haklarında ayrıca özel kanun hükümlerine göre işlem tesis edilir.
(2) Birinci fıkra gereğince Türk Silahlı Kuvvetlerinden, Jandarma Genel Komutanlığı teşkilatından, Emniyet Genel Müdürlüğü teşkilatından ve kamu görevinden çıkarılan kişilerin, mahkumiyet kararı aranmaksızın, rütbe ve/veya memuriyetleri alınır ve bu kişiler görev yaptıkları teşkilata yeniden kabul edilmezler; bir daha kamu hizmetinde istihdam edilemezler, doğrudan veya dolaylı olarak görevlendirilemezler; bunların uhdelerinde bulunan her türlü mütevelli heyet, kurul, komisyon, yönetim kurulu, denetim kurulu, tasfiye kurulu üyeliği ve sair görevleri de sona ermiş sayılır. Bunların silah ruhsatları, gemi adamlığına ilişkin belgeleri ve pilot lisansları iptal edilir ve bu kişiler oturdukları kamu konutlarından veya vakıf lojmanlarından onbeş gün içinde tahliye edilir. Bu kişiler özel güvenlik şirketlerinin kurucusu, ortağı ve çalışanı olamazlar. Bu kişiler hakkında bakanlıkları ve kurumlarınca ilgili pasaport birimine derhal bildirimde bulunulur. Bu bildirim üzerine pasaport birimlerince pasaportlar iptal edilir. (...)" hükmü yer almış, 677 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 08/03/2018 tarih ve 30354 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 7083 sayılı Kanun ile kabul edilmiştir.
3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu'nun "Amaç" başlıklı 1. maddesinde, "Bu Kanunun amacı, işletmelerde faaliyetlerin ve işlemlerin sağlıklı ve güvenilir bir şekilde işleyişini sağlamak, faaliyet sonuçlarını ilgili mevzuat çerçevesinde denetlemeye, değerlendirmeye tabi tutarak gerçek durumu ilgililerin ve resmi mercilerin istifadesine tarafsız bir şekilde sunmak ve yüksek mesleki standartları gerçekleştirmek üzere, (...) “Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik” ve “Yeminli Mali Müşavirlik” meslekleri ve hizmetleri ile Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliğinin kurulmasına, teşkilat, faaliyet ve denetimlerine, organlarının seçimlerine dair esasları düzenlemektir. (...) Bu Kanun hükümlerine göre meslek icrasına hak kazananlara (...) “Serbest Muhasebeci Mali Müşavir”, “Yeminli Mali Müşavir” denir.";
"Mesleğin konusu" başlıklı 2. maddesinde;
"A) Muhasebecilik ve mali müşavirlik mesleğinin konusu: Gerçek ve tüzelkişilere ait teşebbüs ve işletmelerin;
a) Genel kabul görmüş muhasebe prensipleri ve ilgili mevzuat hükümleri gereğince, defterlerini tutmak, bilanço, kar-zarar tablosu ve beyannameleri ile diğer belgelerini düzenlemek ve benzeri işleri yapmak.
b) Muhasebe sistemlerini kurmak, geliştirmek, işletmecilik, muhasebe, finans, mali mevzuat ve bunların uygulamaları ile ilgili işlerini düzenlemek veya bu konularda müşavirlik yapmak.
c) Yukarıdaki bentte yazılı konularda, belgelerine dayanılarak, inceleme, tahlil, denetim yapmak, mali tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek, rapor ve benzerlerini düzenlemek, tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri yapmak. Yukarıda sayılan işleri; bir işyerine bağlı olmaksızın yapanlara serbest muhasebeci mali müşavir denir.",
"Genel şartlar" başlıklı 4. maddesinde; "Meslek mensubu olabilmenin genel şartları şunlardır:
a) T.C. vatandaşı olmak (yabancı serbest muhasebeci mali müşavirler hakkındaki hüküm saklıdır).
b) Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip bulunmak.
c) Kamu haklarından mahrum bulunmamak.
d) (Değişik bend: 10.07.2008 - 5786 S.K/madde 2) Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, (...) zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkum olmamak.
e) Ceza veya disiplin soruşturması sonucunda memuriyetten çıkarılmış olmamak.
f) Meslek şeref ve haysiyetine uymayan durumları bulunmamak.",
"Serbest muhasebeci mali müşavir olabilmenin özel şartları" başlıklı 5. maddesinde, "A) Serbest muhasebeci mali müşavir olabilmek için aşağıdaki özel şartlar aranır.
a) Hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi ve siyasal bilimler dallarında eğitim veren fakülte ve yüksekokullardan veya denkliği Yükseköğretim Kurumunca tasdik edilmiş yabancı yükseköğretim kurumlarından en az lisans seviyesinde mezun olmak veya diğer öğretim kurumlarından lisans seviyesinde mezun olmakla beraber bu fıkrada belirtilen bilim dallarından lisansüstü seviyesinde diploma almış olmak.
b) (Değişik bend: 10.07.2008 - 5786 S.K/Madde 3) En az üç yıl staj yapmış olmak.
c) Serbest muhasebeci mali müşavirlik sınavını kazanmış olmak.
(Değişik 2. paragraf: 10.07.2008 - 5786 S.K/Madde 3) Kanunları uyarınca vergi inceleme yetkisini almış ve mesleki yeterlilik sınavında başarılı olduktan sonra yeminli mali müşavirlik sınavını vermiş olanlarda, serbest muhasebeci mali müşavirlik sınavını kazanmış olma şartı aranmaz.
d) Serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatını almış olmak."
"Staj ve staj süresinden sayılan hizmetler" başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasında, "Serbest muhasebeci mali müşavirlik stajı, bağımsız çalışan serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir yanında veya şirketlerinde yapılır. Staja başlayabilmek için staja giriş sınavını kazanmak ve Birlik tarafından kurulan Temel Eğitim ve Staj Merkezinin eğitim programını tamamlayıp başarılı olmak şarttır. Temel Eğitim ve Staj Merkezinin kurs ve seminerlerinde geçen ve altı ayı aşmayan süreler, staj süresinden sayılır. İkinci fıkranın (a), (b), (c), (d), (e), (f), (g), (h) ve (i) bentlerindeki stajdan sayılan hizmetlerde bulunanlar bu fıkra kapsamı dışındadır."
"Birlik Yönetim Kurulunun görevleri" başlıklı 36. maddesinde, "Birlik Yönetim Kurulunun görevleri aşağıda gösterilmiştir. (...) g) Bu Kanun hükümlerine göre yapılması gereken sınavları yapmak. (...)",
"Yönetmelikler" başlıklı 50. maddesinde, "Bu Kanunla ilgili olarak aşağıda belirtilen hususlar çıkarılacak yönetmeliklerle düzenlenir. (...) b) 7 nci maddeye göre sınav için teşekkül ettirilecek komisyonun çalışma usulleri, sınav esasları, sınavın konuları, serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir yanında çalışma şekli, süresi (staj) ile ilgili diğer hususlar. (...) m) Kanunun uygulaması ile ilgili diğer hususlar. n) Değerlendirme ve sınav komisyonlarının çalışma usul ve esasları, bunların kimlerden oluşacağı, nerelerde ve ne zaman çalışmaya başlayaçakları ve diğer hususlar. a, b, c, j, k, l, m bentlerinde belirtilen yönetmelikler Odalar Birliğince birliğin kurulmasından itibaren bir yıl içinde hazırlanır. Maliye Bakanlığının uygun görüşü alındıktan sonra Resmi Gazete’de yayımlanır. (n) bendinde belirtilen yönetmelik en geç altı ay içinde Maliye Bakanlığınca, diğer yönetmelikler Birlikçe, Birliğin kurulmasından itibaren altı ay içinde çıkarılır." hükmü yer almıştır.
3568 sayılı Kanunun 50. maddesinin (b) bendine dayanılarak 23.08.1997 tarih ve 23089 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Staj Yönetmeliği'nin "Aday meslek mensubu olma şartları" başlıklı 7. maddesinde, "Serbest muhasebeci mali müşavirlik stajına başlamak için Kanunun 4 üncü maddesindeki genel şartlar ile 5/A-a maddesindeki öğrenim şartlarını haiz, staja giriş sınavından en az 60 puan almış ve Birlik tarafından belirlenen staj giderlerini yatırmış olmak gerekir.
(Ek fıkra: 14.05.2015 - 29355 s. R.G. Yön./5. md.) Staja giriş sınavında başarılı olanlar, sınav sonucunun açıklandığı tarihten sonraki staja başlama döneminden itibaren 3 yıl içerisinde staja başlayabilirler. Bu süre içerisinde staja başlamayanların sınav sonucu geçersiz sayılır ve dosyaları işlemden kaldırılır.",
"Staj başvurusu" başlıklı 11. maddesinde, "Staj başvuruları, her yılın Nisan, Ağustos ve Aralık aylarında yapılır.
Staj yapmak isteyenler, staj yapacakları il ya da ilçedeki Odaya bir dilekçe ile başvururlar. Başvuru dilekçesine aşağıdaki belgelerin eklenmesi gereklidir:
a) Kanunun aradığı şartların mevcudiyetini ispata yarayan ve Birlik tarafından belirlenen belgeler.
b) Cumhuriyet savcılığından veya e-devlet kapısı üzerinden Resmi Kuruma verilmek üzere alınacak adli sicil belgesi.
c) Yanında staj yapacağı meslek mensubundan alınacak staj onay belgesi.
ç) Staj giderlerinin ödendiğini gösteren belge.
Her başvuru için ilgili Oda’da bir dosya açılır ve aday meslek mensubunun tüm staj süresince yapılacak işlemlerine ait belge ve yazışmanın saklanması için kullanılmaya devam edilir.
Başvurunun yapıldığı Oda, staja başlayanlar için elektronik ortamda aday meslek mensubu kütüğünü tutar. Meslek mensubu olanların bu kayıtları kapatılır ve elektronik ortamda tutulan meslek kütüğüne kaydı yapılır."
"Temel eğitim ve staj merkezi" başlıklı 18. maddesinde, "Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği staj programlarının hazırlanması, uygulanması ve denetlenmesi ile görevli bir “Temel Eğitim ve Staj Merkezi” kurar. Bu merkez; staj programlarının her yıl yenilenmesine, stajların düzenli ve disiplinli yapılmasına ve stajların denetlenmesine yönelik tedbirleri hazırlar ve odalara bildirir.
Odalar, bu merkezin taleplerine uygun staj uygulamalarının yapılmasını sağlamakla yükümlüdürler. (...)" hükmüne yer verilmiştir.
Dava Konusu Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği Yönetim Kurulunun ... tarih ve ... sayılı kararının İncelenmesi:
Davaya konu edilen ... tarih ve ... sayılı TÜRMOB Yönetim Kurulu kararında;
"2. Terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulu'nca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle 'Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameler' ile kamu görevinden çıkarılanlar hakkında Maliye Bakanlığı'ndan bu konuda istenen görüş gelene kadar aşağıdaki hususlar karar altına alınmıştır.
a) Yeminli Mali Müşavirlik Sınavı, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Sınavı, Özel Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Sınavı ve Staja Giriş Sınavı'na katılmak üzere başvuruda bulunanların bu sınavlara kabul edilmemelerine ve bu sınavlara ilişkin olarak başvuru sırasında yapmış oldukları ödemelerin kendilerine iade edilmesine,
b) Yeminli Mali Müşavirlik Sınavı, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Sınavı, Özel Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Sınavı ve Staja Giriş Sınavı'na daha önceden katılmaya devam edenler ile kamu görevinden çıkarılmış olduğu yeni tespit edilenlerin bu kararın tesis edildiği tarihten itibaren sınavlara kabul edilmemelerine,
c) Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Stajı yapmakta olanların stajlarının iptal edilerek meslekle ilişiklerinin kesilmesi ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu'nun 6'ıncı maddesi kapsamında hizmetlerinin 'staj süresinden sayılan hizmetler' kapsamında değerlendirilmesi için yapılan başvuruların kabul edilmemesi için Odaları da kapsayacak şekilde gerekli duyuru ve işlemlerin yapılmasına, (...)" şeklinde karar alındığı görülmektedir.
Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameler ile kamu görevinden çıkarılanlardan staja giriş sınavına katılmak üzere başvuruda bulunanların bu sınavlara kabul edilmemelerine yönelik dava konusu TÜRMOB Yönetim Kurulu kararının, ... tarih ve ... sayılı TÜRMOB Yönetim Kurulu kararı ile "Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnameleri ile kamu görevinden çıkarılanların, memuriyetten kaynaklı görevlerinden kazandığı hakları KHK ile geri alındığından Birliğimizce yapılan Staja Giriş Sınavları hariç SMMM Yeterlilik ve YMM Sınavlarına alınmalarının mümkün olmadığına oybirliğiyle karar verilmiştir." şeklinde yeni bir karar tesis edilerek değiştirildiği ve davacı yönünden söz konusu engel halin ortadan kaldırıldığı görüldüğünden davanın konusuz kaldığı anlaşılmıştır.
Davacının staja giriş sınavına alınmamasına ilişkin 11.10.2018 tarihli ve bila sayılı TESMER işleminin incelenmesi:
22.11.2016 tarih ve 29896 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 677 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin "Kamu personeline ilişkin tedbirler" başlıklı 1. maddesinin 2. fıkrasında yer alan kural, kararname kapsamında yer alan kişilere kamu hizmetinde istihdam edilme ve doğrudan veya dolaylı olarak görevlendirilme yasağı öngörerek kamu hizmetine girme hakkına sınırlama getirmektedir. Bunun dışında kişilerin devletin kamu otoritesiyle bağlantılı olmayan özel sektör alanında istihdam edilme çalışma imkânını ortadan kaldıracak herhangi bir kısıtlayıcı hüküm içermemektedir.
3568 sayılı Kanunda, serbest muhasebeci mali müşavirlik mesleğinin kamu hizmeti olduğuna yönelik herhangi bir belirleme yapılmadığı gibi serbest muhasebeci mali müşavirlik mesleğinin devletin namına ve hesabına yapılan bir iş olmaması, serbest muhasebeci mali müşavirlerin ruhsat aldıktan sonra çalışıp çalışmama ve mükelleflerini seçme konusunda kural olarak bağımsız olmaları, devletten herhangi bir maaş almamaları, gelirlerinin mükelleflerinden aldıkları ücretten oluşması, devletin mali olarak bir katkısının bulunmaması, yapılan iş ve işlemlerin sonuçlarından devletin mali veya hukuki sorumluluğunun bulunmaması, mükellefleri ile aralarındaki sözleşmeden kaynaklanan tüm haklara kendilerinin sahip olmaları, yükümlülüklere de kendilerinin katlanması nedeniyle serbest muhasebeci mali müşavirlik mesleğinin kamu hizmetinde istihdam edilme yasağı kapsamında da değerlendirilemeyeceği sonucuna varılmaktadır.
Öte yandan, Baro levhasına yazılmaya ilişkin kararın kamu görevinden çıkarılma nedeniyle mahkemece iptal edilmesinden dolayı özel hayata saygı hakkının ihlal edildiği iddiasıyla yapılan bir başvuruda, Anayasa Mahkemesince, kamu görevlisi olmayan, bir idari sözleşmeyle veya ticari ya da sınai nitelikteki bir özel hukuk sözleşmesiyle kamu hizmetinde çalıştırılmayan ve mesleklerini serbest şekilde icra eden avukatların kamu hizmetinde istihdam edildiklerinin kabulünün mümkün olmayacağı, aksine bir yorumun ilgili düzenlemelerin yalnızca avukatlık yönünden değil kamu hizmeti kapsamında görülebilecek hekimlik, mühendislik gibi serbest şekilde de icra edilebilen diğer meslekler yönünden uygulanmasına neden olabileceği, serbest avukatlık faaliyetini kamu hizmetinde istihdam edilme yasağı kabul eden derece mahkemelerince anılan düzenlemelerin makul olmayacak biçimde genişletici ve öngörülemez bir yoruma tabi tutulduğu yönünde değerlendirmelere yer verilerek başvurucunun Anayasa'nın 20. maddesinde güvence altına alınan özel hayata saygı hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır. (Anayasa Mahkemesinin 23/07/2020 tarih ve 2017/38953 başvuru numaralı kararı)
Buna göre, 677 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kamu görevinden çıkartılan davacının, staja giriş sınavına katılabilmek için sınava giriş belgesinin tarafına iletilmesi veya kendisinden taahhütname istenilmemesi yönündeki talebinin TÜRMOB Yönetim Kurulunun ... tarihli ve ... sayılı kararı gerekçe gösterilerek reddedilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava Konusu Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği Yönetim Kurulunun ... tarih ve ... sayılı kararının 2. maddesinde yer alan "ve staja giriş sınavına katılmak üzere başvuruda bulunanların bu sınavlara kabul edilmemelerine" yönelik kısım haricinde kalan diğer düzenlemeler yönünden DAVANIN EHLİYET YÖNÜNDEN REDDİNE,
2. Dava Konusu Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği Yönetim Kurulunun ... tarih ve ... sayılı kararının 2. maddesinde yer alan "ve staja giriş sınavına katılmak üzere başvuruda bulunanların bu sınavlara kabul edilmemelerine" yönelik düzenleme yönünden konusu kalmayan dava hakkında KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
3. Davacının staja giriş sınavına alınmamasına ilişkin 11.10.2018 tarihli ve bila sayılı TESMER işleminin İPTALİNE,
4. Dava kısmen ehliyet ret, kısmen karar verilmesine yer olmadığı, kısmen iptal ile sonuçlandığından ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ... TL yargılama giderinin yarısı olan ... TL'nin davacı üzerinde bırakılmasına; diğer yarısı olan ... TL'nin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
5. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ... TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
7. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
02/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.